‘Mudhe Kẹ Ẹdhọ’
‘Mudhe Kẹ Ẹdhọ’
‘Mudhe kẹ Ẹdhọ, ọ rẹ te dhẹ siọ owhẹ ba.’—JEMIS 4:7.
1. Ẹvẹ ma rẹ sai dhesẹ akpọ inẹnẹ na, kọ fikieme enọ a wholo na gbe igbẹnyusu rai a je fiẹro h’otọ?
“ỌGHẸNẸ ọ vrẹ no, rekiyọ Ẹdhọ ọ gbẹ riẹ.” Eme ọ ohwo French nọ o re kere ebe na, André Malraux, e nwani kiehọ uyere akpọ nọ ma be rria nẹnẹ. O wọhọ nọ iruo ahwo-akpọ e hwẹ oma họ abọ iruẹru ẹghẹ Ẹdhọ viukpọ oreva Ọghẹnẹ. Setan o bi su ahwo thọ ẹkwoma “iruo igbunu . . . gbe urirẹ avọ eware eka, gbe ẹghẹ oyoma kẹ enọ i wo uzuazọ họ.” (2 Ahwo Tẹsalonika 2:9, 10) Dede na, evaọ “edẹ urere” nana, Setan ọ be rẹriẹ ẹgba riẹ kpobi dhe idibo Ọghẹnẹ nọ e rehọ oma mudhe no, be họre Ileleikristi nọ a wholo na, “enọ i [bi] koko izi Ọghẹnẹ, enọ i [bi] se isẹi kẹ Jesu.” (2 Timoti 3:1; Eviavia 12:9, 17) O gwọlọ nọ Isẹri enana gbe igbẹnyusu rai nọ i wo ẹruore otọakpọ na a re fiẹro h’otọ.
2. Ẹvẹ Setan ọ rọ viẹ Ivi họ, kọ eme Pọl ukọ na ọ jẹ ruawa riẹ?
2 Evaọ oghẹrẹ kpobi Setan yọ ọviẹahwohọ. Avọ araomuomu nọ o ro dhe aro, ọ viẹ Ivi họ re o roro nọ ọ rẹ sai duku evawere nọ e mae rro ẹkwoma ọ oreva obọriẹ uruo. (Emuhọ 3:1-6) Oware wọhọ ikpe idu ene e ruọ emu no, Pọl ukọ na ọ jẹ ruawa inọ Ileleikristi nọ a wholo evaọ obọ Kọrint a sai ti kie kẹ ẹghẹ Setan. Pọl o kere nọ: “Ozọ orọ omẹ emuo, nnọ, epanọ oriọvọ ọ rehọ ẹghẹ riẹ viẹ Ivi fihọ na, iroro eva rai i re ti no uvi olẹ gbe oma o rọ kẹ Kristi na.” (2 Ahwo Kọrint 11:3) Setan o bi gbe idu ahwo ku je reghe iroro rai. Wọhọ epanọ ọ viẹ Ivi họ na, ọ rẹ sae raha iroro Ileleikristi ru ai roro thọthọ nnọ evawere rai e roma hwa eware nọ Jihova avọ Ọmọ riẹ a mukpahe.
3. Didi ọthọwẹ ro no obọ Ẹdhọ Jihova ọ ruẹrẹ họ?
3 A rẹ sae rehọ Setan dhesẹ omu-emevra nọ ọ rẹ kpahe egbefẹ re ọ ruẹsi mu enọ i rri otọ mu hu. Re ma whaha egbefẹ Setan, o gwọlọ nọ ma rẹ ‘jọ otọ uwoho Erumeru na,’ oria ọthọwẹ ẹwoho nọ Jihova ọ ruẹrẹ họ kẹ enọ i vuhu esuo ehrugbakpọ riẹ mu evaọ iruẹru rai. (Olezi 91:1-3) Ma gwọlọ ọthọwẹ kpobi nọ Ọghẹnẹ ọ be rọ kẹ ẹkwoma Ẹme riẹ, ẹzi riẹ, gbe ukoko riẹ re ma “sai dikihẹ kẹ ereghẹ ukumuomu na.” (Ahwo Ẹfẹsọs 6:11) A rẹ sae jẹ fa ubiẹme Griki nọ a se “ereghẹ” na wọhọ “iruẹru ẹghẹ,” hayo “eviẹhọ.” Avro ọ riẹ hẹ, Ẹdhọ ọ be rehọ iruẹru ẹghẹ gbe eviẹhọ buobu daoma rọ kpahe ẹta kẹ idibo Jihova.
