1. Eme o rẹ were ahwo buobu nọ a tẹ ziọ ewuhrẹ mai? (Rri uwoho na re.)

 MA REHỌ iẹe nọ ọzae-avọ-aye jọ nọ a rrọ Isẹri Jihova ha a kpohọ ewuhrẹ evaọ obọ Ọgwa Uvie yọ oyena o jọ orọ ọsosuọ rai. Inievo na a dede i rai rehọ ziezi yọ a muẹrohọ nọ inievo na a you ohwohwo gaga. Nọ a je kpo, aye na ọ tẹ vuẹ ọzae riẹ nọ, ‘Isẹri Jihova a wo ohẹriẹ no egagọ nọ i kiọkọ. Ewuhrẹ rai na ọ were omẹ gaga.’

2. Eme o lẹliẹ inievo jọ no ukoko na no?

² Ma gine you ohwohwo gaga evaọ ukoko na. Rekọ oyena u dhesẹ nọ ma re ru ohwohwo thọ họ họ. (1 Jọn 1:8) Nọ ma bi lele inievo ukoko na ru eware kugbe na, ẹsejọhọ ma te ruẹ nọ a wo oghẹrẹ uruemu jọ nọ o rẹ were omai tere he yọ a sai ru omai oware nọ o rẹ da omai. (Rom 3:23) U yoma kẹhẹ inọ oware nọ inievo jọ a ru o lẹliẹ inievo efa no ukoko na no.

3. Eme a re ro vuhu ilele Jesu? (Jọn 13:34, 35)

³ Joma wariẹ rri oria Ebaibol nọ a rehọ uzoẹme mai no ze na. (Se Jọn 13:34, 35.) Eme etẹe ọ ta nọ a ti ro vuhu ilele Jesu na? O ta nọ a re you ohwohwo orọnikọ a rẹ jọ gbagba ha. Jesu ọ ta ha inọ: ‘Ẹkwoma onana wha te rọ riẹ nọ whai yọ ilele mẹ.’ Rekọ anọ: “Ẹkwoma onana ahwo kpobi a te rọ riẹ nọ whai yọ ilele mẹ.” Otọ ẹme riẹ na  họ makọ ahwo nọ a rrọ ukoko na ha, a te ruẹ nọ ilele riẹ a gine you ohwohwo no eva ze. Orọnikọ ahwo nọ a rrọ ukoko na ọvo a ti muẹrohọ iẹe he.

4. Enọ vẹ ahwo nọ a rrọ ukoko na ha a rẹ nọ ẹsejọ?

⁴ Ahwo jọ nọ a rrọ ukoko na ha a sae nọ inọ: ‘Ẹvẹ o jẹ rọnọ uyoyou a re ro vuhu ilele Jesu? Oghẹrẹ vẹ Jesu o ro dhesẹ nọ o you ikọ riẹ? Kọ ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele Jesu?’ U fo nọ ma rẹ riẹ uyo enọ yena. Ma te ru ere, o te lẹliẹ omai you inievo mai vi epaọ ọsosuọ yọ ma te daoma rọvrẹ rai nọ a te ru omai thọ.—Ẹf. 5:2.

5. Oghẹrẹ uyoyou vẹ Jesu ọ ta kpahe evaọ obe Jọn 15:12, 13?

⁵ Jesu ọ ta nọ ilele riẹ a ti wo obọdẹ uyoyou jọ nọ o te lẹliẹ ahwo kpobi riẹ nọ ae họ ilele riẹ. (Se Jọn 15:12, 13.) Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Wha you ohwohwo wọhọ epanọ me you owhai na.” Eme họ otọ ẹme riẹ na? Ma te wo uyoyou nọ Jesu ọ be ta kpahe na, ma re you inievo na vi omobọ mai. Ma rẹ sai tube whu kẹ ai nọ o tẹ gwọlọ ere. b

