Nọ ukpe 1940 o vrẹ no, Isẹri Jihova a te je wuhrẹ ọsẹgboni mẹ Ebaibol. Nọ u te oria jọ no, a gbe je wuhrẹ hẹ. Rekọ a jẹ hai gbe vi Uwou-Eroro gbe Awake! se oni mẹ. Evaọ 1950, a te zizie omai kpohọ okokohọ akpọ-soso jọ nọ a ru evaọ New York City. Ma tẹ nya.

U gbe kri hi, oniọvo jọ nọ a re se Lawrence Jeffries ọ tẹ jẹ hae nyaze te ta usi uwoma kẹ omai. Ọ jẹ daoma re o wuhrẹ omẹ Ebaibol. Rekọ evaọ oke ọsosuọ, o jẹ hae kẹ omẹ uye gaga inọ Isẹri Jihova a re dhomahọ isuẹsu hu yọ a re kpohọ ẹmo ho. Mẹ jẹ hae nọ oniọvo na nọ, ‘Otẹrọnọ ohwo kpobi evaọ America ọ tẹ ta nọ o bi kpohọ ẹmo ho, kọ ẹvẹ ma ti ru nọ a tẹ wọ ẹmo ziọ orẹwho na? A rẹ rọ omai ru erigbo rai.’ Rekọ Brọda Jeffries ọ jẹ hae dheva kẹ omẹ hẹ. Ọ rẹ nọ omẹ nọ: “Otẹrọnọ ahwo America kpobi a tẹ be gọ Jihova, nọ ahwo a tẹ wọ ẹmo ze, eme who roro nọ Jihova o ti ru?” Ẹme nọ ọ ta kẹ omẹ kpahe oware nana gbe eware efa jọ, o lẹliẹ omẹ ruẹ nọ avro mẹ na u wotọ họ. Fikiere mẹ tẹ gwọlọ nọ me re wuhrẹ Ebaibol.

Uwou-Eroro gbe Awake! anwae nọ oni mẹ ọ jẹ hai fihọ obei, mẹ jẹ hai se ai gaga. Mẹ tẹ te ruẹ nọ Isẹri Jihova họ egagọ uzẹme na, fikiere mẹ tẹ rọwo nọ Brọda Jeffries o wuhrẹ omẹ Ebaibol. Me te ti mu ewuhrẹ họ ẹnya ẹsikpobi. Eware nọ me je wuhrẹ na e were omẹ gaga. Kẹsena me te ti te owhowho-uvie. Nọ me wuhrẹ nọ “ẹdẹ ologbo Jihova ọ kẹle no!” mẹ tẹ kpairoro vrẹ yunivasiti nọ mẹ jẹ gwọlọ nya.  (Zẹf. 1:14) Ukpoye mẹ tẹ jẹ gwọlọ nọ me re wuhrẹ ahwo re a riẹ Jihova.

Me nwrotọ no ekọleji evaọ Azeza 13, 1956. Edẹ esa nọ i lele i rie, mẹ tẹ họ-ame evaọ okokohọ okogho jọ. Anwọ oke yena ze, Jihova ọ ghale omẹ gaga no keme me bi wuhrẹ kpahe iẹe je bi wuhrẹ amọfa.

Nọ mẹ họ-ame no, emerae ezeza nọ i lele i rie, me te mu ọkobaro oke-kpobi họ. Uzoẹme jọ nọ o jọ Odibọgba Uvie Mai ọrọ Akpegbivẹ 1956 o ta nọ, “Can You Serve Where the Need Is Great?” (Kọ Whọ Sai Kpohọ Oria nọ A jọ Gwọlọ Iwhowho-Uvie?) Mẹ riẹ nọ mẹ rrọ usu ahwo nọ a be ta ẹme nana kẹ na, yọ mẹ ginẹ gwọlọ ta usi uwoma evaọ oria utioye.—Mat. 24:14.