Egbefẹ nọ Ẹdhọ Ọ Kpahe kẹ Ileleikristi Ọsosuọ
4. Evaọ oghẹrẹ okegbe vẹ Ileleikristi ọsosuọ na a jẹ rria?
4 Ileleikristi nọ e rria evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ gbe orọ avivẹ C.E. na a jẹ rria evaọ okenọ Uvie Rom u ro dikihẹ gidigba. Uyero udhedhẹ nọ o jọ otọ esuo Rom o lẹliẹ ekiọthuọ je titi. Ọruẹriọ nana ọ wha akpọriọ se enọ e jọ ekwa isuẹsu na, fikiere isu na a tẹ ruẹ nọ a ru eware ẹkeriotọ buobu kẹ enọ e rrọ otọ rai re a seba ẹwọso. Eva etoke jọ, edẹ eriosehọ i bu te edẹ no a re ro ruiruo. Isu na a rẹ rehọ igho ẹwho ru akpọ woma kẹ ahwo na, jẹ rehọ arozaha ru ae wereva, re a rehọ ere kuọ ahwo na evavọ jẹ kpọ iroro rri ofẹ ofa.
5, 6. (a) Fikieme u gbe fo kẹ Ileleikristi re a hai kpohọ afe-ughe gbe egwa-ugheriwo Rom hu? (b) Didi ẹghẹ Setan o ro ruiruo, kọ ẹvẹ Ileleikristi a sae rọ whaha iẹe?
5 Kọ uyero nana o jọ enwoma kẹ Ileleikristi ọsosuọ? Ma tẹ rehọ unuovẹvẹ Tertullian gbe amofa nọ i kere ebe evaọ okenọ ikọ na e nwani whu no rri rie, ma rẹ ruẹ nọ iruẹru ẹkeriotọ buobu eva oke oyena e vọ avọ enwoma abọ-ezi gbe uruemu kẹ Ileleikristi uzẹme. Oware jọ nọ u ru rie jọ enwoma họ, ibuobu ehaa gbe erozaha ẹgbede na a je ru ae rọ kẹ eghẹnẹ emedhọ orro. (2 Ahwo Kọrint 6:14-18) Eva obọ afe-arozaha na, makọ erozaha buobu nọ i no otọ ze na e jọ erọ ọfariẹ hayo azẹ okpe. Nọ oke o be nyaharo na, urusio erozaha nọ i n’otọ ze na u te kiekpo no, a tẹ rehọ ighe etọtọ ro nwene ai. Evaọ obe riẹ Daily Life in Ancient Rome, ogbiku na Jérôme Carcopino ọ ta nọ: “A jọ erozaha nana kẹ eyae nọ e rrọ utu aroza na uvẹ nọ a rẹ rọ jọ ẹbẹba gbaladha . . . A re kpe azẹ epanọ u je. . . . A rẹ jọ [ehaa na] ruẹ iruẹru etọtọ nọ e dhẹ ruọ oma ogbotu ahwo okpẹwho na no. Ighe enyenye yena e tọtọ e rai oma ha keme oghẹrẹ azẹ okpe evaọ ọgwa-ugheriwo nọ u kri otọ no na, o raha udu rai je gbe iroro rai ku no.”—Matiu 5:27, 28.
