UZOẸME UWUHRẸ 18
OLE 1 Iruemu Jihova
Fievahọ “Obruoziẹ Otọakpọ na Soso” nọ O Wo Ohrọ-Oriọ Na
“Kọ Obruoziẹ otọakpọ na soso o gbe ru oware nọ u kiehọ?”—EMU. 18:25.
OWARE NỌ A JARIẸ TA KPAHE
A jariẹ ta kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o ti ro dhesẹ nọ o wo ohrọ-oriọ yọ o ti bruoziẹ okiẹrẹe okenọ ọ te kpare ahwo nọ a kiẹrẹe he ze.
1. Emamọ oware vẹ Abraham ọ jọ ẹme nọ Jihova o lele i rie ta wuhrẹ?
ẸME nọ Jihova o lele Abraham ta ẹdẹ jọ ọ sae thọrọ Abraham ẹro ho. Ẹdẹ jọ, Jihova o vi ukọ-odhiwu riẹ nyae vuẹ Abraham nọ ọ be te raha Sọdọm avọ Gomora. Oware na o kẹ Abraham uye. Ọ tẹ nọ Jihova nọ: “Kọ who ti gine hwere ikiẹrẹe na kugbe irumuomu na kufiẹ? . . . Kọ Obruoziẹ otọakpọ na soso o gbe ru oware nọ u kiehọ?” Jihova ọ gaviezọ kẹ Abraham ziezi. O te je wuhrẹ iẹe oware jọ nọ o rẹ sae lẹliẹ eva were omai kpobi. Ẹme nọ ọ ta kẹe o lẹliẹ omai riẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ raha ahwo okiẹrẹe vievie he.—Emu. 18:23-33.
2. Eme o lẹliẹ omai riẹ nọ Jihova o re bruoziẹ okiẹrẹe, o te je wo ohrọ-oriọ?
2 Eme o lẹliẹ omai riẹ nọ Jihova o re bruoziẹ okiẹrẹe, yọ o re bruoziẹ avọ ohrọ-oriọ? Oware nọ o lẹliẹ omai riẹ ere họ, “Jihova ọ rẹ ruẹ obọ udu na.” (1 Sam. 16:7) Ọ “riẹ udu ohwo-akpọ kpobi.” (1 Iv. 8:39; 1 Irv. 28:9) Oware yena yọ emamọ oware gaga. Nọ Jihova o te bi bruoziẹ, o re roro te eware buobu nọ ma re roro te he. Oyejabọ nọ ẹzi Ọghẹnẹ ọ rọ lẹliẹ Pọl ukọ na ta nọ: “A rẹ sae kiẹ otọ iziẹibro riẹ via ha.”—Rom 11:33.
3-4. Enọ vẹ e rẹ sae jọ omai udu ẹsejọ, kọ eme ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe? (Jọn 5:28, 29)
3 Ẹsejọ, ọkpọ enọ nọ Abraham ọ nọ Ọghẹnẹ na e sae jọ omai udu. Ma sae jọ udu mai nọ inọ, ‘Kọ ahwo Sọdọm avọ Gomora nọ Ọghẹnẹ o kpe na, orai o nwani re no? Kọ o sae jọ nọ ọ te kpare ejọ ze evaọ oke “ẹkparomatha . . . enọ i kiẹrẹe he” na?’—Iruẹru 24:15.
4 Joma kake ta oware nọ ma riẹ kpahe ẹkparomatha na. Kẹle na ma ta nọ oghẹrẹ nọ ma je rri “ẹkparomatha uzuazọ” gbe “ẹkparomatha ẹdhoguo” na u nwene no. a (Se Jọn 5:28, 29.) Oware nọ ma je wuhrẹ kpahe ẹkparomatha na nọ ma nwene na, o wha riẹ ze nọ ma ro nwene eware efa nọ ma bi wuhrẹ nọ i kiekpahe ẹkparomatha na. Ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe eware nọ ma nwene na. Nọ ma be te ta kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o re ro bruoziẹ okiẹrẹe na, ma te ta kpahe oware nọ ma riẹ hẹ gbe oware nọ ma riẹ. Oware nọ ma riẹ hẹ ma te kake fodẹ.
