A Thihakọ Inwe Nọ E Rrọ Oma Rai
A Thihakọ Inwe Nọ E Rrọ Oma Rai
‘A kẹ omẹ unwe evaọ oma, ukọ Setan, nọ o jẹ tehe omẹ.’ —2 AHWO KỌRINT 12:7.
1. Didi ebẹbẹ jọ e rẹriẹ ovao ku ahwo nẹnẹ?
KỌ WHO bi lele odawọ jọ nọ u bi siotọ muabọ? O tẹ rrọ ere, whẹ ọvo o be via kẹ hẹ. Evaọ “oke ẹbẹbẹ” nana, Ileleikristi ẹrọwọ i bi thihakọ ọwọsuọ ologbo, ebẹbẹ uviuwou, ẹyao, awaọruọ ugho, olahiẹ iroro, uwhu enọ a you, gbe ise-abọ efa buobu. (2 Timoti 3:1-5) Evaọ ekwotọ jọ, izuazọ ibuobu e rrọ awa fiki okakao emuore gbe ẹmo.
2, 3. Didi iroro ethọthọ e rẹ sai no ebẹbẹ nọ e wọhọ inwe nọ ma rẹriẹ ovao ku ze, kọ fikieme oyena o sae rọ jọ oware ọza?
2 Ebẹbẹ itieye na e rẹ sae gavi ohwo oma, maero otẹrọnọ okpẹtu sa-sa e tehe ohwo evaọ oke ovona. Muẹrohọ oware nọ Itẹ 24:10 o ta: “Otẹrọnọ udu u no owhẹ awọ oke uye, yọ ogaga ra utuloho.” Ẹhẹ, elọhoma fiki edawọ mai i re mi omai ẹgba nọ ma gwọlọ u ve je whrehe ọtamuo nọ ma re ro thihakọ rite urere. Evaọ oghẹrẹ vẹ?
3 Whaọ, elọhoma e sai ru omai nọ ma gbe rri otọ mu hu. Wọhọ oriruo, o re lọlọhọ re ma rri ebẹbẹ mai rro te eni re ma je muọ oma mai họ eweri kẹ. Ejọ e rẹ sai tube bo se Ọghẹnẹ nọ, “Fikieme whọ jẹ be kẹ onana uvẹ re o via k’omẹ?” Otẹrọnọ iroro ethọthọ itieye na i wo owọ fihọ ohwo udu, o rẹ sai mi ei oghọghọ gbe evaifihọ riẹ. Udu o rẹ sai no odibo Ọghẹnẹ awọ te epanọ ọ rẹ rọ siọ “uvi ohọre orọwọ na” ba ẹhọre.—1 Timoti 6:12.
4, 5. Ẹsejọ, ẹvẹ Setan o re ro w’obọ kpahe ebẹbẹ mai, rekọ didi evaifihọ ma rẹ sai wo?
4 Jihova Ọghẹnẹ ọ rẹ wha edawọ s’omai hi. (Jemis 1:13) Edawọ jọ i re bru omai ze fikinọ ma be daoma kru ẹrọwọ mai kẹe. Evaọ uzẹme, enọ e be gọ Jihova kpobi a kpe oma rai fihọ kẹ omukpahe ọwegrẹ ologbo riẹ, Setan Ẹdhọ na. Evaọ umutho oke nọ u kiọkọ kẹe na, ‘ọghẹnẹ omuomu uyerakpọ nana’ ọ be daoma re o ru ohwo kpobi nọ o you Jihova re ọ siọ oreva Riẹ ba eru. (2 Ahwo Kọrint 4:4) Setan ọ be daoma gaga re ọ rọ uye bẹ ogba inievo mai na kpobi evaọ akpọ na. (1 Pita 5:9) Uzẹme, orọnikọ Setan ọ be nwane wha ebẹbẹ mai kpobi ze he, rekọ o re duobọhọ ebẹbẹ nọ ma rẹriẹ ovao ku, gwọlọ whrehe omai viere.
