Ẹrẹreokie Nọ Ma Re Le O Rẹ Thọ Omai
Ẹrẹreokie Nọ Ma Re Le O Rẹ Thọ Omai
‘Wha kake gwọlọ ẹrẹreokie Ọghẹnẹ.’—MATIU 6:33.
1, 2. Iroro vẹ uvovo-aye Oleleikristi jọ ọ jẹ, kọ fikieme ọ rọ jiroro yena?
UVOVO-AYE jọ nọ ọ rrọ Oleleikristi evaọ obọ Esia o je ruiruo wọhọ okere-obe evaọ ọfisi egọmeti jọ. Ọ rehọ iruo riẹ zaro ho, ọ rẹ kake ziọ iruo, ọ vẹ jẹ rọ udu dhe iruo na. Rekọ, fikinọ iruo ubroke ọvo a rehọ e riẹ, a te mu ẹme riẹ họ ẹta sọ ọ gbẹ jọ iruo na. Ọzae nọ o wuzou ofẹ nọ o bi jo ruiruo na ọ tẹ ta kẹ oniọvo na nnọ ọ te dae ji iruo na o ve je fi ei họ ọkwa okpehru ọ tẹ rọwo nnọ ọ rẹ jọ ọse riẹ. Oniọvo-ọmọtẹ na ọ se thahethahe, dede nọ o te whae ze nọ a ti ro si ei no iruo.
2 Kọ oniọvo-ọmọtẹ yena ọ jiroro na thọ? Ijo, ọ roma totọ lele eme ọ Jesu: ‘Wha kake gwọlọ ẹrẹreokie Ọghẹnẹ.’ (Matiu 6:33) Rọ kẹe, elele ehri-izi ikiẹrẹe Ọghẹnẹ u wuzou vi iruo nọ o re wo ẹkwoma ọfariẹ nọ o re gbe.—1 Ahwo Kọrint 6:18.
Epanọ Ẹrẹreokie O Wuzou Te
3. Eme họ ẹrẹreokie?
3 “Ẹrẹreokie” họ elele itee ikiẹrẹe. Evaọ Ebaibol na, otofa eme ọ Griki gbe Hibru nọ a fa ẹrẹreokie na họ oware nọ o rrọ “liọliọ” hayo “gbagba.” Orọnikọ ute omobọ ohwo nọ ọ rẹ rọ wawo omobọ riẹ nnọ o kiẹrẹe hẹ. (Luk 16:15) Itee Jihova a rẹ rọ wawọ sọ ohwo o kiete. Onana họ ẹrẹreokie Ọghẹnẹ.—Ahwo Rom 1:17; 3:21.
4. Fikieme ẹrẹreokie o rọ r’oja kẹ Oleleikristi?
4 Fikieme ẹrẹreokie ọ rọ r’oja? Fikinọ Jihova, Ọghẹnẹ nọ o kiẹrẹe na, o re dhesẹ aruoriwo kẹ ahwo riẹ nọ a te bi lele edhere ẹrẹreokie. (Olezi 4:1; Itẹ 2:20-22; Habakuk 1:13) Ohwo kpobi nọ ọ kare ẹrẹreokie ọ rẹ sai wo usu okpekpe kugbei hi. (Itẹ 15:8) Oye jabọ nọ Pọl ukọ na ọ rọ ta udu họ Timoti awọ nọ: “Si omano urusio ogena re whọ jẹ iroro ẹrẹreokie,” avọ uruemu ezi efa nọ e r’oja. (2 Timoti 2:22) Oye jabọ re nọ, okenọ Pọl o je kele abọ sa-sa ọrọ ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi na, ọ rọ fodẹ ‘ẹgọ ẹrẹreokie nọ a rẹ whẹ họ igbama.’—Ahwo Ẹfẹsọs 6:14.
5. Ẹvẹ ahwo-akpọ sebaẹgba a sae rọ gwọlọ ẹrẹreokie?
