Ukpe 1941 a ro yẹ omẹ evaọ Paris, obọ France. Ma wo ugho tere he evaọ uviuwou mai. No emaha ze, isukulu e rẹ were omẹ gaga, fikiere o kẹ omẹ uye gaga nọ mẹ siọ isukulu ba emerae buobu fiki ẹyao owọre ogaga nọ mẹ jẹ mọ. Ikpe ikpe mẹ jọ oke yena. Edọktọ a ta nọ me no ehwa vievie he re mẹ sai serihọ ziezi keme ẹwẹ mẹ o je te otọ te ehru hu. Emerae yena kpobi, me je se obe jọ nọ o rẹ fa otọ eme, jẹ gaviezọ kẹ iredio steshọno nọ a re se Radio Sorbonne nọ ọ jọ yunivasiti obọ Paris. Nọ mẹ rria ehwa emerae buobu no, edọktọ nọ o je siwi omẹ na ọ tẹ vuẹ omẹ nọ ẹyao mẹ o kpo no, inọ mẹ sae wariẹ mu isukulu họ. Eva e were omẹ gaga. Mẹ tẹ jọ udu mẹ ta nọ, ‘Edọktọ a be daoma kẹhẹ!’ Me te ku ei họ nọ edọktọ mẹ te jọ nọ mẹ tẹ kpako no, re mẹ hai siwi ahwo. Oke kpobi nọ ọsẹ mẹ ọ tẹ nọ omẹ nọ iruo vẹ me ti ru ẹdẹfa, mẹ jẹ hae vuẹe nọ, “Mẹ gwọlọ jọ edọktọ.” Me te mu oma họ ẹdawo epanọ mẹ rẹ rọ jọ edọktọ.

Ichọche Katọlik mai ahwo uviuwou mai kpobi ma jọ. Rekọ re a ta uzẹme, mẹ riẹ Ọghẹnẹ tere he oke yena. Enọ buobu e jọ omẹ udu nọ mẹ riẹ uyo rai hi. Eware nọ me wuhrẹ oke nọ mẹ jọ yunivasiti, nọ a je wuhrẹ omẹ epanọ mẹ rẹ rọ jọ edọktọ, eye e lẹliẹ omẹ riẹ nọ Ọghẹnẹ ọye ọ ginẹ ma eware.

Mẹ kareghẹhọ ẹdẹ ọsosuọ nọ mẹ rọ rehọ ughẹgbe nọ a rẹ rọ ruẹ oware nọ o rrọ kakao gaga rri ogẹgẹ oware jọ nọ a rehọ no ododo ze. Oware nọ mẹ ruẹ u gbe omẹ unu gaga. Nọ a te go ogẹgẹ oware na kẹle ẹrrorro hayo edhedhẹ, u wo oghẹrẹ nọ u re ru re edhedhẹ hayo ẹrrorro na o gbe kpei no ho. Mẹ tẹ jẹ ruẹ nọ a te fi ei họ ame uwhei, oware jọ nọ o rrọ evaọ ogẹgẹ na u ve siku. Kẹsena nọ a je fi ei họ ame gheghe, oware na o vẹ ghra. Enana yọ idhere jọ nọ emama ekakao nọ e rrọ uzuazọ e rẹ rọ thọ omarai nọ a tẹ rrọ oria nọ u kiehọ ae  oma tere he. Nọ mẹ ruẹ oghoghẹrẹ eware nọ egẹgẹ nana ọvuọvo o rẹ sai ru, akpọ o gbe omẹ unu. Mẹ tẹ ruẹ nọ uzuazọ u mu rrọ vievie he.