Ere mẹ rọ kwa kpobọ Edgefield, evaọ South Carolina. Iwhowho-uvie ene ọvo e jọ ukoko nọ o jọ etẹe. Mẹ me ru rai gba imasoi. Uwou oniọvo jọ ma jẹ hai jo ru ewuhrẹ. Yọ kamara kamara, mẹ jẹ hae rọ euwa udhusoi (100) rọ ta usi uwoma. Mẹ jẹ hae ghale inievo na nọ a te bi kpohọ usi uwoma, yọ mẹ jẹ hai ru ẹme evaọ ewuhrẹ gaga. Fikinọ mẹ rọ oma kẹ eware nana gaga, o so riẹ ze nọ mẹ rọ riẹ eware buobu kpahe Jihova.

Aye jọ nọ mẹ jẹ hai wuhrẹ Ebaibol nọ o wo uwou evaọ ẹwho nọ a re se Johnston nọ o kẹle ẹwho nọ mẹ jẹ rria na ọ tẹ kẹ omẹ iruo nọ mẹ rẹ rọ omoke jọ ru re mẹ sae rẹrote omamẹ. Ọ tẹ jẹ kẹ omai umuwou jọ nọ ma ro ru Ọgwa Uvie mai.

Nọ u te oke jọ no, Brọda Jolly Jeffries, ọmọ oniọvo nọ o wuhrẹ omẹ Ebaibol na ọ tẹ kwa no obọ Brooklyn evaọ New York ziọ obonọ mẹ jọ na. Mai imava ma tẹ jẹ hae kpohọ usi uwoma kugbe. Umuwou jọ nọ oniọvo jọ ọ kẹ omai, ma jẹ rria.

Osa nọ a jẹ hwa ahwo evaọ ofẹ nọ ma jọ na u re te ohwo ru oware ovo ho. Edọla ivẹ hayo esa ọvo a rẹ hwa ohwo nọ o te ru iruo okpẹdẹ soso. Ẹdẹ jọ nọ mẹ rọ ugho nọ u kiọkọ omẹ obọ dẹ emu no, mẹ jẹ be nyavrẹ, ọzae jọ ọ tẹ nọ omẹ nọ: “Whọ sai ru iruo jọ kẹ omẹ? Mẹ te hwa owhẹ edọla ọvo evaọ auwa ọvo.” Ọ tẹ rehọ omẹ kpohọ oria jọ nọ a be bọ uwou fihọ, ọ tẹ ta nọ me ru ei fo. Edẹ esa me ro ru iruo na. Onana o lẹliẹ omẹ ruẹ nọ Jihova ọ ginẹ gwọlọ nọ mẹ gbẹ jọ Edgefield. Rekọ evaọ 1958 me te kpohọ okokohọ akpọ-soso nọ a ru evaọ New York City.

Evaọ ẹdẹ avọ ivẹ okokohọ na, obọdẹ oware jọ o via. Mẹ ruẹ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Ruby Wadlington nọ ọ jọ ọkobaro oke-kpobi evaọ Gallatin, nọ ọ rrọ Tennessee. Mẹ gwọlọ nọ mẹ rẹ jọ imishọnare yọ ere oniọvo na re. Fikiere ma te kpohọ ẹgwae nọ a jọ okokohọ na gba kugbe ahwo nọ a gwọlọ kpohọ isukulu Giliad. Uwhremu na, mai imava ma tẹ jẹ hai kere ileta se ohwohwo. Ẹdẹ jọ me te kpohọ ukoko rai nyae kẹ ovuẹ ogbotu. Mẹ tẹ nwane rọ uvẹ yena vuẹe nọ mẹ gwọlọ rehọ iẹe. Mẹ tẹ kwa kpohọ ukoko rai. Ma tẹ ruọ orọo evaọ 1959.

Nọ mẹ jọ ikpe udhegbesa, a tẹ rọ omẹ mu odibo ukoko (nọ a bi se ọnọ o re koko iruẹru ugboma ekpako na họ enẹna). Ukoko Gallatin mẹ jọ. Oke yena yọ a rehọ Brọda Charles Thompson mu ọsẹro okogho obọ. Ukoko mai họ ukoko nọ ọ kaki rri. Dede nọ o wo eriariẹ gaga, ọ jẹ hae nọ omẹ kpahe ebẹbẹ nọ inievo na a wo gbe oghẹrẹ nọ a re ro fiobọhọ kẹ ae. Ọ rẹ jẹ nọ omẹ oware nọ esẹro okogho efa nọ i rri omai no a ru kpahe ebẹbẹ itieye na. Uruemu riẹ u wuhrẹ omẹ nọ taure ohwo o te ti ru oware jọ kpahe ẹbẹbẹ jọ, u fo re ọ nọ tao re ọ riẹ oware nọ o be via na ziezi.