OWARE NỌ MA RIẸ HẸ
5. Evaọ oke jọ nọ o vrẹ, eme ma jọ ebe ukoko na ta kpahe ahwo Sọdọm avọ Gomora nọ Ọghẹnẹ o kpe?
5 Oke jọ ma jọ ebe mai ta kpahe oware nọ o te via kẹ ahwo nọ Jihova o bruoziẹ kpe inọ a kiẹrẹe he. Ma ta nọ ahwo kerọ ahwo Sọdọm avọ Gomora nọ Ọghẹnẹ o kpe na, a te kpare ae ze he. Rekọ nọ ma romatotọ wuhrẹ kpahe ẹme na jẹ lẹ kpahe iẹe gaga no, ma tẹ be nọ omamai nọ ‘Kọ ma sae ginẹ rọ obọ sudu ta nọ a te kpare ae ze he?’
6. Ẹvẹ Jihova o ru ahwo jọ nọ a kiẹrẹe he, kọ eme ma riẹ kpahe ahwo yena ha?
6 Joma ta kpahe ahwo jọ nọ Ọghẹnẹ o kpe evaọ okenọ u kpemu. A gbiku ahwo buobu evaọ Ebaibol na nọ Jihova o bruoziẹ kpe inọ a kiẹrẹe he, o te kpe ai no. Ejọ họ ahwo buobu gbidi gbidi nọ ọ rehọ owhe kpe evaọ oke Noa, gbe ahwo erẹwho ihrẹ nọ ọ ta kẹ ahwo Izrẹl nọ a kpe kufiẹ evaọ Ẹkwotọ Eyaa na. Amọfa nọ a bruoziẹ uwhu kpe họ egbaẹmo Asiria idu udhuzii-gbisoi (185,000) nọ ukọ-odhiwu o kpe evaọ aso ọvo. (Emu. 7:23; Izie. 7:1-3; Aiz. 37:36, 37) Kọ Ebaibol ọ ta ẹme jọ nọ o sae lẹliẹ omai ta nọ ahwo nana kpobi nọ Jihova o kpe na, a te kpare ọvo ze he? Ijo, ọ ta ere he. Kọ fikieme ma gbẹ sae rọ obọ sudu ta nọ a te kpare ae ze he?
7. Eme ma riẹ hẹ kpahe ahwo nọ a whu evaọ Owhe oke Noa gbe enọ a kpe evaọ Kenan? (Rri uwoho nọ o rrọ uke Uwou-Eroro na.)
7 Ma riẹ oghẹrẹ nọ Jihova o bruoziẹ ahwo yena omomọvo ho. Yọ ma riẹ sọ a riẹ kpahe Jihova ha ha. Ẹsejọhọ a hai ti kurẹriẹ orọnọ a wuhrẹ ai kpahe Jihova. Ebaibol ọ ta nọ Noa ọ jọ “ọtausiuwoma ẹrẹreokie” taure Owhe na o te ti ku. (2 Pita 2:5) Rekọ okenọ Noa o je ku okọ ulogbo na, ma riẹ hẹ sọ ọ jẹ ta usi uwoma kẹ ohwo kpobi evaọ otọakpọ na re Owhe na o te ti ku ze. Ebaibol ọ ta ere he. Epọvo na re, sọ a vuẹ ahwo nọ a jẹ rria otọ Kenan kpobi kpahe Jihova re a sai kurẹriẹ re Jihova ọ siọ ae ba ekpe, ma riẹ hẹ.
Noa avọ ahwo uwou riẹ nọ a bi ku okọ ulogbo taure Owhe na o te ti ku ze. Rekọ, sọ Noa ọ ta usi uwoma kẹ ohwo kpobi evaọ otọakpọ na taure Owhe na o te ti ku ze, ma riẹ hẹ (Rri edhe-ẹme avọ 7)
8. Eme ma riẹ kpahe ahwo Sọdọm avọ Gomora ha?
8 Kọ ahwo Sọdọm avọ Gomora? Lọt ọzae okiẹrẹe na ọ jẹ rria udevie rai. Kọ Lọt ọ ta ẹme Ọghẹnẹ kẹ aikpobi? Ma riẹ hẹ. Ma riẹ nọ umuomu rai o jọ gaga. Rekọ, kọ aikpobi a ginẹ riẹ nọ eware nọ a je ru na i yoma? Kareghẹhọ nọ Ebaibol ọ ta nọ ezae ẹwho na, “no ọmọzae rite ọkpọkuọzae,” a wọ ziọ uwou Lọt inọ a rẹ gba erara Lọt du. (Emu. 19:4; 2 Pita 2:7) Kọ edele epanọ Jihova Ọghẹnẹ o wo ohrọ-oriọ te na, who roro nọ ọ te kpare ọvo evaọ usu rai ze he? Jihova ọ vuẹ Abraham nọ makọ ezae ikpe dede nọ i kiẹrẹe e rrọ okpẹwho na ha. (Emu. 18:32) Fikiere Jihova o ruthọ họ nọ o ro kpe ai, keme aikpobi a kiẹrẹe he. Kọ ma sae rọ obọ sudu ta nọ a te kpare ọvuọvo ze he evaọ “ẹkparomatha . . . enọ i kiẹrẹe he” na? Ijo, ma riẹ hẹ sọ a te kpare ejọ ze.