5 Uzẹme, uvumọ ohwo nọ o kiẹrẹe reno ọ riẹ hẹ. Ohwo kpobi ọ reuku sebaẹgba mi Adamu, yọ a yẹ omai kpobi wọhọ erahaizi nọ i kiẹrẹe he. Ghele na, Jesu ọ ta nọ ma gwọlọ ẹrẹreokie. Ẹvẹ oyena o sae rọ lọhọ? Fikiọ Jesu nọ ọ rehọ uzuazọ ogbagba riẹ ta omai no igbo, yọ ma te fi ẹrọwọ họ idhe na, o ruọ Jihova nọ ọ rẹ rehọ izieraha mai vrẹ omai. (Matiu 20:28; Jọn 3:16; Ahwo Rom 5:8, 9, 12, 18) Fiki ẹtanigbo na, nọ ma bi wuhrẹ itee ikiẹrẹe Jihova jẹ be daoma koko ai na—lẹ kẹ obufihọ nọ ma re ro fi eria nọ ma jẹ yẹlẹ kparobọ na—Jihova ọ rẹ jẹ egagọ mai rehọ. (Olezi 1:6; Ahwo Rom 7:19-25; Eviavia 7:9, 14) Ẹvẹ oyena o rrọ omosasọ te!
Kiẹrẹe Evaọ Akpọ nọ O Kiẹrẹe He
6. Fikieme akpọ na ọ rọ jọ oria enwoma kẹ Ileleikristi ọsosuọ na?
6 Okenọ a kẹ ilele Jesu iruo re a jọ isẹri “rite ọnyaba akpọ na,” a rẹriẹ ovao ku ẹbẹbẹ ologbo jọ. (Iruẹru 1:8) Ẹkwotọ nọ a be te jọ ta usiuwoma kpobi “ọ rọ obọ ogaga oyoma na,” Setan. (1 Jọn 5:19) Ẹzi oyoma nọ Setan ọ be whaharo ọ da akpọ na fia, yọ Ileleikristi a te rẹriẹ ovao dhe ẹzi oyoma na. (Ahwo Ẹfẹsọs 2:2) Rọ kẹ ae, akpọ na ọ vọ avọ enwoma. A tẹ be kake gwọlọ ẹrẹreokie Ọghẹnẹ ọvo a sai ro thihakọ je kru ẹgbakiete rai te urere. Ibuobu rai a thihakọ, rekọ umutho rai jọ a ghoro no “edhere ẹrẹreokie” na.—Itẹ 12:28; 2 Timoti 4:10.
7. Ewha-iruo vẹ Oleleikristi o wo nọ u re ru ei rẹriẹ ovao dhe eware ogbekuo nọ u fo nọ ọ rẹ họre?
7 Kọ nẹnẹ ufuoma o mae rrọ kẹ Ileleikristi? Vievie! U tube yoma vi epanọ o jọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na. Fibae, a gbolo Setan ziọ otọakpọ na no yọ ọ be họre Ileleikristi nọ a wholo, “emọ [aye na] nọ i kiọkọ, enọ i [bi] koko izi Ọghẹnẹ, enọ i [bi] se isẹi kẹ Jesu.” (Eviavia 12:12, 17) Setan ọ be jẹ họre ahwo kpobi nọ e be thọ “emọ” aye na uke. Ghele na, Ileleikristi a rẹ sai dhere no akpọ na ha. Dede nọ a rrọ abọ riẹ hẹ, a rẹ rria eva riẹ. (Jọn 17:15, 16) Yọ a rẹ jọ eva riẹ ta usiuwoma re a gwọlọ ahwo nọ a wo eva ezi via je wuhrẹ ai re a jọ ilele Jesu. (Matiu 24:14; 28:19, 20) Fikiere, nọ Ileleikristi a rẹ sae whaha eware ogbekuo akpọ na riẹriẹriẹ hẹ na, a re mugba wọso eware itieye na. Joma ta kpahe eware ene itieye na jọ.
Agbefẹ Ọfariẹ-Ogbe
8. Fikieme emọ Izrẹl a ro kie ruo ẹgọ edhọ ahwo Moab?
8 Evaọ ubrobọ ekuhọ onya ikpe 40 evaọ udhude na, ogbotu emọ Izrẹl buobu a reghe no edhere ẹrẹreokie. A rẹro ruẹ eware igbunu buobu nọ Jihova o ru ro siwi ai, yọ kẹle na a te rueva Ẹkwotọ Eyaa na. Ghele na, evaọ oke yena nọ a whoma te obei no na, a te muọ edhọ ahwo Moab họ ẹgọ. Fikieme? A kie kẹ “urusio uwo.” (1 Jọn 2:16) Ikuigbe na e ta nọ: “A te je lele emetẹ Moab bru igberẹ.”—Ikelakele 25:1.
9, 10. Uyero vẹ o rrọ otọ nẹnẹ nọ u ru rie r’oja ẹsikpobi re ma roro kpahe enwoma nọ isiuru uwo ethọthọ e rẹ wha ze?
9 Oware yena nọ o via na u dhesẹ epanọ isiuru uwo ethọthọ e sae rọ raha udu enọ i rri otọ mu hu. U re woma re ma wuhrẹ oware jọ no oyena ze, maero nọ a jọ eria buobu rri ọfariẹ-ogbe wọhọ oware ezi na. (1 Ahwo Kọrint 10:6, 8) Iyẹrẹ jọ nọ i no obọ United States ze e ta nọ: “Taure 1970 o te ti te, re aye ọ kwa ruọ uwou ọzae ababọ orọo o jọ uziothọ evaọ America soso. Enẹna, o da oria kpobi fia no. Bu vi abọvo enọ e be ruọ orọo evaọ oke ọsosuọ rai kpobi a be rria kugbe no taure a te ti ru ehaa-orọo.” Orọnikọ orẹwho ovo jọ ọvo a be jọ ruẹ uruemu uwhrewhrehe utioye gbe efa ha. A rẹ jọ akpọ na soso rue rai, yọ u yoma kẹhẹ, Ileleikristi jọ a dhẹ lele uruemu nana no—tube kie no ukoko na no dede.—1 Ahwo Kọrint 5:11.
10 Ofariẹ, o wọhọ nnọ eware nọ a be rọ vaha ọfariẹ-ogbe e rrọ oria kpobi. Ifimu gbe ighe etẹlivisiọno i bi dhesẹ nnọ oware ovo o jariẹ thọ vievie he re ọmọzae avọ ọmọtẹ a wezẹ kugbe ababọ orọo. A re dhesẹ nọ o thọ họ re ọzae o du ọzae. Oware nọ ifimu buobu i bi dhesẹ nẹnẹ họ epanọ ọzae avọ aye a rẹ rọ wezẹ. O tẹ jẹ lọhọ gaga re a ruẹ iwoho ezae gbe eyae nọ e be wezẹ evaọ Itanẹte. Wọhọ oriruo, ohwo jọ nọ o re kere eme fihọ obe-usi ọ niyẹrẹ nọ ọmọzae riẹ nọ ọ rrọ ikpe ihrẹ o no isukulu ze ọ tẹ rehọ ọwhọ be ta kẹe inọ ogbẹnyusu riẹ jọ evaọ obọ isukulu o rovie ku oria Itanẹte jọ nọ a bi jo dhesẹ eyae nọ e rrọ ẹbẹba nọ e be zae aroza etọtọ, bi dhe abọ họ omoma rai. Akpọ o gbe ọsẹ na unu, rekọ bro emọ i rovie kuọ eria itieye na no nọ e ta kẹ esẹgbini rai hi? Ofariẹ, bro esẹgbini e riẹ eware nọ e rrọ erozaha ividio nọ emọ rai a be rọ zaharo? Erozaha ividio buobu i bi dhesẹ ọfariẹ-ogbe, avọ iruẹru-imizi gbe ozighi.
11. Ẹvẹ uviuwou o sae rọ thọ oma rai no ọfariẹ-ogbe akpọ na?
11 Ẹvẹ uviuwou o sae rọ whaha “eware ẹkeriotọ” etọtọ itieye na? Ẹkwoma ẹrẹreokie Ọghẹnẹ nọ a rẹ kake gwọlọ, gbaemu inọ a rẹ kẹnoma no oware otọtọ kpobi. (2 Ahwo Kọrint 6:14; Ahwo Ẹfẹsọs 5:3) Esẹgbini nọ i bi muẹrohọ iruẹru emọ rai je wuhrẹ ae re a you Jihova gbe izi ikiẹrẹe riẹ, a be thọ emọ na kpahe nọ a sae rọ dhẹ no ifoto ẹbẹba, erozaha ividio nọ a re jo dhesẹ ifoto ẹbẹba, ifimu nọ a bi jo dhesẹ ọfariẹ-ogbẹ, gbe edawọ iyoma efa.—Iziewariẹ 6:4-9. *
Enwoma ọrọ Otunyẹ Ẹwho
12. Ẹbẹbẹ vẹ ọ roma via evaọ Listra evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ?