6 Evaọ egwa-ugheriwo na, egba-ohọre a rẹ họre omoma rai te uwhu, hayo họre erao ijihẹ, erao na i gbe kpe ai hi a ve kpe erao na. Ahwo-ugbarugba nọ a brukpe no eye a je he gbolo kẹ erae ijihẹ, uwhremu na kọ ibuobu Ileleikristi. Makọ evaọ oke anwae yena, ẹghẹ Setan họ re o kpe iroro ọ emukpahe ọfariẹ-ogbe gbe ozighi no idu ahwo bẹsenọ eware enana e rọ reria ahwo oma t’epanọ a ro mu ai họ ẹgwọlọ. Oma nọ a rẹ kẹnyẹ no afe ughe gbe ọgwa-ugheriwo na họ edhere ọvuọvo nọ a rẹ rọ whaha egbefẹ eyena.—1 Ahwo Kọrint 15:32, 33.
7, 8. (a) Fikieme o gbẹ rrọ oware areghẹ re Oleleikristi o kpohọ ohrẹ-odhẹ akẹkẹ hẹ? (b) Ẹvẹ Setan ọ hẹ sae rọ rehọ eria ẹhọ ahwo Rom na kpahe ẹta kẹ Ileleikristi?
7 Ohrẹ nọ a jẹ hae rehọ akẹkẹ dhẹ evaọ afe-ugheriwo Rom o jẹ hae sasa oma gaga, rekọ i kiehọ kẹ Ileleikristi hi keme ẹsibuobu ogbotu na ọ jẹ hai ru ozighi. Okere-ebe ikpe-udhusoi avọ esa jọ ọ niyẹrẹ nnọ iriughe na jọ a jẹ hẹ họre omoma rai, yọ Carcopino ọ ta nọ “ebuẹva-isi gbe igberẹ a wo eria ekiọthuọ rai” evaọ otọ iwou erozaha na. U re vevẹ, afe-ughe ahwo Rom na e jọ oria nọ Ileleikristi i re kpohọ họ.—1 Ahwo Kọrint 6:9, 10.
8 Kọ ẹvẹ kpahe eria ẹhọ ahwo Rom nọ a riẹ gaga na? Evaọ uzẹme, oware ovo o jariẹ thọ họ re a họ re oma ohwo o ruẹse fo. Rekọ ibuobu eria ẹhọ ahwo Rom na e jọ iwou ilogbo nọ i wo ibrikpẹ nọ a re jo wholo oma, ibrikpẹ erozaha, ibrikpẹ edhọfi, gbe eria nọ a jẹ da jẹ re. Dede nọ a fi uzi họ inọ ahwo ẹba ọvo na a re kpohọ oria ẹhọ na ẹsiẹvo, a jẹ hae kẹ t’ezae t’eyae uvẹ re a họ kugbe. Clement ọrọ Alexandria o kere nọ: “A re rovie eria ẹhọ na fihọ gbaladha kẹ ezae avọ eyae na; a vẹ jọ etẹe ba fihọ whara whara ru eware etọtọ kpobi.” Evaọ ere oruo, Setan ọ sae rọ rehọ ọruẹrẹfihotọ nọ ọ thọ họ rọ kpahe ẹta kẹ Ileleikristi lọlọhọ. Enọ i wo areghẹ a kpọhọ eria itieye he.
9. Didi egbefẹ Ileleikristi ọsosuọ na a rẹ whaha?
9 Edhọ-ifio yọ oware nọ ahwo Rom a je ro le oke haro eva okenọ Uvie Rom u ro dikihẹ gidigba no. Ileleikristi ọsosuọ na a rẹ sae whaha obọ-oya nọ a jẹ hai ru evaọ obọ ohrẹ-odhẹ ekẹkẹ na ẹkwoma afe-ughe na nọ a rẹ kẹnoma kẹ. Ahwo a jẹ hae lẹlẹ fi edhọ esese evaọ ibrikpẹ emu iwou nọ erara e rẹ kpahe gbe eria ọ idi-eda. Ifi-edhọ na e rẹ rehọ ibi ikelakele sa-sa nọ e rrọ obọ orivẹ rai y’obọ. Ahwo na a je wo awere no edhọ-ifio ze keme o rẹ kẹ irẹro efe ẹsiẹsiẹ. (Ahwo Ẹfẹsọs 5:5) Ofariẹ re, ibuobu emetẹ nọ e jẹ zẹ idi evaọ eria idi-eda itieye na a jọ igberẹ, onana u fiba ọza ọfariẹ-ogbe na. Enana yọ egbefẹ jọ nọ Setan ọ kpahe kẹ Ileleikristi nọ e jọ ikpewho Uvie Rom na. Kọ oke mai nẹnẹ u wo ohẹriẹ gaga no oke nọ u kpemu?