6. Eme u dhesẹ nọ o roja gaga re ma wo uyoyou?

⁶ Ma rẹ jọ Ebaibol ruẹ eria buobu nọ a jọ ta kpahe uyoyou. Eria nana jọ e rrọ usu eria Ebaibol nọ e rẹ were inievo jọ gaga. Ejọ rai họ: “Ọghẹnẹ họ uyoyou.” (1 Jọn 4:8) “Who re you ọrivẹ ra wọhọ omobọ ra hrọ.” (Mat. 22:39) “Uyoyou u re ruru izieraha buobu.” (1 Pita 4:8) “Uyoyou o rẹ jọ bẹdẹ bẹdẹ.” (1 Kọr. 13:8) Eria Ebaibol nana gbe efa i dhesẹ nọ o roja gaga re ma you ohwohwo.

7. Fikieme Setan ọ gbẹ sae rehọ egagọ ọvuọvo ze nọ a rẹ jọ dhesẹ uyoyou ho?

⁷ Ahwo buobu a rẹ nọ inọ: ‘Ẹvẹ ma sai  ro vuhu egagọ uzẹme na?’ Ahwo kpobi a rẹ ta nọ egagọ rai họ erọ uzẹme, rekọ eware nọ a bi wuhrẹ ahwo kpahe Ọghẹnẹ e rrọ epọvo na ha. Setan ọ vaha egagọ erue buobu fihọ akpọ na no be rọ lẹliẹ ahwo họ. Rekọ Setan ọ sai ru nọ ahwo nọ e rrọ egagọ erue riẹ na a re ro you ohwohwo ho. Jihova ọvo ọ rẹ sai ru nọ ahwo a re ro you ohwohwo keme ọye họ uyoyou. Yọ ẹzi riẹ ọvo ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ idibo riẹ you ohwohwo. (1 Jọn 4:7) Oyejabọ nọ Jesu ọ rọ ta nọ uvi uyoyou a ti ro vuhu ilele riẹ na.

8-9. Eme ahwo buobu a ru no fikinọ Isẹri Jihova a you ohwohwo gaga?

⁸ Ahwo buobu a muẹrohọ nọ mai Isẹri Jihova họ egagọ uzẹme na keme ma you ohwohwo gaga wọhọ epanọ Jesu ọ ta. Joma kẹ oriruo jọ. Oniọvo jọ nọ a re se Ian ọ ta kpahe okokohọ ọsosuọ nọ ọ nya. Istediọmo jọ nọ ọ kẹle uwou riẹ a jọ ru okokohọ na. O kpohọ oria nana nyai rri ughe aroza jọ emerae jọ nọ i kpemu. Ọ ta nọ: “Isẹri Jihova nọ i ru okokohọ evaọ oria nana a wo ohẹriẹ gaga no ahwo nọ ma gbe rri ughe aroza emerae jọ nọ e vrẹ na. A rẹ romakpotọ ta ẹme kẹ ohwo, osẹ rai o rrọ kpatiẹ yọ emọ rai a rẹ romakpotọ. Oware nọ o mae were omẹ họ a jẹ riẹ yerikugbe ohwohwo ziezi yọ eva e be were ai. Nwanọ oware nọ mẹ gwọlọ oye. Mẹ gbẹ kareghẹhọ eme nọ a ta ẹdẹ yena ha rekọ emamọ uruemu rai o rẹ thọrọ omẹ ẹro ho.” c Fikinọ ma you ohwohwo no eva ze jabọ nọ ma be rọ riẹ yerikugbe ohwohwo na. O be lẹliẹ omai kẹ inievo na adhẹẹ re.

⁹ Oniọvo jọ nọ a re se John o muẹrohọ oghẹrẹ oware otiọye na re evaọ ewuhrẹ ọsosuọ nọ ọ nya. Ọ ta nọ: “Inievo na kpobi a dede omẹ rehọ sasasa. Mẹ jẹ tubẹ ta nọ, ‘Kọ ahwo nana a re ru ohwo thọ dede?’ Mẹ ruẹ nọ a gine you ohwohwo gaga yọ onana o lẹliẹ omẹ riẹ nọ egagọ uzẹme na ọna.” d Eme itienana gbe efa nọ ahwo a be ta kpahe Isẹri Jihova na u dhesẹ nọ mai họ Ileleikristi uzẹme.

10. Eme o te lẹliẹ ahwo riẹ nọ ma you inievo mai nọ oniọvo jọ o te ru omai thọ? (Je rri ẹme-obotọ na re.)

¹⁰ Wọhọ epanọ ma ta no na, ma re ru inievo mai thọ ẹsejọ keme ma gba ha. Ma sae ta ẹme hayo ru oware jọ nọ o rẹ kẹ oniọvo mai uye. e (Jem. 3:2) Nọ oniọvo jọ o te ru omai thọ, oware nọ ma ru oke yena o te lẹliẹ ahwo riẹ nọ ma gine you rie hayo ma you rie he. Joma ta kpahe epanọ oriruo Jesu o sai ro fiobọhọ kẹ omai.—Jọn 13:15.

11. Oware vẹ Jemis avọ Jọn a ru nọ u woma ha? (Rri uwoho na re.)

¹¹ Jesu o je rẹro nọ ilele riẹ a ti ru eware kpobi gbagba ha. Rekọ ọ daoma fiobọhọ kẹ ai siọ iruemu nọ i fo ho ba re a sai ru oware nọ o rẹ were Jihova. Oke jọ o jariẹ nọ Jemis avọ Jọn nọ a jọ ilele riẹ a rọ vuẹ oni rai inọ, jọ ọ vuẹ Jesu re o fi ai họ ọkwa ologbo evaọ Uvie na. (Mat. 20:20, 21) Oware nọ a ru na u dhesẹ nọ a wo omorro yọ a gwọlọ nọ ọkwa rai u re woma vi erọ ikọ nọ i kiọkọ.—Itẹ 16:18.

12. Kọ Jemis avọ Jọn ọvo a ru oware nọ u woma ha? Ru ei vẹ.

 ¹² Ma riẹ nọ oware nọ Jemis avọ Jọn a ru na u woma ha. Rekọ oware nọ ikọ nọ i kiọkọ a ru u woma gbe he. Ebaibol ọ ta nọ: “Nọ ilele ikpe edekọ a yo kpahe iẹe, eva inievo ivẹ na e tẹ dha ae.” (Mat. 20:24) O sae jọ nọ Jemis avọ Jọn gbe ikọ nọ i kiọkọ na a je lele ohwohwo whọ. Ẹsejọhọ ikọ edekọ na a jẹ ta nọ: ‘Wha roro nọ wha woma vi omai jabọ nọ wha be rọ yare ọkwa ologbo evaọ Uvie na? Mai kpobi ma gbe bi lele Jesu ru iruo na orọnọ whai ọvo ho. A tẹ be kẹ ahwo ọkwa jọ, mai kpobi a rẹ kẹ orọnọ whai ọvo ho.’ Oghẹrẹ kpobi nọ o jọ kẹhẹ, ikọ na a kuvẹ re oware nọ o via na o wha ozighi họ udevie rai ukpenọ a re ru oware nọ u dhesẹ nọ a you ohwohwo.

13. Eme Jesu ọ jẹ hai ru nọ ikọ riẹ a te ru oware nọ o kẹ riẹ uye? (Matiu 20:25-28)

¹³ Eme Jesu o ru nọ eware nana kpobi e be via na? Kọ ọ ta nọ, ‘Otẹrọnọ ere wha bi ru, mẹ te nyae gwọlọ amọfa nọ a te jọ ikọ mẹ, ahwo nọ a wo omaurokpotọ ziezi je you ohwohwo?’ Ijo. O muofu kẹ ai hi. Ukpoye, ọ romatotọ ta ẹme kẹ ai keme ọ riẹ nọ ikọ na a be daoma ru oware uwoma. (Se Matiu 20:25-28.) Orọnikọ ẹsiẹvo yena ọvo ikọ na a rọ vro avro ohwo nọ  ọ mae rro evaọ usu rai hi. A ru ere unuẹse buobu. Rekọ Jesu o muofu kẹ ai ẹdẹvo ho.—Mak 9:34; Luk 22:24.

