1-2. Eme ohwo o re ru taure ọ tẹ te họ-ame?

 AHWO nọ a họ-ame no evaọ ukoko na anwọ ikpe isoi nọ e vrẹ na a bu vrẹ ima ọvo. Ibuobu rai yọ ahwo nọ esẹgbini rai a rrọ ukoko na nọ a rọ ẹme Ọghẹnẹ wuhrẹ notọ ze. A wọhọ Timoti nọ a wuhrẹ Ikereakere na “no oke ọmọfofa ze.” (2 Tim. 3:14, 15) Amọfa jọ evaọ usu ahwo nọ a be họ-ame na yọ ahwo nọ a kurẹriẹ ze nọ a kpako no. Aye jọ nọ a wuhrẹ Ebaibol nọ ọ họ-ame kẹle na, ikpe udhone gbe ikpegbihrẹ ọ rọ họ-ame.

² Otẹrọnọ Isẹri Jihova a bi wuhrẹ owhẹ Ebaibol, hayo ọsẹgboni ra a rrọ ukoko na, kọ whọ gwọlọ nọ whọ rẹ họ-ame? O tẹ rrọ ere, kiyọ emamọ oware whọ gwọlọ ru na. Rekọ re whọ tẹ te họ-ame, whọ rẹ kake rọ uzuazọ ra kẹ Jihova tao. Ma te jọ uzoẹme nana ta ẹme te epanọ ohwo ọ sae rọ rehọ uzuazọ riẹ kẹ Jihova. Ma te jẹ ruẹ oware nọ u ro fo re ozọ ame-ọhọ u gbe mu owhẹ hẹ nọ who te te epanọ whọ rẹ rọ họ-ame no.

EME U DHESẸ RE OHWO Ọ REHỌ UZUAZỌ RIẸ KẸ JIHOVA?

3. Fodẹ ahwo jọ nọ a roma mudhe kẹ Jihova.

³ A tẹ jọ Ebaibol ta nọ a rehọ oware mudhe, koyehọ a gwọlọ rọ oware na ru obọdẹ iruo jọ. A rẹ gbẹ rehọ iẹe ru eware efa ha. A tẹ ta nọ ohwo ọ roma mudhe koyehọ a salọ ohwo na no re o ru obọdẹ iruo jọ. Orẹwho Izrẹl yọ ahwo nọ a roma mudhe kẹ Jihova. U te je wo ahwo jọ evaọ orẹwho Izrẹl na nọ a ro mudhe kẹ Jihova re. Erọn yọ ohwo otiọye na jọ. A fi ẹwẹ-odhe ọnwranwra jọ họ aro etu-udhọfọ nọ ọ  jẹ hai kuhọ. Ẹwẹ-odhe na ọ jọ “oka omauromudhe ọrẹri.” Yọ u dhesẹ nọ a rehọ e riẹ mudhe no re o ru obọdẹ iruo jọ, koyehọ ozerẹ okpehru nọ ọ jọ evaọ orẹwho Izrẹl na. (Izerẹ 8:9) Ahwo Nazaraet omarai yọ ahwo jọ nọ a roma mudhe kẹ Jihova. Ẹme Hibru jọ nọ a re se nazirʹ ọye ẹme na “Nazaraet” o no ze. Otọ riẹ họ, “Ọnọ A Hẹriẹ No” hayo “Ọnọ A ro Mudhe.” U wo eware jọ nọ a jọ Uzi Mosis ta nọ ahwo Nazaraet a re ru gbe enọ a re ru hu.—Ik. 6:2-8.

4. (a) Eme u dhesẹ re ohwo ọ rọ uzuazọ riẹ kẹ Jihova? (b) Eme u dhesẹ re ohwo “ọ vro omobọ riẹ”? (Rri uwoho na re.)

