Wo Areghẹ—Dhozọ Ọghẹnẹ!

“Ozodhẹ ỌNOWO na họ emuhọ areghẹ.”—ITẸ 9:10.

1. Eme o soriẹ nọ ahwo buobu a gbẹ be sae wo otoriẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ hẹ?

 OKẸJỌ o jọ nọ a jẹ hae rehọ iẹe wọhọ ujiro nọ a te dhesẹ ohwo inọ ọ be dhozọ Ọghẹnẹ. Enẹna, ahwo buobu a rri ozodhẹ Ọghẹnẹ wọhọ oware nọ u kiekpo no, oghẹrẹ uzuazọ uyero nọ a be kake riẹ otọ riẹ hẹ. A sae nọ inọ, ‘Otẹrọnọ Ọghẹnẹ o re yoyou, fikieme mẹ jẹ dhozọ riẹ?’ A re roro nọ ozodhẹ yọ oware nọ u fo ho, nọ o rẹ lẹliẹ idudu mu ohwo hayo fi ọhwehwe họ ohwo oma. Dede na, otofa uvi ozodhẹ Ọghẹnẹ o kẹre vi ere, yọ wọhọ epanọ ma be te ruẹ na, orọnikọ iroro eva ohwo ọvo u kpomahọ họ.

2, 3. Eme emamọ ozodhẹ Ọghẹnẹ o kẹre te?

 ² Emamọ edhere a rọ fodẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ evaọ Ebaibol na. (Aizaya 11:3) U dhesẹ ẹgọ gbe adhẹẹ odidi nọ a re wo kẹ Ọghẹnẹ, isiuru egaga nọ ohwo ọ rẹ gwọlọ ro ru ei eva dha ha. (Olezi 115:11) O kẹre te ọjẹrehọ gbe ẹnya lele izi itee uruemu nọ Ọghẹnẹ o fihọ gbe isiuru nọ ma re ro ru lele ẹme nọ Ọghẹnẹ ọ ta kpahe oware nọ u woma gbe onọ u yoma. Obe jọ o ta nọ emamọ ozodhẹ utiọye na o rẹ lẹliẹ ohwo wo “obọdẹ uruemu kpahe Ọghẹnẹ nọ u re su kpohọ owojẹ areghẹ gbe ẹwhaha oware uyoma kpobi.” Nwani fo na, Ẹme Ọghẹnẹ ọ ta kẹ omai nọ: “Ozodhẹ ỌNOWO na họ emuhọ areghẹ.”—Itẹ 9:10.

³ Evaọ uzẹme, ozodhẹ Ọghẹnẹ u wobọ kugbe iruẹru ohwo-akpọ buobu. Orọnikọ u re su kpohọ areghẹ ọvo ho rekọ te oghọghọ, omofọwẹ, efe, uzuazọ uthethei, ẹruore, evaifihọ, gbe ẹruọrọsuọ. (Olezi 2:11; Itẹ 1:7; 10:27; 14:26; 22:4; 23:17, 18; Iruẹru 9:31) O kẹle ẹrọwọ gbe uyoyou gaga. Evaọ uzẹme, u wobọ kugbe usu mai kugbe Ọghẹnẹ jegbe erivẹ. (Iziewariẹ 10:12; Job 6:14; Ahwo Hibru 11:7) Ozodhẹ Ọghẹnẹ o kẹre te evaifihọ mai inọ Ọsẹ obọ odhiwu mai ọ be daezọ mai, gbe inọ u no rie eva ze re ọ rehọ izieraha mai vrẹ omai. (Olezi 130:4) Ohwo omuomu nọ ọ kare ekurẹriẹ ọvo o re bru uduama fiki Ọghẹnẹ. *—Ahwo Hibru 10:26-31.

Ewuhrẹ Epanọ A rẹ rọ Dhozọ Jihova

4. Eme ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ omai “wuhrẹ epanọ [ma] rẹ rọ dhẹ ozọ ỌNOWO na”?

⁴ Nọ ozodhẹ Ọghẹnẹ o rẹ lẹliẹ omai jẹ iroro egbagba je wo eghale Ọghẹnẹ na, ẹvẹ ma sai ro “wuhrẹ epanọ [ma] rẹ rọ dhẹ ozọ ỌNOWO na” ziezi? (Iziewariẹ 17:19) A gbiku iriruo ezae avọ eyae buobu nọ e dhozọ Ọghẹnẹ fihọ Ikereakere na ‘re e kẹ omai ohrẹ.’ (Ahwo Rom 15:4) Re o ruẹsi fi obọ họ kẹ omai riẹ oware nọ ozodhẹ Ọghẹnẹ o ginẹ rrọ, joma roro kpahe uzuazọ omọvo jọ evaọ iriruo na, Devidi Ovie Izrẹl anwae na.