Evaọ ukpe avọ ivẹ nọ mẹ rọ jọ yunivasiti, mẹ tẹ ruẹ eware efa nọ i dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ ginẹ rrọ. Nọ a je wuhrẹ omai kpahe oghẹrẹ nọ ugboma ohwo-akpọ o rrọ, a wuhrẹ omai kpahe eware nọ e rrọ obọ mai na nọ e be lẹliẹ omai sae rriẹ iziabọ mai je kpiri ae. Ọghẹnẹ ọ ruẹrẹ iriẹ oma na họ ziezi jẹ rehọ ae tamu igbenwa na re ma sae rọ obọ na ru iruo. Onana u gbunu kẹhẹ. Wọhọ oriruo, a wuhrẹ omai nọ uriẹ jọ u no ẹzo obọ na kpohọ ugbonwa udevie nọ o rrọ uziobọ na. Yọ uriẹ nana o ghale abava. Kẹsena uriẹ nọ u kpobọ ẹroro uziobọ na, o tẹ nya otọ adada riẹ vrẹ re adada na o ruẹsi kru uriẹ na daji oria ovo. U te no ere no, u wo iriẹ egaga jọ evaọ iziabọ mai na nọ e tamu igbenwa na. O gbẹ rrọ ere he, iziabọ mai na e rẹ ghọ fihọ liọliọ, ma sai kpiri ai hi. Enana kpobi e lẹliẹ omẹ riẹ nọ ohwo jọ nọ o wo areghẹ gaga ọye ọ ma ugboma na.

Emama Ọghẹnẹ e wariẹ gbe omẹ unu vi epaọ ọsosuọ nọ me wuhrẹ kpahe oghẹrẹ nọ ọmọ o re ro muhọ ẹwẹ nọ a te yẹi ze obọ. Me wuhrẹ nọ ọmọ ọ tẹ gbẹ rrọ edhede oni riẹ, ẹwẹ nọ oni riẹ ọ be wẹ ọye ọ rẹ rọ zọ. Eware nọ e wọhọ ibloblo nọ e rrọ irue ọmọ na i ri fu ze he, keme ofou ọ re ruọ ae he. Oke nọ a ti ro yẹ ọmọ na o te muhọ esikẹle no, eware nọ e wọhọ ibloblo na i ve wo emewhri jọ nọ o rẹ lẹliẹ ae whra, re oke nọ ọmọ na o ti ro muhọ ẹwẹ na, e gbẹ tamu hu. Kẹsena nọ ọmọ na ọ tẹ nwani no eva ze no, eware buobu e rẹ via nọ i gbunu gaga re ọmọ na ọ sai se ẹwẹ ọsosuọ riẹ. Eghogho jọ nọ ọ rrọ ubiudu ọmọ na anwẹdẹ o re di no. Kẹsena azẹ nọ o je kpobọ ubiudu na vẹre o ve kpobọ irue na. Evaọ oke ovo yena ofou ọ vẹ ruọ irue na re ọmọ na ọ sae wẹ. Ewhri nọ ọ rrọ obeva irue na ọye o re ru nọ irue na e gbẹ rọ tamu hu. I re rovie ziezi re ofou ọ sae ruọ ae. Ẹsiẹvo na ọmọ na o ve muhọ ẹwẹ.

Mẹ gwọlọ nọ mẹ rẹ riẹ Ọghẹnẹ nọ ọ ma eware igbunu nana, fikiere me te mu Ebaibol họ ese ziezi. Oke nọ Ọghẹnẹ ọ re ọvọ kugbe ahwo Izrẹl evaọ ikpe nọ i bu vi idu esa (3,000) nọ i kpemu, ọ kẹ rai izi nọ i re fiobọhọ kẹ ae ru oma rai fo je ru oria nọ a be rria fo. Izi nana e were omẹ gaga. Ọghẹnẹ o jie uzi kẹ ahwo Izrẹl nọ a te ne no, jọ a tọ isọ na họ otọ. Ọ tẹ jẹ vuẹ ae nọ a hae họ jẹ wozẹ abọ gbe awọ rai kẹse kẹse. Ọ vuẹ rai re inọ ohwo ọ tẹ be mọ ẹyao nọ o re vo, jọ a fi ohwo na họ oria riẹ sa evaọ omoke jọ. (Izerẹ 13:50; 15:11; Izie. 23:13) Eware nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ahwo kere fihọ Ebaibol na no anwẹdẹ i dhesẹ nọ ọ riẹ oware nọ ohwo-akpọ o re ru re ẹyao ọ seba evo. U ri kri nọ egba-eriariẹ a rọ riẹ eware nana ha. Mẹ tẹ jẹ ruẹ nọ izi nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ emọ Izrẹl evaọ obe Iruo-Izerẹ kpahe oghẹrẹ nọ a re ro ru oma rai fo fiki ekwakwa eyẹ nọ ọ ma fihọ ohwo-akpọ oma na, i fiobọhọ kẹ ae nọ eyao buobu i gbe je ro te ai hi. (Izerẹ 12:1-6; 15:16-24) Mẹ ruẹ nọ oware nọ o lẹliẹ Ọghẹnẹ jie izi nana kẹ ahwo Izrẹl họ, ọ gwọlọ nọ eware i woma kẹ ae. Yọ ọ ghale enọ i je koko izi na. Enana kpobi i ru nọ u ro mu omẹ ẹro inọ ẹzi Ọghẹnẹ a ro kere Ebaibol na, dede nọ mẹ re riẹ odẹ Ọghẹnẹ evaọ oke yena ha.

