Eghale Nọ I Re No Ẹnya Evaọ Ẹgbakiete ze
Eghale Nọ I Re No Ẹnya Evaọ Ẹgbakiete ze
“Oghale ỌNOWO na u re ru ohwo họ ọdafe, o re ku enuobro kugbe ei hi.”—ITẸ 10:22.
1, 2. Fikieme ma gbe roro ga hrọ kpahe obaro ho?
ỌGBA-ERIARIẸ obọ America jọ ọ ta nọ: “Awa nọ ma be ruẹ ga hrọ kpahe obaro na . . . o be jọ omai reawere uzuazọ nọ ma bi yeri enẹna ha.” O rẹ via enẹ kẹ emaha nọ e rẹ ruawa gaga kpahe oware nọ a ti ru nọ a tẹ kpako no te epanọ a gbe ro roro kpahe eghale nọ e rrọ etoke emaha ha, a jẹ te ruẹ hẹ yọ a no oke emaha na no.
2 Makọ enọ e be gọ Jihova a re wo oghẹrẹ iroro itienana ẹsejọ. Roro kpahe onana. Ma bi rẹro orugba ẹjiroro Ọghẹnẹ nọ ọ be te rọ rehọ aparadase ziọ otọakpọ. Ma be rrọ ọwhọ hẹrẹ uzuazọ nọ o kare ẹyao, owho, edada, gbe uye-oruẹ. Dede nọ u woma re ma rẹro eware itieye na, eme o rẹ via otẹrọnọ eware nọ ma te reawere rai evaọ obaro na e rehọ iroro mai no te epanọ ma gbe bi ro roro kpahe eghale abọ-ẹzi inẹnẹ na ha? Ẹvẹ oyena u re yoma te! Udu u re no omai awọ lọlọhọ ma vẹ jẹ jọ ‘idhọvẹ fikinọ eware nọ ma rẹro riẹ i te omai obọ họ.’ (Itẹ 13:12) Ebẹbẹ gbe ẹgaga nọ e rẹ rẹriẹ ovao dhe omai evaọ uzuazọ e rẹ sae lẹliẹ omai jọ ọkora. Ukpenọ ma re thihakọ eware iyoma nọ i bi te omai, ma ve ti wo uruemu ọ inoma-iguo. Ma rẹ sae whaha enana kpobi otẹrọnọ ma rẹ rehọ oma-uyere roro kpahe eghale nọ ma bi wo nẹnẹ.
3. Eme ma te ta ẹme kpahe evaọ uzoẹme nana?
3 Itẹ 10:22 o ta nọ: “Oghale ỌNOWO na u re ru ohwo họ ọdafe, o re ku enuobro kugbe ei hi.” Kọ efe abọ-ẹzi ọrọ idibo Jihova ọgbọna o gbẹ rrọ oghale nọ o rẹ lẹliẹ omai ghọghọ? Joma ta ẹme kpahe abọjọ erọ efe abọ-ẹzi mai re ma ruẹ otofa nọ i wo kẹ omai omomọvo. Ma tẹ rehọ oke roro kpahe epanọ Jihova ọ rọ ghale “ohwo okiẹrẹe nọ ọ be rehọ emamọ uruemu riẹ yerẹ” o te bọ ọtamuo mai ga re ma ruabọhọ gọ Ọsẹ obọ odhiwu mai avọ oghọghọ.—Itẹ 20:7.
‘Eghale nọ I bi Ru Omai họ Edafe’ Enẹna
4, 5. Uwuhrẹ Ebaibol vẹ o mae were owhẹ, kọ fikieme?