12 Okenọ Pọl ọ jọ Listra evaọ Esia Minor, ọ rehọ edhere igbunu siwi ọzae jọ. Ikuigbe na e ta nọ: “Whaọ nọ otu obuobu na a ruẹ oware nọ Pọl o ru, a tẹ kpare iru rai, rehọ evẹrẹ Likonia ta nọ, ‘Eghẹnẹ i hrerẹ wọhọ ahwo ze otọ bru omai ze.’ A te se Banabas Zeus, epanọ Pọl ọ jọ ọgbẹme a te [sei] Hemis.” (Iruẹru 14:11, 12) Uwhremu na ogbotu ọvo yena a tẹ gwọlọ kpe Pọl avọ Banabas. (Iruẹru 14:19) U re vevẹ, ahwo nana a je kie lele onọ ẹwho ọ gwọlọ. O wọhọ nọ okenọ ahwo jọ evaọ ẹwho yena a zihe ruọ Ileleikristi, a si obọ no uruemu ugbẹrọwọ rai riẹriẹriẹ hẹ. Evaọ ileta riẹ se Ileleikristi obọ Kọlọsi, Pọl ọ vẹvẹ unu kpahe ‘ẹgọ ikọ-odhiwu.’—Ahwo Kọlọsi 2:18.
13. Iruemu jọ vẹ Oleleikristi ọ rẹ whaha, kọ ẹvẹ ọ sae rọ ruẹ ẹgba nọ o re ro ru ere?
13 Nẹnẹ, u fo re Ileleikristi uzẹme a whaha iruemu nọ e viodẹ nọ ahwo a jẹ rehọ, enọ i no egagọ erue ze nọ i re zue ehri-izi Ebaibol. Wọhọ oriruo, evaọ ewho jọ, eware buobu nọ a re ru evaọ okenọ a te yẹ ọmọ hayo nọ ohwo o te whu a bi ru ai fiki ọrue na inọ ma wo ẹzi nọ ọ rẹ gbẹ jọ uzuazọ evaọ okenọ ohwo o te whu no. (Ọtausiwoma Na 9:5, 10) Evaọ ewho jọ, a rẹ yawo emetẹ eboba. Uruemu nana u gbo gaga, o wọso ẹruọsa uyoyou nọ esẹgbini Ileleikristi a re wo kẹ emọ rai. (Iziewariẹ 6:6, 7; Ahwo Ẹfẹsọs 6:4) Ẹvẹ Ileleikristi a sae rọ dadamu kẹ otunyẹ ẹwho jẹ siọ iruemu itieye na? Ẹkwoma eva kpobi nọ a re fihọ Jihova. (Olezi 31:6) Ọghẹnẹ okiẹrẹe na ọ te rehọ ẹgba kẹ jẹ sẹro enọ e be ta kẹe no udu rai ze nọ: “Whẹ họ oria adhẹzọ gbe uwou ogaga mẹ; Ọghẹnẹ mẹ, ọnọ me re fievahọ.”—Olezi 91:2; Itẹ 29:25.
Ajọ Jihova Ọ Thọrọ Owhẹ Ẹro Ho
14. Didi unuovẹvẹ Jihova ọ kẹ emọ Izrẹl taure a tẹ te nwane ruọ Ẹkwotọ Eyaa na?
14 Omoke kpẹkpẹe taure emọ Izrẹl a tẹ te ruọ Ẹkwotọ Eyaa na, Jihova ọ vẹvẹ e rai unu inọ ọyomariẹ na ọ thọ rai ẹro ho. Ọ ta nọ: “Wha sẹro oma rai, ogbẹrọ erehe ỌNOWO Ọghẹnẹ rai ọ vẹ te thọrọ owhai ẹro, wha vẹ te se izi avọ izi-eguae gbe ijaje riẹ ba ekoko, enọ me je kẹ owhai, nẹnẹ na: Ogbẹrọ erehe, nọ wha te re eva vọ no, jẹ bọ emamọ iwou nọ wha be ria no, nọ ithuru avọ owa erao rai i je ti vi no, nọ isiliva avọ oro i je bu no, gbe eware nọ wha wo kpobi i je ti vi no, wha ve ti wo okpiroro, ỌNOWO Ọghẹnẹ rai ọ vẹ te thọrọ owhai ẹro.”—Iziewariẹ 8:11-14.
