1, 2. Eme oniọvo-ọmọzae jọ o muẹrohọ kpahe usu riẹ kugbe Ọghẹnẹ, kọ eme o ru?

ONIỌVO jọ nọ a re se Robert ọ họ-ame evaọ okenọ ọ jọ uzoge, rekọ o se uzẹme na gboja ha. Ọ ta nọ: “Me je ru oware uyoma ovo ho, dede na egagọ Ọghẹnẹ e jomẹ oja tere he, sidhe nọ mẹ nya ọvo. Ahwo a re roro nọ me kruga ziezi evaọ ukoko na keme mẹ jẹ hai kpohọ ewuhrẹ ẹsikpobi jẹ rehọ ọkobaro ubroke ẹsejọ kukpe kukpe. Rekọ oware jọ u je vru mi omẹ.”

² Robert ọ kake riẹ oware nọ o jẹ via kẹe he. Nọ o wo aye no, avọ aye riẹ a tẹ jẹ hae nọ ohwohwo enọ kpahe iwuhrẹ Ebaibol rọ zaharo. Aye riẹ nọ o kruga ziezi evaọ ukoko na ọ jẹ hae kiyo enọ na lọlọhọ, rekọ Robert ọ jẹ sae kiyo na ha, yọ onana o jẹ hai ru oma vo ẹe ẹsibuobu. Ọ ta nọ: “O jọ wọhọ ẹsenọ nọ mẹ riẹ oware ovuọvo ho. Kẹsena mẹ tẹ ta kẹ omamẹ nọ, ‘Otẹrọnọ mẹ họ ọnọ ọ te kobaro kẹ aye mẹ evaọ egagọ Jihova, kiyọ me re ru oware jọ.’” Robert o gine ru oware jọ. Ọ ta nọ: “Me te je se Ebaibol na, roma totọ roro kpahe iẹe je wuhrẹ ziezi, ẹmẹrera na eware na e tẹ jẹ daji omẹ uzou. Me te ti wo otoriẹ eware nọ me je wuhrẹ, maero na usu mẹ kugbe Jihova o tẹ jọ kpekpekpe.”

3. (a) Eme ma rẹ sai wuhrẹ no oware nọ o via kẹ Robert na ze? (b) Enọ vẹ ma te kuyo rai evaọ uzoẹme nana?

³ Ma rẹ sai wuhrẹ oware jọ no oware nọ o via kẹ Robert na ze.  O sae jọnọ ma wo umutho eriariẹ Ebaibol na yọ ma re kpohọ ewuhrẹ ẹsikpobi, rekọ eware nana ọvo e rẹ nwani ru omai wo usu okpekpe kugbe Jihova ha. Hayo o sae jẹ jọnọ ma wo ẹnyaharo jọ no evaọ ukoko na, rekọ nọ ma kiẹ omamai riwi ma tẹ ruẹ nọ ma rẹ sai gbe ru usu mai kugbe Ọghẹnẹ ga vi epanọ o rrọ. (Fil. 3:16) Re ma gbẹ sae ruabọhọ ẹnyaharo otiọna, ma te kuyo enọ esa nana evaọ uzoẹme nana: (1) Eme o ti fiobọhọ kẹ omai riẹ oghẹrẹ nọ usu mai kugbe Ọghẹnẹ o ginẹ rrọ? (2) Ẹvẹ ma sai ro wo emamọ usu kugbe Ọghẹnẹ je ru usu na dhe ẹgẹga? (3) Ẹvẹ usu okpekpe nọ ma re wo kugbe Ọghẹnẹ o sai ro fiobọhọ họ kẹ omai evaọ uzuazọ ikẹdẹ kẹdẹ mai?

4. Ono ohrẹ nọ o rrọ obe Ahwo Ẹfisọs 4:​23, 24 na u kiekpahe?

⁴ Taure ma te ti zihe ruọ idibo Ọghẹnẹ, u wo inwene buobu nọ ma ru. Inwene nana i kpomahọ kabọ kabọ uzuazọ mai. Yọ orọnikọ ma họ-ame no, etẹe inwene na i no kuhọ họ. Ebaibol na ọ ta nọ ma “hai ru ẹzi nọ ọ be kpọ iroro [mai] kpokpọ.” (Ẹf. 4:​23, 24) Nọ orọnọ ma gba ha na, o gwọlọ nọ ma rẹ hai ru inwene noke toke. Makọ idibo Ọghẹnẹ nọ e rrọ ukoko na kri no dede a rẹ sai gbe ru usu rai kugbe Ọghẹnẹ ga.​—Fil. 3:​12, 13.

5. Enọ vẹ e rẹ sai fiobọhọ kẹ omai kiẹ omamai riwi?

⁵ Re ma sai ru usu mai kugbe Ọghẹnẹ ga ẹsikpobi, o gwọlọ nọ ma rẹ kiẹ omamai riwi. O tẹ make rọnọ ma gbẹ rrọ emaha hayo ma kpako no, ma rẹ sae nọ omamai enọ wọhọ: ‘Kọ mẹ be jọ omamẹ ruẹ inwene nọ i dhesẹ nọ me bi wo ẹnyaharo evaọ usu mẹ kugbe Jihova? Kọ uruemu mẹ o be jọ wọhọ orọ Kristi? Eme uruemu mẹ evaọ obọ ewuhrẹ u bi dhesẹ kpahe epanọ usu mẹ kugbe Ọghẹnẹ o ga te? Eme eware nọ mẹ rẹ ta kpahe noke toke i bi dhesẹ kpahe omẹ? Eme oghẹrẹ nọ mẹ be hai ru ewuhrẹ omobọ mẹ, osẹ mẹ, hayo oghẹrẹ nọ me re ru nọ a tẹ kẹ omẹ ohrẹ u bi dhesẹ kpahe omẹ? Ẹvẹ me re ru nọ mẹ tẹ rẹriẹ ovao dhe odawọ? Kọ me bi wo ẹnyaharo evaọ eriariẹ mẹ te epanọ mẹ be rọ kpako te ohwo ziezi wọhọ Kristi?’ (Ẹf. 4:13) Ma te bi roro kpahe iyo enọ itienana, o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai riẹ epanọ ma wo ẹnyaharo te no evaọ usu mai kugbe Ọghẹnẹ.

6. Eme ọfa o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai riẹ epanọ usu mai kugbe Ọghẹnẹ o rrọ?

⁶ Re ma sae riẹ epanọ usu mai kugbe Ọghẹnẹ o ginẹ rrọ, ẹsejọ o rẹ sae gwọlọ obufihọ amọfa. Ẹme nọ Pọl ukọ na ọ ta u dhesẹ nọ ohwo nọ ọ be roma kẹ isiuru ohwo-akpọ ọ rẹ riẹ hẹ inọ eware nọ o bi ru e thọ evaọ aro Ọghẹnẹ. Evaọ abọdekọ riẹ, ohwo nọ o wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ ọ rẹ riẹ eriwo Ọghẹnẹ je muẹrohọ iruemu ohwo nọ ọ be roma kẹ isiuru ohwo-akpọ. (1 Kọr. 2:​14-16; 3:​1-3) Nọ orọnọ ekpako ukoko a wo iroro Kristi na, a rẹ kaki muẹrohọ oniọvo nọ o bi wo isiuru ohwo-akpọ. Kọ a tẹ jọ omamai muẹrohọ uruemu utiona jọ jẹ kẹ omai ohrẹ kpahe iẹe, ma te jẹ ohrẹ na rehọ? Ma tẹ jẹ ohrẹ utiona rehọ, u re dhesẹ nọ ma gwọlọ wo usu okpekpe kugbe Jihova.​—Ọtausi. 7:​5, 9.

7. Re ẹrọwọ mai ọ sae jọ gaga, fikieme eriariẹ Ebaibol ọvo u gbe ro te he?

⁷ Kareghẹhọ nọ eriariẹ Ebaibol ọvo nọ ohwo o re wo u re ru usu riẹ kugbe Ọghẹnẹ ga hayo ru ei lele ekpakpọ ẹzi Ọghẹnẹ hẹ. Solomọn ovie Izrẹl oke anwae na ọ riẹ kpahe idhere Ọghẹnẹ ziezi. Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ ẹzi riẹ nọ o ro kere eme nọ e rrọ abọjọ Ebaibol na. Rekọ ukuhọ riẹ, ọ ruabọhọ emamọ usu nọ o wo kugbe Jihova ha. (1 Iv. 4:​29, 30; 11:​4-6) Onana u dhesẹ nọ u te no eriariẹ Ebaibol no, o gbẹ gwọlọ oware ofa jọ mi omai. O gwọlọ nọ ma rẹ  ruabọhọ ru usu mai kugbe Ọghẹnẹ jọ gaga. (Kọl. 2:​6, 7) Rekọ ẹvẹ ma sai ro ru onana?

8, 9. (a) Eme o ti fiobọhọ kẹ omai dikihẹ ga evaọ ẹrọwọ na? (b) Eme họ ẹjiroro nọ ma re ro wuhrẹ Ebaibol na je roro didi? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

⁸ Pọl ọ tuduhọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ awọ inọ jọ a “daoma ziezi nyaharo te ọkpako.” (Hib. 6:1) Eme u fo nọ ma re ru re ma sai fi ohrẹ Pọl nana hiruo? Oware jọ nọ u wuzou gaga họ obe na, Daji Uyoyou Ọghẹnẹ nọ ma re wuhrẹ. Who te wuhrẹ obe nana re, u ti fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ epanọ whọ sai ro fi ehri-izi Ebaibol hiruo evaọ uzuazọ ra. Otẹrọnọ who wuhrẹ obe na re no, whọ rẹ sai wuhrẹ ebe efa nọ i re fiobọhọ ru ẹrọwọ ra ga. (Kọl. 1:23) Kọ whọ be hae lẹ je roro didi kpahe epanọ whọ sai ro fi eware nọ who bi wuhrẹ hiruo?

⁹ Kareghẹhọ nọ ẹjiroro nọ ma re ro wuhrẹ Ebaibol na je roro didi kpahe eware nọ ma wuhrẹ họ, re ma ru Jihova eva were je koko izi riẹ. (Ol. 40:8; 119:97) Evaọ oke ovona, ma rẹ daoma whaha eware nọ e rẹ sai ru nọ ma gbe ro wo ẹnyaharo ho evaọ usu mai kugbe Ọghẹnẹ.​—Tait. 2:​11, 12.

10. Eme izoge a rẹ sai ru re usu rai kugbe Jihova o jọ gaga?

¹⁰ Otẹrọnọ whẹ yọ uzoge, kọ who fi itee jọ họ kẹ omara evaọ egagọ Ọghẹnẹ? Nọ oniọvo-ọmọzae jọ nọ ọ rrọ iruo Ebẹtẹle o te kpohọ okokohọ okogho, o re lele ahwo nọ a gwọlọ họ-ame ta ẹme taure okokohọ na o te ti muhọ. Izoge buobu a rẹ jọ usu ahwo nana. Oniọvo na ọ rẹ nọ ai kpahe itee nọ a fihọ kẹ omarai evaọ egagọ Jihova. Iyo nọ ibuobu e rẹ kẹ u dhesẹ nọ a gine fi itee jọ họ, wọhọ iruo ọkobaro oke-kpobi hayo ẹkwotọ nọ ẹgwọlọ ọ mae rrọ nọ a rẹ kwa nya. Rekọ izoge jọ e riẹ nọ e rẹ ruẹ uyo ovo kẹ hẹ. Kọ o sae jọnọ a re jọ udu rai roro kpahe itee nọ a gwọlọ le evaọ ukoko na ha? Otẹrọnọ whẹ yọ uzoge, nọ omara nọ: ‘Kọ me bi wobọ evaọ iruẹru ukoko na fikinọ ọsẹgboni mẹ a gwọlọ nọ me ru ere? Kọ me wo emamọ usu kugbe Jihova jẹ be daoma si kẹle iẹe vi epaọ anwẹdẹ?’ Uzẹme riẹ họ, orọnikọ izoge ọvo a re fi itee họ kẹ omarai hi, o gwọlọ nọ ekpako soso a re ru epọvo na re. Ma te ru ere, u ti fiobọhọ kẹ omai kpobi wo usu okpekpe kugbe Jihova.​—Ọtausi. 12:​1, 13.

11. (a) Re ma sai wo ẹnyaharo evaọ usu mai kugbe Ọghẹnẹ, eme ma re ru? (b) Oriruo ono ma rẹ sae rọ aro kele?

¹¹ Nọ ma tẹ riẹ oria nọ o jọ gwọlọ nọ ma ru inwene no, ma re ru oware nọ u fo re ma sai wo ẹnyaharo. U wuzou gaga re ma wo usu okpekpe kugbe Jihova. Onana yọ ẹme uwhu gbe azọ. (Rom 8:​6-8) Dede na, re usu mai kugbe Jihova o jọ kpekpekpe, orọnikọ u dhesẹ nọ ma rẹ jọ gbagba ha. Ẹzi Ọghẹnẹ ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai wo ẹnyaharo nọ o gwọlọ. Ghele na, o gwọlọ omodawọ mi omai. Brọda John Barr nọ ọ jọ omọvo Utu Ẹruorote na ikpe jọ nọ i kpemu ọ ta kpahe Luk 13:24 nọ, “Ahwo buobu a be sae ruọ edhere na ha keme a be daoma te he re usu rai kugbe Ọghẹnẹ ọ ga ziezi.” U fo re ma rọ aro kele Jekọp, ọnọ o lele ukọ odhiwu muabọ bẹsenọ ọ rọ ghale iẹe, o serihọ họ. (Emu. 32:​26-28) Ginọ uzẹme nọ o rẹ sae were oma nọ ma te bi se Ebaibol na, rekọ ajo mai rri rie wọhọ obe gheghe nọ o rẹ kẹ omaweromẹ ọvo ho. Ma rẹ daoma jariẹ kiẹ gwọlọ eware aghae nọ i re fiobọhọ kẹ omai wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ.

12, 13. (a) Eme o ti fiobọhọ kẹ omai ru lele ẹme obe Ahwo Rom 15:5? (b) Ẹvẹ oriruo Pita ukọ na gbe ohrẹ riẹ o sai ro fiobọhọ kẹ omai? (c) Eme whọ rẹ sai ru re usu ra kugbe Ọghẹnẹ o jọ gaga? (Rri ẹkpẹti na, “ Eware nọ Whọ rẹ sai Ru ro Wo Ẹnyaharo Evaọ Usu Ra Kugbe Ọghẹnẹ.”)

¹² Nọ ma be daoma wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ na, ẹzi ọfuafo na o ti fiobọhọ kẹ omai nwene iroro mai. Ẹmẹrera na, ma ve ti wo ọkpọ iroro Kristi. (Rom 15:5) Ofariẹ, u ti fiobọhọ kẹ omai si isiuru uwo no  udu jẹ daoma wo emamọ iruemu nọ e rẹ were Ọghẹnẹ. (Gal. 5:​16, 22, 23) Ma tẹ ruẹ nọ iroro mai e be hae kpọ omai rri isiuru ugboma na, ajọ udu u whrehe omai hi. Joma gbẹ hae lẹ kẹ ẹzi ọfuafo na, Jihova o ti fiobọhọ kẹ omai nwene iroro jẹ tẹrovi eware nọ i fo. (Luk 11:13) Kareghẹhọ Pita ukọ na. Unuẹse buobu, o dhesẹ uruemu nọ u fo nọ ohwo nọ o wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ o re wo ho. (Mat. 16:​22, 23; Luk 22:​34, 54-62; Gal. 2:​11-14) Ghele na, udu u whrehe i rie he. Ẹmẹrera na, Pita o te ti wo ọkpọ iroro Kristi avọ obufihọ Jihova. Ma rẹ sai ru epọvo na re.

¹³ Uwhremu na, Pita ọ fodẹ ugogo eware jọ nọ ma rẹ sai ru nọ i re fiobọhọ. (Se 2 Pita 1:​5-8.) Nọ ma be “dawo ẹgba [mai] kpobi” re ma wo emamọ iruemu wọhọ, oma-onyẹ, ithihakọ, gbe uyoyou-inievo na, ma ti wo ẹnyaharo evaọ usu mai kugbe Ọghẹnẹ. U fo re whọ hae nọ omara kẹdẹ kẹdẹ nọ, ‘Eme mẹ rẹ sai ru nẹnẹ re me wo ẹnyaharo evaọ usu mẹ kugbe Ọghẹnẹ?’

14. Ma te wo emamọ usu kugbe Jihova, ẹvẹ u re ro dhesẹ oma via evaọ uzuazọ mai?

¹⁴ Ma te wo ọkpọ iroro Kristi, u re dhesẹ oma via evaọ ẹmeunu gbe uruemu mai nọ ma tẹ rrọ oria iruo hayo obọ isukulu, yọ u re je dhesẹ oma via evaọ iroro-ejẹ mai kẹdẹ kẹdẹ. Iroro-ejẹ mai i re dhesẹ nọ ma be daoma rọ aro kele Kristi. Ma gwọlọ ru oware nọ o rẹ raha usu mai kugbe Ọsẹ obọ odhiwu mai hi. Ma tẹ rẹriẹ ovao dhe odawọ, ma rẹ siọ ẹe ababọ oke-oraha. Ma tẹ gwọlọ jiroro jọ, ma re roro kpahe enọ wọhọ: ‘Ehri-izi Ebaibol vẹ e rẹ sai fiobọhọ kẹ omẹ evaọ iroro-ejẹ nana? Eme Kristi ọ hai ti ru evaọ uyero nana? Ovẹ me re ru nọ o te were Jihova?’ Joma ta kpahe iyero jọ nọ i ti fiobọhọ kẹ omai riẹ epanọ ma sae rọ jiroro itiena. Ma te jọ ovuovo daoma ruẹ ehri-uzi Ebaibol nọ o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai ru oware nọ u fo.

15, 16. Kẹ oriruo epanọ iroro Kristi e sai ro fiobọhọ kẹ omai nọ ma tẹ gwọlọ salọ (a) ọrivẹ-orọo. (b) egbẹnyusu.

¹⁵ Nọ ma tẹ gwọlọ salọ orivẹ-orọo. Ma rẹ sae jọ obe 2 Ahwo Kọrint 6:​14, 15 ruẹ ehri-uzi nọ u re fiobọhọ. (Sei.) Pọl ukọ na o dhesẹ vevẹ nọ ohwo nọ o wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ avọ ọnọ ọ roma kẹ isiuru ohwo-akpọ a rẹ sae jọ okugbe ọvo ho. Ẹvẹ ohwo ọ sai ro ru lele ehri-uzi nana nọ ọ tẹ gwọlọ salọ orivẹ-orọo?

¹⁶ Usu. Muẹrohọ ehri-uzi nọ o rrọ 1 Ahwo Kọrint 15:33. (Sei.) Ohwo nọ ẹzi Ọghẹnẹ ọ be kpọ o re kuomagbe ahwo nọ a rẹ sae raha usu riẹ kugbe Ọghẹnẹ hẹ. Enọ vẹ e rẹ sai fiobọhọ kẹ owhẹ fi ehri-uzi nana hiruo? Whọ rẹ sai roro kpahe enọ wọhọ, Ẹvẹ ehri-uzi nana o sai ro fiobọhọ kẹ omẹ evaọ ẹme usu itanẹte? Hayo eme me re ru nọ ohwo nọ mẹ riẹ hẹ o te vi uwou se omẹ nọ ma fa igemu evaọ itanẹte?

17-19. Ẹvẹ usu okpekpe nọ who re wo kugbe Jihova o sai ro fiobọhọ kẹ owhẹ (a) whaha iruo ifofe? (b) fi itee họ evaọ uzuazọ? (c) ru oware nọ u fo nọ ẹwhọ ọ tẹ romavia?

¹⁷ Eware nọ e rẹ sae whaha omai ẹnyaharo evaọ usu mai kugbe Ọghẹnẹ. Pọl ọ kẹ ibe Ileleikristi riẹ unuovẹvẹ jọ. (Se Ahwo Hibru  6:1.) Eme họ “iruo ifofe” nọ ma rẹ whaha? Iruo kpobi nọ e rẹ kẹ omai erere he evaọ ẹme usu mai kugbe Ọghẹnẹ hayo nọ e rrọ oke oraha kufiẹ. Ehri-uzi nana o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe enọ wọhọ: ‘Kọ iruẹru nana e rrọ usu enọ a se iruo uwo? Kọ u fo re me wobọ evaọ oware nana nọ a ta nọ ugho u re no ze gbẹdẹ na? Fikieme u gbe ro fo ho re me kuomagbe utu jọ nọ o be gwọlọ ru akpọ na woma kẹ ahwo?’

¹⁸ Itee nọ ma re fihọ evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Jesu ọ jọ ovuẹ obọ ugbehru na kẹ uthubro nọ u kiekpahe itee nọ ma re le. (Mat. 6:33) Ohwo nọ o wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ o re le itee nọ i re ru usu na ga. Ehri-uzi nana o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai kiyo enọ wọhọ: Kọ u fo re mẹ dhogbo epanọ me re ro kpohọ isukulu ikpehru? Kọ u fo re mẹ rehọ iruo nana?

¹⁹ Ẹwhọ. Ẹvẹ ohrẹ nọ Pọl ọ kẹ inievo nọ e jọ ukoko obọ Rom o sai ro fiobọhọ kẹ omai nọ ẹwhọ ọ tẹ romavia? (Rom 12:18) Nọ ma rrọ ilele Jesu na, ma rẹ daoma “lele ahwo kpobi rria dhedhẹ.” Nọ ẹwhọ ọ tẹ romavia, eme u fo nọ ma re ru? Kọ o be hae jọ bẹbẹ kẹ omai re ma gaviezọ kẹ amọfa, manikọ a riẹ omai wọhọ ahwo nọ a re ru “udhedhẹ”?​—Jem. 3:18.

20. Fikieme ma rọ gwọlọ wo ẹnyaharo evaọ usu mai kugbe Ọghẹnẹ?

²⁰ Enana yọ umutho iriruo epanọ ehri-izi Ebaibol e sai ro fiobọhọ kẹ omai jiroro nọ i re dhesẹ nọ ma bi ru lele ekpakpọ ẹzi Ọghẹnẹ. Ma te wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ, u re ru omai yeri uzuazọ evawere gbe evevọwẹ kẹdẹ kẹdẹ. Robert nọ ma ta kpahe evaọ emuhọ uzoẹme nana ọ ta nọ: “Usu mẹ kugbe Jihova nọ me ru ga u ru nọ mẹ rọ rrọ emamọ ọzae gbe ọsẹ. Me te je bi wo evawere gbe evevọwẹ.” Ma rẹ sai wo ọkpọ eghale nana nọ ma tẹ be daoma wo ẹnyaharo evaọ usu mai kugbe Ọghẹnẹ. Ma te ru ere, ma ti yeri uzuazọ evawere enẹna, je wo “uvi uzuazọ na” evaọ obaro.​—1 Tim. 6:19.