4 Ma wo eriariẹ egbagba ọrọ iwuhrẹ Ebaibol. Egagọ Kristẹndọm a rẹ ta nnọ a rọwo Ebaibol na. Rekọ, a be rọwo oware nọ o wuhrẹ hẹ. Makọ ahwo nọ a gbẹ rrọ egagọ evo na dede a wo eriwo sa-sa kpahe oware nọ Ebaibol na o gine wuhrẹ. Uyero rai u wo ohẹriẹ gaga no orọ idibo Jihova. Makọ orẹwho hayo uyẹ nọ ma no ze kẹhẹ, Ọghẹnẹ uzẹme nọ ma riẹ odẹ riẹ na ma be gọ. Orọnikọ ọ rrọ ọghẹnẹ esanerọvo jọ nọ a riotọ riẹ hẹ hẹ. (Iziewariẹ 6:4; Olezi 83:18; Mak 12:29) Ma tẹ jẹ riẹ nnọ ugogo ẹme-avro ọrọ esuo ehrugbakpọ Ọghẹnẹ o bi ti kuhọ kẹle gbe nnọ ma te kru ẹgbakiete mai kẹ Ọghẹnẹ, yọ ma bi dhesẹ nọ mai omomọvo o wo obọ evaọ ẹme-avro yena. Ma riẹ uzẹme na kpahe iwhuowhu na, yọ ma wo ekpehre ozodhẹ kẹ Ọghẹnẹ hẹ, ọnọ a ta nnọ ọ rẹ lahiẹ ahwo evaọ erae ehẹle hayo fi ahwo họ pọgatri.—Ọtausiwoma Na 9:5, 10.
5 Ofariẹ, oghọghọ riẹ o rro kẹhẹ re ma riẹ nnọ ẹma a ma omai orọnikọ ma hrerẹ no oware jọ ze he! Ọghẹnẹ ọ ma omai evaọ uwoho riẹ. (Emuhọ 1:26; Malakae 2:10) Ọso-ilezi na ọ so ole kẹ Ọghẹnẹ riẹ nọ: “Me re jiri owhẹ, keme who muozọ jẹ gbenu. Iruo ra i mu urirẹ! Whọ tẹ jẹ riẹ omẹ ziezi.”—Olezi 139:14.
6, 7. Inwene vẹ evaọ uzuazọ ra hayo evaọ uzuazọ amọfa nọ whọ riẹ e wha oghale ze no?
6 Ma be whaha iruemu enwoma. A be jọ ekwakwa awhusi vẹvẹ ahwo unu kẹdẹ kẹdẹ kpahe enwoma isigareti, idieda-vrẹta, gbe ọfariẹ-ogbe. Mai yoma na, ahwo buobu a be gaviezọ kẹ unuovẹvẹ nana ha. Rekọ, eme o rẹ via otẹrọnọ ohwo oruọzewọ o wuhrẹ nnọ Ọghẹnẹ uzẹme na ọ ghọ eware itieye na gbe nnọ ahwo nọ a bi ru eware nana a bi ru ei eva dha? Ohwo otiọye na o re si obọ no iruemu iyoma itieye na! (Aizaya 63:10; 1 Ahwo Kọrint 6:9, 10; 2 Ahwo Kọrint 7:1; Ahwo Ẹfẹsọs 4:30) Dede nnọ ugogo oware nọ o bi ro ru ere họ re o ru Jihova Ọghẹnẹ eva were, eghale efa i re tei re—omokpokpọ gbe udhedhẹ iroro.
7 O re bẹbẹ kẹ ahwo buobu re a sai si obọ no ekpehre uruemu. Ghele na, kukpe kukpe idu ahwo buobu a bi ru ere. A be rehọ oma rai mudhe kẹ Jihova a vẹ jẹ họ-ame, be rehọ enẹ dhesẹ via inọ a si obọ no iruemu nọ e rẹ dha Ọghẹnẹ eva no. Oyena o rrọ uduotahawọ ulogbo kẹ omai kpobi. Onana o rẹ kẹ omai ẹgba viere gbaemu inọ ma rẹ jọ igbo kẹ iruemu enwoma erọ uzioraha ha.