Oke nọ mẹ jọ yunivasiti nọ a je wuhrẹ omẹ iruo edọktọ na, mẹ ruẹ ọmọtẹ jọ nọ a re se Lydie. Mẹ avọ iẹe ma te mu usu họ. Ma tẹ ruọ orọo evaọ 1965. Oke yena yọ mẹ rrọ yunivasiti te  imikpe jọ no. No oke yena rite ukpe 1971, yọ ma yẹ emọ esa no. Ma te ti yẹ emọ esa efa tu ai uwhremu na. Lydie yọ emamọ aye gaga. O bi fiobọhọ kẹ omẹ evaọ iruo edọktọ na gbe evaọ uviuwou mai.

Me ru iruo evaọ ọspito jọ ikpe esa re me te ti rovie ọrọ obọmẹ. Nọ mẹ nwani rovie ọspito obọmẹ no, u kri hi, ọzae-avọ-aye nọ mẹ ta ẹme kpahe evaọ obọ emuhọ iku na a tẹ nyaziọ ọspito mẹ. Epanọ me bi ti ro kere imu kẹ ọzae na, aye riẹ ọ tẹ ta nọ: “Dọktọ ivie, ma rẹ lọ imu nọ a rọ azẹ ru hu.” Ẹme nọ ọ ta na o gbe omẹ unu gaga. Mẹ tẹ nọe nọ: “Uzẹme? Fikieme?” Ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ: “Mai yọ Isẹri Jihova.” Me ri yo kpahe Isẹri Jihova ẹdẹvo ho, yọ mẹ riẹ hẹ inọ a rẹ rehọ azẹ hẹ. Aye na ọ tẹ rehọ Ebaibol riẹ no ẹkpa ze. Ọ tẹ jọ Ebaibol dhesẹ kẹ omẹ oware nọ a gbẹ rọ rehọ azẹ hẹ. (Iruẹru 15:28, 29) Kẹsena avọ ọzae riẹ a tẹ jọ Ebaibol dhesẹ kẹ omẹ oware nọ Uvie Ọghẹnẹ u ti ru, inọ u ti si uye-oruẹ, ẹyao gbe uwhu no. (Evia. 21:3, 4) Me te bo nọ: “Oware nọ mẹ be gwọlọ anwọ oke emaha mẹ ze ona! Oware nọ o lẹliẹ omẹ ruọ iruo edọktọ họ, re me fiobọhọ kẹ ahwo nọ a be ruẹ uye.” Ẹme nọ a ta na ọ ruọ omẹ oma te epanọ ma rọ ta ẹme auwa ọvo gbe iminiti ọgba soso. Taure ọzae-avọ-aye na a tẹ te kpama kpo, mẹ jọ udu mẹ ta nọ mẹ rẹ gbẹ jọ ichọche Katọlik hi. Mẹ tẹ jẹ ruẹ nọ kpakọ Ọghẹnẹ nọ ọ ma eware kpobi nọ iruo riẹ e be hai gbe omẹ unu anwẹdẹ na o wo odẹ, odẹ riẹ Jihova.