⁴ Whọ tẹ rọ uzuazọ ra kẹ Jihova no koyehọ whọ roma mudhe kẹe no. Yọ u dhesẹ nọ whọ gwọlọ jọ olele Jesu. U te je dhesẹ nọ oware nọ Jihova ọ gwọlọ o te mae jọ owhẹ oja evaọ uzuazọ ra, yọ oye who ti ru. Kọ ẹvẹ whọ te hai yeri uzuazọ ra nọ whọ tẹ rọ uzuazọ ra kẹ Jihova no? Jesu ọ ta nọ: “Otẹrọnọ ohwo jọ ọ gwọlọ lele omẹ, jọ ọ vro omobọ riẹ.” (Mat. 16:24) Ẹme Griki nọ a fa “jọ ọ vro omobọ riẹ” na, a sae jẹ fae inọ “jọ ọ se omobọ riẹ.” Koyehọ whọ tẹ rọ uzuazọ ra kẹ Jihova no, oware kpobi nọ o rẹ were Jihova ha, whọ te hai gbe ru ei hi, o tẹ make rọnọ o rẹ were owhẹ. (2 Kọr. 5:14, 15) Whọ te kẹnoma kẹ ọfariẹ-ogbe gbe eware efa nọ Ebaibol o se “iruo uwo” na. (Gal. 5:19-21; 1 Kọr. 6:18) Kọ oyena u dhesẹ nọ ifi whọ te rọ gba omara na? Ijo. Who te gine you Jihova, u te je mu owhẹ ẹro nọ izi riẹ e rrọ rọkẹ ewoma ra, who ti rri rie inọ ifi whọ be rọ gba omara ha. (Ol. 119:97; Aiz. 48:17, 18) Oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Nicholas ọ ta nọ, “Ahwo jọ a re rri izi Jihova wọhọ ethẹ uwou-odi nọ e be jae ruọ otafe nyai ru oware nọ a gwọlọ họ. Rekọ izi Jihova e wọhọ eyọno nọ a ro di ogba wariẹ ikpohrokpo họ, re e gbẹ dhẹ ze te nwa owhẹ oma ha.”

5. (a) Ẹvẹ whọ rẹ rọ rehọ uzuazọ ra kẹ Jihova? (b) Ohẹriẹ vẹ o rrọ re ohwo ọ rehọ uzuazọ riẹ kẹ Jihova avọ re ọ họ-ame? (Rri uwoho na re.)

 ⁵ Ẹvẹ whọ rẹ rọ rehọ uzuazọ ra kẹ Jihova? Whọ rẹ lẹ sei, whọ vẹ ya eyaa kẹe inọ ọye ọvo whọ te gọ, yọ epanọ who re ro ru oreva riẹ o te mae jọ owhẹ oja. Koyehọ whọ be ya eyaa kẹ Jihova inọ whọ te rọ “udu ra kpobi gbe uzuazọ ra kpobi gbe iroro ra kpobi gbe ẹgba ra kpobi” ro you Jihova. (Mak 12:30) Okenọ whẹ ọvo whọ tẹ rrọ oria, whọ rẹ rọ rehọ uzuazọ ra kẹ Jihova. Yọ whẹ avọ iẹe ọvo wha rẹ riẹ kpahe iẹe. Rekọ iraro ahwo whọ rẹ jọ họ-ame. Ahwo kpobi a vẹ riẹ nọ whọ rọ uzuazọ ra kẹ Jihova no. Re ohwo ọ ya eyaa inọ ọ rẹ rọ uzuazọ riẹ kẹ Jihova yọ oware aroza ha. Jihova ọ gwọlọ nọ who re ru eyaa na gba, fikiere whọ rẹ daoma ru ei gba.—Ọtausi. 5:4, 5.

FIKIEME WHỌ RẸ RỌ REHỌ UZUAZỌ RA KẸ JIHOVA?

6. Eme o rẹ lẹliẹ ohwo ta nọ ọ gwọlọ rọ uzuazọ riẹ kẹ Jihova?

⁶ Oware nọ o rẹ mae lẹliẹ owhẹ rọ uzuazọ ra kẹ Jihova họ, fikinọ who you rie. Yọ orọnọ gheghe gheghe who ro you Jihova ha. Rekọ eware nọ who wuhrẹ kpahe Jihova eye e lẹliẹ owhẹ you rie te epanọ who you rie te na. A jọ Ebaibol se eware yena “eriariẹ egbagba” gbe “otoriẹ nọ ẹzi [Ọghẹnẹ] ọ rẹ kẹ.” (Kọl. 1:9) Eware nọ whọ jọ Ebaibol wuhrẹ e lẹliẹ e riẹ mu owhẹ ẹro inọ Jihova ọ ginẹ rrọ, gbe nọ ẹzi Ọghẹnẹ a ro kere Ebaibol na. U te je mu owhẹ ẹro nọ Jihova ọye o gine wo ukoko na, yọ ọ be rehọ iẹe ru oware nọ ọ gwọlọ.

7. Eme ohwo o re ru taure ọ tẹ te rọ uzuazọ riẹ kẹ Jihova?

⁷ Ohwo nọ ọ gwọlọ rọ uzuazọ riẹ kẹ Jihova  ọ rẹ riẹ eware nọ i wuzou gaga nọ Ebaibol ọ ta, yọ o re je koko izi Ọghẹnẹ. Ọ rẹ jẹ dao utho ẹgba riẹ kpobi re o kpohọ usi uwoma re ọ vuẹ ahwo eware nọ o wuhrẹ. (Mat. 28:19, 20) Ohwo otiọye na o re you Jihova gaga. U ve ti te epanọ ọ rẹ rọ gwọlọ nọ ọ rẹ rọ eva riẹ kpobi gọ Jihova. Kọ who you Jihova te ere no? Who te gine you Jihova, whọ te gwọlọ nọ whọ rẹ rọ uzuazọ ra kẹe jẹ họ-ame. Who ti ru ei re eva e were ọsẹgboni ra hayo ohwo nọ o bi wuhrẹ owhẹ Ebaibol ho. Yọ who ti ru ei fikinọ ere egbẹnyusu ra a bi ru hu.

8. Who te rorote eware nọ Jihova o ru kẹ owhẹ no, fikieme o te rọ lẹliẹ owhẹ rọ uzuazọ ra kẹ Jihova? (Olezi 116:12-14)

⁸ Who te rorote eware nọ Jihova o ru kẹ owhẹ no, whọ te gwọlọ nọ whọ rẹ rehọ uzuazọ ra kẹe. (Se Olezi 116:12-14.) Ebaibol ọ ta nọ Jihova ọ rẹ kẹ “okẹ uwoma kpobi gbe okẹ ogbagba kpobi.” (Jem. 1:17) Jihova o ru ikpeware buobu kẹ omai no. Yọ onọ o mae rro evaọ usu rai họ, Ọmọ riẹ nọ o vi ze ti whu kẹ omai. Gine roro iei. Uwhu Jesu na u rovie uvẹ kẹ owhẹ no nọ whọ sae rọ jọ ogbẹnyusu ọkpekpe Jihova. Who te je wo ẹruore inọ whọ te rria bẹdẹ bẹdẹ. (1 Jọn 4:9, 10, 19) Whọ tẹ rọ uzuazọ ra kẹ Jihova, kiyọ who bi dhesẹ nọ okpoware yena gbe eware efa kpobi nọ o ru kẹ owhẹ no e da owhẹ ẹro fia. (Izie. 16:17; 2 Kọr. 5:15) A ta ẹme te oware yena evaọ obe Reawere Uzuazọ Bẹdẹ Bẹdẹ! uwuhrẹ avọ 46, ugogo ẹme avọ 4. Ividio iminiti esa jọ ọ rrọ etẹe re nọ uzoẹme riẹ o ta nọ Rọ Ekẹ Ra kẹ Ọghẹnẹ.

KỌ U TE EPANỌ WHỌ RẸ RỌ REHỌ UZUAZỌ RA KẸ JIHOVA JẸ HỌ-AME NO?

9. Eme u gbe ro fo ho re whọ rọ omara kele ahwo?

⁹ Ẹsejọhọ who bi roro nọ u ri te epanọ whọ rẹ rọ rehọ uzuazọ ra kẹ Jihova jẹ họ-ame he. O sae jọ nọ eware jọ e gbẹ riẹ nọ who ri siobọno ho nọ u fo nọ who re siobọno re eva ra e sae were Jihova ziezi. Hayo whọ gwọlọ ru epanọ ẹrọwọ ra ọ rẹ rọ ga ziezi tao. (Kọl. 2:6, 7) Kareghẹhọ nọ ahwo jọ nọ a bi wuhrẹ Ebaibol a rẹ nyaharo vẹrẹ vi ahwo jọ. Yọ orọnọ unuikpe nọ ọmọ jọ ọ jọ nọ ọ rọ họ-ame, oye ọmọ ọfa ọ rẹ rọ họ-ame he. Whọ rọ omara kele ohwo ho. Rekọ rri sọ whọ be nyaharo vẹrẹ te epanọ u fo nọ whọ rẹ nyaharo te.—Gal. 6:4, 5.

10. Whọ tẹ ruẹ nọ eware jọ e riẹ nọ who re gbe ru re whọ tẹ te rọ uzuazọ ra kẹ Jihova jẹ họ-ame, eme who re ru? (Rri ẹkpẹti na re, “ Emọ nọ Esẹgbini Rai A Rrọ Ukoko Na.”)

¹⁰ Whọ tẹ ruẹ nọ eware jọ e riẹ nọ who re gbe ru re whọ sae rọ uzuazọ ra kẹ Jihova, o kẹ owhẹ uye he. Hai gbe roro kpahe iẹe evaọ udu ra. Lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ owhẹ re whọ sai ru eware nọ i gbe kiọkọ nọ who ti ru na. (Fil. 2:13; 3:16) Riẹ nọ Jihova o ti yo olẹ ra.—1 Jọn 5:14.

FIKIEME AHWO JỌ A GBẸ BE RỌ GWỌLỌ HỌ-AME HE?

11. Eme Jihova o ti ru kẹ owhẹ nọ whọ tẹ họ-ame no?

¹¹ Ahwo jọ a te epanọ a rẹ rọ rehọ uzuazọ rai kẹ Jihova jẹ họ-ame no, rekọ a be rọwo họ-ame he. A rẹ ta nọ, ‘Mẹ tẹ họ-ame no, mẹ jẹ raha uzi ulogbo jọ, a ti gbe si omẹ no ukoko no?’ Iroro itieye na e tẹ rrọ owhẹ udu, riẹ nọ Jihova o ti fiobọhọ kẹ owhẹ re whọ ruẹsi “yeri uzuazọ nọ u fo evaọ aro Jihova jẹ ruẹsi ru ei eva were ziezi.” (Kọl. 1:10) Jihova o ti fiobọhọ kẹ owhẹ nọ whọ te sai ro koko izi riẹ. O fiobọhọ kẹ ahwo buobu no nọ a be sai ro ru oware nọ o rẹ were iẹe. (1 Kọr. 10:13) Fikinọ Jihova o bi fiobọhọ kẹ idibo riẹ nọ a be sai ro kru ẹrọwọ rai, oye o wha riẹ ze nọ  ahwo nọ a bi si no ukoko a gbẹ nwani bu tere he na.