Egbefẹ Setan Nẹnẹ
10. Ẹvẹ uyero inẹnẹ o rọ wọhọ onọ o dafia evaọ otọ Uvie Rom na?
10 Evaọ omarai kpobi, eghẹ Setan i rri nwene he no anwae ze. Re ‘obọ Setan’ o se ọ Ileleikristi nọ e jẹ rria okpẹwho ogbekuo Kọrint na ba ete, Pọl ukọ na ọ kẹ rai unuovẹvẹ ogaga. Ọ ta nọ: “Ma rọ ogbori ereghẹ [Setan] hẹ.” (2 Ahwo Kọrint 2:11) Evaọ erẹwho buobu nọ i rovie aro, uyero na nẹnẹ o nwane wọhọ onọ u je titi evaọ okenọ Uvie Rom u ro dikihẹ gidigba na. Ahwo buobu a wo oke ẹkeriotọ vi epaọ anwẹdẹ kpobi. Edhọ-ifio egọmeti e be kẹ iyogbere dede ẹmẹvo ẹruore. Aruọzaha omawere ikuẹku e vọ riẹ nọ e be rehọ iroro ahwo. Igege erozaha e be hae vọ, ahwo a bi fi edhọ, ẹsejọ ogbotu iriughe a re mu ozighi họ eru, yọ ẹsibuobu otu ọ arozaha na a re ru ozighi. Ile ogbekuo e be vọ ezọ ahwo, ighe etọtọ e dafia evaọ afe-ughe, isinima gbe etẹlivisiọno. Evaọ erẹwho jọ, ezae avọ eyae nọ e rẹ họ kugbe evaọ oria ovo na o rrọ oware aghẹruẹ hẹ, a gbẹ du fodẹ ẹhọ ẹbẹba nọ a rẹ ruẹ evaọ inueri jọ họ. Wọhọ epanọ o jọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ Egagọ-Ileleikristi na, Setan ọ be daoma rehọ iruẹru ẹkeriotọ akpọ na su idibo Ọghẹnẹ ruọ ẹta.
11. Egbefẹ vẹ e rrọ isiuru eriosehọ gbe ẹkeriotọ omawere?
11 Evaọ akpọ nọ idhọvẹ e vọ, o rrọ oware aghẹruẹ hẹ re ahwo a gwọlọ eriosehọ hayo iruẹru ẹkeriotọ nọ a rẹ rọ kpairoro. Dede na, wọhọ epanọ eria ẹhọ ahwo Rom u wo abọ enwoma kẹ Ileleikristi ọsosuọ na, eria eriosehọ gbe inueri jọ i zihe ro agbefẹ nọ Setan ọ kpahe re o su Ileleikristi ọgbọna ruọ ọfariẹ-ogbe avọ ọgba-idieda no. Pọl o kere se Ileleikristi obọ Kọrint nọ: “Wha jọ a viẹ owhai họhọ. ‘Usu uyoma o rẹ raha uruemu ezi.’ Wha za oma ze uzuazọ ẹrẹreokie re wha se umuomu ba. Keme otu rai jọ e riẹ Ọghẹnẹ vievie he.”—1 Ahwo Kọrint 15:33, 34.
