1-2. Irere vẹ ma re wo nọ ma tẹ họ-ame no?

 EVA e rẹ were ohwo gaga nọ ọ tẹ họ-ame no, keme yọ o kuomagbe uviuwou Jihova no. Ahwo nọ a họ-ame no a rọwo ẹme nọ Devidi ọso-ilezi na ọ ta, inọ: “Jọ eva e were ohwo nọ whọ salọ je si te oma re ọ rria ighẹ ra.”—Ol. 65:4.

² Jihova o re mu rehọ ahwo ziọ ighẹ riẹ hẹ. Ma jọ uzoẹme nọ o vrẹ na wuhrẹ nọ ahwo nọ a ru oware nọ u dhesẹ nọ a gwọlọ kẹle Jihova, ae o re si ziọ ukoko na. (Jem. 4:8) Nọ whọ rehọ omara kẹ Jihova jẹ họ-ame no na, u dhesẹ nọ who go kẹle iẹe no. Riẹ nọ oware nana nọ who ru na o te lẹliẹ Jihova “ku eghale ku” owhẹ “bẹsenọ oware ovo o gbẹ te kare” owhẹ hẹ.—Mal. 3:10; Jeri. 17:7, 8.

3. Eme Oleleikristi nọ ọ rọ omariẹ kẹ Ọghẹnẹ jẹ họ-ame no o re ru? (Ọtausiuwoma Na 5:4, 5)

³ Ame-ọhọ yọ emuhọ gheghe. Whọ tẹ họ-ame no, whọ rẹ daoma ra kpobi re who ru oware nọ Jihova ọ gwọlọ wọhọ epanọ whọ ya eyaa nọ who ti ru na. Odawọ o tẹ make ze, daoma re who gbe kie kẹe he. (Se Ọtausiuwoma Na 5:4, 5.) Nọ who zihe ruọ olele Jesu no na, kọ oriruo Jesu who re lele kiọkiọkiọ. (Mat. 28:19, 20; 1 Pita 2:21) Uzoẹme nana u ti fiobọhọ kẹ owhẹ ru ere.

GBẸ DAOMA “LELE” JESU NỌ EBẸBẸ GBE EDAWỌ I TE TE OWHẸ

4. Ẹvẹ Oleleikristi ọ rẹ rọ “wọ ure-oja riẹ”? (Luk 9:23)

⁴ Orọnikọ whọ tẹ họ-ame no, ẹbẹbẹ ọvo o re gbe te owhẹ hẹ hẹ. Jesu ọ vuẹ omai vevẹ nọ ilele riẹ a rẹ “wọ ure-oja” rai lele iei. Yọ orọnọ ẹdẹ ọvo ho, rekọ “kẹdẹ kẹdẹ.”  (Se Luk 9:23.) Kọ u dhesẹ nọ uye ọvo o te bẹ ilele Jesu? Ijo. Ẹme nọ ọ be ta na họ a ti wo ebẹbẹ orọnikọ eghale ọvo a ti wo ho. Yọ ebẹbẹ jọ e te jọ gaga.—2 Tim. 3:12.

5. Eghale vẹ Jesu ọ ta nọ i ti te ahwo nọ a nyase eware jọ ba re a lele iei?

⁵ Ẹsejọhọ anwẹnọ whọ rọ họ-ame no na, ahwo uviuwou ra a bi kpokpo owhẹ. O sae jẹ jọ nọ whọ kpairoro vrẹ eware jọ nọ whọ jẹ gwọlọ le vẹre re whọ sae rọ iruo Uvie na karo. (Mat. 6:33) Riẹ nọ eware yena nọ who ru kẹ Jihova na, e te thọrọ iẹe ẹro ho. (Hib. 6:10) O wọhọ nọ irere nọ Jesu ọ ta nọ ilele riẹ a ti wo na who mu rai họ ewo no. Jesu ọ ta nọ: “Ohwo ọvo nọ ọ nyasiọ uwou hayo inievo-emezae hayo inievo-emetẹ hayo oni hayo ọsẹ hayo emọ hayo etọ ba fiki mẹ gbe fiki usi uwoma na nọ o ti wo ai isia udhusoi (100) evaọ oke nana ha ọ rrọ họ—iwou, inievo-emezae, inievo-emetẹ, ini, emọ, gbe etọ, avọ ikpokpoma—yọ evaọ uyero-akpọ nọ o be tha na o ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.” (Mak 10:29, 30) Who te rri eghale nọ i te owhẹ no, whọ te ruẹ nọ eware nọ whọ kpairoro vrẹ na i te oware ovo ho.—Ol. 37:4.

