Jihova Ọ Rẹ Ghale Jẹ Thọ Enọ I Re Yo Ẹme
Jihova Ọ Rẹ Ghale Jẹ Thọ Enọ I Re Yo Ẹme
“Ohwo nọ ọ gaviezọ kẹ omẹ ọ rẹte ria evaọ omofọwẹ, ọ rẹ te jọ udhedhẹ, ababọ ozọ eyoma.”—ITẸ 1:33.
1, 2. Fikieme ẹmeoyo kẹ Ọghẹnẹ o je wuzou? Dhesẹ iẹe.
EMỌ arifẹ epoporiẹ na e be soro emu lọ evaọ ehru ẹmẹbe jọ, a riẹ hẹ inọ ọso ọ rrọ obehru rra. Idudhe na, oni rai o te ru edo unuovẹvẹ jọ ọ tẹ bẹre ibekpe riẹ. Emọ riẹ e tẹ dhẹ bru ei, evaọ emaharo jọ ọvo emọ na kpobi e ruọ otọ ibekpe riẹ no. Ọso na o te zihe. * Eme ma jọ onana wuhrẹ? Ẹmeoyo o re siwi uzuazọ!
2 Uwuhrẹ oyena u wuzou gaga kẹ Ileleikristi nẹnẹ keme Setan ọ be dawo ẹgba riẹ kpobi re o mu ahwo Ọghẹnẹ lọ. (Eviavia 12:9, 12, 17) Ute riẹ họ re ọ raha edikihẹ abọ-ẹzi mai re ma ku aruoriwo Jihova gbe ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ fiẹ. (1 Pita 5:8) Dede na, ma te bigba Ọghẹnẹ jẹ j’owọ vẹrẹ vẹrẹ lele ọkpọvio nọ ma bi wo no Ẹme gbe ukoko riẹ ze, ma rẹ sai wo imuẹro ẹruọsa ọthọwẹ riẹ. Ọso-ilezi na o kere nọ: “Ọ rẹ te rehọ ibekpe riẹ ruru owhẹ, otọ ibekpe riẹ họ adhẹzọ ra.”—Olezi 91:4.
Orẹwho Aghẹmeeyo O Zihe ruọ Onọ A Mu Lọ
3. Eme aghẹmeeyo ekẹse kẹse orọ Izrẹl o wha ze?
3 Okenọ orẹwho Izrẹl a je yo ẹme kẹ Jihova, a wo erere ẹsikpobi no ẹruọsa riẹ ze. Ghele na, ẹsibuobu ahwo na a nya se Ọnọ Ọ Ma rai ba a tẹ rẹriẹ bru eghẹnẹ irre gbe itho—“eware ifofe . . . enọ e rẹ kẹ erere hayo usiwo ho.” (1 Samuẹle 12:21) Nọ a veghe uzou ere ikpe-udhusoi buobu no, orẹwho na soso u te kie no ẹrọwọ ga te epanọ o gbẹ sae rọ zọ họ. Fikiere, Jesu o te bo nọ: “O Jerusalem Jerusalem, ẹwho nọ o kpe eruẹaro, jẹ rehọ itho fi e nọ a vi bru ei! Bro ẹse mẹ guọlọ nọ me re koko emọ ra họ, wọhọ epanọ ovuhu o re koko emọ riẹ họ otọ ibekpe riẹ nọ owha rọwo kẹ omẹ hẹ! Wha ri, a siọ uwou rai ba kẹ owhai ofofe.”—Matiu 23:37, 38.
4. Ẹvẹ uke nọ Jihova o kieku Jerusalẹm u ro dhesẹ oma via evaọ 70 C.E.?