5 Makọ epanọ Setan hayo ekwakwa ohọre riẹ i re muozọ te kpobi, ma rẹ sai fi ei kparobọ! Ẹvẹ onana o sai ro mu omai ẹro? Keme Jihova Ọghẹnẹ ọ be họre k’omai. Ọ ruẹ no nnọ idibo riẹ e rrọ igbori eghẹ Setan he. (2 Ahwo Kọrint 2:11) Evaọ uzẹme, Ẹme Ọghẹnẹ ọ ta eme buobu k’omai kpahe edawọ nọ e be lahiẹ Ileleikristi uzẹme. Ebaibol o se onọ o via kẹ Pọl ukọ na “unwe evaọ oma.” Fikieme? Joma rri epanọ Ẹme Ọghẹnẹ ọ f’otọ ẹme ọyena. Ma vẹ te ruẹ nnọ orọnikọ mai ọvo a wo ẹgwọlọ obufihọ Jihova evaọ edawọ i fi kparobọ họ.
Oware nọ Edawọ E Jẹ Wọhọ Inwe
6. Eme Pọl ọ rehọ ‘unwe evaọ oma’ na dhesẹ, kọ eme unwe na o sae jọ?
6 Nọ Pọl ọ ruẹ edawọ gaga no, a kẹ riẹ ẹgba kere nọ: ‘A kẹ omẹ unwe evaọ oma, ukọ Setan, nọ o jẹ tehe omẹ, re mẹ se oma ba eruo oruoro.’ (2 Ahwo Kọrint 12:7) Eme họ unwe nana evaọ oma Pọl? Unwe nọ o thọrọ ruọ oma ohwo o rẹ da gaga. Fikiere ẹme-odẹme na u dhesẹ oware nọ o wha edada se Pọl—makọ edada ugboma, orọ iroro, hayo ivẹ na. O sae jọ nọ ubiẹro o jẹ da Pọl hayo ẹyao ọfa jọ. Hayo unwe na o sae jọ ahwo jọ nọ a vro ete Pọl wọhọ ukọ je wo avro kpahe iruo usiuwoma ota riẹ gbe ewuhrẹ amọfa. (2 Ahwo Kọrint 10:10-12; 11:5, 6, 13) Oware nọ o jọ kpobi, unwe na o jariẹ oma, o rrọ oware nọ a re sino ho.
7, 8. (a) Didi oware eme na ‘o jẹ tehe’ u dhesẹ? (b) Fikieme u je wuzou inọ ma thihakọ inwe kpobi nọ e be lahiẹ omai enẹna?
7 Muẹrohọ nọ unwe na o jẹ tehe Pọl. O rrọ oware isiuru inọ, ubiẹme Griki nọ Pọl ọ rọ t’ẹme na u no ubiẹme nọ a rẹ fa “ezo-abọ” ze. A rehọ ẹme na ruiruo eva Matiu 26:67 jẹ rehọ iẹe ruiruo evaọ edhere ẹwoho evaọ 1 Ahwo Kọrint 4:11. Evaọ awọ yena, a rehọ e riẹ dhesẹ ego nọ a rẹ bọwo ohwo. Fiki ofu ọgaga nọ Setan o wo kpahe Jihova gbe idibo Riẹ, o rẹ sai mu omai ẹro nnọ o were Ẹdhọ inọ unwe o jẹ tehe Pọl. Nẹnẹ na, o rẹ jẹ were Setan evaọ okenọ unwe evaọ oma na o tẹ be lahiẹ omai.
8 Fikiere, wọhọ Pọl, u re fo re ma riẹ epanọ ma re ro thihakọ inwe itieye na. Uzuazọ mai o roma hwa ere oruo! Kareghẹhọ, Jihova ọ gwọlọ nọ ma rria bẹdẹ bẹdẹ evaọ akpọ ọkpokpọ riẹ, oria nọ ebẹbẹ nọ e wọhọ inwe e gbẹ te lahiẹ omai hi. Re o fiobọhọ k’omai wo osa igbunu nana, Ọghẹnẹ ọ k’omai iriruo buobu no evaọ Ẹme ọfuafo riẹ, Ebaibol na, nọ u dhesẹ nnọ idibo ẹrọwọ riẹ a thihakọ inwe evaọ oma rai avọ obokparọ no. A jọ ahwo gheghe nọ a gba ha, wọhọ omai re. Eroro kpahe ejọ evaọ udevie “ẹgho ologbo” nana o ti fiobọhọ k’omai “dhẹ ohrẹ nọ a fihọ kẹ omai na.” (Ahwo Hibru 12:1) Eroro kpahe oware nọ a thihakọ riẹ o te bọ evaifihọ mai ga inọ ma sai thihakọ inwe kpobi nọ Setan ọ rẹ sai fihọ omai oma.