8. Ohrẹ Ebaibol vẹ o re fiba evawere uviuwou?
8 Ma rẹ sai wo uzuazọ evawere uviuwou. Evaọ erẹwho buobu, uzuazọ uviuwou u bi kporo kuotọ. Erọo buobu e be fa, onọ o be whae ze nọ emọ e be rọ rioja. Evaọ erẹwho Europe jọ, iviuwou nọ ọyewọ-ọvo ọ rrọ i bu te 20 evaọ udhusoi kpobi. Ẹvẹ Jihova o ro fi obọ họ kẹ omai nya evaọ ẹgbakiete no kie kpahe uzuazọ uviuwou? Iviena se Ahwo Ẹfẹsọs 5:22–6:4 re who muẹrohọ uvi ohrẹ nọ Ebaibol na ọ rọ kẹ ezae uwou-orọo, eyae, gbe emọ. Nọ a te fi eme nọ e rrọ oria Ebaibol yena gbe efa họ iruo o rẹ ginẹ bọ orọo ga, fi obọ họ kẹ esẹgbini yọrọ emọ rai ziezi, je fiba uzuazọ evawere uviuwou. Kọ oyena o gbẹ rrọ oghale nọ ma rẹ rọ fiki riẹ ghọghọ?
9, 10. Ẹvẹ oghẹrẹ nọ ma rri obaro na u ro wo ohẹriẹ no oghẹrẹ nọ akpọ na o rri rie?
9 Ma wo imuẹro inọ ebẹbẹ akpọ i ti kuhọ kẹle. Ghelọ ẹnyaharo ewuhrẹ otọkiẹ-eriariẹ gbe eware-ikuo avọ emamọ omodawọ ọrọ isu jọ, ebẹbẹ ilogbo erọ uzuazọ inẹnẹ e gbẹ rrọ otọ nọ a ri kuhọ họ. Klaus Schwab, ọnọ ọ fa ukoko nọ a re se World Economic Forum, o muẹrohọ kẹle na inọ “ebẹbẹ nọ e rẹriẹ ovao ku akpọ na i bi dhe ebuebu, rekọ oke nọ a re ro ku ai họ u bi dhe ẹkẹkao.” Ọ ta kpahe “okpẹtu nọ o rrọ erẹwho kpobi, wọhọ ozighi ọkparesuọ, ẹnua okegbe mai gbe ekọ nọ e dọmu hu.” Schwab o ku ẹme riẹ họ inọ: “Enẹna, vi epaọ anwẹdẹ kpobi, o gwọlọ nnọ ahwo a kuobọ gbe re a jiroro vẹrẹ re a ruẹsi ku ebẹbẹ akpọ na họ.” Nọ ikpe-udhusoi avọ 21 nọ ma rrọ na o be nyaharo na, obaro ohwo-akpọ o gbẹ rrọ bizi bizi.
10 Ẹvẹ o rrọ evawere te re ma riẹ nnọ Jihova o ru ọruẹrẹfihotọ jọ no nọ o ti ro ku ebẹbẹ ohwo-akpọ kpobi họ—Uvie Mesaya Ọghẹnẹ! Ẹkwoma Uvie na, Ọghẹnẹ uzẹme na o ti ru ‘ẹmo serihọ’ o vẹ jẹ rehọ “udhedhẹ” nọ o basa ha ze. (Olezi 46:9; 72:7) Ovie nọ a wholo na, Jesu Kristi, ‘o ti siwi oyogbere gbe ọnọ o wo ọthuke he, gbe iruori no okienyẹ avọ ozighi.’ (Olezi 72:12-14) Evaọ otọ esuo Uvie na, ohọo o gbẹ te jariẹ hẹ. (Olezi 72:16) Jihova o ti “ririe irui kpobi no aro [mai]; uwhu o gbẹte jọ ofa ha, hayo kọ uweri hi, hayo oviẹ hẹ, hayo edada ọvuọvo ho, keme eware anwae evrẹ no.” (Eviavia 21:4) Ma be t’ẹme na, a rehọ Uvie na mu obọ odhiwu no yọ kẹle na o te jowọ nọ o ti ro ku ebẹbẹ nọ e rrọ otọakpọ na kpobi họ.—Daniẹl 2:44; Eviavia 11:15.
11, 12. (a) Kọ ilale isiuru o rẹ wha evawere nọ e rẹ tọ ze? Ru ei vẹ. (b) Eme ọ rẹ wha uvi evawere ze?