15. Ẹvẹ o sai ro mu omai ẹro nọ Jihova ọ be thọrọ omai ẹro ho?
15 Kọ ọkpọ oware utioye na o rẹ sae via nẹnẹ? E, otẹrọnọ ma rehọ eware nọ i fo karo ho. Dede na, ma tẹ be kake gwọlọ ẹrẹreokie Ọghẹnẹ, egagọ efuafo e rẹ jọ oware nọ o mae roja evaọ uzuazọ mai. Wọhọ epanọ Pọl ọ ta udu họ omai awọ nọ ma ru, ma te ‘dẹ uvẹ oke na’ je wo oma ovẹrẹ evaọ odibọgba mai. (Ahwo Kọlọsi 4:5; 2 Timoti 4:2) Rekọ otẹrọnọ akpọriọ gbe isiuru akpọ na e rrọ omai oja vi ekpohọ iwuhrẹ gbe usiuwoma ota, a sae ta nọ Jihova ọ thọrọ omai ẹro no keme ma fi rie họ oria avivẹ evaọ uzuazọ mai. Pọl ọ ta inọ evaọ edẹ urere na, ahwo a ti “yowọ enu-awere siọ Ọghẹnẹ ba.” (2 Timoti 3:4) Uvi Ileleikristi a rẹ kiẹ omai rai riwi ẹsikpobi re u mu ai ẹro inọ iroro itieye na i bi kpomahọ ae he.—2 Ahwo Kọrint 13:5.
Yọrọ Oma kẹ Ẹzi Mẹrẹjomẹsa
16. Ẹzi oyoma vẹ Ivi avọ otujọ evaọ edẹ Pọl a dhesẹ?
16 Evaọ Idẹn, Setan ọ sai duobọte isiuru oriobọ ọrọ mẹrẹjomẹsa nọ e jọ Ivi udu. Ivi ọ gwọlọ jiroro oware nọ u woma gbe onọ u yoma kẹ omobọ riẹ. (Emuhọ 3:1-6) Evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, otujọ evaọ ukoko ahwo Kọrint a wo ẹzi ọ mẹrẹjomẹsa. A roro nnọ a riẹ vi Pọl, fikiere ọ tẹ rọ oma ẹkoko se ai ikọ iride.—2 Ahwo Kọrint 11:3-5; 1 Timoti 6:3-5.
17. Ẹvẹ ma sae rọ whaha ewo ẹzi mẹrẹjomẹsa?
17 Evaọ akpọ na nẹnẹ, ibuobu a rrọ ahwo “ uzou-uveghe, otu okpiro,” yọ iroro itieye na e ruọ Ileleikristi jọ oma no. Ejọ e tubẹ wọso ukoko na no. (2 Timoti 3:4; Ahwo Filipai 3:18) Evaọ eware nọ i kpomahọ egagọ efuafo, ma rẹ rẹro so Jihova kẹ ọkpọvio je yo ẹme kẹ ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na’ gbe ekpako ukoko. Oyena yọ edhere nọ ma rẹ rọ gwọlọ ẹrẹreokie, yọ o rẹ thọ omai no ewo ẹzi mẹrẹjomẹsa. (Matiu 24:45-47; Olezi 25:9, 10; Aizaya 30:21) Ukoko enọ a wholo na yọ “odẹẹ gbe ugbẹhẹ uzẹme na.” Jihova ọ rehọ e riẹ mu re o thọ jẹ kpọ omai. (1 Timoti 3:15) Evuhumu iruo ilogbo nọ ukoko na u bi ru u ti fi obọ họ kẹ omai nọ ma gbẹ rọ “rehọ mẹ-ọvo-ọria hayo eheri ru oware ovo ho” nọ ma be rehọ oma kpotọ kẹ oreva Jihova na.—Ahwo Filipai 2:2-4; Itẹ 3:4-6.