14. Oghẹrẹ uruemu vẹ ahwo nọ a jọ oria nọ a jọ yọrọ ikọ na a wo?

¹⁴ Jesu ọ kareghẹhọ oghẹrẹ nọ ahwo a jẹ hai ru evaọ oria nọ a jọ yọrọ ikọ na. (Jọn 2:24, 25) Oke yena, isu egagọ ahwo Ju a wo omorro yọ a re rri ohwo nọ o wo ọkwa ọvuọvo ho nenene. (Mat. 23:6; rri uzoẹme na “Uwou-egagọ-ode na—Oria nọ Jesu avọ Ilele Riẹ A Jọ Ta Usiuwoma” evaọ Uwou-Eroro Ane 1, 2010, ẹwẹ-obe avọ 16 rite 18.) Isu egagọ ahwo Ju a jẹ hai rri omarai nọ a kiẹrẹe gaga re. f (Luk 18:9-12) Jesu ọ riẹ nọ, nọ orọnọ ahwo a wo oghẹrẹ uruemu utioye na evaọ oria nọ a jọ yọrọ ikọ na, uruemu nana o sai wholo ai re. (Itẹ 19:11) Fikiere, ọ jẹ hae nwani muofu kẹ ai hi nọ a te ru oware nọ u dhesẹ nọ a wo omorro. Ọ riẹ nọ ikọ na a be daoma ru oware uwoma. Fikiere, ọ jẹ daoma wuhrẹ ai re a you ohwohwo ukpenọ a re wo omorro jẹ gwọlọ ọkwa.

15. Eme iku Jemis avọ Jọn gbe ikọ edekọ na i wuhrẹ omai?

¹⁵ Oware nọ Jemis avọ Jọn a ru na u woma ha nọ a rọ ta nọ a rehọ ai mu ekwa ilogbo evaọ Uvie na. Yọ ikọ edekọ na a riẹ ru gbe he keme a rọ fiki oware yena muofu kẹ Jemis avọ Jọn. Rekọ Jesu o muofu kẹ ikọ ikpegbivẹ riẹ na ha. Eme onana u wuhrẹ omai? Ohwo o te ru oware nọ o kẹ omai uye, o roja gaga re ma roro kpahe oware nọ mai omamai ma ti ru kpahe iẹe. Kọ eme o ti fiobọhọ kẹ omai ru oware nọ u fo? Nọ oniọvo jọ o te ru omai thọ, ma sae nọ omamai nọ: ‘Fikieme oware nọ oniọvo na o ru na o be rọ kẹ omẹ uye ga tere? Kọ o sae jọ nọ me wo uruemu jọ nọ o woma ha oye o be rọ kẹ omẹ uye tere na? Kọ o sae jọ nọ eware e rrọ oghẹrẹ jọ kẹ oniọvo na jabọ nọ o ro ru oware nọ o ru na? O tẹ make rọnọ oniọvo na ọye o ruthọ dede, kọ mẹ gbẹ kpairoro vrẹ oware nọ o ru na, re me dhesẹ nọ me gine you rie?’ Ma tẹ be hae daoma ru oware nọ u dhesẹ nọ ma you inievo mai, yọ ma bi dhesẹ nọ mai ginọ ilele Jesu.

16. Edhere ọfa vẹ ma sae rọ rehọ aro kele Jesu?

¹⁶ Edhere jọ nọ ma sae rọ rehọ aro kele Jesu họ, ma rẹ daoma riẹ inievo ukoko na ziezi. (Itẹ 20:5) Jesu o wo ẹgba nọ ọ rẹ rọ riẹ oware nọ o rrọ udu ohwo. Rekọ ma wo ẹgba yena ha. Ghele na, inievo mai a te ru omai thọ, ma re thihakọ kẹ ai. (Ẹf. 4:1, 2; 1 Pita 3:8) Nọ ma tẹ daoma riẹ inievo na ziezi, u ti fiobọhọ kẹ omai thihakọ kẹ ai. Nwanọ ere oniọvo jọ o ru.

17. Eme ọ via fikinọ ọsẹro ọnyawariẹ jọ o bi kẹle oniọvo jọ?

¹⁷ Ọsẹro ọnyawariẹ jọ evaọ ofẹ ovatha-ọre Africa ọ ta nọ u wo oniọvo jọ nọ ọ jẹ hai rri nọ o re dhuaro gaga. Kọ eme o ru? Ọ ta nọ: “Ukpenọ mẹ rẹ kẹnoma kẹ oniọvo na, mẹ daoma bigbae re mẹ riẹ oghẹrẹ ohwo nọ ọ rrọ ziezi.” Ere nọ o ru na, ọ tẹ te ruẹ nọ oghẹrẹ nọ a rọ yọrọ oniọvo na, oye o lẹliẹ e riẹ rrọ ere na. Ọsẹro okogho na ọ ta nọ; “Mẹ kpaobọ kẹ oniọvo na nọ mẹ ruẹ epanọ ọ daoma te no re o siobọno oghẹrẹ uruemu nana. Mẹ avọ iẹe ma te ti  zihe ruọ egbẹnyusu.” Ma tẹ be daoma re ma riẹ inievo ukoko na ziezi, ẹsiẹe ma te mai ro ru oware nọ u dhesẹ nọ ma you rai.

18. Enọ vẹ ma sae nọ omamai nọ oniọvo jọ o te ru omai oware nọ o kẹ omai uye? (Itẹ 26:20)

¹⁸ Ẹsejọ oware nọ oniọvo jọ o ru omai u re te epanọ ma rẹ rọ gwọlọ nyabru ei re ma lele iei ta ẹme. Rekọ re whọ tẹ te nyabru ei, nọ omara enọ wọhọ: ‘Kọ mẹ ginẹ riẹ oware nọ o soriẹ ze nọ oniọvo na o ro ru oware na?’ (Itẹ 18:13) ‘Kọ o sae jọ nọ o keke aro fihọ ru ei hi?’ (Ọtausi. 7:20) ‘Kọ u wo oke jọ nọ mẹ omamẹ me ro ru oghẹrẹ oware utioye na?’ (Ọtausi. 7:21, 22) ‘Kọ mẹ tẹ nyabru oniọvo na, u gbe ti fou ẹwhọ ze, o vẹ te jẹ raha eware ga?’ (Se Itẹ 26:20.) Ma tẹ nọ omamai enọ itienana je roro kpahe ai ziezi, ẹsejọhọ ma te kpairoro vrẹ oware nọ oniọvo na o ru omai keme ma you rie.

19. Eme u fo nọ ma rẹ hae daoma ru?

¹⁹ Isẹri Jihova nọ e rrọ akpọ na soso, a bi ru oware nọ u dhesẹ nọ ae họ ilele Jesu. Nọ mai kpobi na omomọvo ma te bi ru oware nọ u dhesẹ nọ ma you inievo mai, dede nọ a re ru omai thọ, yọ ma bi dhesẹ nọ mai họ Ileleikristi uzẹme. Ma tẹ be hai ru ere, o te lẹliẹ ahwo ruẹ nọ mai họ ahwo nọ a ginẹ rrọ egagọ uzẹme na. A ve ti kurẹriẹ ze ti lele omai gọ Jihova nọ ọ rrọ Ọghẹnẹ uyoyou na. Fikiere, joma gbẹ hae daoma re ma dhesẹ oghẹrẹ uyoyou nọ a re ro vuhu Ileleikristi uzẹme.