9. Eme ma riẹ kpahe Solomọn ho?
9 Ma tẹ jẹ jọ Ebaibol se kpahe ahwo jọ nọ a kiẹrẹe, rekọ nọ u te oria jọ, a te zihe ruọ ahwo nọ a kiẹrẹe he. Ohwo otiọye jọ họ Solomọn ovie na. A wuhrẹ i riẹ ziezi kpahe Ọghẹnẹ, yọ Jihova ọ ghale riẹ. Rekọ nọ u te oria jọ, o te mu edhọ họ ẹgọ. O ru eware nọ e lẹliẹ eva dha Jihova gaga, yọ uye o bẹ ahwo Izrẹl ikpe buobu fiki eware nọ o ru. Ma riẹ nọ Ikereakere na e ta nọ Solomọn o “whu wọhọ esẹ-esẹ riẹ.” Yọ ma riẹ nọ esẹ-esẹ riẹ jọ a kiẹrẹe. Makọ Devidi ọsẹ riẹ dede ọ jọ ohwo okiẹrẹe. (1 Iv. 11:5-9, 43; 2 Iv. 23:13) Kọ fikinọ a ki rie fihọ oria nọ a ki amọ Devidi fihọ, o nwani dhesẹ nọ a te kpare iẹe ze? Ebaibol ọ ta ere he. Ahwo jọ a sai roro nọ a te kpare iẹe ze fikinọ Ebaibol ọ ta nọ “ọnọ o whu no yọ a si uzioraha riẹ noi uzou no.” (Rom 6:7) Ma riẹ nọ Ebaibol ọ ta ere. Rekọ ẹme yena o dhesẹ nọ ohwo kpobi nọ o whu no a te kpare ze he. O gbẹ rrọ ere he, o te wọhọ ẹsenọ ohwo o te whu yọ ọ hwa osa nọ a rẹ rọ kpare iẹe ze no evaọ akpọ ọkpokpọ na. Ma riẹ nọ fikinọ Ọghẹnẹ o wou gaga jabọ ọ te rọ kpare ahwo ze, orọnọ fikinọ a whu hu. Ahwo nọ Ọghẹnẹ o rri nọ ọ sae kẹ uvẹ nọ a rẹ rọ gọe bẹdẹ bẹdẹ ọ te kpare ze. (Job 14:13, 14; Jọn 6:44) Kọ a te kpare Solomọn ze re? Ma riẹ hẹ, Jihova ọvo ọ riẹ etẹe. Oghẹrẹ kpobi nọ o rrọ kẹhẹ, ma riẹ nọ Jihova o ti ru oware nọ u kiehọ.
OWARE NỌ MA RIẸ
10. Kọ o rẹ were Jihova re o kpe ahwo? (Izikiẹl 33:11) (Rri uwoho na re.)
10 Se Izikiẹl 33:11. Nọ Jihova o te bi bruoziẹ ohwo-akpọ, o re bruoziẹ na avọ ohrọ-oriọ. Ẹzi Ọghẹnẹ ọ lẹliẹ Pita ukọ na ta ọkpọ ẹme nọ Izikiẹl ọruẹaro na o kere na. Pita ọ ta nọ: “Jihova . . . ọ gwọlọ nọ a raha ohwo ọvo ho.” (2 Pita 3:9) Ẹme yena ọ lẹliẹ omai riẹ nọ Jihova ọ rẹ kaki bruoziẹ uwhu ebẹdẹ bẹdẹ kpe ohwo ho. Jihova o wo ohrọ-oriọ wo umuo ho. Ọ rẹ re ohrọ ohwo kpobi nọ u fo nọ a rẹ re ohrọ.