12. Didi eghẹ jọ Setan ọ rọ kpahe ẹta kẹ idibo Jihova no nẹnẹ?
12 Ma jọ oware nọ o via kẹ Ivi ruẹ epanọ Setan ọ rọ rehọ eviẹhọ raha iroro riẹ. (2 Ahwo Kọrint 11:3) Nẹnẹ, agbefẹ Ẹdhọ jọ họ re ọ lẹliẹ Ileleikristi họ roro nnọ a tẹ rehọ oghẹrẹ kpobi nọ o rẹ lọhọ te ro dhesẹ nọ Isẹri Jihova e wọhọ amọfa kpobi, a rẹ sai ku ahwo jọ rẹriẹ ruọ uzẹme Ileleikristi. Ẹsejọ, a re ru ei vrẹta, ukpenọ a ku ahwo rẹriẹ, kọ ae oma rai a bi kie. (Hagai 2:12-14) Ẹghẹ Setan ọfa jọ họ re o ru Ileleikristi nọ e roma mudhe no w’udu, t’emaha t’ekpako, re a rria izuazọ agbava jẹ ‘kpọ ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ eva.’ (Ahwo Ẹfẹsọs 4:30) Ejọ e rehọ ẹkwoma Itanẹte nọ a re ro ruiruo thọthọ kie ruọ ẹta nana no.
13. Agbefẹ idhere jọ vẹ Edhọ o bi ro ru iruẹru ẹghẹ riẹ, kọ didi ohrẹ nọ o rrọ obe Itẹ u fo evaọ abọ nana?
13 Agbefẹ Setan ọfa họ iruẹru eda nọ i sioma no. Oleleikristi uzẹme ọvuọvo ọ rẹ rehọ aro koko gbudie evaọ edhọgọ hayo iruẹru imizi hi. Ghele na, ejọ e rehọ ogbori fi oma h’otọ no eva eria ifimu iriwo, ighe etẹlivisiọno, erozaha ividio, gbe ebe emaha nọ e rẹ ta kpahe ozighi hayo iruemu imizi. O gwọlọ nọ ma kẹnoma kẹ oware kpobi nọ u w’obọ kpahe iruẹru eda. Itẹ areghẹ na o ta nọ: “Inwe gbe ẹta e rọ edhere ohwo oyoma; ọnọ ọ rẹ yọrọ oma riẹ o re si oma no ai.” (Itẹ 22:5) Nọ Setan ọ rrọ “ọghẹnẹ akpọ nana” na, agbefẹ riẹ jọ ọ rẹ jọ otọ oware kpobi nọ a bi kielele.— 2 Ahwo Kọrint 4:4; 1 Jọn 2:15, 16.
Jesu O Mudhe kẹ Ẹdhọ
14. Ẹvẹ Jesu o ro mudhe kẹ odawọ ọsosuọ Ẹdhọ?
14 Jesu ọ kẹ obọdẹ oriruo epanọ a re ro mudhe kẹ Ẹdhọ jẹ lẹliẹ e kẹnoma kẹ omai. Nọ Jesu ọ họ-ame je thihakọ ohọwo edẹ 40 no, Setan ọ tẹ dawo iẹe. (Matiu 4:1-11) Odawọ ọsosuọ o gwọlọ rehọ uvẹ ohọwo nọ u bi kpe Jesu fiki emu nọ ọ seba na ruiruo. Setan o zizie Jesu re ọ rehọ iruo igbunu ọsosuọ riẹ rọ ko ẹgwọlọ ugboma. Nọ ọ wariẹ Iziewariẹ 8:3, Jesu ọ tẹ whaha ẹgba riẹ nọ o re ro ruiruo avọ oriobọ jẹ rehọ emu abọ-ẹzi karo kẹ ọrọ iwo.
15. (a) Uvẹ isiuru uwo vẹ Setan ọ rọ dawo Jesu? (b) Ovẹ họ obọdẹ iruẹru ẹghẹ nọ Ẹdhọ ọ be rọ dawo idibo Ọghẹnẹ nẹnẹ, rekọ ẹvẹ ma sai ro mudhe kẹe?