Evaọ Asoi 1964, me te kpohọ Isukulu Odibọgba Uvie nọ a rọ amara ọvo ru evaọ South Lansing obọ New York. Inievo nọ i je wuhrẹ omai evaọ isukulu na a lẹliẹ omẹ ruẹ nọ mẹ rẹ gbẹ daoma wuhrẹ eware efa buobu jẹ kẹle Ọghẹnẹ ziezi.

Evaọ Ọvo 1965, a tẹ rọ omẹ mu ọsẹro okogho. Ikoko nọ e jọ okogho ọsosuọ mai i bu gaga, no umuo Knoxville, evaọ Tennessee, rite enwenọ obọ Richmond, evaọ Virginia. Ma je rri ikoko nọ e jọ North Carolina, Kentucky, gbe West Virginia. Ikoko ahwo obiebi ọvo ma je rri oke yena. Evaọ ofẹ yena America, a jẹ kuvẹ re ahwo oyibo avọ ahwo obiebi a kuomagbe he. Eware e jọ gaga kẹ inievo na yọ ma jẹ hae daoma kẹ ae omoware nọ obọ mai u te. Oniọvo jọ nọ ọ rrọ ọsẹro okogho kri no ọ kẹ omẹ emamọ ohrẹ jọ. Ọ ta nọ: “Rọ oma ru oniọvo kẹ inievo na. Who ru wọhọ nọ whẹ họ ọga rai hi. Nọ a te bi rri owhẹ nọ whẹ yọ oniọvo rai, ẹsiẹe ẹme nọ whọ te ta kẹ ae o te rọ ruọ ae.”

Oke nọ ma rọ nyai rri ukoko osese jọ, aye mẹ o te mu ọmọtẹ jọ Ebaibol họ ewuhrẹ. O wo ọzae no, yọ o wo ọmọtẹ jọ nọ o te ukpe ọvo no. Nọ ma je no ukoko yena kpohọ ukoko ọfa, ohwo ọvo ọ jọ etẹe nọ ọ rẹ sai wuhrẹ ọmọtẹ na ha. Fikiere kọ ileta aye mẹ ọ jẹ hai kere sei ro wuhrẹ iẹe. Nọ ma wariẹ nyai rri ukoko yena, ma tẹ ruẹ nọ ọmọtẹ na ọ be ziọ ewuhrẹ ẹsikpobi. Nọ inievo-emetẹ ivẹ jọ nọ e jọ ekobaro obọdẹ a kwa ziọ ẹwho na, kọ ae a je wuhrẹ iẹe. U kri hi, ọ tẹ họ-ame. Nọ oware wọhọ ikpe ọgba e te vrẹ no evaọ ukpe 1995, ọmọtẹ jọ nọ ọ nyaze Ebẹtẹle evaọ Patterson o te bi dhesẹ oma kẹ aye mẹ. Kpakọ ọmọtẹ aye nọ aye mẹ o je wuhrẹ ẹdẹ na. Tei te ọzae riẹ a rrọ usu emọ-eklase avọ udhusoi ọrọ isukulu Giliad.