6. Fikieme whọ rẹ gbẹ rọ gba oma ra re whọ siọ uzi ba ẹraha nọ whọ tẹ họ-ame no?

⁶ Whọ tẹ make họ-ame no, whọ rẹ gbẹ gba oma ra re “isiuru uwo,” koyehọ ikpehre eware nọ i re si owhẹ urru, e gbẹ lẹliẹ owhẹ raha uzi hi. (1 Jọn 2:16) Mai kpobi ma reuku uzioraha mi Adamu. Fikiere, oware nọ u je ru Pọl ukọ na oke ẹdẹ na, o te hai ru owhẹ ẹsejọ. Pọl ọ ta nọ: “O ginẹ rrọ isiuru mẹ re me koko uzi Ọghẹnẹ, rekọ mẹ be jọ oma mẹ ruẹ uzi ofa jọ nọ u bi lele uzi iroro mẹ fi ẹmo, u te bi su omẹ kpohọ igbo uzi uzioraha nọ o rrọ oma mẹ.” (Rom 7:22, 23) Ẹsejọhọ o te kẹ owhẹ uye inọ ekpehre iroro e be hae ruọ owhẹ udu. Rekọ whọ tẹ be hae kareghẹhọ nọ whọ rehọ omara kẹ Ọghẹnẹ no inọ oreva riẹ ọvo who re ru, o te lẹliẹ owhẹ gba omara re whọ siọ odawọ ba ekie kẹ. Eyaa yena nọ whọ ya kẹ Ọghẹnẹ no na i ti fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ oware nọ who re ru nọ odawọ u te te owhẹ. Eme o lẹliẹ omai ta ere?

7. Ẹvẹ oma nọ whọ rọ kẹ Ọghẹnẹ no na o rẹ rọ lẹliẹ owhẹ dikihẹ ga kẹ odawọ?

⁷ Whọ tẹ rehọ omara kẹ Ọghẹnẹ no u dhesẹ nọ whẹ who gbe wo oma ra ha. No umuo oke yena vrẹ, kọ eware nọ e rẹ were Jihova who re ru orọnikọ enọ e rẹ were owhẹ hẹ. (Mat. 16:24) Fikiere nọ odawọ u te bi siotọ bru owhẹ ze, yọ whọ nwane riẹ oware nọ who re ru no. Who re roro oware nọ who re ru bẹ hẹ. Keme whọ riẹ nọ oware nọ Jihova ọ gwọlọ ọvo who re ru. Whọ te ta kẹ omara nọ, te me re whu, te mẹ rẹ zọ, onọ Jihova ọ ta na me re ru. Whọ vẹ te jọ wọhọ Job. Epanọ odawọ nọ u te Job o ga te ghele na, ọ ta nọ: “Me re siobọno ẹgbakiete mẹ hẹ!”—Job 27:5.

8. Nọ whọ tẹ be kareghẹhọ nọ whọ rọ oma ra kẹ Ọghẹnẹ no, ẹvẹ o rẹ rọ lẹliẹ owhẹ si ikpehre iroro no udu ra?

⁸ Whọ tẹ be hae kareghẹhọ nọ whọ lẹ se Jihova inọ whọ rehọ omara kẹe no, whọ te sae gba oma ra nọ ekpehre iroro e tẹ ruọ owhẹ udu. Ma rehọ iẹe nọ ọzae ohwo jọ hayo aye ohwo jọ ọ were owhẹ, kọ whọ te rọ oma gbe ibiaro lẹliẹe? Ijo. Who ti ru ere vievie he! Keme whọ riẹ nọ o thọ. Whọ ruẹ? Oma nọ whọ rọ kẹ Ọghẹnẹ no na, o thọ owhẹ no odawọ yena no. Whọ tubẹ kẹ isiuru na uvẹ re e bọ uwou fihọ udu ra ha, re whọ te rova epanọ who re ro si ai no ẹsiẹfa. Whọ “kẹnoma” kẹ “edhere irumuomu.”—Itẹ 4:14, 15.