15 Oware jọ nọ ma re mu ẹro họ kpahe odawọ onana họ orọnikọ Ẹdhọ ọ gwọlọ lẹliẹ Jesu họ th’uzi ẹnwae-obro ho. Oware nọ ọ ruẹ nọ o mae rrọ isiuru uwo gaga nọ ọ rẹ rọ dawo Jesu evaọ etenẹ họ ohọwo nọ o rẹ kpare isiuru emuọriọ ze. Edawọ vẹ Ẹdhọ ọ be rọ viẹ ahwo Ọghẹnẹ họ nẹnẹ? I re buobu jẹ rrọ oghoghẹrẹ, rekọ edawọ enwae-obro ọ be mai ro ru ẹghẹ evaọ omadawọ riẹ re o raha ẹgbakiete ahwo Jihova. Ekwoma aro oro kele Jesu, ma rẹ sai mudhe kẹ Ẹdhọ jẹ za edawọ dhe. Wọhọ epanọ Jesu ọ rehọ ikere nọ i kiehọ za otunyẹ Setan dhe na, okenọ a tẹ be dawo omai, ma rẹ sae kareghẹhọ eria ikere wọhọ Emuhọ 39:9 avọ 1 Ahwo Kọrint 6:18.
16. (a) Ẹvẹ Setan ọ rọ dawo Jesu orọ avivẹ? (b) Evaọ idhere vẹ Setan ọ sae rọ gwọlọ dawo omai re ma fi Jihova họ odawọ?
16 Ofariẹ, Ẹdhọ o te se Jesu abọ re o duola no ugbẹhẹ etẹmpol na ruotọ re ọ dawo ẹgba Ọghẹnẹ nọ ọ rẹ rọ rehọ ẹkwoma enjẹle Riẹ siwi ei. Be wariẹ Iziewariẹ 6:16, Jesu ọ se nọ o re fi Ọsẹ riẹ họ odawọ. Setan ọ sae te dawo omai re ma du ola no ehru etẹmpol ze he, rekọ ọ sae dawo omai re ma fi Jihova họ odawọ. Kọ ma be hae gwọlọ dawo epanọ ma rẹ sae raro kele onọ u kieze akpọ na kpobi evaọ ẹgọ gbe osẹ mai ababọ ohrẹ nọ a rẹ kẹ omai? Kọ abọ aruọzaha ọ omawere nọ i wo irekọ odawọ na o rrọ? O tẹ rrọ ere kiyọ Jihova ma bi fihọ odawọ na. Ma te wo iroro itieye, ukpenọ Setan ọ rẹ dhẹ se omai ba, kọ akotọ mai ọ jẹ rara, gwọlọ dawo omai kẹse kẹse re ọ bẹbẹ omai ruọ abọ riẹ.
17. (a) Ẹvẹ Ẹdhọ ọ rọ dawo Jesu orọ avesa? (b) Ẹvẹ Jemis 4:7 o sai ro wo orugba kẹ omai?
17 Okenọ Setan ọ ta kẹ Jesu nọ ọ te kẹe ivie akpọ na kpobi otẹrọnọ ọ gọ riẹ ọvo, Jesu ọ tẹ wariẹ mudhe kẹe ekwoma ẹwariẹ Ikereakere, dikihẹ whawha kẹ ẹgọ Ọsẹ riẹ ọvo. (Iziewariẹ 5:9; 6:13; 10:20) O sae jọ nọ Setan ọ te rehọ ivie akpọ na fihọ aro omai hi, rekọ kẹse kẹse ọ be rehọ erru ilale efe, tubọ iroro akpọriọ uvie omobọ ohwo rọ dawo omai. Kọ ma be kẹ utiọ uyo nọ Jesu ọ kẹ na, rọ egagọ mai kpobi kẹ Jihova? Otẹrọ ere, oware nọ o via kẹ Jesu na o te via k’omai. Ikere Matiu e ta nọ: “Kẹsena, ukumuomu na ọ tẹ siẹe ba.” (Matiu 4:11) Setan o ti vu omai wa ma te mudhe kẹe ẹkwoma ehri-izi Ebaibol nọ i kiehọ uyero na nọ ma rẹ kareghẹhọ je fi họ iruo. Jemis olele na o kere nọ: ‘Mudhe kẹ Ẹdhọ, ọ rẹ te dhẹ siọ owhẹ ba.’ (Jemis 4:7) Oleleikristi jọ o kere se uwou ogha Isẹri Jihova evaọ France nọ: “Setan o ghine wo ẹghẹ gaga. Ghelọ emamọ iroro mẹ, o rrọ bẹbẹ k’omẹ re mẹ kpọ iroro gbe isiuru mẹ ziezi. Dede na, avọ udu, odiri, jẹ mae rro kọ obufihọ Jihova, mẹ daoma yọrọ ẹgbakiete mẹ je kru uzẹme na whawha no.”
