Whọ Sae Rria Bẹdẹ Bẹdẹ

ABỌ buobu ọrọ ahwo nọ a rrọ egagọ akpọ na a wo irẹro uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ edhere jọ hayo ọfa. Ugogo oghẹrẹ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ nọ ahwo nana a rọwo o rẹ sai wo ohẹriẹ no egagọ ruọ egagọ, rekọ irẹro evona a wo—ẹrria uzuazọ evawere evaọ obọdẹ uyero ababọ ozọ uwhu. Kọ o gbẹ rọnọ oware nọ whọ gwọlọ oye re? Fikieme ahwo a ro wo orọwọ sasa kpahe uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ? Kọ ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ na o ti gine rugba ẹdẹjọ?

Ikereakere na i dhesẹ nọ rono emuhọ ze nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ma ọzae gbe aye ọsosuọ, ọ ma ohwo-akpọ avọ isiuru nọ ọ rẹ rọ rria uzuazọ bẹdẹ bẹdẹ. Ebaibol na e ta nọ: “[Ọghẹnẹ] o te fi uzuazọ ibẹdẹ họ eva ohwo.”—Ọtausiwoma Na 3:11.

Dede na, re isiuru nọ a rẹ rọ rria bẹdẹ bẹdẹ e ruẹsi rugba, ọzae gbe aye ọsosuọ na a rẹ jẹ udu-esuo Ọghẹnẹ rehọ, onọ ọ rẹ rọ jiroro kẹ ai kpahe oware uwoma gbe uyoma. O hae jọnọ a ru ere, Jihova ọ hai ti bruoziẹ inọ a te epanọ a rẹ rọ “jọ bẹdẹ” evaọ ọgbọ Idẹn nọ ọ ruẹrẹ fihọ kẹ ai na.—Emuhọ 2:8; 3:22.

A Ku Uzuazọ Ebẹdẹ Bẹdẹ Fiẹ

Ikuigbe Ebaibol i dhesẹ nọ Ọghẹnẹ o ru nọ “ure ẹriẹ ewoma gbe eyoma” u ro notọ ze evaọ udevie ọgbọ na, o te juzi kẹ Adamu avọ Ivi nọ a re ubi riẹ hẹ, ogbẹrọ ere he a re ti whu. (Emuhọ 2:9, 17) Nọ Adamu avọ Ivi a gbẹ re ubiure na ha kọ u re dhesẹ kẹ Ọghẹnẹ nọ a vuhu udu-esuo riẹ mu. Eva abọdekọ riẹ, nọ a tẹ re ubiure na kọ u re dhesẹ nọ a siọ udu-esuo Ọghẹnẹ. Adamu avọ Ivi a ghẹmeeyo kẹ uthubro Jihova a tẹ ruọ abọ Setan, omama ẹzi nọ ọ wọso udu-esuo Ọghẹnẹ. O soriẹ ze nọ Ọghẹnẹ o ro bruoziẹ inọ Adamu avọ Ivi a fo kẹ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ hẹ.—Emuhọ 3:1-6.

Oware nọ Ọghẹnẹ o fihọ kẹ ai nọ a jọ salọ họ, uzuazọ hayo uwhu. Uwhu họ oware nọ u no aghẹmeeyo rai ze. Eva okenọ a te whu, o lọhọ kẹ Adamu avọ Ivi hayo ọmọ rai jọ họ, re oware jọ o rehọ edhere igbunu no oma rai ze nọ o rẹ gbẹ jọ uzuazọ. *

Uye u te emọ Adamu kpobi fiki ọkparesuọ riẹ. Pọl ukọ na o dhesẹ oware nọ u no rie ze vevẹ. O kere nọ: “Umuomu orọ fiki omọvo vaha ruọ akpọ na, gbe uwhu fiki izieraha, fikiere uwhu u te zite ahwo kpobi: keme fiki onana uwhu u ro te ahwo kpobi, keme ahwo kpobi a raha uzi.”—Ahwo Rom 5:12.