A te ti dhe omai kpohọ okogho ọfa evaọ obọ Florida. Rekọ ma ruẹ nọ ababọ omoto, iruo na e te lọhọ kẹ omai hi. Fikiere ma tẹ dẹ omoto. Omoto na o ku gaga. Rekọ evaọ oka yena, oware jọ o tẹ raha evaọ ẹjini na yọ ma wo ugho nọ ma sae rọ ruẹrẹ iẹe he. Me te se oniọvo jọ nọ mẹ riẹ nọ ọ te sai fiobọhọ kẹ omai. Oniọvo na ọ rẹ ruẹrẹ imoto. Ọ tẹ ta kẹ ohwo jọ nọ o bi ru iruo kẹe inọ ọ ruẹrẹ omoto na yọ o mi omai ugho ho. Ọ vuẹ omai ọvo nọ a ruẹrẹ omoto na no. Ọ tubẹ kẹ omai umugho jọ dede. Onana u gine dhesẹ nọ Jihova o re fi idibo riẹ hotọ họ. O tẹ jẹ lẹliẹ omai kareghẹhọ nọ u fo re ma hai fiobọhọ kẹ inievo na.

Nọ ma tẹ nyai rri ukoko, uwou inievo na ma re wohọ, yọ o lẹliẹ omai wo egbẹnyusu buobu. Ẹdẹ jọ nọ mẹ jẹ taepo iyẹrẹ nọ mẹ gwọlọ vi kpobọ uwou ogha kpahe ukoko nọ me rri, me ru ei te ubro no, mẹ tẹ nyase iẹe ba. Nọ me zihe ze owọwọ, mẹ tẹ ruẹ nọ ọmọ oniọvo nọ ma wohọ uwou riẹ na, nọ ọ rrọ ikpe esa o kpohọ etẹe nyae zaro, ọ tẹ raha eware nọ mẹ jẹ taepo na no. Nọ ọ rro ze no, mẹ avọ iẹe ma jẹ hae rehọ iẹe ta emiehwẹ.

Evaọ 1971, ukoko u te vi ileta se omẹ inọ a rọ omẹ mu ọsẹro ubrotọ no, yọ New York City me ti jo ru iruo mẹ. U gbe omai unu gaga. Ikpe ọgbagbene ọvo mẹ jọ nọ ma kwa nya. Mẹ họ ohwo obiebi ọsosuọ nọ a dhe kpohọ ubrotọ yena. Ghele na, inievo na a dede omẹ rehọ ziezi.

Mẹ jẹ hai ru ẹme evaọ okokohọ okogho koka koka yọ eva e jẹ were omẹ inọ me bi wuhrẹ ahwo kpahe Jihova. Esẹro okogho buobu nọ e jọ ubrotọ na a wo eriariẹ vi omẹ. Ọjọ evaọ usu rai ọye ọ kẹ ovuẹ ame-ọhọ mẹ. Ọfa jọ nọ a re se Theodore Jaracz ọ jọ Utu Ẹruorote na uwhremu na. Yọ inievo efa buobu nọ e jọ Ebẹtẹle Brooklyn ru iruo kri no a jọ ubrotọ na re. Esẹro okogho gbe inievo nọ e jẹ jọ Ebẹtẹle  ru iruo na a ru udu te omẹ otọ. A riẹ epanọ a rẹ rẹrote ohwo gaga, yọ oware nọ Ebaibol na gbe ukoko na a ta, oye a re ru. A wo omaurokpotọ gaga re, onana u ru nọ udu u gbe je ro bru omẹ hẹ nọ mẹ tẹ be ta ẹme.

Evaọ 1974, Utu Ẹruorote na a tẹ rọ esẹro okogho efa mu esẹro ubrotọ. A tẹ ta nọ me zihe kpohọ iruo ọsẹro okogho nọ me je ru vẹre. A te vi omẹ kpobọ South Carolina. Eva e were omẹ gaga inọ oke yena yọ a kuvẹ no re ahwo iyibo avọ ahwo obiebi a kuomagbe. Yọ eva e were inievo na re.

Evaọ 1976, a te dhe omẹ kpohọ okogho jọ evaọ Atlanta gbe Columbus evaọ obọ Georgia. Ẹdẹ jọ, ahwo jọ a te tu erae họ uwou oniọvo jọ nọ ọ jọ ohwo obiebi, emọ isoi soso a te whu. Mẹ kẹ ovuẹ uwhori rai. Oni rai ọ nwoma gaga, yọ a wọ riẹ kpobọ ọspito. Inievo na, te ahwo iyibo, te ahwo obiebi, a je zurie nyae ruẹ ọsẹgboni na evaọ obọ ọspito. Inievo na a gine you ohwohwo gaga, yọ a rẹ tuduhọ ohwohwo awọ nọ ọjọ o te wo ẹbẹbẹ. Onana u bi fiobọhọ kẹ ae thihakọ.

Evaọ 1977, ukoko o tẹ ta nọ ma nyai ru iruo emerae jọ evaọ Ebẹtẹle nọ ọ rrọ Brooklyn. Nọ iruo nọ a rọ fiki riẹ zizie omai na e kẹle ere no, inievo ivẹ jọ nọ e jọ Utu Ẹruorote na a tẹ nọ omẹ avọ aye mẹ sọ ma gwọlọ nwane jọ Ebẹtẹle ru iruo. Ma tẹ rọwo.

Ikpe udhegbene soso me ru iruo evaọ Ẹko-Iruo Ẹruorote Iruẹru Ikoko. Enọ nọ ekpako ukoko a rẹ nọ kpahe ebẹbẹ nọ a wo evaọ ukoko eye ma rẹ za, yọ ẹsejọ enọ na e rẹ jọ gaga. Anwọ ikpe buobu ze na, Utu Ẹruorote na u kere eware buobu no nọ i re fiobọhọ kẹ inievo na kẹ iyo enọ na. Ehrẹ Ebaibol a rri ro kere eware nana yọ eye a re ro wuhrẹ esẹro okogho, ekpako ukoko gbe ekobaro. Onana u bi ru nọ inievo na a be rọ riẹ oware nọ u fo nọ a re ru nọ ẹbẹbẹ jọ ọ tẹ romavia. Yọ o be lẹliẹ ukoko Jihova nyaharo ziezi.

Evaọ 1995, a tẹ rọ omẹ mu Ọsẹro Unuakpọ, koyehọ ohwo nọ a re vi nyae tuduhọ inievo nọ e rrọ iwou ogha efa awọ. Yọ me ru iruo na rite 2018. Mẹ jẹ hai lele inievo nọ e jọ Ogbẹgwae Uwou Ogha, inievo efa nọ e rrọ Ebẹtẹle gbe imishọnare ta ẹme jẹ tuduhọ ae awọ. Yọ eware nọ inievo na a jẹ hae vuẹ omai gbe epanọ a bi ro thihakọ ebẹbẹ sa-sa i ru ẹrọwọ mẹ avọ aye mẹ ga ziezi. Mẹ kareghẹhọ oke nọ ma kpobọ Rwanda evaọ ukpe 2000. A gbiku kẹ omai kpahe uye nọ o bẹ inievo na, te inievo nọ e jọ Ebẹtẹle oke nọ a je fi ẹmo evaọ 1994. Akpọ o gbe omai unu. Ahwo a whu ku inievo buobu. Dede nọ inievo na a reoja gaga, a kru ẹrọwọ rai, a wo ẹruore, yọ eva e jẹ were ae.

Enẹna ma vrẹ ikpe udhone no. Anwọ ikpe udhe na nọ mẹ rọ rrọ Ogbẹgwae Uwou Ogha United States na. Me kpohọ yunivasiti hi. Eware nọ Jihova ọ rọ ukoko riẹ wuhrẹ omẹ i vi enọ a rrọ obọ isukulu ilogbo wuhrẹ. Yọ u ru nọ mẹ be sai ro wuhrẹ ahwo Ebaibol re a wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (2 Kọr. 3:5; 2 Tim. 2:2) Enọ i bi ru eware nọ a jọ Ebaibol wuhrẹ, uzuazọ rai o rrọ kpatiẹ, a tẹ jẹ kẹle Jihova Ọghẹnẹ nọ ọ ma rai na. (Jem. 4:8) Mẹ avọ aye mẹ Ruby ma rẹ daoma ta kẹ inievo na nọ jọ eva e were ai inọ a bi wuhrẹ ahwo kpahe Jihova. Re odibo Jihova o wuhrẹ amọfa kpahe iẹe, a rẹ ruẹ oware ovo nọ u woma kaka iẹe he!