“O, Epanọ Me You Uzi Ra!”

“O, epanọ me you uzi ra! O rọ eva iroro mẹ kẹdẹ kẹdẹ.”—OLEZI 119:97.

1, 2. (a) Didi uyero ọnọ o kere Olezi avọ 119 na ọ rẹriẹ ovao ku? (b) Didi owọ ọ jẹ, kọ fikieme?

 ỌNỌ o kere Olezi avọ 119 na ọ rẹriẹ ovao ku odawọ ulogbo. Ewegrẹ eheri nọ e daezọ uzi Ọghẹnẹ hẹ a se rie ẹkoko jẹ raha odẹ riẹ. Emọ-ivie a rehọ e riẹ gbẹgwae a te je kpokpo iei. Irumuomu a wariẹ e riẹ họ, a te je fi uzuazọ riẹ họ awa. Owezẹ u je su ei hi “fiki uweli” eware nana kpobi. (Olezi 119:9, 23, 28, 51, 61, 69, 85, 87, 161) Ghelọ ebẹbẹ yena kpobi, ọso-ilezi na ọ so nọ: “O, epanọ me you uzi ra! O rọ eva iroro mẹ kẹdẹ kẹdẹ.”—Olezi 119:97.

² O rẹ sai gb’owhẹ unu nọ, “Edhere vẹ uzi Ọghẹnẹ o rọ sasa ọso-ilezi na oma?” Oware nọ u fi obọ họ kẹe họ udu nọ o wo inọ Jihova o wo isiuru kpahe iẹe. Eva e were ọso-ilezi na keme ọ riẹ kpahe eruẹrẹfihotọ uyoyou nọ e rrọ uzi na, dede nọ otu ọwọsuọ a ru akpọ bẹe. O vuhumu inọ Jihova ọ re riẹ ru ziezi. Ofariẹ, efihiruo ithubro nọ e rrọ uzi Ọghẹnẹ i ru ọso-ilezi na wo areghẹ vi ewegrẹ riẹ je fi obọ họ kẹe rrọ uzuazọ. Ẹmeoyo kẹ uzi na o kẹ riẹ udhedhẹ gbe iroro efuafo.—Olezi 119:1, 9, 65, 93, 98, 165.

3. Fikieme o rọ rrọ use-abọ kẹ Ileleikristi re a rria lele itee Ọghẹnẹ nẹnẹ?

³ Idibo Ọghẹnẹ jọ nẹnẹ a bi thihakọ edawọ egaga erọ ẹrọwọ rai. O sae nwane jọnọ ma be rẹriẹ ovao ku eware nọ i fi uzuazọ mai họ ọza wọhọ epanọ o via kẹ ọso-ilezi na ha, rekọ ma be rria “oke ẹbẹbẹ.” Ahwo buobu nọ ma be nyaku kẹdẹ kẹdẹ a riẹ uvumọ oware kpahe oware nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ họ—a wo itee oriobọ gbe erọ ilale efe, a wo uruemu oheri avọ orivo. (2 Timoti 3:1-5) Ẹsikpobi Ileleikristi nọ e rrọ emaha a be nyaku ebẹbẹ nọ e be gwọlọ raha uruemu ezi rai, yọ a bi mugba kẹ ebẹbẹ nana. Evaọ akpọ otiọye na, o sae jọ bẹbẹ re ma kru uyoyou mai kẹ Jihova je you oware nọ u kiete. Ẹvẹ ma sae rọ thọ oma mai?

4. Ẹvẹ ọso-ilezi na o ro dhesẹ ovuhumuo kẹ uzi Ọghẹnẹ, kọ u fo re Ileleikristi a ru epọvo na re?

⁴ Oware nọ u fi obọ họ kẹ ọso-ilezi na thihakọ ebẹbẹ nọ ọ nyaku họ, ọ rehọ oke riẹ je wuhrẹ uzi Ọghẹnẹ ziezi. Fikiere o te ti you uzi na. Evaọ uzẹme, enwenọ owọ kpobi orọ Olezi avọ 119 o fodẹ abọjọ ọrọ uzi Jihova. * Ileleikristi nẹnẹ a rrọ otọ Uzi Mosisi na ha, onọ Ọghẹnẹ ọ rọ kẹ orẹwho Izrẹl anwae na. (Ahwo Kọlọsi 2:14) Ghele na, ehri-izi nọ e rrọ Uzi na i wo erere kẹ omai. Ehri-izi nana e jọ omosasọ kẹ ọso-ilezi na, wọhọ epanọ e rẹ sae jọ kẹ idibo  Ọghẹnẹ nọ i bi thihakọ idabolo erọ uzuazọ inẹnẹ.

5. Abọ vẹ ọrọ Uzi na ma be te ta ẹme kpahe?

⁵ Joma ruẹ uduotahawọ nọ ma rẹ sai wo no abasa jọ ọrọ Uzi Mosis na ze: ọruẹrẹfihotọ Ẹdijala na, isogẹ, gbe uzi kpahe eware amọfa eguọlọ. Evaọ ọvuọvo, ma te ruẹ inọ ewo otoriẹ oware nọ Ọghẹnẹ o ro fi izi nana họ u wuzou otẹrọnọ ma re thihakọ ebẹbẹ nọ ma be rẹriẹ ovao ku nẹnẹ na te urere.

Erugba Ẹgwọlọ Abọ-Ẹzi Mai

6. Ugogo eware vẹ ahwo kpobi a gwọlọ?

⁶ A ma ahwo-akpọ avọ ẹgwọlọ kẹ eware buobu nọ e r’oja. Wọhọ oriruo, emuore, ame, gbe uwou e r’oja re ohwo ọ sai wo omokpokpọ. Ghele na, o gwọlọ re ohwo o ru ‘ẹgwọlọ abọ-ẹzi’ riẹ gba re. Ọ rẹ sai wo uvi evawere he ajokpanọ o ru ẹgwọlọ yena gba. (Matiu 5:3) Jihova ọ ruẹ nnọ re a ru ẹgwọlọ nana gba o r’oja te epanọ ọ rọ ta kẹ ahwo riẹ inọ a siobọno iruo rai evaọ okpẹdoke jọ soso k’oka k’oka re a sai wo oke kẹ egagọ Ọghẹnẹ.

7, 8. (a) Didi ohẹriẹ Ọghẹnẹ o fihọ ẹdẹ Ẹdijala na gbe edẹ efa? (b) Ẹjiroro vẹ a ro fi uzi Ẹdijala na họ?

⁷ Ọruẹrẹfihotọ Ẹdijala na o fiẹgba họ epanọ u wuzou te re a wo oke kẹ egagọ Ọghẹnẹ. Oria ọsosuọ nọ ubiẹme na “ẹdijala” o jọ roma via evaọ Ebaibol na họ ikuigbe kpahe okenọ a rọ rehọ emana rọ kẹ emọ Izrẹl evaọ udhude na. A ta kẹ emọ Izrẹl inọ a rẹ kwa ebrẹdi nana edẹ ezeza. Evaọ ẹdẹ avọ ezeza na, a rẹ kwa ‘emu edẹ-ivẹ,’ keme evaọ ẹdẹ avọ ihrẹ na, emu na ọ te jariẹ hẹ. Ẹdẹ avọ ihrẹ na ọ te jọ “ẹdijala ọrẹri rọ kẹ ỌNOWO na,” yọ ẹdẹ yena uvumọ ohwo o re fou oma ha. (Ọnyano 16:13-30) Ovo jọ evaọ Ijaje Ikpe na o ta nnọ a re ru uvumọ iruo evaọ Ẹdijala ha. Ẹdẹ na ọ jọ ọrẹri. A re kpe ohwo nọ ọ thọ uzi na.—Ọnyano 20:8-11; Ikelakele 15:32-36.

⁸ Uzi Ẹdijala na u dhesẹ ọdawẹ nọ Jihova o wo kpahe ewoma abọ-iwo ahwo riẹ gbe usu rai kugbei. Jesu ọ ta nọ: “A ru ẹdijala kẹ ahwo.” (Mak 2:27) Orọnikọ o rẹ kẹ emọ Izrẹl na uvẹ serihọ ọvo ho rekọ o rẹ jẹ kẹ ai uvẹ nọ a re ro si kẹle Ọnọma rai je you rie. (Iziewariẹ 5:12) A vu ẹdẹ yena wa rọkẹ egagọ Ọghẹnẹ ọvo. Oyena u kugbe uviuwou soso nọ u re kuomagbe evaọ egagọ, olẹ, gbe eroro-didi kpahe Uzi Ọghẹnẹ. Ọruẹrẹfihotọ na o jẹ thọ emọ Izrẹl na nọ a gbẹ rehọ oke gbe ẹgba rai kpobi kẹ ilale eware iwo ọvo ho. Ẹdijala na o kareghẹhọ ae inọ usu rai kugbe Jihova họ oware nọ o mae r’oja evaọ uzuazọ rai. Jesu ọ wariẹ  ehri-uzi yena nọ u re nwene he na nọ ọ ta nọ: “A kere nọ, ‘Fiki ebrẹdi ọvo ohwo ọ rẹ rọ zọ họ, rekọ fiki kẹme kẹme nọ ọ via no unu Ọghẹnẹ ze.’ ”—Matiu 4:4.

9. Eme ọruẹrẹfihotọ Ẹdijala na u wuhrẹ Ileleikristi?

⁹ O gbẹ gba ahwo Ọghẹnẹ họ nẹnẹ hẹ re a koko ẹdijala eriosehọ okpẹdoke jọ, rekọ ọruẹrẹfihotọ Ẹdijala na orọnikọ oware ikuigbe gheghe ọvo ho. (Ahwo Kọlọsi 2:16) Kọ o gbẹ rrọ ekareghẹhọ kẹ omai inọ ma rẹ rehọ egagọ Ọghẹnẹ karo re? Ma rẹ rehọ ilale eware iwo gbe ezaro avọ omaweromẹ karo kẹ egagọ Ọghẹnẹ hẹ. (Ahwo Hibru 4:9, 10) Fikiere ma rẹ sae nọ oma mai nọ: “Eme mẹ be rọ karo evaọ uzuazọ mẹ? Kọ mẹ be rehọ ewuhrẹ, olẹ, ekpohọ iwuhrẹ Ileleikristi, gbe ewhowho emamọ usi Uvie na karo? Hayo kọ ilale efa e be rehọ ẹta eware eyena?” Ma tẹ rehọ egagọ Ọghẹnẹ karo evaọ uzuazọ mai, Jihova ọ kẹ omai imuẹro inọ eware nọ e r’oja evaọ uzuazọ e te kare omai hi.—Matiu 6:24-33.

10. Ẹvẹ ma re ro wo erere nọ ma te fi oke họ kẹ eware abọ-ẹzi ze? Kẹ oriruo.

¹⁰ Oke nọ ma be raha ro wuhrẹ Ebaibol gbe ebe mai, avọ eroro didi kpahe ovuẹ nọ o rọ ae eva, o sai fi obọ họ kẹ omai si kẹle Jihova ziezi. (Jemis 4:8) Susan, ọnọ ọ be hae ruẹrẹ oke fihọ kẹ uwuhrẹ Ebaibol ẹsikpobi anwọ oware wọhọ ikpe 40 nọ i kpemu no, ọ ta inọ o jọ bẹbẹ kẹe evaọ oke ọsosuọ. O jọ wọhọ iruo. Rekọ epanọ o se te, ere o jẹ were iẹe oma te. Enẹna o rẹ kẹe uye gaga otẹrọnọ oware jọ o wha riẹ ze nọ ọ gbẹ sai ru uwuhrẹ omobọ riẹ na ha. Ọ ta nọ: “Uwuhrẹ u fi obọ họ kẹ omẹ riẹ Jihova ziezi no wọhọ Ọsẹ. Mẹ rẹ sai fi eva họ iẹe je bru rie ẹsikpobi evaọ olẹ. U gbunu gaga re ma ruẹ epanọ Jihova o you idibo riẹ te, ọdawẹ nọ o wo kpahe omẹ, gbe obọ nọ o fihọ kẹ omẹ no.” Ma rẹ sai wo oghọghọ re nọ ma tẹ be rẹrote ẹgwọlọ abọ-ẹzi mai ẹsikpobi!

Uzi Ọghẹnẹ Kpahe Isogẹ

11. Ẹvẹ ọruẹrẹfihotọ isogẹ na o jọ?

¹¹ Abọ avivẹ ọrọ Uzi Mosis na nọ u dhesẹ ọdawẹ Ọghẹnẹ kẹ ewoma ahwo riẹ họ udu nọ a re ro si isogẹ. Jihova o juzi inọ otẹrọnọ ohwo Izrẹl nọ ọ rrọ ọwhẹrẹ ọ be kọrọ ibi riẹ, a rẹ kẹ iyogbere na uvẹ re a kọrọ enọ iruiruo na a seba. Ewhẹrẹ a rẹ kọrọ ẹroro idhu rai muotọ họ, yọ a rẹ kwa otiowo-eni hayo olivi nọ i kiọkọ họ. A re zihe nyae kwa owa eka nọ o thọ rai ẹro fihọ obọ udhu hu. Onana yọ ọruẹrẹfihotọ oyoyou rọ kẹ iyogbere na, erara, enọ i wo esẹgbini hi, gbe eyae-uku. Uzẹme, re a si isogẹ o gwọlọ iruo egaga, ghele na, onana u re fi obọ họ kẹ ai nọ a gbẹ rọ yare emuore he.—Iruo-Izerẹ 19:9, 10; Iziewariẹ 24:19-22; Olezi 37:25.

12. Didi uvẹ ọruẹrẹfihotọ isogẹ na o kẹ ewhẹrẹ?

¹² Uzi isogẹ na u dhesẹ epanọ eware nọ ọwhẹrẹ ọ rẹ seba kẹ iyogbere na i re bu te he. Udu rai u re no ze sọ oria nọ a rẹ seba evaọ ẹroro udhu rai o rẹ jọ kẹkẹe hayo hwahwa. Evaọ edhere nana, uzi na u wuhrẹ ahwo na ọghoruo. O kẹ ewhẹrẹ na uvẹ nọ a re ro dhesẹ uyere rai kẹ Jihova, ọnọ o ru rie lọhọ nọ a ro wo ekakọ nọ a be rọ kọrọ na, keme “ọnọ o re wowou rọkẹ ọnọ o kare ọ kẹ [Ọnọma riẹ] adhẹẹ.” (Itẹ 14:31) Boaz yọ ohwo jọ nọ o ru ere. Ọ ruẹ inọ Rut, aye-uku nọ o je si isogẹ evaọ udhu riẹ, ọ ruẹ eka buobu wha kpo. Jihova ọ ghale Boaz gaga kẹ uruemu ọghoruo riẹ na.—Rut 2:15, 16; 4:21, 22; Itẹ 19:17.

13. Eme uzi anwae na ọrọ isogẹ u wuhrẹ omai?

¹³ Ẹjiroro nọ a ro fi uzi isogẹ na họ u ri nwene he. Jihova ọ gwọlọ inọ idibo riẹ a re ru ọghọ, maero rọkẹ enọ e rrọ ọbẹwẹ. Epanọ ma ru ọghọ te, ere ma ti wo oghale  te. Jesu ọ ta nọ: “Kẹ a rẹ te kẹ owhai; uwoma, nọ a nẹ a nuhu kugbe, u ve hwẹ, a re ti fihọ awọ rai. Keme o wawọ wha wawe a jẹ rẹ wawe kẹ owhai i re.”—Luk 6:38.

14, 15. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ ọghoruo, kọ didi irere e rẹ sai te omai gbe enọ ma bi fi obọ họ kẹ?

¹⁴ Pọl ukọ na ọ tuduhọ omai awọ inọ ma “ru iruo ezi kẹ ahwo kpobi, onọ o mae ro kọ rọ kẹ otu nọ ọrọ ẹgba orọwọ na.” (Ahwo Galesha 6:10) Fikiere, ma rẹ ruẹ nnọ obufihọ abọ-ẹzi u te ibe Ileleikristi mai obọ nọ a tẹ rẹriẹ ovao dhe edawọ nọ i kpomahọ ẹrọwọ rai. Kọ a sae jẹ gwọlọ obufihọ ofa re, wọhọ oriruo, obọ nọ a re fihọ kẹ ae re a sai te Ọgwa Uvie hayo re a nya uwou kẹ ai? Kọ ahwo jọ a rrọ ukoko ra nọ a kpako no, nọ e be mọ, hayo nọ e be sai no uwou ze he enọ o te were otẹrọnọ ma weze bru ai hayo fi obọ họ ru oware jọ kẹ ai? Ma te bi muẹro họ otọ evaọ eware itieye na, Jihova ọ te rehọ omai ruiruo rọ kuyo elẹ enọ e rrọ uye. Dede nọ ẹruorote ohwohwo yọ owha-iruo Ileleikristi, ere oruo o rẹ jẹ wha erere se ọnọ ọ be rẹrote ọdekọ na. Edhesẹ uvi uyoyou kẹ ibe eg’Ọghẹnẹ o rẹ wha uvi oghọghọ se omai gbe evevọwẹ nọ o rẹ wha ọjẹrehọ Jihova ze.—Itẹ 15:29.

¹⁵ Obọdẹ edhere ọfa nọ Ileleikristi a re ro dhesẹ uruemu ababọ-oriobọ họ oke gbe ẹgba rai nọ a rẹ rọ vuẹ amọfa kpahe ẹjiroro Ọghẹnẹ. (Matiu 28:19, 20) Ohwo nọ o wo oghọghọ orọ obọ nọ o fihọ kẹ omọfa rehọ uzuazọ riẹ mudhe kẹ Jihova no ọ riẹ otofa eme ọ Jesu na: “Ẹkẹ oghale o mae rọ vi emio.”—Iruẹru 20:35.

Omayọrọ kẹ Eware Amọfa Eguọlọ

16, 17. Eme uzi avọ ikpe na o ghọ, kọ fikieme?

¹⁶ Abọ avesa ọrọ Uzi Ọghẹnẹ kẹ Izrẹl nọ ma be te t’ẹme te họ ujaje avọ ikpe na, onọ o ghọ eware amọfa eguọlọ. Uzi na o ta nọ: “Who wo isiuru kpahe uwou ọrivẹ ra ha, hayo aye [ọrivẹ] ra, te odibo ọmọzae riẹ, hayo odibo ọmọtẹ riẹ, te eruẹ riẹ, te eketekete riẹ, gbe eware kpobi nọ o woi.” (Ọnyano 20:17) Ohwo-akpọ nọ ọ rẹ sae rehọ uzi yena mu ọrivẹ riẹ ọ riẹ hẹ, keme  ma rẹ sae riẹ oware nọ o rrọ udu na ha. Rekọ ujaje yena o lẹliẹ Uzi na kpehru vi izi ọ ahwo-akpọ. O lẹliẹ ohwo Izrẹl kpobi riẹ inọ o ti guọvunu oware kpobi nọ o ru kẹ Jihova, ọnọ ọ rẹ sae riẹ oware nọ o rrọ udu na. (1 Samuẹle 16:7) Ofariẹ, ujaje nana u duobọte ugogo oware nọ o be wha iruemu ọfariẹ-ogbe buobu ze na.—Jemis 1:14.

¹⁷ Uzi nọ u mukpahe eware amọfa eguọlọ na o tudu họ ahwo Ọghẹnẹ awọ inọ a rẹ whaha isiuru-ekwakwa-efe, uvo uthethei, gbe ẹgo kpahe uyero rai. O rẹ jẹ thọ ai no odawọ nọ a re ro thuji hayo gbe-ọfariẹ. Ahwo jọ a rẹ jariẹ hrọ nọ i wo ekwakwa-efe nọ e were omai hayo enọ eware e rehọ edhere jọ kiehọ kẹ vi omai. Ma gbẹ kpọ iroro mai evaọ iyero itieye na ha, ma sai ku evawere mai fiẹ jẹ riọ amọfa ihri. Ebaibol i se eware amọfa eguọlọ “iroro imuomu.” Ma re si ẹgwọlọ eware amọfa no udu mai.—Ahwo Rom 1:28-30.

18. Didi ẹzi ọ rrọ akpọ na titi, kọ eware iyoma vẹ o rẹ sae wha ze?

¹⁸ Ẹzi nọ a be rọ jọ akpọ na họ nẹnẹ họ isiuru-ekwakwa-efe gbe oma-uhrowo. Ẹkwoma eware nọ a be jọ ekwakwa awhusi ghoro, a be kpare isiuru ahwo kẹ eware ekpokpọ, o vẹ jẹ wọhọ nnọ a be ta k’owhẹ inọ whọ tẹ gwọlọ were eva, kiyọ whọ rẹ dẹ ai. Uzedhe oghẹrẹ ẹzi nana Uzi Jihova u mukpahe na. Uruemu ofa nọ u tho onana họ isiuru nọ ohwo ọ rẹ rọ rehọ edhere kpobi nyaharo evaọ akpọ nana je koko efe họ. Pọl ukọ na ọ vẹvẹ unu nnọ: “Ahwo nọ a re siuru efe a re kie ruọ ẹdawọ, je kie ẹta, je kie ruọ urusio eware igheghẹ avọ oma-onhwa buobu nọ i re suẹ ahwo ruọ ekie gbe ẹraha. Keme uyoyou kpahe igho oye họ owọ imuomu kpobi; fiki eguọlaguọlọ na oye o lẹliẹ otu jọ vru siọ orọwọ na ba a jẹ rehọ inwe buobu duwu eva rai.”—1 Timoti 6:9, 10.

19, 20. (a) Rọ kẹ enọ i you uzi Jihova, eware vẹ e ginẹ rrọ ghaghae? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na?

¹⁹ Ahwo nọ a you uzi Ọghẹnẹ a riẹ enwoma nọ e rrọ ẹzi ilale efe, yọ a be thọ oma rai noi. Wọhọ oriruo, ọso-ilezi na ọ lẹ se Jihova nọ: “Kpọ eva mẹ họ edhere isẹri-se ra, o rọ nọ fiki erere he! Ujaje nọ u no unu ra ze, u woma kẹ omẹ vi idu idọlọ-oro, gbe ewẹe idọlọ-efuafo.” (Olezi 119:36, 72) Uzẹme eme yena u te mu omai ẹro u re fi obọ họ kẹ omai yọrọ owowa nọ ma rẹ rọ whaha agbefẹ isiuru-ekwakwa-efe, uvo thethei, gbe ababọ-edẹro kpahe uyero mai evaọ uzuazọ. Oware nọ o rẹ wha erere ologbo ze họ ‘omarọkẹ Ọghẹnẹ’ orọnikọ ekwakwa efe he.—1 Timoti 6:6.

²⁰ Ẹjiroro nọ ọ rrọ emu ọ izi nọ Jihova ọ rọ kẹ orẹwho Izrẹl anwae na e gbẹ r’oja evaọ oke obẹbẹ mai na wọhọ epanọ o jọ eva okenọ Jihova ọ rọ rehọ Uzi na kẹ Mosis. Epanọ ma fi ẹjiroro nọ ọ rrọ emu izi na họ iruo te evaọ uzuazọ mai, ere i ti vẹ omai ẹro te, yọ ere ma ti you rai te, jẹ ruọ ere eva e te were omai te. Uzi na u wuhrẹ omai eware ezi buobu, yọ ma rẹ sae jọ uzuazọ ahwo nọ a gbiku rai fihọ Ebaibol na ruẹ epanọ ijaje yena i wo iruo te. Ma te ta kpahe enana jọ evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na.

[Oruvẹ-obotọ]

Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?

• Fikieme ọnọ o kere Olezi avọ 119 o ro you uzi Jihova?

• Eme Ileleikristi a rẹ sai wuhrẹ no ọruẹrẹfihotọ Ẹdijala na ze?

• Uwuhrẹ vẹ uzi Ọghẹnẹ kpahe isogẹ na u wo?

• Ẹvẹ ujaje kpahe eware amọfa eguọlọ o rẹ rọ thọ omai?

[Enọ Uwuhrẹ]

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 9]

Eme uzi Ẹdijala na u fi ẹgba họ?

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 11]

Eme uzi ọ isogẹ na u wuhrẹ omai?