Ahwo buobu nọ a kiẹrẹe he nọ a te kpare ze na, a ti wuhrẹ ai kpahe Jihova (Rri edhe-ẹme avọ 10)
11. Amono a te kpare ze he, kọ ẹvẹ ma rọ riẹ?
11 Amono ma sae ta nọ a te kpare ze he? Umutho ahwo jọ ọvo Ebaibol ọ ta nọ a te kpare ze he. b Jesu ọ ta ẹme jọ nọ o dhesẹ nọ a te kpare Judas Iskariọt ze he. (Mak 14:21; je rri Jọn 17:12.) Judas o kekaro họ wọso Jihova Ọghẹnẹ gbe Ọmọ riẹ. (Rri Mak 3:29.) Jesu ọ tẹ jẹ ta ẹme nọ o dhesẹ nọ isu egagọ jọ nọ e jẹ wọso ẹe, a te whu no, a te kpare ae ze he. (Mat. 23:33; rri Jọn 19:11 re.) Pọl ukọ na ọ vẹvẹ inievo na unu re inọ ahwo nọ a kie no ukoko na no, nọ i bi kekaro fihọ wọso uzẹme na, a gbe kurẹriẹ hẹ, a te kpare ae ze he.—Hib. 6:4-8; 10:29.
12. Eme ma riẹ kpahe ohrọ-oriọ Jihova? Kẹ iriruo jọ.
12 Joma ta ẹme kpahe ohrọ-oriọ Ọghẹnẹ. Ẹvẹ Jihova ọ rẹ re ohrọ te? Eme o ru no nọ u dhesẹ nọ ọ ginẹ “gwọlọ nọ a raha ohwo ọvo ho”? Jihova ọ rọvrẹ ahwo jọ nọ i ru eware nọ i yoma gaga. Devidi ovie na ọ raha izi ilogbo jọ. O bruẹnwae, o te je kpe ohwo. Rekọ nọ Jihova ọ ruẹ nọ Devidi o kurẹriẹ, ọ rọvrẹ riẹ. (2 Sam. 12:1-13) Ovie ọfa nọ a re se Manasẹ o ru umuomu gaga evaọ oke riẹ. Edele eware iyoma nọ o ru na, Jihova ọ re ohrọ riẹ, ọ tẹ rọvrẹ riẹ fikinọ o kurẹriẹ. (2 Irv. 33:9-16) Iku ahwo nana i dhesẹ nọ ohwo o te ru oware uyoma, nọ Jihova ọ tẹ ruẹ nọ oware nọ o ru na o da riẹ gaga, ọ rẹ re ohrọ riẹ. Ahwo otiọye na kpobi, ọ te kpare ae ze keme a vuhumu nọ uzi nọ a raha na o gbẹdẹ gaga, a te kurẹriẹ.
13. (a) Fikieme Jihova ọ rọ re ahwo Nanivi ohrọ? (b) Eme Jesu ọ ta uwhremu na kpahe ahwo Nanivi?
13 Jihova ọ re ahwo Nanivi ohrọ re dede nọ a je ru umuomu. Okenọ o je vi Jona ọruẹaro riẹ nyae vuẹ ae oware nọ o te via kẹ ae, ọ ta kẹ Jona nọ: “Umuomu rai u do te omẹ oma no.” Rekọ nọ a kurẹriẹ, Jihova ọ rọvrẹ rai. Oware nọ o ru na o dha Jona eva. Rekọ Ọghẹnẹ o wo ohrọ-oriọ vi Jona kpekufiẹ. Ọ kareghẹhọ Jona nọ ahwo Nanivi a “riẹ oware uwoma gbe uyoma ha.” (Jona 1:1, 2; 3:10; 4:9-11) Nọ ikpe buobu e vrẹ no, Jesu ọ rọ oware yena wuhrẹ ahwo inọ Jihova yọ Ọghẹnẹ nọ o re bruoziẹ okiẹrẹe, o te je wo ohrọ-oriọ. Jesu ọ ta nọ ahwo Nanivi nọ a kurẹriẹ na a te “kparoma ze evaọ oke ẹdhoguo na.”—Mat. 12:41.
14. Ẹvẹ a ti ro bruoziẹ ahwo Nanivi evaọ oke “ẹkparomatha ẹdhoguo”?