11 Ma riẹ oware nọ o rẹ wha uvi evawere ze. Eme ọ rẹ ginẹ wha uvi evawere ze? Ọgbaeriariẹ jọ ọ ta nnọ u wo eware esa nọ evawere i re no ze—ariakpọ-kuoma, omarọkẹ (koyehọ oma nọ a rẹ rọ kẹ iruẹru nọ e whomahọ iruo gbe uviuwou), gbe evevọwẹ (ohwo o te bi ru oware nọ o rẹ wha erere se amọfa). Evaọ usu eware esa na, ọ ta nnọ ariakpọ-kuoma họ onọ u wuzou tere he o te je muẹrohọ nọ: “Onana u fo onọ a re muẹrohọ keme ahwo buobu a be rehọ oke rai kpobi le akpọriọ.” Ẹvẹ Ebaibol na i rri ẹme nana?
12 Solomọn Ovie Izrẹl anwae ọ ta nọ: “Mẹ tẹ ta kẹ oma mẹ nọ, ‘Nyaze enẹna [re mẹ] dawo enuawere ri, re akpọ kuoma.’ Rekọ onana dede ufofe. Mẹ tẹ ta eme kpahe ọhwohwẹ nọ, ‘Ọ rọ oruẹ.’ Gbe oriakpọkuoma nọ, ‘Eme oyena u fi?’ ” (Ọtausiwoma Na 2:1, 2) Ma tẹ rehọ Ikereakere na rri rie, evawere nọ akpọriọ o rẹ wha ze kpobi ubroke ọ rẹ jọ. Kọ ẹvẹ kpahe oma nọ a rẹ rọ kẹ iruo? Ma wo iruo nọ e mai woma kpobi nọ ohwo ọ rẹ roma kẹ—iruo usiuwoma ota Uvie na gbe ilele-iruo. (Matiu 24:14; 28:19, 20) Ma te whowho ovuẹ esiwo nọ ọ rrọ Ebaibol na kẹ amọfa, yọ ma bi ru iruo nọ e rẹ wha esiwo se omobọ mai gbe enọ e gaviezọ kẹ omai. (1 Timoti 4:16) Wọhọ ‘ibe iruiruo Ọghẹnẹ,’ ma be ruẹ nnọ “ẹkẹ oghale o mae rọ vi emio.” (1 Ahwo Kọrint 3:9; Iruẹru 20:35) Iruo nana o rẹ lẹliẹ uzuazọ mai wo ẹjiroro o ve je ru nọ Ọnọma na ọ rẹ rọ kẹ ọnọ ọ be poviẹe na, Setan Ẹdhọ na, uyo. (Itẹ 27:11) Evaọ uzẹme, Jihova o dhesẹ kẹ omai no inọ omarọkẹ iruo riẹ e rẹ wha uvi evawere nọ e rẹ tọ ze.—1 Timoti 4:8.
13. (a) Edhere vẹ Isukulu Odibọgba Esuo-Ọghẹnẹ na o rọ rrọ oghale nọ o re ru omai ghọghọ? (b) Erere vẹ who wo no Isukulu Odibọgba Esuo-Ọghẹnẹ na ze no?
13 Ma wo omaa ewuhrẹ nọ u kiehọ je wuzou ziezi. Gerhard ọ rrọ ọkpako evaọ ukoko jọ ọrọ Isẹri Jihova. Nọ ọ kareghẹhọ oke emaha riẹ, ọ ta nọ: “Wọhọ uzoge, me wo ẹbẹbẹ ẹmeọta gaga. A tẹ ta nnọ mẹ jọ ogbotu ta ẹme, mẹ rẹ gbẹ t’ẹme gba ha, me ve tube mu ekọkọ họ ebru. Me je rri oma mẹ nnọ me te otu mẹ hẹ, me te ti wo oma ọkora. Ọsẹgboni mẹ a te fi omẹ họ oria nọ a re jo wuhrẹ ahwo epanọ a rẹ rọ riẹ ẹme ta ziezi, rekọ omodawọ rai u fi obọ họ họ. Iroro mẹ ẹbẹbẹ na o jọ, orọnikọ ugboma ha. Rekọ Jihova ọ kẹ omai ọruẹrẹfihotọ igbunu jọ—Isukulu Odibọgba Esuo-Ọghẹnẹ. Isukulu na o lẹliẹ omẹ wo udu. Mẹ dawo ẹgba mẹ gaga re me fi eware nọ me bi wuhrẹ họ iruo. Yọ u fi obọ họ! Oma u te ti vori omẹ, me gbe je rri oma mẹ kuẹku hu, me te ti wo aruọwha ziezi evaọ odibọgba na. Enẹna mẹ be tubẹ kẹ ovuẹ ogbotu. Me yere Jihova ziezi, ọnọ ọ rehọ ẹkwoma isukulu nana nwene uzuazọ mẹ.” Kọ edhere nọ Jihova o bi ro wuhrẹ omai re ma ru iruo riẹ u gbe ru omai ghọghọ?
14, 15. Evaọ oke uye, didi obufihọ ma wo? Kẹ oriruo.
14 Ma wo usu okpekpe kugbe Jihova gbe uketha ọrọ okugbe inievo akpọ-soso na. Usi ọ otọ nọ ọ jọ ofẹ ẹkpẹlobọ obọze ovatha-ọre Esia nuhu avọ ẹvo nọ ọ wha ze o kẹ Katrin, ọnọ ọ be rria obọ Germany, uye gaga. Nọ otọ na u nuhu yọ ọmọtẹ riẹ ọ rehọ Thailand kperẹ. Evaọ euwa 32 soso aye nana ọ riẹ hẹ sọ ọmọtẹ riẹ ọ rrọ uzuazọ hayo sọ ọ rrọ usu ahwo buobu nọ e nwoma hayo nọ i whu na. Dai roro epanọ udu u kie Katrin vi te nọ a fonu riẹ nnọ ọmọtẹ riẹ ọ rrọ oma kọkọ!
15 Eme u fi obọ họ kẹ Katrin evaọ etoke awaọruọ yena? O kere nọ: “Mẹ rehọ enwenọ oke onana kpobi jẹ lẹ se Jihova. Me muẹrohọ evaọ ẹsibuobu inọ onana o kẹ omẹ ẹgba gbe udhedhẹ iroro. Ofariẹ, inievo nọ e rrọ ukoko na a weze bru omẹ ze jẹ kẹ omẹ uduotahawọ.” (Ahwo Filipai 4:6, 7) Dai roro epanọ eware e hae yoma te o hae jọ nọ ọ raha oke edada yena kpobi ababọ obufihọ olẹ nọ ọ lẹ se Jihova gbe omodawọ okugbe inievo na! Usu okpekpe mai kugbe Jihova gbe Ọmọ riẹ avọ emamọ usu nọ ma wo kugbe inievo Ileleikristi mai o rrọ uvi oghale, o ghare vi onọ ma re gbolo aro kẹ.
16. Kẹ oriruo nọ o dhesẹ erere ẹruore ẹkparomatha na.
16 Ma wo ẹruore inọ ma te wariẹ ruẹ iyoyou mai nọ i whu no. (Jọn 5:28, 29) A yọrọ ọmoha jọ nọ a re se Matayas wọhọ omọvo Isẹri Jihova. Rekọ, nọ o te uzoge no, fikinọ ọ riẹ eghale nọ o wo ho, o te reghe no ukoko Ileleikristi na. Enẹna o te kere nọ: “Mẹ avọ ọsẹ mẹ ma re keria t’ẹme ziezi ẹdọvo ho. Ẹwhọ ọvo ma jẹ whọ. Ghele na, ọsẹ mẹ ọ jẹ gwọlọ nọ me yeri emamọ uzuazọ. O you omẹ gaga, oware nọ me muẹrohọ họ evaọ oke yena. Evaọ 1996, nọ ọ jẹ mọ, mẹ tẹ keria akotọ ehwa riẹ, kru rie obọ be viẹ, mẹ tẹ ta kẹe inọ ọ rọ vrẹ omẹ kẹ eware iyoma kpobi nọ me ru no gbe nnọ me you rie gaga. Rekọ o gbe bi yo ẹme nọ mẹ be ta ha. Nọ ọ mọ te umutho edẹ jọ no, o te whu. Mẹ tẹ sae ria re mẹ ruẹ ọsẹ mẹ evaọ ẹkparomatha na, ma ti ru eware nọ ma sae jọ akpọ nana ru hu na kugbe evaọ oke yena. Yọ eva e te were iẹe inọ mẹ yọ ọkpako ukoko enẹna gbe nnọ mẹ avọ aye mẹ ma rrọ ekobaro.” Dai rri oghale nọ ẹruore ẹkparomatha na o rrọ kẹ omai!