Ruẹrẹ Oma Kpahe Ziezi Re Who Mudhe kẹ Ẹdhọ
18. Ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi vẹ ọ rẹ ruẹrẹ omai họ mudhe kẹ Ẹdhọ?
18 Jihova ọ k’omai ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi ọvọvọ no re u fi obọ họ k’omai ‘dikihẹ ga kẹ ereghẹ Ẹdhọ.’ (Ahwo Ẹfẹsọs 6:11-18) Uyoyou mai kẹ uzẹme na o rẹ gba eku mai, hayo ruẹrẹ omai họ kẹ iruẹru Oleleikristi. Ọtamuo mai re ma kru itee ikiẹrẹe Jihova o rẹ jọ wọhọ akpala-igbama nọ o be thọ udu mai. Ma tẹ rehọ emamọ usi na ru eviẹ awọ mai, kẹse kẹse e rẹ te wọ omai kpohọ iruo usiuwoma ota na, onana o vẹ bọ omai ga jẹ thọ omai evaọ abọ-ẹzi. Ẹrọwọ ọgaga mai ọ rẹ jọ ojese ulogbo, nọ o rẹ thọ omai no “esagba erae imuomu na,” otunyẹ eghẹ gbe edawọ riẹ. Ẹruore mai nọ o muẹro kpahe orugba eyaa Jihova o te jọ wọhọ etu nọ ọ rẹ thọ ẹgba iroro mai jẹ kẹ omai udhedhẹ iroro. (Ahwo Filipai 4:7) Ma tẹ be rehọ ona kru Ẹme Ọghẹnẹ, o rẹ te jọ wọhọ ọgbọdọ nọ ma sae rọ thọ ahwo no igbo abọ-ẹzi nọ Setan o fi rai họ. Ma rẹ sae rehọ iẹe ruiruo rọ thọ oma mai re, nwane wọhọ epanọ Jesu o ru okenọ a dawo iẹe na.
19. Fiba ‘Ẹdhọ nọ ma re mudhe kẹ,’ eme ọfa ọ r’oja?
19 Ẹkwoma ẹwhẹhọ “ẹgọ-ẹmo Ọghẹnẹ ọsoso” na gbe olẹ nọ ma rẹ lẹ ẹsikpobi, ma jẹ sae jọ avọ udu nnọ Jihova ọ rẹ te thọ omai okenọ Setan ọ tẹ rrọ so omai. (Jọn 17:15; 1 Ahwo Kọrint 10:13) Rekọ Jemis o ru rie vẹ inọ u te he re a ‘mudhe kẹ Ẹdhọ.’ Maero, ma re je “bigba Ọghẹnẹ,” ọnọ ọ be sẹro mai na hrọ. (Jemis 4:7, 8) A re ti dhesẹ epanọ ma sai ro ru onana evaọ uzoẹme n’otha na.
Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?
• Egbefẹ Setan vẹ Ileleikristi ọsosuọ na a rẹ whaha?
• Iruẹru ẹghẹ vẹ Setan o bi ro ruiruo nẹnẹ rọ daoma kpahe egbefẹ kẹ idibo Jihova?
• Ẹvẹ Jesu o ro mudhe kẹ edawọ Ẹdhọ?
• Ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi vẹ o re fi obọ họ k’omai mudhe kẹ Ẹdhọ?
[Enọ Uwuhrẹ]
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 8, 9]
Jesu o mudhe kẹ Edhọ whawha
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 10]
Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a se aroza ozighi avọ etọtọ
[Ọnọ o wo uwoho]
The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck