‘Kohwo Kohwo Ọvuọ Owha Riẹ Ọ Rẹ Te Wha’
‘Kohwo Kohwo Ọvuọ Owha Riẹ Ọ Rẹ Te Wha’
“Mai kpobi ma ti . . . gu ọvuọ ẹkẹunu riẹ kẹ Ọghẹnẹ.”—AHWO ROM 14:12.
1. Owha iroro-ejẹ vẹ emoha Hibru esa na a wọ kẹ oma rai?
EMOHA Hibru esa jọ nọ e jẹ rria Babilọn a rẹriẹ ovao dhe iroro-ejẹ nọ o jọ ẹme uwhu-gbe-azọ. Kọ u fo re a kiguẹ kẹ ẹmema ologbo na wọhọ epanọ uzi ẹkwotọ na o gwọlọ? Manikọ a se ẹmema na ba ẹgọ re a gbolo ai fihọ ebrerae? Uvẹ o jọ kẹ Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo nọ a rẹ rọ nọ ohwo jọ kpahe onọ a re ru hu; yọ a tubẹ gwọlọ ru ere dede he. Ababọ oke oraha, a tẹ ta nọ: “Riẹ onana, ovie, inọ ma rẹ sae gọ edhọ hayo rehọ uzou kpotọ kẹ omama oro ra nọ who ro vi hi.” (Daniẹl 3:1-18) Emoha Hibru esa na ọvo a wọ owha iroro-ejẹ rai.
2. Ono a rẹ sae ta nọ ọ jiroro kẹ Pailet evaọ oziẹ nọ a bru kpahe Jesu Kristi na, kọ oyena u ru nọ osu Rom na o ro wo unuzou?
2 Oware wọhọ ikpe-udhusoi akwa ezeza nọ i lele i rie, a rehọ ọzae jọ ze aro osu re a rehọ iẹe gu ẹdhọ. Osu na o yo eme nọ a gu fihọ ọzae na uzou no. Nọ ọ kiẹ ẹme na riwi no, u te mu ei ẹro inọ ọzae nọ a gu eme fihọ uzou na ọ thọ uzi ovuovo ho. Dede na, ogbotu na ọ gwọlọ nọ a kpei. Nọ ọ daoma no omojọ re a se ọzae na ba ekpe, osu na ọ tẹ rehọ oma ehoo gbabọkẹ owha-iruo riẹ orọ oziẹ-obro, jẹ kuvẹ kẹ ogbotu na ru onọ a gwọlọ. Ọ tẹ be wozẹ abọ riẹ ta nọ: “Azẹ owho okiẹrẹe ọnana o te omẹ hẹ.” Kẹsena o te si obọ no ohwo na re a kare iẹe veghe. Uzẹme, ukpenọ ọ rẹrote owha-iruo riẹ nọ ọye omariẹ o re bruoziẹ kpahe oware nọ a re ru Jesu Kristi, Pọntiọs Pailet ọ tẹ kuvẹ re amọfa a jiroro na kẹe. U wo oghẹrẹ nọ ọ wozẹ abọ te he nọ o re ro wo unuzou evaọ oziẹ ọhaha yena nọ a brukpe Jesu na.—Matiu 27:11-26; Luk 23:13-25.
3. Fikieme ma gbẹ kuvẹ re amọfa a ta oware nọ ma re ru kẹ omai hi?
3 Kọ whẹ omara? Nọ whọ tẹ rẹriẹ ovao dhe iroro-ejẹ jọ, who ti ru wọhọ emọ Hibru esa na, manikọ whọ te kuvẹ re amọfa a ta oware nọ who re ru kẹ owhẹ? Iroro-ejẹ o rrọ oware olọlọhọ họ. Re a sai ru oware nọ o gba o gwọlọ ẹkpako iroro. Wọhọ oriruo, u fo nọ esẹgbini a rẹ jiroro kẹ emọ efofa rai. Uzẹme, iroro-ejẹ kpahe onọ ma re ru o rẹ jọ bẹbẹ nọ uyero na o tẹ rrọ kekeke, jẹ gwọlọ nọ a rẹ wawo eware buobu sa-sa taure a te ti ku ẹme na họ. Dede na, owha-iruo iroro-ejẹ o gbẹdẹ te epanọ a re ro fi ei ba “uye” hayo eware idhọvẹ nọ “otu nọ Ẹzi ọrọ oma” na a rẹ sai fi obọ họ kẹ omai wha ha. (Ahwo Galesha 6:1, 2) Ukpoye, o rrọ owha nọ ‘mai omomọvo ọ te jọ gu ọvuọ ẹkẹunu riẹ kẹ Ọghẹnẹ.’ (Ahwo Rom 14:12) Ebaibol na e ta nọ: ‘Kohwo kohwo ọvuọ owha riẹ ọ rẹ te wha.’ (Ahwo Galesha 6:5) Nọ o rrọ ere na, kọ ẹvẹ ma sae rọ jẹ uvi iroro evaọ uzuazọ? Orọ ọsosuọ, ma re vuhumu inọ u wo umuo nọ ẹgba mai o te, ma ve je wuhrẹ oware nọ u re fi obọ họ kẹ omai evaọ abọ nana.
Ugogo Oware jọ nọ O Gwọlọ
4. Obọdẹ oware vẹ kpahe iroro-ejẹ u fo nọ ma re wuhrẹ no aghẹmeeyo ọzae gbe aye ọsosuọ na ze?
4 Eva emuhọ ikuigbe ohwo-akpọ, ọzae avọ aye ọsosuọ na a jẹ iroro jọ nọ e wha okpẹtu ze. A re ubi-ure eriariẹ ewoma gbe eyoma na. (Emuhọ 2:16, 17) Eme ọ wọ rai jẹ iroro yena? Ebaibol e ta nọ: “Aye na ọ ruẹ nọ ure na u woma ẹriọ, u teje woma eru . . . ọ tẹ kọrọ ubi ure na, ọ tẹ re, ọ tẹ rehọ kẹ ọzae riẹ re ọ re.” (Emuhọ 3:6) Isiuru omobọ ohwo o lẹliẹ Ivi jẹ iroro yena. Owojẹ riẹ u te ru nọ Adamu ọ rọ re ubi ure na re. O tẹ whae ze nọ uzioraha gbe uwhu “u ro te ahwo kpobi.” (Ahwo Rom 5:12) U fo nọ aghẹmeeyo Adamu avọ Ivi u re wuhrẹ omai ugogo oware jọ kpahe ọnyaba ohwo-akpọ: Ajokpanọ ohwo-akpọ ọ rẹ nya lele ọkpọvio Ọghẹnẹ, ogbẹrọ ere he, ọ rẹ jiroro thọ.
5. Ẹkwoma eme Jihova ọ be rọ kẹ omai ọkpọvio, kọ eme ma re ru hrọ re ma ruẹsi wo erere noi ze?
5 Ẹvẹ o rrọ oware evawere te nọ ma rọ riẹ nọ Jihova Ọghẹnẹ o vu omai wa ababọ ọkpọvio ho! Ikereakere na e ta kẹ omai nọ: “Ezọ rai i re ti yo ẹme evaọ obọ emu rai nọ, ‘Ọnana họ edhere na, wha nyae,’ okenọ wha ri obọze hayo ẹkpẹlobọ.” (Aizaya 30:21) Jihova ọ be rehọ ẹkwoma Ẹme riẹ nọ a rehọ ẹgba ẹzi kere, Ebaibol na, ta ẹme kẹ omai. O gwọlọ nọ ma rẹ roma totọ se Ikereakere na je wo otoriẹ ogbagba kpahe oware nọ e ta. Re ma ruẹse jẹ iroro nọ e gba, o gwọlọ nọ ma rẹ re ‘emu ọgaga nọ ọ rrọ kẹ enọ e rro te no.’ Ma rẹ jẹ sae rehọ ẹkwoma eroruiruo riẹ ‘wo areghẹ te epanọ ma sae rọ hẹriẹ uwoma no uyoma.’ (Ahwo Hibru 5:14) Ma rẹ sai wuhrẹ ẹgba-iroro mai ẹkwoma efihiruo eware nọ ma wuhrẹ no Ẹme Ọghẹnẹ ze.
6. Re obruoziẹ-iroro mai ọ sai ru iruo ziezi, eme o gwọlọ?
6 Oware jọ nọ u re fi obọ họ evaọ iroro-ejẹ mai họ obroziẹ-iroro nọ a ro kugbe omai ma. Ẹgba-iroro nana ọ rẹ sai ru iruo obruoziẹ kẹ omai, o sai bru kẹ hayo bru kpe omai. (Ahwo Rom 2:14, 15) Dede na, re obruoziẹ-iroro mai ọ ruẹsi ru iruo ziezi, o gwọlọ nọ ma rẹ rehọ eriariẹ egbagba Ẹme Ọghẹnẹ wuhrẹ ie, je ru ei ru iruo ẹkwoma efihiruo oware nọ ma wuhrẹ na. Obruoziẹ-iroro nọ a wuhrẹ hẹ o re kie kẹ ọwhẹhọ iruemu ẹwho lọlọhọ. Okegbe mai gbe iruemu ahwo nọ e wariẹ omai họ e rẹ sai je su omai thọ. Eme ọ rẹ via kẹ obruoziẹ-iroro mai otẹrọnọ ma rẹ robọ nẹe ẹsikpobi raha izi Ọghẹnẹ ghele nọ o tẹ be vẹvẹ omai unu? Nọ oke o be nya haro na, o rẹ sai wo ẹgbẹ wọhọ ẹsenọ o “yamu,” wọhọ ẹgbẹ oria omola nọ u kpo yamu no—nọ whọ rẹ riẹ hẹ nọ a tẹ maki dhobọ tei. (1 Timoti 4:2) Eva abọdekọ riẹ, obruoziẹ-iroro nọ Ẹme Ọghẹnẹ o wuhrẹ no ọ rẹ sae kpọ ohwo ziezi.
7. Re a sae jẹ uvi iroro, ugogo oware jọ vẹ o gwọlọ?
7 Fikiere ugogo oware jọ nọ u re fi obọ họ evaọ owha-iruo ẹjẹ uvi iroro họ, ewo eriariẹ egbagba Ikereakere na gbe efihiruo rai. Nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe iroro-ejẹ, ukpenọ ma rẹ rehọ okpakpa ku ei họ inọ ona ma re ru, u fo nọ ma rẹ raha oke ziezi rọ kiẹ ehri-izi Ikereakere nọ i wobọ kpahe iroro-ejẹ na, jẹ rehọ ẹgba-iroro mai ru iruo evaọ efihiruo rai. Nọ a tẹ maki se omai kẹ iroro-ejẹ jọ idudhe—wọhọ epanọ o via kẹ Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo na—ma rẹ sae jẹ iroro na wowoma otẹrọnọ ma wo eriariẹ egbagba Ẹme Ọghẹnẹ jẹ rehọ iẹe wuhrẹ obruoziẹ-iroro mai no. Re ma ruẹsi wo otoriẹ epanọ ẹrro te ẹkpako o sai ro ru ẹgba iroro-ejẹ mai diwi ziezi, joma ta ẹme kpahe abọ ivẹ jọ evaọ uzuazọ uyero mai.
Amono A rẹ Jọ Egbẹnyusu Mai?
8, 9. (a) Ehri-izi vẹ i dhesẹ nọ u wuzou gaga re ma whaha ekpehre usu? (b) Kọ usu nọ a rẹ nya kugbe ahwo nọ a wo uruemu ugbegbe ọvo họ ekpehre usu? Ru ei vẹ.
8 Pọl ukọ na o kere nọ: “Wha jọ a viẹ owhai họhọ: ‘Usu uyoma o rẹ raha uruemu ezi.’ ” (1 Ahwo Kọrint 15:33) Jesu Kristi ọ vuẹ ilele riẹ nọ: “Wha rọ erọ akpọ na ha.” (Jọn 15:19) Nọ ma te wuhrẹ kpahe ehri-izi enana, ma rẹ nwane ruẹ epanọ u ro fo re ma whaha usu ukugbe igberedha, ibruẹnwae, iji, egbidi, gbe oghẹrẹ ahwo itieye na. (1 Ahwo Kọrint 6:9, 10) Dede na, nọ ma bi wuhrẹ haro evaọ eriariẹ uzẹme Ebaibol na, ma tẹ te ruẹ inọ re ma kuomagbe ahwo otiọye na ẹkwoma ughe rai nọ ma re rri evaọ isinima, etẹlivisiọne, hayo ekọmputa, hayo re ma se kpahe ai evaọ ebe, u wo enwoma evona. Epọvo na o rrọ kpahe usu onya-kugbe “eviẹwẹ,” enọ e rẹ ko oghẹrẹ ohwo nọ a rrọ dhere, eva oria ẹmeọta-kugbe Itanẹte.—Olezi 26:4.
9 Kọ ẹvẹ kpahe usu okpekpe nọ a rẹ nya kugbe ahwo nọ o rẹ sae jọnọ a wo emamọ uruemu rekinọ a fi ẹrọwọ họ Ọghẹnẹ uzẹme na ha? Ikereakere na e vuẹ omai nọ: “Akpọ na ọsoso ọ rọ obọ ogaga oyoma na.” (1 Jọn 5:19) Ma vuhumu no, orọnikọ usu kugbe ahwo nọ a wo iruemu igbegbe ọvo họ ekpehre usu hu. Fikiere, o rrọ oware areghẹ re ma mu usu okpekpe kugbe ahwo nọ a you Jihova ọvo.
10. Eme o re fiobọhọ k’omai jẹ uvi iroro kpahe oma ukugbe akpọ na?
10 O lọhọ họ re a whaha oma ukugbe ahwo akpọ na riẹriẹriẹ, yọ o gwọlọ ere mi omai gbe he. (Jọn 17:15) Ma be hai kuomagbe ahwo nọ a rrọ Ileleikristi hi evaọ obọ isukulu, oria iruo gbe okenọ ma tẹ rrọ usiuwoma ota. Oleleikristi nọ ọrivẹ-orọo riẹ ọ rrọ ukoko na ha ọ sai ku oma gbe ahwo nọ a rrọ Ileleikristi hi vi amọfa. Dede na, ẹgba areghẹ mai nọ ma wuhrẹ no o re fi obọ họ kẹ omai vuhumu inọ ohẹriẹ o rrọ eware nọ ma re ru kugbe ahwo-akpọ na nọ o tẹ gwọlọ ere gbe usu okpekpe nọ ma re mu kugbe akpọ na. (Jemis 4:4) Fikiere, ma sae jẹ uvi iroro sọ ma re wobọ hayo ma re wobọ họ evaọ iruẹru efa erọ isukulu, wọhọ arozaha oma-uru-sasa hayo ile-igbe, gbe sọ ma re kpohọ ehaa gbe omakugbe emuọriọ nọ a ruẹrẹhọ kẹ ibe-iruiruo.
Ẹsalọ Iruo
11. Eme ma rẹ kaki roro kpahe nọ ma tẹ be jiroro oghẹrẹ iruo nọ ma re ru?
11 Nọ ma te bi fi ehri-izi Ebaibol na hiruo evaọ uvi edhere u re fi obọ họ kẹ omai jẹ emamọ iroro kpahe epanọ ma rẹ rọ rẹrote owha-iruo mai nọ ma rẹ rọ ‘guọlọ kẹ uviuwou mai.’ (1 Timoti 5:8) Oware ọsosuọ nọ ma re roro kpahe họ, oghẹrẹ iruo na—oware nọ ma bi ti ru na. O thọ re ma ru oghẹrẹ iruo nọ i wo obọ kpahe oware nọ Ebaibol na o mukpahe. Fikiere, Ileleikristi a rẹ rehọ iruo nọ i wo obọ kpahe ẹdhọgọ họ, ujitho, eroruiruo ọthọthọ azẹ, hayo iruẹru efa nọ e wọso Ikereakere na. Yọ ma re gu ọruẹ hayo fi iwhayo gbe he, o tẹ make rọnọ ohwo nọ ọ rehọ omai iruo ọ gwọlọ nọ ma ru ere.—Iruẹru 15:29; Eviavia 21:8.
12, 13. Evaọ iroro-ejẹ kpahe oghẹrẹ iruo nọ a rẹ salọ, eware efa vẹ nọ i wuzou a re roro kpahe u te no oghẹrẹ iruo na dẹẹ no?
12 Kọ ẹvẹ o rẹ jọ otẹrọnọ iruo na dẹẹ e wọso uvumọ itee Ebaibol na ha? Nọ ma bi wuhrẹ uzẹme na haro je ru ẹgba otoriẹ mai diwi na, ma wo ovuhumuo no inọ u wo eware efa nọ ma re roro kpahe. Kọ ẹvẹ o rẹ jọ otẹrọnọ iruo na e te lẹliẹ omai rehọ oghẹrẹ jọ wobọ evaọ iruẹru nọ e wọso Ikereakere na, wọhọ oriruo, ohwo nọ ọ rẹ jọ oria ifonu evaọ uwou edhọ-ifio nọ o re lele ahwo nọ a se no otafe ze ta ẹme? A re je roro kpahe oria nọ a te jọ ru iruo na gbe oria nọ osohwa na u ti noze. Wọhọ oriruo, kọ Oleleikristi nọ o wo iruo obọriẹ ọ sae rehọ iruo nọ a rẹ rọ ralọ iwou ichọche Kristẹndọm, rọ ere tha egagọ erue uke?—2 Ahwo Kọrint 6:14-16.
13 Kọ ẹvẹ otẹrọnọ a rehọ ọnọ ma rrọ otọ riẹ bi ru iruo ẹdẹjọ inọ ọ ralọ uwou egagọ erue jọ? Nọ o tẹ via ere, u fo nọ ma re roro kpahe oria nọ a ti fi omai họ evaọ ẹruorote iruo na gbe epanọ ma te jariẹ wobọ te. Kọ ẹvẹ kpahe iruo nọ e wọso uzi hi, wọhọ ileta nọ a rẹ wha se ahwo nọ a wo rai evaọ okegbe na, te eghẹrẹ eria nọ a rẹ jọ ru eware igbegbe? Ehri-uzi nọ o rrọ Matiu 5:45 o rẹ sai fi obọ họ evaọ iroro-ejẹ na. Rekọ, oware jọ nọ ma re rri vo ha họ oghẹrẹ nọ eruo iruo na kẹdẹ kẹdẹ o rẹ sai kpomahọ obruoziẹ-iroro mai. (Ahwo Hibru 13:18) Uzẹme, o gwọlọ nọ ma re ru ẹgba otoriẹ mai kpokpọ je wuhrẹ obroziẹ-iroro nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai na re ma sae wọ owha-iruo nọ ma sae rọ jẹ uvi iroro kpahe oghẹrẹ iruo nọ ma rẹ salọ.
“Eva Idhere Ra Kpobi Ọ Thọrọ Owhẹ Ẹro Ho”
14. Eme u fo nọ ma re ru ẹsikpobi nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe iroro-ejẹ?
14 Kọ ẹvẹ kpahe iroro-ejẹ mai evaọ eware efa wọhọ ekpohọ isukulu gbe ẹrehọ hayo ẹsiọ oghẹrẹ usiwo-imu jọ? Nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe iroro-ejẹ kpobi, u fo nọ ma re vuhu ehri-izi Ebaibol nọ i kpomahọ ẹme na mu jẹ rehọ ẹgba iroro mai fi ai họ iruo. Solomọn ovie owareghẹ na ọ ta nọ: “Rehọ ẹroọrọsuọ ra kpobi kpahe ỌNOWO na whọ rehọ eva kpahe ẹriẹ omobọ ra ha. Eva idhere ra kpobi ọ thọrọ owhẹ ẹro ho, o ve ti ruọ idhere ra kpọvi.”—Itẹ 3:5, 6.
15. Eme ma wuhrẹ mi Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ ze kpahe iroro-ejẹ?
15 Ẹsibuobu iroro nọ ma jẹ i re kpomahọ amọfa yọ u fo nọ ma re roro kpahe onana. Wọhọ oriruo, Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ na a gbẹ jọ otọ Uzi Mosis kpahe oghẹrẹ emu sa-sa nọ a rẹ ghọ na ha. U te je ai, a sae re oghẹrẹ emu nọ a se emu-ogbegbe vẹre evaọ otọ Uzi na, rekinọ a ghọ evaọ edhere ọfa ha. Dede na, Pọl ukọ na o kere kpahe arao nọ o rẹ sae jọnọ a ro ru oware jọ kpomahọ etẹmpol ẹdhọ inọ: “Otẹrọnọ emu-ore ọ rẹ wha ezoruẹ se oniọvo mẹ gbẹ sae re emu ofa ha, re mẹ se oniọvo mẹ ba e ru zoruẹ.” (1 Ahwo Kọrint 8:11-13) A ta udu họ Ileleikristi ọsosuọ awọ re a dhesẹ ororokẹ rọkẹ obroziẹ-iroro amọfa re a se ai ba eru zoruẹ. U fo re iroro-ejẹ mai e jọ oware nọ o rẹ “wha ezoruẹ” ze he.—1 Ahwo Kọrint 10:29, 32, NW.
Gwọlọ Areghẹ Ọghẹnẹ
16. Ẹvẹ olẹ o sai ro fi obọ họ kẹ omai evaọ iroro-ejẹ?
16 Oware jọ nọ u re fi obọ họ kẹ omai gaga evaọ iroro-ejẹ họ olẹ. Jemis olele na ọ ta nọ: “Otẹrọnọ areghẹ ọkare owhai ọjọ, jọ ọ yare Ọghẹnẹ nọ ọ rẹ kẹ ọvọvẹ nọ rẹ gboke he, a rẹ te rehiẹe kẹe.” (Jemis 1:5) Avọ udufihọ, ma rẹ sae lẹ se Jihova, yare iẹe kẹ areghẹ nọ ma rẹ rọ jẹ uvi iroro. Nọ ma tẹ be ta ọdawẹ mai kẹ Ọghẹnẹ uzẹme na evaọ olẹ jẹ be yare ọkpọvio riẹ, ẹzi ofuafo na ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ omai wo otoriẹ uvevẹ orọ ikereakere nọ ma bi roro kpahe jẹ kareghẹhọ omai eria ikere efa nọ o rẹ sae jọnọ ma rri vo.
17. Ẹvẹ amọfa a sai ro fi obọ họ kẹ omai evaọ iroro-ejẹ mai?
17 Kọ amọfa a rẹ sai fi obọ họ kẹ omai evaọ iroro-ejẹ mai? Ee, Jihova ọ rehọ ahwo nọ a kpako evaọ abọ-ẹzi ro mu evaọ ukoko na. (Ahwo Ẹfẹsọs 4:11, 12) Ma rẹ sae nọ mi ai, maero nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe iroro-ejẹ ilogbo jọ. Ahwo nọ a wo otoriẹ udidi abọ-ẹzi, jẹ rẹro ruẹ eware buobu no evaọ uzuazọ a rẹ sae kareghẹhọ omai ehri-izi Ikereakere na efa nọ e rẹ sai wo obọ kpahe iroro-ejẹ mai je fi obọ họ kẹ omai “muẹrohọ eware nọ e mae r’oja.” (Ahwo Filipai 1:9, 10, NW ) Dede na, u fo nọ ma rẹ yọroma kpahe oware jọ: Ma rẹ kuvẹ he re amọfa a ta onọ ma re ru kẹ omai. Mai ọvo a rẹ wọ owha-iruo iroro-ejẹ mai.
Kọ Ẹsikpobi Ewoma O re Noi Ze?
18. Eme ma rẹ sae ta kpahe ekuhọ iroro nọ a riẹ jẹ ziezi?
18 Kọ ẹsikpobi iroro nọ a roma totọ jẹ ziezi lele ehri-izi Ebaibol i re su kpohọ ewoma? Ee, ewoma ọvo o re noi ze evaọ ukuhọ riẹ. Dede na, eva ẹsejọ ẹbẹbẹ ọ rẹ sai noi ze evaọ oke ẹsiẹsiẹe. Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo a riẹ nọ iroro-ejẹ rai inọ a rẹ gọ ẹmema ologbo na ha o sai su kpohọ uwhu rai. (Daniẹl 3:16-19) Epọvo na re, okenọ ikọ na a ta kẹ ogbẹgwae Sanhẹdrin orọ ahwo Ju na inọ a re yo ẹme Ọghẹnẹ wọhọ osu vi ọrọ ahwo-akpọ, a fa rai eviaviẹ taure a te ti si obọ no ai. (Iruẹru 5:27-29, 40) Ofariẹ, oke gbe oware nọ a rẹro riẹ hẹ o rẹ sai kpomahọ oware nọ u re no iroro jọ nọ ma jẹ ze. (Ọtausiwoma Na 9:11) Ma tẹ make ruẹ uye evaọ edhere jọ ghelọ iroro egbagba nọ ma jẹ, ma rẹ sai wo udufihọ inọ Jihova o ti fi obọ họ kẹ omai thihakọ jẹ ghale omai evaọ obaro.—2 Ahwo Kọrint 4:7.
19. Ẹvẹ ma sae rọ rehọ uduowha wọ owha mai orọ iroro-ejẹ?
19 Fikiere, nọ ma tẹ be jẹ iroro, o gwọlọ nọ ma rẹ roma totọ kiẹ ehri-izi Ikereakere jẹ rehọ ẹgba areghẹ mai fi ai hiruo. Ẹvẹ ma rẹ kẹ uyere te inọ Jihova ọ be kẹ omai obufihọ ẹkwoma ẹzi ọfuafo riẹ gbe otu nọ e kpako evaọ eriariẹ nọ e rrọ ukoko na! Avọ ekpọvio gbe eruẹrẹfihotọ itieye na, ajọ ma rehọ uduowha wọ owha mai nọ ma rẹ rọ jẹ uvi iroro.
Eme Who Wuhrẹ?
• Re ma sae jẹ uvi iroro, ugogo oware vẹ jọ o gwọlọ mi omai?
• Ẹvẹ ẹnyaharo te ẹkpako u re ro kpomahọ ahwo nọ ma re lele nya usu?
• Ugogo eware vẹ nọ i wuzou u fo nọ ma re roro kpahe nọ ma tẹ be jiroro oghẹrẹ iruo nọ ma re ru?
• Eme ma wo nọ i re fi obọ họ kẹ omai evaọ iroro-ejẹ mai?
[Enọ Uwuhrẹ]
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 12]
Aghẹmeeyo Adamu avọ Ivi u wuhrẹ omai obọdẹ oware jọ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 14]
Taure whọ tẹ jẹ iroro ilogbo jọ, kiẹ ehri-izi Ebaibol nọ i wobọ kpahe iroro-ejẹ na