4 Inọ Jihova o kiemu ku Izrẹl ofogori na no u dhesẹ oma via vevẹ evaọ 70 C.E. Evaọ ukpe oyena, ogbaẹmo Rom, avọ ebiala rai nọ i wo iwoho ugo, a vẹ ruọ Jerusalẹm re a r’obọ k’otọ kpe ahwo na. Oke oyena, yọ ahwo nọ a je ru ehaa Ọnyavrẹ a rrọ okpẹwho na su. Idhe ibuobu rai e kẹ rai aruoriwo Ọghẹnẹ hẹ. Oyena o jọ ekareghẹhọ oja ọrọ ẹme nọ Samuẹle ọ ta kẹ Sọl Ovie aghẹmeeyo na: “Kọ idhe gbe iwẹ-egọ e rẹ were ỌNOWO na vi eme Riẹ e yo? Keme ri, ẹme oyo, o woma vi idhe, gbe ezọgaviẹ i woma vi iwhri-erao.”—1 Samuẹle 15:22.
5. Didi oghẹrẹ ẹmeoyo Jihova ọ gwọlọ, kọ ẹvẹ ma rọ riẹ nnọ ẹmeoyo otiọye na ọ lọhọ?
5 Dede nọ ọ suobọhọ ẹmeoyo mai, Jihova ọ riẹ ọnyaba ahwo-akpọ sebaẹgba ziezi. (Olezi 130:3, 4) Oware nọ ọ gwọlọ họ udu oruọzewọ gbe ẹmeoyo nọ o re no ẹrọwọ, uyoyou, gbe ozọ eva nọ ma re ru dhae ze. (Iziewariẹ 10:12, 13; Itẹ 16:6; Aizaya 43:10; Maeka 6:8; Ahwo Rom 6:17) ‘Ẹgho ologbo ọrọ isẹri oke anwae,’ enọ i kru ẹgbakiete rai evaọ aro edawọ ilogbo, makọ rite uwhu, a dhesẹ nọ ẹmeoyo otiọye na ọ lọhọ. (Ahwo Hibru 11:36, 37; 12:1) Dai roro epanọ enana a bi ru eva were Jihova te! (Itẹ 27:11) Dede na, amọfa jọ a muhọ ziezi rekọ uwhremu na a kru ẹmeoyo te urere he. Omọvo rai jọ họ Jehoash Ovie Juda anwae na.
Ovie nọ Ekpehre Usu O Raha
6, 7. Didi oghẹrẹ ovie Jehoash ọ jọ okenọ Jehoyada ọ jọ akpọ?
6 Kiọkọ omojọ gheghe re a kpe Jehoash Ovie na evaọ okenọ ọ jọ ọmaha. Okenọ Jehoash ọ kpako te ikpe ihrẹ no, Jehoyada Ozerẹ Okpehru na avọ aruọwha ọ tẹ rehọ iẹe no idhere ze jẹ rehọ iẹe mu ovie. Fikinọ Jehoyada ọnọ ọ be dhozọ Ọghẹnẹ na, ọ jọ wọhọ ọsẹ gbe ọkohrẹ kẹ Jehoash, osu ọmoha na “o te ru eware nọ ikiẹrẹe evaọ aro ỌNOWO na evaọ oke Jehoyada ozerẹ na.”—2 Iruẹru-Ivie 22:10–23:1, 11; 24:1, 2.
7 Iruo iwoma Jehoash e kẹre te ẹruẹrẹ etẹmpol Jihova—oware nọ ‘o jọ isiuru gaga kẹ Jehoash.’ Ọ kareghẹhọ Jehoyada Ozerẹ Okpehru na ẹgwọlọ nọ a re ro mi Juda gbe Jerusalẹm azọhọ etẹmpol, ‘onọ Mosis o bru na’ re a sae ruẹ ugho kẹ iruo aruẹrẹ na. U muẹro nọ, uduotahawọ Jehoyada kẹ ovie ọmoha na re o wuhrẹ je yo ẹme kẹ Uzi Ọghẹnẹ u ghine ru iruo. Fikiere, iruo evaọ etẹmpol gbe ekwakwa etẹmpol na i te kuhọ vẹrẹ vẹrẹ.—2 Iruẹru-Ivie 24:4, 6, 13, 14; Iziewariẹ 17:18.
8. (a) Eme ọ wha ekie abọ-ẹzi se Jehoash? (b) Eme aghẹmeeyo ovie na o wọ riẹ ru uwhremu na?
8 U yoma gaga, ẹmeoyo Jehoash kẹ Jihova u kri hi. Fikieme? Ẹme Ọghẹnẹ ọ ta k’omai nọ: “Nọ Jehoyada o whu no, emọ ivie Juda a tẹ nyaze te rehọ oro kẹ ovie na; ovie na ọ tẹ gaviezọ kẹ ae. A te kiuke ku uwou ỌNOWO na, Ọghẹnẹ esẹ rai, a tẹ jẹ gọ Ashera gbe edhọ. Eva e tẹ dha ỌNOWO na kpahọ Juda avọ Jerusalem fiki oruthọ nana.” Usu uyoma emọ-ivie Juda u te je ru ovie na tehe ezọ di kẹ eruẹaro Ọghẹnẹ, omọvo rai jọ họ Zekaraya ọmọ Jehoyada, ọnọ ọ rehọ aruọwha whọku Jehoash gbe ahwo na fiki aghẹmeeyo rai. Ukpenọ o kurẹriẹ, Jehoash ọ tẹ k’udu re a rọ itho fi Zekaraya kpe. Rri epanọ evega gbe aghẹmeeyo Jehoash ọ te ga te no—enana kpobi fikinọ o kie kẹ okpomahọ usu uyoma!—2 Iruẹru-Ivie 24:17-22; 1 Ahwo Kọrint 15:33.
9. Ẹvẹ ekuhọ akpọ Jehoash gbe emọ-ivie na u ro dhesẹ ugheghẹ aghẹmeeyo?
9 Fikinọ a kiemu ku Jihova no, eme ọ via kẹ Jehoash gbe egbẹnyusu emọ-ivie egeva riẹ? Ogbaẹmo Siria—dede nọ “a bu ghele he”—a wọ ẹmo ziọ Juda “a te kpe emọ ovie nọ e rọ udevie ahwo na kpobi no.” Egbaẹmo na a tẹ jẹ gba ovie na họ re ọ kẹ ae ekwakwa riẹ jegbe oro avọ idọlọ-efuafo aruẹri na. Dede nọ Jehoash ọ zọ, a nya se ẹe ba iyiyẹ avọ ẹyao. U kri hi, idibo obọ riẹ jọ a tẹ gbẹgwae oyoma kpahe iẹe, a te kpe i. (2 Iruẹru-Ivie 24:23-25; 2 Ivie 12:17, 18) Ẹvẹ eme ọ Jihova kẹ Izrẹl na e gba te: “Wha gbe yo uru Ọnowo na Ọghẹnẹ rai hi hayo jẹ rehọ oma kpotọ koko izi gbe ijaje riẹ . . . na ha, eka enana kpobi i ve ti bru owhai ze, e vẹ jọ uzou rai”!—Iziewariẹ 28:15.
Okere-Obe nọ Ẹmeoyo O Siwi
10, 11. (a) Fikieme u je fi obọ họ re ma roro kpahe ohrẹ nọ Jihova ọ kẹ Barọk? (b) Didi ohrẹ Jihova ọ kẹ Barọk?
10 Kọ ẹsejọ oma o rẹ lọhọ owhẹ fikinọ umutho ahwo jọ ọvo evaọ usu ahwo nọ whọ nyaku evaọ odibọgba Ileleikristi na a wo isiuru kẹ usiuwoma na? Kọ ẹsejọ whọ rẹ re ikpahwo gbe uzuazọ akpọriọ rai ihri? Otẹrọ ere, roro kpahe Barọk, okere-obe Jerimaya, gbe ohrẹ uyoyou nọ Jihova ọ kẹ riẹ.
11 Barọk ọ rrọ iruo bi kere ovuẹ eruẹaruẹ jọ fihọ otọ, koyehọ Jihova ọ rẹriẹ ovao ku ei. Fikieme? Fikinọ Barọk o bi bruenu akpọ riẹ je bi si urru oware nọ u woma vi uvẹ ọghọ obọdẹ riẹ orọ iruo Ọghẹnẹ. Nọ ọ ruẹ enwene ọnana evaọ uruemu Barọk, Jihova ọ tẹ rehọ ẹwo kẹe ohrẹ uvevẹ, ta nọ: “Kọ whọ be gwọlọ ikpeware kẹ oma ra? Whọ gwọlọ ae he; keme, ri, mẹ be te raha ahwo kpobi, . . . mẹ rẹ te kẹ owhẹ uzuazọ ra wọhọ owhae nọ a wha ohwo nọ o no ẹmo ze eva oria kpobi nọ whọ rẹ te nya.”—Jerimaya 36:4; 45:5.
12. Fikieme ma jẹ whaha ẹgwọlọ “ikpeware” kẹ oma mai evaọ uyerakpọ na?
12 Kọ whọ sae jọ eme nọ Jihova ọ ta kẹ Barọk na ruẹ ọdawẹ Riẹ kẹ ọzae owoma ọnana, ọnọ ọ rrọ ẹrọwọ avọ udu gọ e kugbe Jerimaya na? Epọvo na re nẹnẹ, Jihova o wo ọdawẹ gaga kpahe enọ i bi si urru ele uvẹ ekọ nọ a roro nọ e mai woma kpobi evaọ uyerakpọ nana. O rrọ oware evawere inọ, wọhọ Barọk, ahwo otiọye na buobu a j’owọ no kẹ ọkpọvio oyoyou nọ inievo abọ-ẹzi nọ e kpako no e kẹ rai. (Luk 15:4-7) Ẹhẹ, ajọ mai kpobi ma riẹ inọ uvumọ obaro o rrọ kẹ enọ e be “gwọlọ ikpeware” kẹ oma rai hi evaọ uyerakpọ nana. Orọnikọ ahwo otiọye na a rẹ kare uvi evawere ọvo ho rekọ, mai yoma, te ai te akpọ nana avọ isiuru oriobọ riẹ kpobi a rẹ te vrẹ kẹle na.—Matiu 6:19, 20; 1 Jọn 2:15-17.
13. Didi uwuhrẹ kpahe omarokpotọ iku Barọk na i wuhrẹ omai?
13 Ikere nọ e ta kpahe Barọk na i wuhrẹ omai uwuhrẹ uwoma orọ omarokpotọ re. Muẹrohọ inọ orọnikọ unu riẹ dẹẹ Jihova ọ rọ kẹ Barọk ohrẹ na ha, rekọ ẹkwoma Jerimaya, ọnọ Barọk ọ riẹ kpahe sebaẹgba gbe iruthọ riẹ ziezi na. (Jerimaya 45:1, 2) Ghele na, Barọk o fu uke he; ọ rọ omarokpotọ vuhu uzedhe ehri ohrẹ na mu—Jihova. (2 Iruẹru-Ivie 26:3, 4, 16; Itẹ 18:12; 19:20) Fikiere otẹrọnọ ma ‘j’owọ jọ thọ taure ma te ti vuhu ei mu,’ a jẹ rọ Ẹme Ọghẹnẹ hrẹ omai, ajọ ma raro kele ẹkpako, orimuo abọ-ẹzi, gbe omarokpotọ Barọk na.—Ahwo Galesha 6:1.
14. Fikieme u je kiehọ k’omai re ma yo ẹme kẹ enọ e be kobaro evaọ udevie mai na?
14 Uruemu omarokpotọ utioye nọ ma re dhesẹ u re je fi obọ họ kẹ enọ e be kẹ ohrẹ na. Enẹ Ahwo Hibru 13:17 o ta: “Wha yo ẹme e nọ i bi su owhai re wha rehọ oma kpotọ kẹ ae; keme ae a be sẹro izi rai, wọhọ ahwo nọ a rẹ te niyẹrẹ re a rọ evawere, ru onana o jọ orọ ofuhu, keme oyena u re wo erere kẹ owhai hi.” Dai roro unuẹse nọ ekpako i re bo bru Jihova evaọ olẹ re ọ kẹ ai aruọwha, areghẹ, gbe ona nọ a re ro ru abọ ọgaga iruo ẹruorote rai nana gba! Ajọ ma ‘rehọ oma kpotọ kẹ ahwo otiọye na.’—1 Ahwo Kọrint 16:18.
15. (a) Ẹvẹ Jerimaya o ro dhesẹ nọ o fi eva họ Barọk? (b) Didi osohwa u te Barọk fikinọ ọ rehọ oma kpotọ yo ẹme?
15 Inọ Barọk o nwene iroro riẹ u dhesẹ oma via, keme uwhremu na Jerimaya ọ kẹ riẹ iruo egaga jọ—re o kpohọ obọ etẹmpol na re o se uzedhe ovuẹ ẹdhoguo nọ Jerimaya ọ rọ unu riẹ ta via kẹe nọ o kere fihọ otọ na do via. Kọ Barọk ọ nya? E, o “ru eware kpobi nọ Jerimaya ọruẹaro na ọ ta kẹe.” Ẹhẹ, o tube se ovuẹ ovo na kẹ emọ-ivie Jerusalẹm dede, onọ o gwọlọ aruọwha gaga. (Jerimaya 36:1-6, 8, 14, 15) Okenọ okpẹwho na o kie kẹ ahwo Babilọn ikpe 18 evaọ obaro, dai roro epanọ eva e were Barọk te nnọ ọ zọ fikinọ o yo unuovẹvẹ Jihova ọ tẹ siọ “ikpeware” ba ẹgwọlọ kẹ oma riẹ!—Jerimaya 39:1, 2, 11, 12; 43:6.
Ẹmeoyo Evaọ Oke Ekohọ U Siwi Izuazọ
16. Ẹvẹ Jihova o ro dhesẹ ohrọoriọ kẹ ahwo Ju nọ e jọ Jerusalẹm okenọ ahwo Babilọn a ko okpẹwho na họ evaọ 607 B.C.E.?
16 Okenọ ọraha Jerusalẹm ọ ze evaọ 607 B.C.E., ohrọoriọ Ọghẹnẹ kẹ otu ẹmeoyo o tẹ wariẹ dhesẹ oma via. Nọ ekohọ na o keke no, Jihova ọ tẹ ta kẹ ahwo Ju na nọ: “Me fi edhere uzuazọ gbe edhere uwhu họ aro rai. Ohwo nọ ọdaji ẹwho na, ọpia gbe ohọo gbe okpẹyao nọ o revo o re ti kpe ei; rekọ ohwo nọ ọ rehọ oma riẹ kẹ ahwo Kaldia nọ eghale ẹmo wariẹ owhai na, ọ rẹ te zọ, o re ti wo uzuazọ riẹ re ojọ osa ẹmo nọ o wo.” (Jerimaya 21:8, 9) Dede nọ ahwo Jerusalẹm a fo uwhu, Jihova o dhesẹ ohrọ kẹ enọ i yo ẹme riẹ, dede nọ eware i kie thọ no. *
17. (a) Idhere ivẹ vẹ a rọ dawo ẹmeoyo Jerimaya okenọ Jihova o vi ei re ọ ta kẹ ahwo Ju nọ a kohọ na re a “dhẹ kpo obọ ahwo Kaldia”? (b) Ẹvẹ ma sai ro wo erere no oriruo Jerimaya ọrọ ẹmeoyo aruọwha ze?
17 Re ọ ta kẹ ahwo Ju na re a fi oma họ otọ o dawo ẹmeoyo Jerimaya re. Oware jọ họ, o wo ajọwha kẹ odẹ Ọghẹnẹ. Ọ gwọlọ re ewegrẹ nọ e te ta nọ edhọ iwhuowhu rai e kẹ rai obokparọ e la odẹ na eka ha. (Jerimaya 50:2, 11; Enuobro 2:16) Ofariẹ, Jerimaya ọ riẹ nnọ re ọ ta kẹ ahwo na nnọ a fi oma họ otọ, o bi fi uzuazọ obọ riẹ họ awa, keme ahwo buobu a te rehọ eme riẹ wọhọ nnọ o mukpahe orẹwho rai. Ghele na, ọ dhozọ họ rekọ avọ ẹmeoyo o whowho ẹme Jihova. (Jerimaya 38:4, 17, 18) Wọhọ Jerimaya, ovuẹ mai o be were ahwo ezọ họ. Fiki ovuẹ ovo nana a rọ jẹ Jesu fiẹ. (Aizaya 53:3; Matiu 24:9) Fikiere, ajọ ma ‘dhozọ ahwo’ ho, rekọ, wọhọ Jerimaya, joma rehọ udu yo ẹme kẹ Jihova, fi eva kpobi họ iẹe.—Itẹ 29:25.
Ẹmeoyo Evaọ Etoke Ohọre Gọg
18. Didi edawọ ẹmeoyo idibo Jihova a te rẹriẹ ovao ku evaọ obaro?
18 Kẹle na, a te raha uyerakpọ omuomu Setan kpobi no evaọ ‘uye ulogbo’ ibadidi na. (Matiu 24:21) Avro ọ riẹ hẹ inọ evaọ etoke ọyena, ahwo Ọghẹnẹ a te ruẹ edawọ ilogbo erọ ẹrọwọ gbe ẹmeoyo rai. Wọhọ oriruo, Ebaibol na e ta k’omai nnọ Setan, evaọ ọkwa riẹ wọhọ “Gọg, nọ ọ rọ obọ otọ Magọg,” ọ te wọ ohọre bru idibo Jihova ze gidigba, koko ahwo riẹ họ enọ a dhesẹ wọhọ “ogbotu ẹmo . . . wọhọ epanọ ẹgho o re ruru otọ” na. (Izikiẹl 38:2, 14-16) Fikinọ a tulo ho yọ a wo ekwakwa ẹmo ho, ahwo Ọghẹnẹ a te dhẹ ruọ otọ “ibekpe” Jihova, enọ ọ rriẹ lahwe re o ro ruru otu ẹmeoyo.
19, 20. (a) Fikieme ẹmeoyo emọ Izrẹl o je wo uzou gaga evaọ okenọ a jọ obọ Abade Ọwawae na? (b) Ẹvẹ oma olẹ nọ ma re ro roro kpahe ikuigbe Abade Ọwawae na o sae rọ k’omai erere nẹnẹ?
19 Uyero nana o kareghẹhọ omai Ọnyavrẹ Izrẹl no Ijipti. Nọ ọ rehọ iye egaga ikpe tehe Ijipti no, orọnikọ edhere ọlafio kpohọ Ẹkwotọ Eyaa na Jihova ọ rọ ahwo riẹ nya ha, ukpoye ọ rehọ e rai nya orọ Abade Ọwawae na, oria nọ a sai jo ko ai họ jẹ họre ai. A tẹ rọ ubiẹro ona ẹmuofio rri rie, onana yọ oware okpẹtu. Whọ hae jọ etẹe, kọ whọ hai yo ẹme Jihova nọ ọ rọ ẹkwoma Mosis ta na re whọ rọ ovao rri obọ Abade Ọwawae na avọ evaifihọ evọvọ, nọ whọ riẹ nọ Ẹkwotọ Eyaa na ọ rrọ ofẹ ofa na?—Ọnyano 14:1-4.
20 Ma te se haro evaọ Ọnyano uzou avọ 14 na, ma rẹ ruẹ epanọ Jihova ọ rọ rehọ odhesẹvia ẹgba ologbo siwi ahwo riẹ. Dai rri epanọ ikere itieye na e rẹ bọ ẹrọwọ mai ga te no ma tẹ rehọ oke wuhrẹ je roro kpahe ae! (2 Pita 2:9) Ẹrọwọ ọgaga yena ọ rẹ thọ omai ga yo ẹme kẹ Jihova, makọ oke nọ o rrọ wọhọ nọ ijaje riẹ e kare iroro kẹ ahwo akpọ. (Itẹ 3:5, 6) Fikiere nọ oma ra nọ, ‘Kọ mẹ be dao oma bọ ẹrọwọ mẹ ga ẹkwoma uwuhrẹ Ebaibol osegboja, olẹ, gbe eroro, jegbe oma u kugbe ahwo Ọghẹnẹ ẹsikpobi?’—Ahwo Hibru 10:24, 25; 12:1-3.
Ẹmeoyo Ọ rẹ Kẹ Ẹruore
21. Didi eghale i ti te enọ i bi yo ẹme kẹ Jihova, te enẹna gbe evaọ obaro?
21 Ahwo nọ a rehọ ẹmeoyo kẹ Jihova ru edhere uzuazọ rai a rẹ ruẹ orugba Itẹ 1:33 makọ enẹna, onọ o ta nọ: “Ohwo nọ ọ gaviezọ kẹ omẹ ọ rẹte ria evaọ omofọwẹ, ọ rẹ te jọ udhedhẹ, ababọ ozọ eyoma.” Dai roro epanọ eme ọ omosasọ nana i ti wo iruo te evaọ etoke ẹdẹ orukele Jihova nọ ọ be tha na! Evaọ uzẹme, Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Nọ eware nana i biti muhọ [eruo], kpare uzou rai wha ri ehru keme ẹta rai ọ kẹle ino.” (Luk 21:28) O rrọ vevẹ, enọ i bi yo ẹme kẹ Ọghẹnẹ ọvo a wo udu nọ a ti ro ru lele eme enana.—Matiu 7:21.
22. (a) Eme ọ rẹ kẹ ahwo Jihova evaifihọ? (b) Didi ẹme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme n’otha na?
22 Oware ofa nọ o rẹ k’omai udu họ “Ọnowo ỌGHẸNẸ na o re ru oware ovo ho ajokpa nọ o dhesẹ idhere riẹ kẹ eruẹaro na, idibo riẹ.” (Emọs 3:7) Nẹnẹ, Jihova ọ gbẹ be kẹ eruẹaro evuẹ wọhọ epanọ o je ru evaọ oke anwae he; ukpoye, ọ rrọ utu ọrigbo ẹrọwọ mu no re a rọ emu abọ-ẹzi ẹruoke kẹ uviuwou riẹ. (Matiu 24:45-47) Fikiere, ẹvẹ u wuzou te re ma wo uruemu ẹmeoyo kẹ “ọrigbo” yena! Wọhọ epanọ uzoẹme n’otha na u ti dhesẹ, ẹmeoyo otiọye na o re je dhesẹ uruemu nọ ma wo kpahe Jesu, olori “ọrigbo” na. Ọye họ ọnọ “ahwo na kpobi a re ti yo” ẹme kẹ.—Emuhọ 49:10.
[Oruvẹ-obotọ]
^ edhe-ẹme 1 Dede nọ a re dhesẹ iẹe wọhọ nnọ ọ rẹ dhozọ, “ovuhu ọ rẹ họre te uwhu re ọ ruẹse thọ emọ riẹ no enwoma,” ere obe ọ ukoko ẹruọsa erao jọ o ta.
^ edhe-ẹme 16 Jerimaya 38:19 u dhesẹ nọ ahwo Ju buobu a “dhẹ kpo” obọ ahwo Kaldia na, fikiere a gbe whu hu rekiyọ a mu rai kpohọ igbo. A ta k’omai hi sọ ae ọvo a rọ oma rai bru rai fiki eme ọ Jerimaya na. Ghele na, fikinọ a zọ u dhesẹ ẹgbagba eme ọruẹaro na.
Kọ Whọ Kareghẹhọ?
• Eme aghẹmeeyo ekẹse kẹse Izrẹl o wha ze?
• Ẹvẹ ahwo nọ Jehoash Ovie na o wo usu kugbe u ro kpomahọ iẹe, te evaọ oke emaha riẹ gbe uwhremu na?
• Didi oware ma rẹ sai wuhrẹ mi Barọk?
• Fikieme ahwo ẹmeoyo Jihova a gbe du dhozọ họ nọ uyerakpọ nana o be kẹle ekuhọ riẹ na?
[Enọ Uwuhrẹ]
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 21]
Evaọ otọ ọkpọvio Jehoyada, Jehoash ọmaha na o yo ẹme kẹ Jihova
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 23]
Usu uyoma o lẹliẹ Jehoash kpe ọruẹaro Ọghẹnẹ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 24]
Kọ whọ hai yo ẹme kẹ Jihova jẹ ruẹ ogaga usiwo igbunu riẹ?