Ẹwariẹ Wo Uzuazọ Ebẹdẹ Bẹdẹ

Pọl ukọ na ọ rehọ uyero emọ Adamu dhesẹ uyero nọ o jọ kẹ erigbo ikpe-udhusoi ọsosuọ. Fiki uzioraha nọ a reuku riẹ, Adamu avọ Ivi a yẹ emọ rai wọhọ ‘erigbo umuomu,’ enọ i re whu hrọ. (Ahwo Rom 5:12; 6:16, 17) Onana o hẹ te sai no ai uzou ho ogbẹrọ ọruẹrẹfihotọ nọ Jihova o ru nọ a rẹ rọ dẹ ufuoma erigbo itieye na zihe he. Pọl ọ ta nọ: “Wọhọ epanọ oruthọ omọvo [Adamu] ọ wha oziẹobro se ahwo kpobi e ruọ obrukpe na; nwanọ ere iruo ẹrẹreokie omọvo o rẹ wha okẹ ọvọvẹ se ahwo kpobi nya eruọ ẹrẹreokie uzuazọ.” “Iruo ẹrẹreokie” yena e wọ Jesu nọ ọ rọ rehọ uzuazọ ohwo-akpọ ogbagba riẹ dheidhe wọhọ ‘ẹtanigbo kẹ ahwo kpobi.’ Jihova o vuhu ẹgba uvi-oziẹ ẹtanigbo na mu, onọ u re ro siwi ahwo-akpọ  no “oziẹobro” ọrọ “obrukpe.”—Ahwo Rom 5:16, 18, 19; 1 Timoti 2:5, 6.

Oyejabọ nọ o gbẹ te rọ lọhọ kẹ egba-eriariẹ vievie he re a sai duku ugogo oware nọ o rẹ lẹliẹ ohwo rria bẹdẹ bẹdẹ evaọ ogẹgẹ-ukuoriọ uzuazọ ohwo-akpọ. Oria ofa a rẹ sae jọ duku ei. Wọhọ epanọ Ebaibol e ta, oware nọ u wobọ kpahe uvi-ẹdhoguo gbe ute uruemu ezi oye o wha uwhu se ahwo-akpọ orọnikọ egẹgẹ azẹ uzuazọ nọ a reuku riẹ hẹ. Epọvo na edhere nọ a rẹ rọ wariẹ wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ—idhe ẹtanigbo Jesu na—o rrọ ute nọ uvi-ẹdhoguo o gwọlọ. Ẹtanigbo na ọ tẹ jẹ rrọ odhesẹvia ẹrẹreokie gbe uyoyou-ẹwo Ọghẹnẹ. Kọ ono o ti wo erere no ẹtanigbo na ze je wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ?

Okẹ Sebaewhuo

Jihova Ọghẹnẹ ọ rrọ no ebẹdẹ bẹdẹ “rite bẹdẹ bẹdẹ.” O re whu hu. (Olezi 90:2) Ohwo ọsosuọ nọ Jihova ọ kẹ uzuazọ sebaewhuo họ Jesu Kristi. Pọl ukọ na ọ ta nọ: “Nọ a kpare Kristi no iwhuowhu no na, o gbe whẹ ofa ha; uwhu u gbe wo ogaga nọ ọ rẹ rọ ta hiẹ e obọ ofa ha.” (Ahwo Rom 6:9) Evaọ uzẹme, nọ o je dhesẹ ohẹriẹ nọ o rrọ Jesu nọ a kpare no iwhuowhu ze na gbe isu ahwo-akpọ, Pọl o dhesẹ i rie inọ ọye ọvo ọ jọ usu rai wo uzuazọ sebaewhuo. Jesu ọ rẹ te “jọ bẹdẹ.” O wo uzuazọ nọ “o rẹ raha ha.”—Ahwo Hibru 7:15-17, 23-25; 1 Timoti 6:15, 16.

Orọnikọ Jesu ọvo họ ohwo nọ o wo okẹ utioye na ha. Ileleikristi nọ a wholo na, enọ a salọ nọ a ti su wọhọ ivie evaọ oruaro obọ odhiwu na a wo ọkpọ okẹ ẹkparomatha nọ Jesu o wo na. (Ahwo Rom 6:5) Jọn ukọ na ọ ta nọ a rehọ uvẹ ọghọ nana kẹ ahwo 144,000. (Eviavia 14:1) A wo oma sebaewhuo re. Pọl ọ ta kpahe ẹkparomatha rai inọ: “Uwo gbe azẹ e rẹ re uku uvie Ọghẹnẹ hẹ, . . . ọgba urere na o re ti do, a vẹ te kpare iwhuowhu ababọ egbo, a vẹ te rẹriẹ omai. Keme oma ugbogbo onana o rẹ te whẹ oma nọ o kare egbo họ, gbe oma onana nọ u re whẹ na o rẹ te whẹ oma nọ u re whẹ hẹ họ hrọ.” Uwhu u wo ẹgba ọvuọvo evaọ oma ahwo nọ a wo ẹkparomatha yena ha.—1 Ahwo Kọrint 15:50-53; Eviavia 20:6.