9. Whọ tẹ be kareghẹhọ nọ whọ rọ uzuazọ ra kẹ Ọghẹnẹ no, ẹvẹ o sai ro fiobọhọ kẹ owhẹ whaha oghẹrẹ iruo jọ?

 ⁹ Kọ a te bi fi owhẹ họ iruo nọ whọ riẹ nọ e te hae lẹliẹ ewuhrẹ vo owhẹ, whọ te rọwo nọ who re ru iruo na? Ijo. Taure a tẹ te ta nọ a re fi owhẹ họ iruo na, whọ riẹ anwẹdẹ inọ who re ru iruo itieye na ha. Fikiere whọ te ta kẹ ohwo na inọ ọ kẹ owhẹ uvẹ re who roro iei tao ha. Etetẹe na whọ te jọ vuẹe nọ who bi ru hu. Who ti roro nọ, ‘Me te mu ai họ no, mẹ te gwọlọ edhere jọ nọ mẹ te hai ro kpohọ ewuhrẹ’ hẹ. Whọ te kareghẹhọ nọ o jọ Jesu oja gaga inọ o re ru oware nọ o rẹ were Ọsẹ riẹ. Fikiere nọ whọ rehọ omara kẹ Ọghẹnẹ no na, whọ rẹ whaha oware kpobi nọ o rẹ were iẹe he.—Mat. 4:10; Jọn 8:29.

10. Nọ whọ tẹ họ-ame no, ẹvẹ Jihova o ti ro fiobọhọ kẹ owhẹ re who gbe lele Jesu?

¹⁰ Nọ who te wo ẹbẹbẹ hayo nọ edawọ i te te owhẹ who re ro dhesẹ nọ o ginẹ rrọ owhẹ oja gaga inọ who re ‘lele Jesu ẹsikpobi.’ Jọ udu u bru owhẹ hẹ. Who te kru ẹrọwọ ra, Jihova o ti fiobọhọ kẹ owhẹ. Ebaibol ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ o re ru ẹme riẹ gba, yọ ọ rẹ kuvẹ hẹ re odawọ nọ wha rẹ sai thihakọ riẹ hẹ u te owhai, rekọ nọ odawọ u te te owhai ọ te gbẹ edhere kẹ owhai re wha sai thihakọ riẹ.”—1 Kọr. 10:13.

EPANỌ MA RẸ GBẸ HAI RO LELE JESU

11. Emamọ edhere vẹ ma sai gbe ro lele Jesu? (Rri uwoho na re.)

¹¹ Jesu o je ru iruo Ọghẹnẹ avọ ajọwha. Yọ ọ jẹ hae lẹ se Jihova ẹsikpobi, re usu riẹ avọ iẹe u gbe godo ho. (Luk 6:12) Emamọ edhere jọ nọ ma sai gbe ro lele Jesu nọ ma tẹ họ-ame no họ, ma rẹ daoma ru eware nọ e rẹ lẹliẹ omai kẹle Jihova  ẹsikpobi. Ebaibol ọ ta nọ: “Oghẹrẹ kpobi nọ ma wo ẹnyaharo te no kẹhẹ, joma gbẹ hae nyaharo kpatiẹ evaọ edhere ọvona.” (Fil. 3:16) Whọ te hai yo iku inievo mai nọ a ru eware buobu no evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Ejọ i kpohọ Isukulu Rọkẹ Etausiuwoma Uvie Na, efa a kwa kpohọ eria nọ a mae jọ gwọlọ etausiuwoma. Otẹrọnọ whọ sai ru oware utioye na, ru ei. Idibo Jihova a be daoma ru eware buobu evaọ ukoko na. (Iruẹru 16:9) Kọ otẹrọnọ whọ sai ti ru oyena obọnana ha, u dhesẹ nọ whẹ yọ ohwo ọvo ho evaọ ukoko na? Ijo. Who rri omara kuẹku hu. Oware nọ o mai wuzou họ epanọ ma re ro thihakọ te urere. (Mat. 10:22) Kareghẹhọ nọ who te bi ru utho ẹgba ra, eva e rẹ were Jihova. Whọ tẹ họ-ame no, gbẹ hai ru utho oma ra. U re dhesẹ nọ who gbe bi lele Jesu.—Ol. 26:1.

12-13. Otẹrọnọ eware jọ nọ who je ru vẹre e gbẹ be ruọ owhẹ oma ha, eme who re ru? (1 Ahwo Kọrint 9:16, 17) (Rri ẹkpẹti na re “ Gbẹ Dhẹ Ohrẹ Na.”)