Inwe nọ E Lahiẹ Mẹfiboshẹt
9, 10. (a) Ẹvẹ Mẹfiboshẹt o ro wo unwe evaọ oma? (b) Didi ẹwo Devidi Ovie na o dhesẹ kẹ Mẹfiboshẹt, kọ ẹvẹ ma sae rọ raro kele Devidi?
9 Roro kpahe Mẹfiboshẹt, ọmọ Jonatan, ogbẹnyusu Devidi. Okenọ Mẹfiboshẹt ọ jọ ikpe isoi, usi o tẹ ze inọ a kpe ọsẹ riẹ Jonatan gbe ọsẹ-ode riẹ, Sọl Ovie na no. Udu u te no ọnọ ọ be yọrọ ọmọ na awọ. “Ọ tẹ [wọe] . . . ; epanọ a be rọ dhẹ ọwhọwhọ na, o te kie, o te zihe ruọ ọmo.” (2 Samuẹle 4:4) Ọmo nọ ọ jọ na o jọ unwe kẹ Mẹfiboshẹt nọ ọ be rro kpako na.
10 Ikpe jọ evaọ obaro, Devidi Ovie na, fiki uyoyou riẹ kẹ Jonatan, o dhesẹ uyoyou-ẹwo kẹ Mẹfiboshẹt. Devidi o zihe etọ Sọl kpobi kẹe ọ tẹ rehọ Zaeba, odibo Sọl mu re ọ rẹrote etọ na. Devidi ọ tẹ jẹ ta kẹ Mẹfiboshẹt nọ: ‘Whọ te re emu evaọ emẹjẹ mẹ kẹse kẹse.’ (2 Samuẹle 9:6-10) Ababọ avro, uyoyou-ẹwo Devidi o jọ omosasọ kẹ Mẹfiboshẹt u te je fiobọhọ kẹe kpairoro vrẹ edada ọmo nọ ọ rrọ na. Ẹvẹ onana o rrọ emamọ uwuhrẹ te! Ma re dhesẹ ẹwo kẹ enọ i bi lele unwe nọ o rrọ oma na muabọ re.
11. Eme Zaeba ọ ta kpahe Mẹfiboshẹt, kọ ẹvẹ ma rọ riẹ nọ eme nọ ọ ta na ọrue? (Rri eme-otofa na.)
11 Oyena o vrẹ no, Mẹfiboshẹt o lele unwe ofa evaọ oma riẹ muabọ. Odibo riẹ Zaeba ọ raha e riẹ kẹ Devidi Ovie na ọnọ ọ jẹ dhẹ no Jerusalẹm fiki ọkparesuọ Absalọm, ọmọ Devidi. Zaeba ọ ta nọ Mẹfiboshẹt ọ rehọ eva iyoma daji Jerusalẹm re ọ ruẹse rehọ ọkwa-ovie na. * Devidi ọ rọwo eme ọtaraha Zaeba na o te zihe etọ Mẹfiboshẹt kpobi kẹ ọterue na!—2 Samuẹle 16:1-4.
12. Didi owọ Mẹfiboshẹt ọ jẹ kpahe uyero riẹ, kọ ẹvẹ ọ rọ rrọ emamọ oriruo k’omai?
12 Rekọ, uwhremu na nọ Mẹfiboshẹt ọ ruẹ Devidi, ọ tẹ ta oware nọ o ghinẹ via kẹ ovie na. Ọ jẹ ruẹrẹ oma kpahe re o lele Devidi nọ Zaeba ọ rọ viẹe họ jẹ fialoma ze re ọ nya kẹe. Kọ Devidi ọ kpọ ẹthọthọ na vi? Abọ riẹ jọ ọvo. Ọ ghale etọ na kẹ ezae ivẹ na. Onana yọ oware ofa nọ o rẹ sae jọ unwe evaọ oma Mẹfiboshẹt. Kọ oware na o da riẹ t’enwa? Kọ o veghe uzou kẹ ẹjiroro Devidi, vioja nọ a kie kpei? Ijo, avọ omarokpotọ ọ rọwo ẹjiroro ovie na. Ọ tẹrovi eware ezi nọ e be via, be ghọghọ inọ ovie nọ o fo Izrẹl o zihe ze no omakọkọ. Mẹfiboshẹt ọ ghinẹ rrọ emamọ oriruo ọrọ akothiho ẹyao, ọtaraha, gbe irẹro nọ i te obọ họ.—2 Samuẹle 19:24-30.
Nehemaya O Thihakọ Edawọ Riẹ
13, 14. Didi inwe Nehemaya o thihakọ rai okenọ o zihe ze te wariẹ bọ igbẹhẹ Jerusalẹm?
13 Roro kpahe inwe ẹwoho nọ Nehemaya o thihakọ rai evaọ okenọ o zihe ziọ okpẹwho Jerusalẹm nọ u wo ugbẹhẹ hẹ na evaọ ikpe-udhusoi avọ isoi B.C.E. Ọ ruẹ nọ okpẹwho na o kpefihọ, yọ ahwo Ju nọ a zihe ze na a vahabọ, a be mọ oyẹlẹ, a tẹ jẹ rrọ gbegbe evaọ aro Jihova. Dede nọ Atagzazis Ovie na ọ kẹ riẹ udu re ọ wariẹ bọ igbẹhẹ Jerusalẹm, Nehemaya ọ tẹ te ruẹ nọ eba ekwotọ ekẹloma na a mukpahe iruo nọ ọ nyaze kẹ na. “Eva etẹ dha ae gaga fiki epanọ ohwo jọ ọ nyaze te gwọlọ ewoma ahwo Izrẹl.”—Nehemaya 2:10.
14 Otu ọkparesuọ erẹwho efa eyena a dawo ẹgba rai kpobi re a whaha iruo Nehemaya. Eguegue rai, erue gbe ọtaraha rai—fiba izuẹ nọ a je vi re a ta oyẹlẹ họ iẹe oma—e jọ wọhọ inwe evaọ oma riẹ. Kọ o kie kẹ ereghẹ ewegrẹ eyena? Ijo! O fieva riẹ kpobi họ Ọghẹnẹ, o rri emu hu. Fikiere, nọ a te bọ igbẹhẹ Jerusalẹm re no, o jọ imuẹro ikrẹkri ọrọ obufihọ uyoyou Jihova rọkẹ Nehemaya.—Nehemaya 4:1-12; 6:1-19.
15. Didi ebẹbẹ evaọ udevie ahwo Ju na e kẹ Nehemaya uye gaga?
15 Wọhọ ọba, Nehemaya o lele ebẹbẹ buobu evaọ udevie ahwo Ọghẹnẹ muabọ. Ebẹbẹ enana e jọ wọhọ inwe nọ i bi duwu ei gaga keme i kpomahọ usu ahwo na kugbe Jihova. Edafe i je fi isuo buobu họ igho nọ a momo kẹ amọfa, yọ re inievo iyogbere rai a sae hwa esa na gbe osa-uzou ahwo Pasia, a tẹ jẹ zẹ etọ rai jẹ zẹ emọ rai kpohọ igbo. (Nehemaya 5:1-10) Ahwo Ju buobu a je zue Ẹdijala na yọ a jẹ rehọ uketha kẹ ahwo Livai na gbe etẹmpol na ha. Ofariẹ, otu jọ a rọo “eyae Ashedọd avọ Ammọn gbe Moab.” Ẹvẹ onana o da Nehemaya te! Rekọ uvumọ inwe enana e lẹliẹ e riẹ siuke kpemu hu. Ọ rọ udu dhe ebẹbẹ na kpobi wọhọ ọnọ o re kru izi ikiẹrẹe Ọghẹnẹ kpehru avọ ọwhọ. Wọhọ Nehemaya, ajọ ma kuvẹ hẹ re uruemu uyoma amọfa o lẹliẹ omai moyẹlẹ no iruo omarokpotọ Jihova.—Nehemaya 13:10-13, 23-27.
Ahwo Ẹrọwọ Efa Buobu A Thihakọ
16-18. Ẹvẹ ẹbẹbẹ uviuwou o tehe Aiziki avọ Rebeka, Hana, Devidi, gbe Hosia?
16 Ebaibol na o wo iriruo efa buobu erọ ahwo nọ a thihakọ iyero idhọvẹ nọ e wọhọ inwe. Ehri inwe itieye na jọ họ ebẹbẹ uviuwou. Eyae ivẹ Esọ e jọ ‘evedha kẹ Aiziki avọ Rebeka,’ ọsẹ gbe oni Esọ. Rebeka ọ tubẹ ta dede nọ akpọ ọ bẹ riẹ no fiki eyae na. (Emuhọ 26:34, 35; 27:46) Je roro kpahe Hana gbe epanọ ovruvrẹ riẹ, Pẹnina, ọ jẹ “hẹ kpọ e eva” fikinọ Hana ọ jọ ọga. Ẹsejọhọ Hana ọ ruẹ uye ẹwọviẹ nana ẹsibuobu evaọ obọ uwou. Pẹnina ọ tubẹ wọviẹe dede evaọ ẹgbede—ẹsejọ evaọ iraro imoni gbe egbẹnyusu—nọ uviuwou na u te kpohọ ehaa eva obọ Shailo. Onana o wọhọ epaọ ẹsenọ a be nẹ unwe na di viere ruọ Hana oma.—1 Samuẹle 1:4-7.
17 Dai roro oware nọ Devidi o thihakọ riẹ fiki ihri-eriọ ọgọ riẹ, Sọl Ovie na. Re ọ seba ewhu, o gba Devidi họ re ọ rria ighogho itho evaọ igbrẹwọ Engẹdi, oria nọ ọ rẹ jọ gadiẹ igbehru imuozọ. Uye na o rẹ da gaga, keme o ru Sọl oware ovo thọ họ. Ghele na, Devidi ọ jẹ dhẹ no oria ruọ oria—onana kpobi fiki ihri-eriọ Sọl.—1 Samuẹle 24:14, 15; Itẹ 27:4.
18 Dai roro ẹbẹbẹ uviuwou nọ ọ tehe Hosia ọruẹaro na. Aye riẹ o zihe ruọ ogberẹ. Ọfariẹ-ogbe riẹ ọ jọ wọhọ inwe nọ e thọrọ ruọ udu riẹ. Yọ dai roro epanọ o rẹ dae te evaọ okenọ aye na o yẹ emọ ivẹ fihọ otafe fiki igberẹ-ibro riẹ!—Hosia 1:2-9.
19. Didi uye o bẹ Makaya ọruẹaro na?
19 Unwe nọ o rrọ oma ofa họ ukpokpoma. Roro kpahe oriruo Makaya ọruẹaro na. Re ọ ruẹ nọ Ehab Ovie oyoma na ọ rehọ eruẹaro erue wariẹ oma riẹ họ gbe nnọ Ehab ọ rọwo eme erue rai u je kpokpo ẹwẹ okiẹrẹe Makaya. Yọ okenọ Makaya ọ ta kẹ Ehab nnọ eruẹaro eyena kpobi e be rọ ‘ẹzi eviẹhọ’ t’ẹme, eme osu ahwo iwhayo na o ru? “Ọ tẹ tehe Makaya abovao”! Tubẹ mai yoma dede kọ owojẹ Ehab kpahe unuovẹvẹ Jihova inọ ohọre nọ a be wọ nya re a rehọ Remọt-giliad zihe ze na u ti kie. Ehab o j’uzi nọ a fi Makaya họ uwou-odi avọ ohọo nọ a re ro kpei. (1 Ivie 22:6, 9, 15-17, 23-28) Jẹ kareghẹhọ Jerimaya gbe uye nọ o bẹ riẹ evaọ abọ enọ e jẹ gwọlọ iẹe kpe.—Jerimaya 20:1-9.
20. Didi inwe Naomi o thihakọ rai, kọ ẹvẹ a rọ ghale iẹe?
20 Uwhu enọ ma you yọ uyero odada ofa nọ o rẹ wọhọ unwe evaọ oma. Naomi o thihakọ uwhu ọzae gbe emọ ivẹ riẹ. Avọ edada yena, o te zihe kpohọ Bẹtlẹhẹm. Ọ ta kẹ egbẹnyusu riẹ nnọ a gbe sei Naomi hi rekọ Mara, odẹ nọ u dhesẹ edada eware nọ e via kẹe no. Rekọ ukuhọ riẹ, Jihova ọ rehọ ọmọ-oruọmọ ghale ithihakọ riẹ, ọnọ o ti zihe ruọ ọsẹ-ode Mesaya na.—Rut 1:3-5, 19-21; 4:13-17; Matiu 1:1, 5.
21, 22. Ẹvẹ eware i ro vru ku Job, kọ didi owọ ọ jẹ?
21 Dai roro oghẹrẹ udu nọ o nawo Job nọ o yo nọ emọ ikpe iyoyou riẹ i whu no, a gbe du ta uvru erao gbe idibo riẹ hẹ. Idudhe na, akpọ riẹ kpobi ọ tẹ gale uzou vi! Nọ Job o gbe bi dimẹ ebẹbẹ enana, Setan ọ tẹ rọ ẹyao tehe iẹe. Job o tube roro nọ ẹyao ọgaga riẹ na o bi ti kpei dede. Ẹyao na ọ da riẹ te epanọ o ro roro nọ uwhu u dhugbe woma.—Job 1:13-20; 2:7, 8.
22 Epaọ ẹsenọ enana kpobi i te he, aye riẹ, fiki uweri gbe akọriọ riẹ, ọ tẹ nya bru ei ze je bo nọ: “La Ọghẹnẹ eka re who whu.” Ẹvẹ onana o jọ unwe te evaọ oma ẹyao riẹ na! Ofariẹ, egbẹnyusu esa Job, ukpenọ a rẹ sa-sa iẹe oma, a tẹ rọ eme iyoma fae ovao, bọo riẹ ota inọ ọ be lẹlẹ raha izi jọ gbe nnọ oye o be wha uye riẹ ze na. Avro ọthọthọ rai ọ tubẹ nẹ inwe na di ruọ oma riẹ viere dede, wọhọ odẹme. Jẹ kareghẹhọ inọ Job ọ riẹ oware nọ eware iyoma enana e be rọ via kẹe he; yọ ọ riẹ hẹ inọ ọ be te zọ. Ghele na, “evaọ eware enana kpobi Job ọ thọ uzi hi hayo ọ fuọ Ọghẹnẹ nọ o ru thọ họ.” (Job 1:22; 2:9, 10; 3:3; 14:13; 30:17) Dede nọ inwe buobu i du rie ẹsiẹvo, o siobọno uzuazọ ẹgbakiete riẹ hẹ. Ẹvẹ onana o rrọ uduotahawọ te!
23. Ẹvẹ ahwo ẹrọwọ nọ ma jọ obehru t’ẹme kpahe na a sai ro thihakọ inwe sa-sa evaọ oma rai?
23 Iriruo obehru na ọvo ma wo ho. Efa buobu e rrọ Ebaibol na. Idibo ẹrọwọ enana kpobi a thihakọ inwe ẹwoho rai. Yọ ọvuọ oghẹrẹ ebẹbẹ sa-sa a rẹriẹ ovao ku! Ghele na, a wo oware ovo jọ kugbe. Ọvuọvo rai o sioma no egagọ Jihova ha. Ghelọ edawọ idhọvẹ enana kpobi, a rehọ ẹgba nọ Jihova ọ kẹ rai fi Setan kparobọ. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Uzoẹme n’otha na o te k’uyo nana je dhesẹ k’omai epanọ ma sai ro thihakọ oware kpobi nọ o wọhọ unwe evaọ oma mai.
[Oruvẹ-obotọ]
^ edhe-ẹme 11 Iroro iyoma itieye na i thabọ gaga no Mẹfiboshẹt, uvi ọzae omarokpotọ ọyena. Ababọ avro, ọ riẹ emamọ odẹ nọ ọsẹ riẹ, Jonatan, o wo. Dede nọ ọ rrọ ọmọ kẹ Sọl Ovie na, Jonatan avọ omarokpotọ o vuhu Devidi mu wọhọ ọnọ Jihova ọ salọ re ọ jọ ovie kẹ Izrẹl. (1 Samuẹle 20:12-17) Wọhọ ọsẹ nọ ọ rẹ dhozọ Ọghẹnẹ rọkẹ Mẹfiboshẹt gbe ogbẹnyusu omarokpotọ Devidi, Jonatan o wuhrẹ ọmọ riẹ re o fi iroro họ ogaga esuo ho.
Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?
• Fikieme a sai ro se ebẹbẹ nọ ma rẹriẹ ovao ku inwe nọ e rrọ oma?
• Didi inwe jọ Mẹfiboshẹt avọ Nehemaya a thihakọ rai?
• Evaọ usu iriruo Ikereakere erọ ezae gbe eyae nọ i thihakọ inwe sa-sa evaọ oma rai na, ovẹ o mai duobọte owhẹ, kọ fikieme?
[Enọ Uwuhrẹ]
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 5]
Mẹfiboshẹt o thihakọ ẹyao, ọtaraha, gbe irẹro nọ i te obọ họ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 6]
Nehemaya o thihakọ ghelọ ọwọsuọ