Raro Kele Jesu
18. Idhere vẹ a ta udu họ omai awọ nnọ ma jọ raro kele Jesu?
18 Ebaibol e rehọ edhere eruẹaruẹ ta kpahe Jesu nọ: “Who you ẹrẹreokie who te mukpahe umuomu.” (Olezi 45:7; Ahwo Hibru 1:9) Onana u gine fo uruemu nọ ma rẹ raro kele! (1 Ahwo Kọrint 11:1) Orọnikọ Jesu ọ riẹ itee ikiẹrẹe Jihova ọvo ho; o you rai. Fikiere nọ Setan ọ dawo iẹe evaọ obọ udhude, Jesu o du roro iei isiava ha, o dikihẹ ga kothi inọ o re ghoro no “edhere ẹrẹreokie” he.—Itẹ 8:20; Matiu 4:3-11.
19, 20. Didi ewoma o re no ẹrẹreokie nọ ma rẹ gwọlọ ze?
19 Uzẹme, isiuru uwo iyoma e rẹ sae jọ gaga. (Ahwo Rom 7:19, 20) Ghele na, otẹrọnọ ẹrẹreokie ọ rro omai obọ ghaghae, onana o te kẹ omai ẹgba ro mugba wọso emuemu. (Olezi 119:165) Ma te gine you ẹrẹreokie ziezi o te thọ omai okenọ ma tẹ rẹriẹ ovao ku odawọ eyoma oruo. (Itẹ 4:4-6) Kareghẹhọ, oke kpobi nọ ma kie kẹ odawọ, yọ ma ru Setan kparobọ. Dai roro epanọ u re woma te otẹrọnọ ma re mugba wọso iẹe re ma rehọ obokparọ na kẹ Jihova!—Itẹ 27:11; Jemis 4:7, 8.
20 Fikinọ a be gwọlọ ẹrẹreokie, “ibi ẹrẹreokie nọ i re no obọ Jesu Kristi tha, e vọ [uvi Ileleikristi] eva rọ kẹ oruaro gbe ujiro Ọghẹnẹ.” (Ahwo Filipai 1:10, 11) A “wha ohwo ọkpokpọ na họ oma, ọnọ a ma tho Ọghẹnẹ eva uvi ẹrẹreokie gbe ẹfuọ.” (Ahwo Ẹfẹsọs 4:24) Jihova o wo rai, yọ a rọ uzuazọ re a gọe, orọnikọ re a ru omobọ rai eva were he. (Ahwo Rom 14:8; 1 Pita 4:2) Oye họ oware nọ o be kpọ iroro gbe owojẹ rai. Dai roro evawere nọ a be wha se Ọsẹ obọ odhiwu rai!— Itẹ 23:24.
[Oruvẹ-obotọ]
^ edhe-ẹme 11 A rẹ sae ruẹ iroro-ejẹ nọ esẹgbini a rẹ rọ thọ uviuwou rai no eware etọtọ evaọ obe na Edidi Evawere Uviuwou, onọ Isẹri Jihova a kere.
Kọ Whọ Sae k’Iyo Nana Vevẹ?
• Fikieme o jẹ roja re ma gwọlọ ẹrẹreokie?
• Ẹvẹ Oleleikristi nọ ọ gba ha ọ sae rọ gwọlọ ẹrẹreokie?
• Eware akpọ na jọ vẹ Oleleikristi ọ rẹ whaha?
• Ẹvẹ ẹrẹreokie nọ ma rẹ gwọlọ o rẹ rọ thọ omai?
[Enọ Uwuhrẹ]
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 28]
Rọkẹ ilele Jesu, akpọ na ọ jọ oria enwoma
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 29]
Emọ nọ a wuhrẹ re a you Jihova a rẹ sai wo ẹgba nọ a re ro mugba wọso ọfariẹ-ogbe
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 30]
Jihova ọ thọrọ ahwo Izrẹl jọ ẹro nọ eware i woma kẹ ai no evaọ Ẹkwotọ Eyaa na
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 31]
Wọhọ Jesu, Ileleikristi a mukpahe emuemu