¹² Kọ o wọhọ nọ anwọ oke jọ ze na, elẹ ra i gbe bi mu ame he, hayo usi uwoma ota o gbẹ be were owhẹ oma ha? Kọ anwọ oke jọ ze na, isase Ebaibol i bi fou owhẹ ehoo? Whọ tẹ họ-ame no, nọ eware itieye na e jẹ be via kẹ owhẹ, whọ nwani roro nọ ẹzi Jihova o no owhẹ oma no ho. Mai ahwo-akpọ ma gba ha. Eware nọ e rẹ were omai eru vẹre, ẹsejọ e rẹ gbẹ ruọ omai oma ha nọ u te te oria jọ no. Eware jọ nọ who je ru vẹre e gbẹ be ruọ owhẹ oma ha, kareghẹhọ Pọl ukọ na. Dede nọ ọ jẹ daoma rọ aro kele Jesu, eware jọ nọ u fo nọ o re ru e jẹ ruọ ẹe oma ha. (Se 1 Ahwo Kọrint 9:16, 17.) Ọ ta nọ: “Mẹ tẹ maki bi ru ei dede nọ o were omẹ hẹ, o gbẹ rrọ iruo nọ a mu họ omẹ obọ.” Ẹme yena o dhesẹ nọ Pọl ọ jẹ hae gba oma riẹ họ ru  iruo nọ a kẹ riẹ na ẹsejọ, nọ e gbẹ be ruọ ẹe oma ru hu.

¹³ Epọvo na who re ru re. Orọnikọ emamọ oware o gbẹ be ruọ owhẹ oma ha, whọ vẹ nwane kpairoro vrẹ riẹ hẹ. Kareghẹhọ nọ ma gba ha, fikiere eware jọ nọ u fo nọ ma re ru e rẹ ruọ omai oma ha. Rekọ whọ rẹ ta kẹ omara nọ, ‘Me ru ona ha, me re ru ofa ha!’ Ẹmẹrera na e vẹ te reria owhẹ oma. Hae gba oma ra họ se Ebaibol kẹdẹ kẹdẹ, kpohọ ewuhrẹ, je kpohọ usi uwoma. Ere whọ sai ro lele Jesu nọ whọ tẹ họ-ame no. Inievo ra nọ a be ruẹ owhẹ a vẹ te gwọlọ nọ a rẹ rọ aro kele owhẹ.—1 Tẹs. 5:11.

“HAE DAWO . . . HAI DHESẸ OGHẸRẸ OHWO” NỌ WHỌ RRỌ VIA

14. Eme whọ rẹ hae nọ oma ra? (2 Ahwo Kọrint 13:5)

¹⁴ Nọ whọ họ-ame no na, u fo nọ who te gbe omoke họ oma, whọ vẹ jẹ nọ omara nọ, ‘Ẹvẹ mẹ be daoma te evaọ egagọ Ọghẹnẹ?’ O te lẹliẹ owhẹ nyaharo. (Se 2 Ahwo Kọrint 13:5.) Hae nọ omara nọ, ‘Ẹvẹ me bi yeri uzuazọ mẹ? Ẹvẹ uruemu mẹ o rrọ? Kọ mẹ be sae lẹ kẹdẹ kẹdẹ, se Ebaibol kẹdẹ kẹdẹ, kpohọ ewuhrẹ je kpohọ usi uwoma kẹse kẹse?’ Ru eware nana evaọ oghẹrẹ nọ e rẹ rọ were owhẹ oma. Nọ omara nọ: ‘Kọ mẹ sae rehọ eware nọ mẹ jọ Ebaibol wuhrẹ na wuhrẹ ahwo? Eme mẹ sai ru re usi uwoma o were omẹ ziezi? Kọ mẹ be hae fodẹ uzedhe oware nọ mẹ gwọlọ nọ Ọghẹnẹ o ru kẹ omẹ nọ mẹ tẹ be lẹ? Kọ elẹ mẹ i bi dhesẹ nọ Jihova ọvo mẹ rẹroso? Kọ mẹ be hai kpohọ ewuhrẹ kẹse kẹse? Kọ mẹ sae daoma gaviezọ vi epaọ anwẹdẹ jẹ kẹ iyo nọ i re te ahwo udu nọ me te kpohọ ewuhrẹ?’

15-16. Eme iku oniọvo na i wuhrẹ owhẹ?