12. Eme ma re ru re ma gbẹ nyai ru oware uyoma ha?

¹² Fikinọ mai erahaizi, eware iyoma i re si omai urru ẹsejọ. (Jem. 1:14) O make rrọ ere na, iroro iyoma nọ e ruọ owhẹ udu e sai kru owhẹ obọ nyai ru oware uyoma ha. Whẹ họ ohwo nọ ọ rẹ ta nọ who bi ru oware na hayo who bi ru ei hi. Ahwo jọ a rẹ ta nọ iroro iyoma e tẹ ruọ omai udu, ma sai si ai no udu hu, yọ ma sae gba omamai re ma siọ oware uyoma ba eru hu. Rekọ ere o rrọ họ. Whọ sae gba omara re who gbe ru oware uyoma nọ u bi si owhẹ urru hu. Fikiere hae lẹ kẹse kẹse. Hai wuhrẹ ẹme Ọghẹnẹ kẹ omara ẹsikpobi. Hai kpohọ ewuhrẹ jẹ ta usi uwoma. Who te bi ru eware yena ẹsikpobi, whọ te sai ru eyaa nọ whọ ya kẹ Jihova na gba. Kareghẹhọ re nọ Jihova o ti fiobọhọ kẹ owhẹ.—Gal. 5:16.

13. Emamọ oware jọ vẹ Josẹf o ru nọ ma rẹ sai ru re?

¹³ Daoma jọ udu ra gbaemu no inọ enẹ me ti ru nọ odawọ u te te omẹ. U ti fiobọhọ kẹ owhẹ ru eyaa nọ whọ ya kẹ Jihova nọ whọ rẹ gọe na gba. A jọ Ebaibol gbiku ahwo jọ nọ o wọhọ nọ a ru oware utioye na, yọ u fiobọhọ kẹ ae o make rọnọ a jẹ hai ru thọ ẹsejọ. Josẹf yọ ohwo otiọye jọ. Aye Pọtifa ọ jẹ hai kpokpo iei inọ jọ o lele iei wezẹ. Rekọ Josẹf ọ jọ udu riẹ gbaemu no vẹre inọ o ti ru oware utioye na ha. Ebaibol ọ ta nọ Josẹf “ọ se” kẹ aye na. Ọ tẹ ta kẹe nọ: “Kọ ẹvẹ me re ro ru oware uyoma ulogbo nana re mẹ ginẹ raha uzi Ọghẹnẹ?” (Emu. 39:8-10) Ẹme nọ Josẹf ọ ta na o dhesẹ nọ ọ riẹ oware nọ o ti ru no vẹre taure aye Pọtifa ọ tẹ te dawo iẹe na. Oye o mae whae ze nọ o gbe ro kie kẹ aye na ha na.

14. Eme ma re ru re ma sai ru oware nọ o rẹ were Jihova nọ odawọ u te te omai?

¹⁴ Ẹvẹ whọ sae rọ rehọ aro kele Josẹf? Kake jọ enẹna vuẹ omara oware nọ who ti ru no nọ odawọ u te te owhẹ. Nọ ohwo jọ ọ tẹ be gwọlọ nọ who ru oware nọ Jihova o mukpahe, daoma se kẹe ababọ oke oraha. Who du roro kpahe oware utioye na dede he. (Ol. 97:10; 119:165) Whọ tẹ jọ udu ra gbaemu no, whọ te riẹ oware nọ who re ru nọ odawọ u te te owhẹ. who ti gbe roro ho inọ, ‘Kọ me ru oware na, binikọ me ru ei hi?’

15. Eme ohwo o re ru nọ u re dhesẹ nọ ọ be “rọ ọwhọ gwọlọ” Jihova? (Ahwo Hibru 11:6)

¹⁵ Ẹsejọhọ whẹ ọvo whọ jọ udu ra riẹ nọ ukoko na họ egagọ uzẹme na, yọ whọ ginẹ  gwọlọ rọ eva ra kpobi gọ Jihova. Rekọ who gbe bi roro nọ u ri te epanọ whọ rẹ rọ rehọ uzuazọ ra kẹ Jihova jẹ họ-ame he. O tẹ rrọ ere, kareghẹhọ Devidi ovie na. Ọ lẹ olẹ jọ se Jihova, yọ whọ sae lẹ ere re. Ọ lẹ nọ: “Kiẹ omẹ riwi, O Ọghẹnẹ, re whọ riẹ oware nọ o rrọ udu mẹ. Kiẹ omẹ riwi ziezi re whọ riẹ iroro nọ e be kẹ omẹ uye. Rri omẹ sọ oware jọ nọ o rẹ wha enwoma ze o rrọ omẹ udu, re who su omẹ evaọ edhere ebẹdẹ bẹdẹ.” (Ol. 139:23, 24) Whọ tẹ be lẹ ere, je bi ru epanọ whọ rẹ rọ rehọ uzuazọ ra kẹ Jihova re whọ họ-ame, yọ whọ be “rọ ọwhọ gwọlọ” Jihova. Jihova ọ rẹ ghale ahwo otiọye na gaga.—Se Ahwo Hibru 11:6.

GBẸ DAOMA KẸLE JIHOVA

16-17. Eme o dhesẹ nọ makọ emọ nọ esẹgbini rai a rrọ ukoko na, Jihova họ ọnọ o si rai ze? (Jọn 6:44)

¹⁶ Jesu ọ ta nọ ahwo kpobi nọ a bi lele iei, yọ ahwo nọ Jihova o si bru ei ze. (Se Jọn 6:44.) Okpẹme jọ Jesu ọ ta na! Dai roro ẹme na ziezi. Taure Jihova o te ti si ohwo ziọ ukoko na, ọ rẹ ruẹ oware uwoma jọ evaọ oma ohwo na. O re rri ohwo na fihọ “okwakwa obọdẹ riẹ” hayo “okwakwa oghaghae” riẹ. (Izie. 7:6, ẹme-obotọ) Ere Jihova o rri owhẹ re.

¹⁷ Ẹsejọhọ ọsẹgboni ra a rrọ ukoko na, yọ whọ be hai lele ai kpohọ ewuhrẹ gbe usi uwoma. O sae lẹliẹ owhẹ roro nọ fikinọ ọsẹgboni ra a rrọ ukoko na whọ rọ riẹe na, ae whọ be dhẹ lele ze. Rekọ rri ẹme jọ nọ Ebaibol ọ ta. Anọ: “Wha si kẹle Ọghẹnẹ, o re ti si kẹle owhai.” (Jem. 4:8; 1 Irv. 28:9) Who te bi ru eware nọ e rẹ lẹliẹ owhẹ kẹle Jihova, ọyomariẹ ọ te kẹle owhẹ omara re. Jihova o re rri owhẹ inọ ọsẹgboni ra whọ be dhẹ lele ziọ ukoko na ha. Whai kpobi na ọvuọ uzou riẹ o bi ro le. Jihova o re duobọte udu ohwo kpobi nọ ọ gwọlọ gọe, makọ emọ nọ esẹgbini rai a rrọ ukoko na. A vẹ nyaze te gọe. Nọ ohwo otiọye na o te bi ru eware nọ e rẹ lẹliẹe kẹle Jihova Ọghẹnẹ, Jihova omariẹ ọ te kẹle iẹe re. Ere obe Jemis 4:8 o ta na.—Je rri 2 Ahwo Tẹsalonika 2:13.

18. Eme ma te ta ẹme te evaọ uzoẹme nọ ma ti te na? (Olezi 40:8)

¹⁸ Whọ tẹ rọ uzuazọ ra kẹ Jihova jẹ họ-ame, kiyọ Jesu whọ be rọ aro kele na. Okenọ Jesu ọ jọ otọakpọ, oware kpobi nọ Ọsẹ riẹ ọ vuẹ riẹ o je ru, yọ orọnikọ a jẹ gbae họ họ. (Se Olezi 40:8; Hib. 10:7) Ma te jọ uzoẹme nọ ma ti te na ta ẹme te eware nọ who re ru re whọ gbẹ gọ Jihova vrẹ nọ whọ tẹ họ-ame no.