Isiasa ọzae-avọ-aye na a nyaziọ ọspito mẹ. Yọ ẹsikpobi nọ a nyaze, ma rẹ ta ẹme vrẹ auwa ọvo. Mẹ tẹ ta kẹ ae nọ jọ a nyaze obọ uwou mai re a wuhrẹ omẹ Ebaibol na ziezi. Dede nọ aye mẹ ọ jẹ hai kuomagbe omai nọ a bi wuhrẹ omẹ na, ọ jẹ kake rọwo ho inọ eware jọ nọ a bi wuhrẹ evaọ ichọche Katọlik e thọ. Fikiere, mẹ tẹ ta kẹ ozerẹ ichọche mai jọ inọ jọ ọ nyaze obọ uwou mai. Ma lele i rie vro avro rite aso. Yọ ma ta nọ oware kpobi nọ ma be ta, Ebaibol na ọvo ma rẹ rehọ iẹe no ze. Ẹme nọ ma lele ozerẹ na ta o lẹliẹ aye mẹ ruẹ nọ eware nọ Isẹri Jihova a bi wuhrẹ eye họ uzẹme. Fikiere, Isẹri Jihova a te wuhrẹ omai Ebaibol na ziezi, nọ o lẹliẹ omai si kẹle Jihova Ọghẹnẹ. Mai imava ma tẹ họ-ame evaọ 1974.

Mẹ jọ Ebaibol wuhrẹ emamọ eware nọ Ọghẹnẹ o ti ru kẹ ohwo-akpọ evaọ obaro. Oye o wha riẹ ze nọ mẹ avọ aye mẹ ma rọ rehọ egagọ Jihova karo. Ma gba riẹ mu nọ ma rẹ rehọ izi Ebaibol wuhrẹ emọ mai. Ma wuhrẹ emọ mai nọ ma re you Ọghẹnẹ je you erivẹ mai. Onana o wha riẹ ze nọ ma ro wo okugbe evaọ uviuwou na.​—Mat. 22:37-39.

Rite inẹnẹ, mẹ avọ aye mẹ ma rẹ gbẹ kareghẹhọ oghẹrẹ nọ emọ mai a rri omai oke yena. A riẹ nọ mẹ avọ aye mẹ ma rẹ ta unu ovo. Emọ mai a riẹ nọ evaọ uviuwou mai ẹme jọ nọ Jesu ọ ta ọ rrọ omai  oja gaga. Jesu ọ ta nọ: “Jọ ‘Ee’ rai o jọ Ee, re ‘Ijo’ rai o jọ Ijo.” (Mat. 5:37) Wọhọ oriruo, ọmọtẹ mai jọ nọ ọ jọ ikpe ikpegbihrẹ oke yena ọ ta kẹ oni riẹ nọ, avọ izoge efa a gwọlọ kpohọ oria jọ. Rekọ oni riẹ ọ rọwo kẹe he. Uzoge jọ evaọ usu enọ a gwọlọ kpohọ oria na ọ tẹ ta kẹ ọmọtẹ mai nọ, “Otẹrọnọ oni ra ọ kẹ owhẹ uvẹ nọ whọ nya ha, nyae ta kẹ ọsẹ ra.” Ọmọtẹ mai ọ tẹ ta kẹe nọ: “Ọsẹ mai ọ te rọwo gbe he. Unu ovo na aimava a rẹ ta.” Emọ ezeza mai na a ruẹ nọ a tẹ ta ẹme te izi Ebaibol, mẹ avọ oni rai ma rẹ ta ọvuọ ọriẹ hẹ. Eva e be were omai gaga inọ enẹna ahwo uviuwou mai buobu a be gọ Jihova.