¹⁵ U fo re whọ jẹ riẹ edawọ nọ whọ rẹ sai kie kẹ. Fikieme? Gaviezọ iku jọ nọ oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Robert o gbe. Ọ ta nọ: “Nọ mẹ jọ oware wọhọ ikpe udhe, u wo imiruo jọ nọ me je ru rọ rẹrote oma mẹ. Ẹdẹ jọ ọmọtẹ jọ nọ ma gbe je ru iruo ọ tẹ ta nọ me ru no mẹ nyabru ei kpobọ uwou re mẹ avọ iẹe ma gbẹ zaha amaroza jọ. Anọ aroza na ọ te were gaga, yọ mẹ avọ iẹe ọvo ma te jọ uwou na. Mẹ jẹ kake riẹ ẹme nọ mẹ rẹ ta kẹe he. Inoma jọ nọ i fioka ha me gu. Nọ ma ta ẹme na te oria jọ no, mẹ tẹ vuẹe nọ mẹ sae te nyaze he. Mẹ tẹ vuẹe oware nọ o soriẹ.” Brọda Robert ọ daoma nọ o gbe kie kẹ odawọ na ha. Rekọ uwhremu na nọ o roro kpahe oghẹrẹ nọ ọ rọ ta ẹme na kẹ ọmọtẹ na, ọ  tẹ ruẹ nọ ọ daoma te he. Ọ ta nọ: “Oghẹrẹ nọ mẹ rọ se kẹ ọmọtẹ na ọ jẹ te lọhọ hrọ. Mẹ hae ta ẹme na gbiae ababọ oke oraha wọhọ epanọ Josẹf o ru okenọ aye Pọtifa ọ jẹ lẹliẹe. (Emu. 39:7-9) U gbe omẹ unu gaga inọ mẹ jẹ sae se kẹe vẹrẹ hẹ. O lẹliẹ omẹ ruẹ nọ me ri you Jihova te epanọ u fo nọ me re you rie te he.”

¹⁶ Whọ tẹ be kiẹ omara riwi ziezi epanọ Robert o ru na, u ti fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ abọ nọ whọ be jọ daoma te he. O tẹ make rọnọ who kie kẹ odawọ jọ nọ a jẹ gwọlọ gele owhẹ fihọ họ, nọ omara nọ, ‘Ẹvẹ mẹ raha oke te re mẹ tẹ te se kẹ ohwo na?’ Otẹrọnọ who fi oma hotọ hrọ, o nwani dhesẹ nọ whẹ yọ ekpehre ohwo ho. Jọ eva e were owhẹ nọ whọ riẹ oria nọ whọ jọ ga tere he no. Lẹ kpahe oware na, re who je ru eware nọ e rẹ lẹliẹ owhẹ wo udu nọ who re ro koko izi Jihova.—Ol. 139:23, 24.

17. Fikinọ Robert o kie kẹ odawọ họ, ẹvẹ o lẹliẹ odẹ Jihova jọ?

¹⁷ Iku Robert i ri kuhọ ho. Ọ ta nọ: “Nọ mẹ se kẹ ọmọtẹ na no, ọ tẹ vuẹ omẹ nọ, ‘Who kie kẹ odawọ na ha.’ Mẹ tẹ nọe oware nọ o lẹliẹ e riẹ ta ere. Ọ tẹ ta nọ, ogbẹnyusu riẹ jọ nọ ọ jọ Osẹri Jihova vẹre ọ ta kẹe nọ izoge Isẹri Jihova kpobi a rẹ lẹlẹ ru. Ọ tẹ ta kẹ ogbẹnyusu riẹ na nọ, ọ te dawo omẹ sọ ere ma ginẹ rrọ. Eva e were omẹ gaga inọ me ru oware nọ a re ro jiri odẹ Jihova.”

18. Eme o te mae jọ owhẹ oja nọ whọ tẹ họ-ame no? (Rri ẹkpẹti na re “ Izoẹme Jọ nọ E te Were Owhẹ.”)

¹⁸ Nọ whọ rehọ uzuazọ ra kẹ Jihova jẹ họ-ame no na, u dhesẹ nọ whọ gwọlọ ru odẹ riẹ fo. Whọ gwọlọ ru ei fo, oghẹrẹ kpobi nọ akpọ o fou owhẹ kẹhẹ. Jihova ọ riẹ ebẹbẹ nọ who wo, gbe epanọ who bi ro dikihẹ ga kẹ edawọ nọ i bi te owhẹ. Yọ o ti fiobọhọ kẹ owhẹ re edawọ na e gbẹ ga vi owhẹ hẹ. Jihova ọ te kẹ owhẹ ẹzi riẹ. Yọ ẹzi na ọ sae kẹ owhẹ ẹgba nọ whọ sai ro dikihẹ ga. (Luk 11:11-13) Evaọ ẹgba Ọghẹnẹ, who ti gbe lele Jesu nọ whọ tẹ họ-ame no.