“O re Ku Enuobro Kugbe ei Hi”
17. Eme eghale Jihova nọ ma re roro kpahe i re ru kẹ omai?
17 Jesu Kristi ọ ta kpahe Ọsẹ obọ odhiwu riẹ nọ: “O bi ru ọre riẹ vatha ehru ahwo oyoma gbe ahwo owoma, o te bi vi oso ze ehru enọ i kiẹrẹe gbe enọ i kiẹrẹe he.” (Matiu 5:45) Otẹrọnọ Jihova o re ku eghale ku enọ i kiẹrẹe he gbe otu irumuomu, dai rri epanọ o re ku eghale ku enọ e be nya evaọ edhere ẹgbakiete! Olezi 84:11 o ta nọ: “Oware uwoma ovo nọ [ Jihova o] re sino dhere ikiẹrẹe o rọ họ.” Ma te roro kpahe ẹruọsa obọdẹ nọ o bi dhesẹ kẹ enọ i you rie, idu mai e rẹ vọ avọ oghọghọ!
18. (a) Ẹvẹ a sae rọ ta nnọ Jihova o re fi edada ba eghale riẹ hẹ? (b) Fikieme uye o be rọ bẹ idibo omarokpotọ Ọghẹnẹ buobu?
18 “Oghale ỌNOWO na”—oye họ oware nọ o kẹ ahwo riẹ efe abọ-ẹzi no. Yọ a kẹ omai imuẹro inọ “o re ku enuobro kugbe ei hi.” (Itẹ 10:22) Kọ fikieme edawọ i bi ro te ibuobu nọ e be roma kpotọ kẹ Ọghẹnẹ, nọ o be wha edada gbe uye-oruẹ se ai? Eware esa jọ e kpọ via nọ e be whae ze nọ edada gbe idabolo i bi ro te omai. (1) Sebaẹgba mai. (Emuhọ 6:5; 8:21; Jemis 1:14, 15) (2) Setan avọ idhivẹri riẹ. (Ahwo Ẹfẹsọs 6:11, 12) (3) Akpọ omuomu na. (Jọn 15:19) Dede nọ Jihova ọ rẹ kẹ eware iyoma uvẹ re e via kẹ omai, orọnikọ ọye ọ be whae ze he. Evaọ uzẹme, “Kokẹ uwoma kokẹ uwoma avọ okẹ nọ o gba kiete kpobi obọ ehru u re notha, i no obọ Ọsẹ ilo tha.” (Jemis 1:17) Edada e rrọ eghale Jihova ha.
19. Eme o rrọ obaro be hẹrẹ enọ e ruabọhọ be nya evaọ ẹgbakiete?
19 Ohwo o re si kẹle Ọghẹnẹ nọ ọ tẹ gwọlọ reawere efe abọ-ẹzi. Ma te wo usu okpekpe kugbei, yọ ma bi ‘fi otọhotọ uwoma họ kẹ oma mai be hẹrẹ obaro, re ma ruẹsi wo uzuazọ nọ o ginẹ rọ uvi uzuazọ na’—uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (1 Timoti 6:12, 17-19) Evaọ akpọ ọkpokpọ Ọghẹnẹ na, ma ti wo efe abọ-ẹzi gbe erọ iwo. Uvi uzuazọ na o te jọ uzuazọ nọ enọ i bi “yo uru ỌNOWO na” a ti yere. (Iziewariẹ 28:2) Avọ ọtamuo ọwhawha, joma gbẹ hae rehọ ẹgbakiete nya avọ oghọghọ.
Eme Who Wuhrẹ?
• Fikieme o rọ kare areghẹ re ma ruawa hrọ kpahe obaro na?
• Didi eghale ma be reawere rai enẹna?
• Fikieme uye o jẹ be bẹ uvi idibo Ọghẹnẹ?
[Enọ Uwuhrẹ]