Otoriẹ onana nọ ma wo no obọ Ọghẹnẹ ze na u gbunu kẹhẹ. Makọ ijẹle dede a ma rai re a sebaewhuo ho, dedenọ emama ẹzi a rrọ. Onana u dhesẹ oma via keme a ti kpe emama ẹzi nọ i kuomagbe Setan evaọ ọwọsuọ riẹ. (Matiu  25:41) Eva abọdekọ riẹ, ibe isu nọ i ti lele Jesu su na a wo okẹ sebaewhuo, onọ o kẹ imuẹro inọ Jihova o fi eva họ ẹrọwọ rai ziezi.

Kọ onana u dhesẹ nọ umutho ahwo 144,000 ọvo a te rria bẹdẹ bẹdẹ, onọ u te oware ovo ho nọ a tẹ rehọ unu rai wawo ima-idu erọ ahwo nọ a rria akpọ na no? Ijo. Joma ruẹ epanọ o rọ rrọ ere.

Uzuazọ Ebẹdẹ Bẹdẹ eva Otọakpọ Aparadase

Obe Eviavia u dhesẹ ogbotu ogbigbidi ọrọ ahwo nọ a kẹ uvẹ nọ a te rọ rria bẹdẹ bẹdẹ eva otọakpọ aparadase. Usu ahwo yena họ otu nọ a whu no nọ a te kpare ze jẹ kẹ oma okpokpọ. (Eviavia 7:9; 20:12, 13; 21:3, 4) A ve ti su ai kpohọ “ethẹ ame uzuazọ [nọ] o bi lo nwranwra wọhọ ughẹgbe, nọ o bi kporo ẹkẹre no agbara uvie Ọghẹnẹ . . . tha.” Eva akotọ ethẹ na, u wo “ure uzuazọ . . . , [yọ] ebe ure na e rọ rọ kẹ usiwo kẹ erẹwho na.” Uzizie aruoriwo Jihova họ: “ ‘Nyaze.’ Whai e nọ uruame u re kpe a nyaze obonẹ re wha mi ame uzuazọ na, okẹ ọvọvẹ rọ kẹ ahwo nọ a guọlọ e riẹe.”—Eviavia 22:1, 2, 17.

Orọnikọ ire na yọ umu nọ i re ru ohwo rria bẹdẹ hẹ, nọ egba-eriariẹ nọ e rẹ kiotọ epanọ ohwo ọ rẹ rọ rria tọ a be gwọlọ, hayo kọ ame ethẹ na yọ eyeri-ame uzoge gbe he wọhọ otiọ onọ egba-otokiẹ a jẹ kiẹ gwọlọ. Ukpoye, i dikihẹ kẹ eruẹrẹfihotọ Ọghẹnẹ ẹkwoma Jesu Kristi, onọ a ti ro zihe ahwo-akpọ ziọ uzuazọ ẹgbagba nọ a wo vẹre.

Ẹjiroro nọ Ọghẹnẹ ọ rọ gwọlọ nọ ahwo-akpọ ẹmeoyo a rẹ rria otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ o rri nwene he. Ẹjiroro yena o ti rugba keme Jihova o re koko eyaa riẹ. Olezi 37:29 ọ ta nọ: “Ikiẹrẹe e rẹ te rehọ otọ na reuku, a vẹ jẹ ria ae bẹdẹ.” Eyaa nana e be wọ omai kuomagbe ahwo-akpọ nọ a kẹ uzuazọ sebaewhuo obọ odhiwu whowho oruaro Ọghẹnẹ inọ: “ ‘Oruaro gbe igbunu eye họ iruo ra, O Ọnowo Ọghẹnẹ Erumeru! Ẹrẹreokie avọ uzẹme họ idhere ra, O Ovie ebẹdẹ bẹdẹ!’ Ono ozọ u re ti muẹ re o jiri odẹ ra ha, O Ọnowo? Keme whẹ ọvo họ ọrẹri.”—Eviavia 15:3, 4.

Kọ whọ gwọlọ okẹ oghaghae orọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ na? O tẹ rrọ ere, kiyọ whọ rẹ roma kpotọ je yo-ẹme kẹ “Ovie ebẹdẹ bẹdẹ” na. U fo nọ who re wuhrẹ kpahe Jihova gbe ọnọ ọ be rehọ ẹkwoma riẹ kẹ omai uzuazọ utioye na, Jesu Kristi. Ahwo kpobi nọ a jẹ eriwo Ọghẹnẹ rehọ kpahe oware uwoma gbe uyoma a ti wo okẹ “uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.”—Jọn 17:3.