Dede nọ iruo edọktọ mẹ rọ karo enẹna ha, mẹ gwọlọ rehọ iruo na fiobọhọ kẹ inievo ukoko na. Fikiere me te mu iruo edọktọ họ eru evaọ Ebẹtẹle nọ ọ jọ Paris. Kẹsena nọ a bọ uwou ogha okpokpọ fihọ Louviers, mẹ tẹ jẹ jọ edọktọ evaọ etẹe. Enwenọ ikpe udhuvẹ-gbikpe ena mẹ be rọ jọ Ebẹtẹle ru iruo na. Mẹ be rria kẹle uwou ogha na. Etẹe me re no kpohọ iruo evaọ obeva Ebẹtẹle. Anwọ ikpe yena kpobi nọ mẹ be rọ jọ Ebẹtẹle ru iruo na, me wo emamọ egbẹnyusu buobu no. Ejọ evaọ usu rai a kpako vrẹ ikpe udhone-gbikpe no. U te no ere no, oware jọ o via ẹdẹ jọ nọ o lẹliẹ eva were omẹ gaga. Mẹ ruẹ oniọvo jọ nọ ọ ziọ Ebẹtẹle obọ. Uwhremu na mẹ tẹ riẹ nọ, kpakọ nọ ọmọ nọ a jọ ọspito mẹ yẹ oware wọhọ ikpe udhe nọ i kpemu.

Anwọ ikpe buobu ze na, mẹ ruẹ eware buobu no nọ i dhesẹ nọ Jihova ọ be rẹrote idibo riẹ jẹ kpọ ae, yọ o lẹliẹ omẹ si kẹle Jihova ziezi. Nọ ukpe 1980 o nwane vrẹ no, Utu Ẹruorote na o tẹ rọ inievo jọ mu evaọ obọ United States nọ i re lele edọktọ gbe amọfa nọ a bi ru iruo evaọ ọspito ta ẹme re a riẹ oware nọ Isẹri Jihova a gbẹ rọ rehọ azẹ hẹ.

Kẹsena evaọ 1988 Utu Ẹruorote na o tẹ rehọ inievo jọ mu evaọ Ebẹtẹle, yọ a se rai Ẹko-Iruo Evuẹ Kpahe Usiwo Obọ Ọspito. Evaọ oke ọsosuọ, ẹko-iruo yena o jẹ rẹrote Egbẹgwae Ẹmeọta-Kugbe Ahwo Iwou-Imu nọ e jọ obọ United States. Ogbẹgwae nana u re fiobọhọ kẹ Isẹri Jihova nọ a gwọlọ kpohọ ọspito re a ruẹ edọktọ nọ e rẹ sai siwi ai ababọ azẹ. Oke nọ Utu Ẹruorote na o rehọ ogbẹgwae nana mu evaọ eria sa-sa akpọ na, a rehọ e rai mu evaọ France re. Oghẹrẹ nọ ukoko Jihova u bi ro fiobọhọ kẹ inievo mai nọ oma o rrọ họ, u duobọte omẹ gaga.

No emaha ze, iruo edọktọ eye e mae were omẹ keme mẹ gwọlọ fiobọhọ kẹ ahwo nọ a be ruẹ uye. Rekọ mẹ tẹ te ruẹ nọ obufihọ nọ o mai woma họ, re a fiobọhọ kẹ ahwo si kẹle Jihova, Ọghẹnẹ nọ ọ ma omai na. Nọ mẹ retaya no, mẹ avọ aye mẹ ma te mu ọkobaro oke-kpobi họ. Ma rẹ rọ euwa buobu ta usi uwoma kamara kamara. Rite enẹna, ma bi ru utho nọ ma rẹ sai ru kpobi evaọ iruo nana. Ma riẹ nọ usi uwoma na o sai siwi uzuazọ ahwo.

Me gbe bi ru iruo edọktọ. Rekọ mẹ riẹ nọ makọ edọktọ nọ ọ riẹ iruo ziezi ọ sai siwi eyao kpobi hi, yọ ọ sae whaha uwhu hu. Fikiere me bi rẹro oke nọ edada, ẹyao gbe uwhu e gbẹ te jọ họ. Oke yena o kẹle gaga no. Mẹ tẹ ruọ akpọ ọkpokpọ na no, mẹ te rria bẹdẹ bẹdẹ. Yọ me ti wuhrẹ eware buobu kpahe emama Ọghẹnẹ. Me ve ti je wuhrẹ eware efa buobu kpahe oghẹrẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ma ugboma ohwo-akpọ. Oke yena mẹ te sae ginẹ rọ ta nọ oware kpobi nọ mẹ be gwọlọ anwọ oke emaha mẹ ze u te omẹ obọ no. Eware iwoma e rrọ obaro tha.