14 Kọ “ẹdhoguo” vẹ a te jọ “kparoma ze” na? Jesu ọ ta ẹme te “ẹkparomatha ẹdhoguo” nọ ọ rrọ obaro tha. (Jọn 5:29) Okenọ o ti ro su odu-ikpe na ọ jẹ ta ẹme kpahe na. Oke yena a te kpare “enọ i kiẹrẹe gbe enọ i kiẹrẹe he” ze. (Iruẹru 24:15) Ahwo nọ a kiẹrẹe he na, ẹkparomatha rai o te jọ “ẹkparomatha ẹdhoguo.” Oghẹrẹ nọ Jihova avọ Jesu a ti ro guẹdhọ rai họ, a ti rri rai sọ a bi ru eware nọ a bi wuhrẹ ai. Ohwo Nanivi kpobi nọ a kpare ze nọ ọ rọwo ru oware nọ Jihova ọ gwọlọ họ, a ve ti bruoziẹ uwhu kpei. (Aiz. 65:20) Rekọ ohwo kpobi nọ ọ gọ Jihova ziezi, a ti bru kẹe inọ ọ rease. Ahwo otiọye na a ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.—Dan. 12:2.
15. (a) Fikieme u gbe fo re ma ta nọ a te kpare ahwo Sọdọm avọ Gomora ze vievie he? (b) Eme họ otọ ẹme nọ ọ rrọ Jud 7? (Rri ẹkpẹti na “ Eme Họ Otọ Ẹme Jud Na?”)
15 Jesu ọ ta nọ “evaọ Ẹdẹ Ẹdhoguo,” o te mae lọhọ kẹ ahwo Sọdọm avọ Gomora vi ahwo nọ a rọwo gaviezọ kẹe he. (Mat. 10:14, 15; 11:23, 24; Luk 10:12) Kọ eme họ otọ ẹme na? Ẹsejọhọ ma ti roro nọ Jesu o bru okpa họ ẹme na hayo ọ jẹ rehọ iẹe ta ẹme ọfa. Rekọ o wọhọ nọ oware nọ o te via dẹẹ ọ jẹ ta na, keme ọkpọ ẹme ọvona ọ ta kpahe ahwo Nanivi. c Yọ “Ẹdẹ Ẹdhoguo” ọvona ọ jẹ ta kpahe na. Epanọ ahwo Nanivi a ru eware iyoma na, ere ahwo Sọdọm avọ Gomora a ru eware iyoma re. Rekọ a vi ohwo jọ nyae vuẹ ahwo Nanivi oware nọ o te via kẹ ae, o tẹ whae ze nọ a ro kurẹriẹ. Yọ u fo re ma kareghẹhọ nọ, Jesu ọ ta nọ a te kpare “enọ i ru eware iyoma” ze re evaọ oke “ẹkparomatha ẹdhoguo” na. (Jọn 5:29) Ẹme yena o dhesẹ nọ ẹsejọhọ a te kpare ahwo Sọdọm avọ Gomora ze, o gbẹ make rrọ aikpobi hi. Ma ve ti wuhrẹ ai kpahe Jihova gbe Jesu Kristi.
16. Eme ma riẹ nọ Jihova o ti rri okenọ o ti bruoziẹ ahwo nọ ọ rẹ kpare ze gbe enọ ọ rẹ kpare ze he? (Jerimaya 17:10)
16 Se Jerimaya 17:10. Ẹme nọ ọ rrọ oria Ebaibol nana o nwani dhesẹ oware nọ ma riẹ kpahe Jihova. Jihova ọ rẹ “kiẹ udu na,” yọ ọ rẹ “kiẹ iroro nọ e mai diwi riwi.” Okenọ a te kpare ahwo ze, ọ te “hwosa kẹ omomọvo wọhọ epanọ idhere riẹ e rrọ.” Ma riẹ nọ Jihova o ti mu kpare ahwo ze he. Rekọ ọ te re ohrọ ohwo nọ u fo nọ ọ rẹ re ohrọ. Fikiere u fo ho re ma ta nọ a te kpare ohwo jọ ze he, ajokpanọ ma ginẹ ruẹ oware jọ evaọ Ebaibol na nọ u dhesẹ nọ a te kpare iẹe ze he.
“OBRUOZIẸ OTỌAKPỌ NA SOSO” O TI “RU OWARE NỌ U KIEHỌ”
17. Eme ọ te via kẹ igbidigbi ahwo nọ a whu no na?
17 Anwẹnọ Adamu avọ Ivi a ro lele Setan wọso Jihova Ọghẹnẹ, ima-idu ahwo buobu a whu no. “Uwhu, ọwegrẹ” na, oma o be lọhọ iẹe he. (1 Kọr. 15:26) Kọ a te kpare ahwo nọ a whu no na kpobi ze? A te kpare umutho Ileleikristi jọ kpobọ odhiwu. A ti bu te idu udhuhrẹ-gbene (144,000), yọ a ti wo oma nọ u re whu hu evaọ obọ odhiwu. (Evia. 14:1) A te kpare ezae gbe eyae buobu gbidi gbidi nọ a you Jihova ze evaọ “ẹkparomatha enọ i kiẹrẹe” na. A te gbe bi ru oware nọ o rẹ were Ọghẹnẹ evaọ ikpe odu nọ Kristi o ti su na je kru ẹrọwọ rai evaọ odawọ urere na, a te rria otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ. (Dan. 12:13; Hib. 12:1) A te kpare “enọ i kiẹrẹe he” ze re evaọ odu-ikpe nọ Jesu o ti ro su na. Oke yena a te kẹ ae uvẹ nọ a re ro nwene re a gọ Ọghẹnẹ. Ahwo jọ nọ a te jọ usu enọ i kiẹrẹe he na họ, ahwo nọ a gọ Jihova ẹdẹvo re a te ti whu hu. Yọ ejọ rai a “ru eware iyoma.” (Luk 23:42, 43) Rekọ ahwo jọ a riẹ, nọ a barosa ru umuomu. A rọwo nọ a rẹ gọ Jihova vievie he. A wọso Jihova te epanọ Jihova ọ rọ ta nọ ọ te kpare ae ze he.—Luk 12:4, 5.
18-19. (a) Fikieme ma ro fievahọ Jihova inọ ọ te riẹ oziẹ ahwo nọ a whu no bru? (Aizaya 55:8, 9) (b) Eme ma te ta ẹme kpahe evaọ uzoẹme notha?
18 Kọ ma sai fievahọ Jihova inọ ọ te riẹ oziẹ ohwo kpobi bru, okenọ o ti bruoziẹ ohwo nọ ọ rẹ kpare ze gbe ọnọ ọ rẹ kpare ze he? Ee! Abraham ọ riẹ nọ Jihova o re bruoziẹ nọ ọ gba ẹsikpobi. “Obruoziẹ otọakpọ na soso” ọ riẹ eware na kpobi, o te je wo ohrọ-oriọ. Yọ o wuhrẹ Ọmọ riẹ no, ọ tẹ jẹ rehọ iẹe mu re o bruoziẹ ahwo kpobi. (Jọn 5:22) Ọmọ na ọ riẹ oware nọ o rrọ udu ohwo-akpọ wọhọ epanọ Ọsẹ na ọ riẹ udu ohwo kpobi na. (Mat. 9:4) A ti ru “oware nọ u kiehọ” okenọ a ti bruoziẹ ohwo kpobi.
19 Joma fi eva mai kpobi họ Jihova inọ ọye ọ riẹ oware nọ o mai woma. Jihova họ ọnọ ọ rẹ sai gine bruoziẹ, orọnọ omai hi. (Se Aizaya 55:8, 9.) Fikiere joma kẹe avọ Ọmọ riẹ uvẹ re ae ọvo a bruoziẹ ahwo na kpobi. Ọ rehọ Ọmọ na mu Ovie no, ọ tẹ jẹ rrọ ovie nọ o re bruoziẹ okiẹrẹe avọ ohrọ-oriọ wọhọ Ọsẹ riẹ. (Aiz. 11:3, 4) Kọ eme ma sae ta kpahe oghẹrẹ nọ a ti bruoziẹ ahwo evaọ oke uye ulogbo na? Eme ma riẹ kpahe iẹe he? Kọ eme ma riẹ kpahe iẹe? Ma te ta kpahe eware nana evaọ uzoẹme notha.
OLE AVỌ 57 Ta Usiuwoma kẹ Oghẹrẹ Ahwo Kpobi
b Whọ tẹ gwọlọ riẹ sọ a te kpare Adamu, Ivi, gbe Keni ze hayo a te kpare ae ze he, rri Uwou-Eroro Ọvo 1, 2013, ẹwẹ. 12, ẹme-obotọ.
c U wo eme jọ nọ a re bru okpa họ ẹsejọ ro fi ẹgba họ ẹme nọ a be ta. Rekọ ma sae ta nọ ẹme nọ Jesu ọ ta kpahe ahwo Sọdọm avọ Gomora na, o bru okpa họ ẹme na ha. Yọ orọnikọ ọ jẹ rehọ iẹe ta ẹme ọfa ha. O wọhọ nọ oware nọ o te via dẹẹ ọ jẹ ta na.