[Oruvẹ-obotọ]

[Ẹkpẹti/Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 4]

Isiuru nọ E rẹ Hiẹ Hẹ

Obe ikuigbe ahwo Mẹsopotemia nọ u wo eme-ọketa kpahe Gilgamesh, onọ a roro nọ a kere evaọ etoke odu-ikpe ivẹ nọ i kpemu taure Kristi ọ tẹ ze na, u dhesẹ epanọ ọgba na ọ jẹ rọ kiẹ gwọlọ omokpokpọ-uzoge nọ o rẹ jọ bẹdẹ. Ahwo Ijipti oke anwae a jẹ hae ẹbamu ahwo rai nọ a whu no epanọ a rẹ rọ ya fia jẹ jọ ribri, avọ orọwọ nọ a wo inọ oware jọ u re no ugboma na nọ u re whu hu nọ o rẹ sae wariẹ rehọ ugboma na ru iruo evaọ oke ofa. Fikiere, a jẹ hae kwa eware buobu fihọ iki ahwo nọ a whu no avọ orọwọ inọ a sae wariẹ rehọ ai yeri uzuazọ evaọ akpọ ọfa.

O wọhọ nọ egba-eriariẹ ahwo China nọ a rẹ kiotọ epanọ ohwo ọ rẹ rọ rria tọ a wo orọwọ sebaewhuo anwọ ikpe-udhusoi avọ eree taure Kristi ọ tẹ ze, a tẹ jẹ rọwo inọ a te rehọ edhere igbunu jọ le ute yena tobọ eva ikpe-udhusoi avọ ene taure Kristi ọ tẹ ze. Egba-eriariẹ erọ ahwo Europe gbe Arab nọ e rẹ kiotọ epanọ ohwo ọ rẹ rọ rria tọ, enọ e jọ abọ emuhọ ọrọ ekele oke mai na a kiẹ gwọlọ jẹ daoma ru umu nọ a rẹ rọ rria tọ kẹ oma rai. Eware jọ nọ a jẹ hae guakugbe da họ ekẹmika nọ a re se arsenic, mercury, gbe sulfur. Kọ ono ọ riẹ unu ahwo nọ a nua oma rai kpe nọ a jẹ dawo imu nana!

Oware ofa nọ u je titi okejọ re họ iku anwae orọ oria nọ a jẹ hai se Eyeri-Ame Uzoge—eyeri-ame nọ a ta inọ u re ru ohwo kpobi nọ ọ jọ etẹe da ame wo ẹgba uzoge.

[Ẹkpẹti/Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 5]

Uzuazọ Ebẹdẹ Bẹdẹ—Kọ U ti Fo Ehoo?

Ahwo jọ a rẹ ta inọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ u re ti fo ehoo, inọ o be te jọ uzuazọ uyero ebẹdẹ bẹdẹ nọ a te rọ raha oke kufiẹ dhe eware nọ i wiruo ho erueruo. Ẹsejọhọ a bi roro nọ oghẹrẹ uzuazọ inẹnẹ, onọ u ti wo otofa ha je fo ehoo kẹ ibuobu ribri họ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ nọ a be ta ẹme riẹ na. Eva Aparadase nọ Ọghẹnẹ o bi ti zihe ze na, ọ ya eyaa kẹ ahwo-akpọ inọ “oma o rẹ te were ae evaọ omofọwẹ.” (Olezi 37:11) Uzuazọ utioye na o te kẹ ahwo-akpọ uvẹ nọ a ti ro wuhrẹ kpahe emama Ọghẹnẹ, wo oke nọ a ti ro wuhrẹ obọdẹ ona, je wuhrẹ iruo nọ a bi siuru rai nẹnẹ rekinọ a be sai wo tobọ họ.

Dr. Aubrey de Grey, ọgba-eriariẹ ọrọ Cambridge Yunivasiti nọ o wuhrẹ kpahe egẹgẹ-ukuoriọ uzuazọ ọ ta eva otokiẹ jọ nọ o ru kpahe epanọ uzuazọ ohwo o rẹ rọ tọ inọ: “Ahwo nọ a kpohọ ewuhrẹ obe-oriẹ je wo oke nọ a re ro fi eware nọ a wuhrẹ hiruo nẹnẹ, u re fo ai ehoo vievie he yọ a rẹ sai du eware ekpokpọ nọ a gwọlọ ru bẹ hẹ.” O make rọ ere na, Ẹme nọ a rehọ ẹgba ẹzi Ọghẹnẹ kere ọ ta nọ, “[ohwo] ọ sae riẹ otọ oware nọ Ọghẹnẹ o ru no emuhọ te urere he.”—Ọtausiwoma Na 3:11.