5. Ẹvẹ igodẹ nọ Devidi ọ jẹ rẹrote u ro wuhrẹ ie kpahe Jihova nọ a rẹ dhozọ riẹ?

⁵ Jihova ọ siọ Sọl, ovie ọsosuọ Izrẹl fikinọ ọ dhozọ ahwo ọ tẹ jẹ kare ozodhẹ Ọghẹnẹ. (1 Samuẹle 15:24-26) Evaọ abọdekọ riẹ, uzuazọ nọ Devidi o yeri gbe usu okpekpe nọ o wo kugbe Jihova u dhesẹ i rie wọhọ ohwo nọ ọ ginẹ dhozọ Ọghẹnẹ. No emaha ze, ẹsikpobi Devidi ọ jẹ hae rẹrote igodẹ ọsẹ riẹ evaọ obọ ẹwọ. (1 Samuẹle 16:11) Igodẹ nọ ọ jẹ hae rẹrote eva aso nọ isi e vọ ehru na, u fi obọ họ kẹ Devidi wo otoriẹ ozodhẹ Jihova. Dede nọ amabọ ọsese ehrugbakpọ ibadidi na ọvo Devidi ọ sae ruẹ, o ku ẹme na họ gbagba—Ọghẹnẹ o te ọnọ ma rẹ gọ jẹ rrọ adhẹẹ kẹ. Devidi o kere uwhremu na nọ: “Nọ ome ri ihru ra, iruo iziabọ ra; ọvẹre gbe isi e nọ who ro mu; eme ohwo ọ rọ nọ whọ jẹ be kezọ riẹ; gbe ọmọ ohwo no whọ jẹ be sẹro riẹ?”—Olezi 8:3, 4.

6. Ẹvẹ oma o jọ Devidi nọ o vuhu oruaro Jihova mu?

⁶ Nwani fo, o jọ oware igbunu kẹ Devidi nọ o roro epanọ ọ kawo te nọ ọ tẹ rehọ omariẹ wawo idedeghe na. Ukpenọ u ru ozọ mu ei, otoriẹ onana o wọ riẹ jiri Jihova ta nọ: “Ihru e [be] ta oruaro Ọghẹnẹ via; ivu ihru i [bi] dhesẹ iruo abọ riẹ.” (Olezi 19:1) Adhẹẹ nana nọ o wo kẹ Ọghẹnẹ na u si Devidi kẹle Jihova jẹ kẹe ajọwha nọ ọ gwọlọ ro wuhrẹ kpahe je lele idhere egbagba Riẹ. Dai roro epanọ oma o jọ Devidi nọ ọ so kpahe Jihova nọ: “Whẹ họ oride nọ o re ru eware igbunu, whẹ ọvo họ Ọghẹnẹ. Wuhrẹ omẹ edhere ra, eyo ỌNOWO, re mẹ nya eva uzẹme ra; koko udu mẹ họ re mẹ dhẹozọ odẹ ra.”—Olezi 86:10, 11.

7. Ẹvẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ u ro fi obọ họ kẹ Devidi họre Goliat?

 ⁷ Okenọ ahwo Filistia a vẹruọ ẹkwotọ Izrẹl, ọgba rai Goliat nọ o theri te irula izii gbabọ na ọ tẹ jẹ rehọ emọ Izrẹl je ijehwẹ, be ta nọ: ‘Wha ha ohwo jọ re o bru omẹ ziọ ohọre. Ọ tẹ kparobọ, ma vẹ jọ idibo rai.’ (1 Samuẹle 17:4-10) Ozọ u mu Sọl avọ ogbaẹmo riẹ kpobi—rekọ ozọ u mu Devidi hi. Ọ riẹ nọ ọ rẹ dhozọ uvumọ ohwo ho, makọ epanọ ohwo na ọ goma te kẹhẹ, ajokpanọ Jihova ọvo. Devidi ọ ta kẹ Goliat nọ: “Mẹ be rehọ odẹ ỌNOWO ogbaẹmo na bru owhẹ tha,” je fibae nọ “re ogbotu [ọnana] ọ riẹ nọ ỌNOWO na ọ rẹ rehọ ehi hayo ọgbọdọ ro siwẹ hẹ; keme ẹmo na ọ rọ ỌNOWO na.” Avọ udeme riẹ gbe ubiutho ovo—jekugbe obufihọ Jihova—Devidi ọ tẹ sa ọgwara na kpe.—1 Samuẹle 17:45-47.

8. Eme ma wuhrẹ no iriruo ahwo nọ a dhozọ Ọghẹnẹ ze?

⁸ O sae jọnọ ma be rẹriẹ ovao ku ezadhe hayo ewegrẹ nọ i bi fi ozọ họ omai ẹro wọhọ otiọ enọ Devidi ọ rẹriẹ ovao ku na. Eme ma rẹ sai ru? Avọ ozodhẹ Ọghẹnẹ—ma rẹ sai mugba kẹ ai, wọhọ epanọ Devidi gbe idibo oke anwae efa nọ i wo ẹrọwọ a ru na. Ozodhẹ Ọghẹnẹ o rẹ sai fi ozodhẹ ohwo-akpọ kparobọ. Nehemaya, odibo Ọghẹnẹ nọ o wo ẹrọwọ na ọ ta udu họ ibe emọ Izrẹl riẹ nọ e jọ otọ ọnwẹ ewegrẹ awọ inọ: “Ozọ rai u mu owhai hi. Wha roro ỌNOWO na nọ ọ rẹ ruaro avọ idudu.” (Nehemaya 4:14) Avọ uketha Jihova, Devidi, Nehemaya, gbe idibo Ọghẹnẹ efa nọ i wo ẹrọwọ a kparobọ evaọ ẹwhaharo iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ rai. Avọ ozodhẹ Ọghẹnẹ, ma rẹ sai ru ere re.

Ovao U ro Dhe Ebẹbẹ avọ Ozodhẹ Ọghẹnẹ

9. Otọ iyero vẹ Devidi ọ jọ dhesẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ?

⁹ Nọ Devidi o kpe Goliat no, Jihova ọ tẹ jẹ kẹe obokparọ vi ewegrẹ riẹ efa. Dede na, Sọl nọ ọ jẹ re-ihri ọ rehọ idhere esa jẹ gwọlọ Devidi kpe—ọ kake vẹ ruẹe idudhe, kẹsena ọ tẹ jẹ rehọ oma ẹghẹ wọ bru ei, orọ avesa kọ avọ ogbaẹmo riẹ. Dede nọ Jihova ọ kẹ Devidi imuẹro no inọ ọ te jọ ovie, ikpe buobu Devidi ọ jẹ dhẹ kẹ uzuazọ riẹ, jẹ họre, jẹ hẹrẹ okenọ Jihova ọ te rọ rehọ iẹe mu ovie. Eva etoke nana kpobi, uzuazọ Devidi ọ kẹ imuẹro inọ ọ dhozọ Ọghẹnẹ uzẹme na.—1 Samuẹle 18:9, 11, 17; 24:2.

10. Ẹvẹ Devidi o ro dhesẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ eva okenọ uzuazọ riẹ o jọ ọza?

¹⁰ Nọ ọ jẹ dhẹ kẹ uzuazọ riẹ, okejọ o jọ nọ Devidi ọ dhẹ bru Akish, ovie okpẹwho Gat, ẹwho Goliat. (1 Samuẹle 21:10-15) Idibo ovie na a te vuhu Devidi be ta nọ ọwegrẹ orẹwho rai na ọna. Eme Devidi o ru eva uyero imuozọ yena? Ọ rehọ eva kpobi lẹ se Jihova. (Olezi 56:1-4, 11-13) Dede nọ ọ faki ru wọhọ ọruẹ, onọ u fi obọ họ kẹe vabọ, Devidi ọ riẹ inọ Jihova o ru nọ ẹghẹ riẹ na o ro ru iruo nọ obọ u gbe ro tei hi. Ẹro nọ Devidi ọ rọ so Jihova riẹriẹriẹ gbe udu nọ o fihọ iẹe u dhesẹ nọ o gine wo ozodhẹ Ọghẹnẹ.—Olezi 34:4-6, 9-11.

11. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ eva otọ odawọ wọhọ Devidi?

¹¹ Wọhọ Devidi, ma rẹ sai dhesẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ ẹkwoma eva nọ ma re fihọ eyaa riẹ inọ o ti fi obọ họ kẹ omai thihakọ ebẹbẹ mai. Devidi ọ ta nọ: “Rọ oma ra kpobi kẹ ỌNOWO, fievahọ iẹ, o ti ru gba kẹ owhẹ.” (Olezi 37:5) Onana u dhesẹ nọ ma rẹ nya siọ oware nọ ma rẹ sai ru kpahe ebẹbẹ mai ba ha, re ma rẹro nọ Jihova o ti ku ai họ kẹ omai. Orọnikọ Devidi ọ lẹ se Ọghẹnẹ kẹ obufihọ no ọ jẹ rabọ muoma ha. Ọ rehọ ẹgba gbe areghẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ ru iruo je mugba kẹ ẹbẹbẹ nọ ọ rẹriẹ ovao dhe. Ghele na, Devidi ọ riẹ nọ omodawọ ohwo-akpọ ọvo o rẹ sae wha obokparọ ze he. Epọvo na u fo nọ ma re ru. Nọ ma tẹ dao utho ẹgba mai kpobi no, kẹsena ma vẹ nya siọ onọ ma sai ru hu ba kẹ Jihova. Evaọ uzẹme,  ẹsibuobu o rẹ jọ nọ ma rẹ sai ru oware ovuovo ho ajokpanọ ma rẹroso Jihova. Evaọ uyero utiona o jọ gwọlọ nọ mai omomọvo ma re dhesẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ via. Ma rẹ sai wo omosasọ no ẹme Devidi na ze: ‘ỌNOWO ọ rẹ jọ usu kugbe enọ e rẹ dhozọ riẹ.’—Olezi 25:14.

12. Fikieme u je fo re ma se elẹ mai gboja, kọ uruemu vẹ u fo nọ ma re wo vievie he?

¹² Fikiere, u fo nọ ma re se olẹ gbe usu mai kugbe Ọghẹnẹ gboja gaga. Nọ ma tẹ be lẹ se Jihova, ma rẹ rọwo nọ “ọ rọ, jegbe [nọ] ọ rẹ te hwosa kẹ e nọ e guọlọ e riẹ.” (Ahwo Hibru 11:6; Jemis 1:5-8) Yọ okenọ o te fi obọ họ kẹ omai, u fo nọ ma “hẹ kẹ uyere,” wọhọ epanọ Pọl ukọ na ọ kẹ omai ohrẹ na. (Ahwo Kọlọsi 3:15, 17) Ma rẹ jọ wọhọ ahwo nọ Oleleikristi jọ nọ ẹzi o wholo o dhesẹ na vievie he inọ: “A roro nọ Ọghẹnẹ ọ wọhọ ọgbodibo jọ nọ ọ rrọ obọ odhiwu.” Okenọ “a tẹ gwọlọ oware jọ a vẹ salọ obọ ọvo, Ọghẹnẹ o ve ru oware na kẹ ai. Yọ nọ oware nọ a gwọlọ u je te ai obọ no a gbẹ gwọlọ rẹro ruẹ Ọghẹnẹ hẹ.” Uruemu utioye na u dhesẹ ababọ ozodhẹ Ọghẹnẹ.

Okenọ Ma te Whrehe Eva Ozodhẹ Ọghẹnẹ

13. Okevẹ Devidi ọ rọ rehọ adhẹẹ kẹ Uzi Ọghẹnẹ hẹ?

¹³ Obọ nọ Jihova o fihọ kẹ Devidi eva oke uye u ru ozodhẹ nọ o wo kẹ Ọghẹnẹ diwi jẹ bọ evaifihọ nọ o wo kẹe ga ziezi. (Olezi 31:22-24) Rekọ, eva isiasa nọ e viodẹ, Devidi o whrehe evaọ ozodhẹ Ọghẹnẹ, onọ o wha okpẹtu ologbo ze. Orọ ọsosuọ o jọ ọruẹrẹfihotọ nọ o ru re a rrọ akẹkẹ wha etehe-ọvọ Jihova kpohọ Jerusalẹm ukpenọ ahwo Livae a rẹ rehọ ẹkoko wọe wọhọ epanọ Uzi Ọghẹnẹ o ta. Okenọ Uza ọnọ o je su akẹkẹ na ọ jobọ kru etehe Ọvọ na re ọ ruẹse kpọe vi, o te whu ẹsiẹsiẹ fiki epanọ ‘ọ rehọ obọ tei.’ Ẹhẹ, Uza ọ thuzi ulogbo, rekọ Devidi nọ ọ rehọ adhẹẹ kẹ Uzi Ọghẹnẹ hẹ ọye ọ wha okpẹtu nana ze. Re a dhozọ Ọghẹnẹ u dhesẹ nọ a re ru eware rọwokugbe ọruẹrẹfihotọ riẹ.—2 Samuẹle 6:2-9; Ikelakele 4:15; 7:9.

14. Eme ahwo Izrẹl nọ Devidi o kele u su kpohọ?

¹⁴ Eva oke ofa, Setan ọ bẹbẹ Devidi họ  kele ogbaẹmo Izrẹl. (1 Iruẹru-Ivie 21:1) Ere oruo u dhesẹ nọ Devidi o whrehe evaọ ozodhẹ Ọghẹnẹ, onọ u si uwhu kpe 70,000 erọ ahwo Izrẹl. Dede nọ Devidi o kurẹriẹ, uye ulogbo u te rie avọ ahwo nọ a kẹle riẹ oma.—2 Samuẹle 24:1-16.

15. Eme ọ lẹliẹ Devidi kie ruọ uzioraha ẹnwae-obro?

¹⁵ Oke ofa nọ Devidi o ro whrehe evaọ ubroke eva ozodhẹ Ọghẹnẹ u ru nọ o ro bru-ẹnwae kugbe Batshẹba, aye Uraya. Devidi ọ riẹ nọ ẹnwae-obro, hayo re a tube wo isiuru kpahe aye omọfa o thọ. (Ọnyano 20:14, 17) Ẹbẹbẹ na o muhọ okenọ Devidi o gbẹro ku Batshẹba nọ ọ jẹ họ. Emamọ ozodhẹ Ọghẹnẹ o hae wọ Devidi kpọ ovao gbe iroro riẹ rri oria ofa ẹsiẹsiẹ. Ukpoye, Devidi o ‘rri aye na te ẹguọlọ,’ urusio riẹ kẹ aye na u te gbe ozodhẹ nọ o wo kẹ Ọghẹnẹ hotọ. (Matiu 5:28; 2 Samuẹle 11:1-4) O thọrọ Devidi ẹro nọ usu okpekpe nọ o wo kugbe Jihova u re kpomahọ uzuazọ riẹ kpobi.—Olezi 139:1-7.

16. Ebẹbẹ vẹ i te Devidi fiki izieraha riẹ?

¹⁶ Ẹnwae-obro Devidi kugbe Batshẹba o su kpohọ ọmọ-oyẹ. Omoke jọ o vrẹ no, Jihova o te vi Netan ọruẹaro riẹ re ọ vuẹ Devidi kpahe uzioraha na. Nọ a kareghẹ họ iẹe oware nọ o ru, ozodhẹ nọ Devidi o wo kẹ Ọghẹnẹ u te zihe ze, kẹsena o te kurẹriẹ. Ọ lẹ Jihova nọ o lei no oma hayo mi ei ẹzi ọfuafo Riẹ hẹ. (Olezi 51:7, 11) Jihova ọ rọ vrẹ Devidi je ru uye riẹ kawo, rekọ ọ thọ riẹ no okpẹtu kpobi nọ o no uzioraha riẹ ze he. Ọmọ na o whu, idhọvẹ gbe uye u te je te uviuwou riẹ no umuo oke yena vrẹ. Okpẹtu nọ o no ewhrehe evaọ ozodhẹ Ọghẹnẹ ze o  rro kẹhẹ!—2 Samuẹle 12:10-14; 13:10-14; 15:14.

17. Kẹ oriruo edada nọ uzioraha o rẹ sae wha ze.

¹⁷ Epọvo na o rrọ nẹnẹ, ma gbe wo ozodhẹ Ọghẹnẹ eva abọ ẹfuọ uruemu hu o rẹ sae wha ebẹbẹ ilogbo ze. Dai rri epanọ o da uvovo aye uwou-orọo jọ te, nọ ọ riẹ nọ ọzae riẹ nọ ọ rrọ Oleleikristi o je lele aye ọfa evaọ orẹwho ofa nọ ọ jẹ jọ ru iruo. Onana u gbe rie unu jẹ kẹe uweri te epanọ o ro gbuzou hotọ be viẹ. Ẹvẹ u ti kri te re ọzae na ọ tẹ wariẹ wo evaifihọ gbe adhẹẹ nọ aye riẹ o wo kẹe? A rẹ sae whaha okpẹtu otiọye na nọ a te wo uvi ozodhẹ Ọghẹnẹ.—1 Ahwo Kọrint 6:18.

Ozodhẹ Ọghẹnẹ O rẹ Whaha Omai Uzioraha

18. Eme họ ẹjiroro Setan, kọ ona vẹ o bi ro ru iruo?

¹⁸ Setan ọ be raha utee uruemu akpọ na kpata kpata, yọ Ileleikristi uzẹme ọ be mae tẹrovi. Re ọ sai ru onana, ọ be daoma duobọ te udu gbe iroro mai—ẹkwoma eroruiruo eware nọ ma rẹ ruẹ gbe enọ ma rẹ gaviezọ kẹ. (Ahwo Ẹfẹsọs 4:17-19) Eme who re ru nọ whọ tẹ nyaku iwoho ẹbẹba, ahwo nọ a rẹ ta eme oworu hayo ahwo nọ a re gbe-ọfariẹ?

19. Ẹvẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ u ro fi obọ họ kẹ Oleleikristi jọ fi odawọ kparobọ?

¹⁹ Roro kpahe oriruo ọ André, * ọkpako ukoko Ileleikristi, ọsẹ uviuwou, ọ tẹ jẹ rrọ edọkita evaọ obọ Europe. Okenọ André ọ tẹ rrọ iruo aso eva ẹsipito nọ ọ jẹ jọ ru iruo, kẹse kẹse ibe iruiruo riẹ nọ e rrọ eyae a re fi ewẹ-obe nọ a drọ emamọ iwoho fihọ avọ eme nọ a kere fihọ ai họ ehru othuzou riẹ ro dhesẹ nọ a you rie, bi ro zizie iei inọ o lele ai wezẹ. André o dikihẹ ga whaha uzizie rai. Ofariẹ, re ọ ruẹse kẹnoma kẹ uyero ọza yena, André ọ tẹ gwọlọ iruo eva oria ofa. Ozọ Ọghẹnẹ nọ ọ dhẹ o jọ owojẹ areghẹ nọ o wha eghale sei, enẹna André o bi ru iruo ubroke eva uwou ogha Isẹri Jihova nọ o rrọ orẹwho riẹ.

20, 21. (a) Ẹvẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ o sai ro fi obọ họ kẹ omai whaha uzioraha? (b) Eme ma te ta ẹme kpahe evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na?

²⁰ Ohwo ọ tẹ be hai roro kpahe eware nọ i fo ho o sai ru nọ o re ro gbabọ kẹ usu oghaghae nọ o wo kugbe Jihova ọ vẹ jabọ họ oware nọ a kẹ riẹ uvẹ nọ o wo ho. (Jemis 1:14, 15) Eva abọdekọ riẹ, nọ ma tẹ be dhozọ Jihova, ma te kẹnoma kẹ ahwo, eria, iruẹru, gbe arozaha omawere nọ e rẹ sai whrehe utee uruemu ezi mai. (Itẹ 22:3) Oware nọ o rẹ rehọ mi omai hayo omovuọ nọ u re noi ze nọ ma tẹ kẹnoma, u te oware ovo ho nọ a tẹ rehọ iẹe wawo aruoriwo Ọghẹnẹ nọ ma re wo. (Matiu 5:29, 30) Re a dhozọ Ọghẹnẹ u dhesẹ nọ ma re keke aro fihọ kpomafihọ kẹ oware ovo ho nọ u wobọ kugbe ọfariẹ, nọ o kẹre te oghẹrẹ iwoho ẹbẹba kpobi, ukpoye ma re si ẹro mai “no eware ifofe iriwo.” Ma te ru ere, ma rẹ sai fi eva họ nọ Jihova ọ te ‘kẹ omai uzuazọ’ gbe oware kpobi nọ ma ginẹ gwọlọ.—Olezi 84:11; 119:37.

²¹ Evaọ uzẹme, ẹnya lele uvi ozodhẹ Ọghẹnẹ o rrọ oware areghẹ ẹsikpobi. O tẹ jẹ rrọ ehri uvi evawere. (Olezi 34:9) Ma ti ru onana vẹ evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na.

[Oruvẹ-obotọ]

Kọ Whọ Sae k’Iyo Nana Vevẹ?

• Ekwakwa aghae Oleleikristi vẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ o kẹre te?

• Ẹvẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ u re ro gbe ozodhẹ ohwo-akpọ hotọ?

• Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma wo emamọ eriwo kpahe olẹ?

• Ẹvẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ o sai ro ru omai whaha uzioraha?

[Enọ Uwuhrẹ]

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 19]

Devidi o wuhrẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ okenọ o je rri iruo abọ Jihova

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 20]

Eme who re ru nọ whọ tẹ rẹriẹ ovao dhe uyero odawọ idudhe?