Wo Udu Ẹkwoma Ẹrọwọ Gbe Ozodhẹ Ọghẹnẹ
Wo Udu Ẹkwoma Ẹrọwọ Gbe Ozodhẹ Ọghẹnẹ
“Wo udu avọ oma ukruga . . . ỌNOWO na Ọghẹnẹ ra ọ rọ kugbe owhẹ.”—JOSHUA 1:9.
1, 2. (a) Eva eriwo ohwo-akpọ, ẹvẹ a roro kpahe obokparọ Izrẹl nọ ọ be wọ bru ahwo Kenan na? (b) Ẹme uduotahawọ vẹ ọghẹnẹ ọ ta kẹ Joshua?
EVAỌ 1473 B.C.E., orẹwho Izrẹl a ruẹrẹ oma kpahe no epanọ a te rọ ruọ Ẹkwotọ Eyaa na. Kẹsena, Mosis ọ tẹ kareghẹhọ ai ebẹbẹ nọ a te nya ku inọ: “Nẹnẹ wha rẹ te nya Jọdan vrẹ, nya e kua erẹwho ilogbo nọ e ga vi owhai, ikpehwo ilogbo nọ a bọ ziezi kpekpehru, Ahwo ologbo nọ a rọ thetheri, emezae Anakim, nọ wha . . . yo nọ a ta nọ, ‘Kọ ono ọ rẹ sai dikihẹ kẹ emezae Anak?’ ” (Iziewariẹ 9:1, 2) Ẹhẹ, oria kpobi a jẹ jọ ta ẹme egwara nana! Ofariẹ, ahwo Kenan jọ a wo obọdẹ egbaẹmo avọ ekwakwa-ẹmo buobu, te enyenya gbe ekẹkẹ nọ a rehọ ekpọ ru etẹ rai.—Ibruoziẹ 4:13.
2 Eva abọdekọ riẹ, orẹwho Izrẹl o jọ igbo, yọ obọnana a raha ikpe 40 eva obọ idhude na. Fikiere, rono eriwo ohwo-akpọ ze, o wọhọ nọ a rẹ sae kparobọ họ. Ghele na, Mosis o wo ẹrọwọ; ọ ‘ruẹ’ nọ Jihova o bi su ai. (Ahwo Hibru 11:27) Mosis ọ ta kẹ ahwo na nọ: “Ọnọ ọ kobaro kẹ owhai na họ ỌNOWO na Ọghẹnẹ [rai] . . . o re ti kpe ai ọ vẹ te rehọ ae họ obọ rai.” (Iziewariẹ 9:3; Olezi 33:16, 17) Nọ Mosis o whu no, Jihova ọ tẹ ta udu họ Joshua inọ Ọ be tha ae uke, ta nọ: “Kparoma, nya kpo obọ Jọdan na, whẹ avọ ahwo na kpobi, kpo obọ otọ nọ mẹ kẹ rae na, rọ kẹ ahwo Izrẹl. Ohwo ọvo nọ ọ rẹ sae za owhẹ dhe evaọ edẹ uzuazọ ra kpobi ọ rọ họ; epanọ mẹ jọ kugbe Mosis ere mẹ rẹ te jọ kugbẹ owhẹ re.”—Joshua 1:2, 5.
3. Eme o fi obọ họ kẹ Joshua wo ẹrọwọ avọ udu?
3 Re Joshua ọ ruẹsi wo obufihọ gbe ọkpọvio Jihova, o gwọlọ nọ o re se, roro kpahe, jẹ rria lele Uzi Ọghẹnẹ. Jihova ọ ta nọ: “Re edhere ra o kiehọ kẹ owhẹ wowoma, kẹsena who ve ti wo emamọ obọ okparọ. Kọ ogbẹrọnọ mẹ kẹ owhẹ ujaje? Who wo udu avọ oma ukruga; whọ jọ ozọ u mu owhẹ hẹ, hayo oma o rọ owhẹ hẹ; keme ỌNOWO na Ọghẹnẹ ra ọ rọ kugbe owhẹ evaọ koria koria kpobi no whọ rẹ nya.” (Joshua 1:8, 9) Fikinọ Joshua o ru epanọ Ọghẹnẹ ọ ta, u ru nọ o ro wo udu, oma-ukruga, gbe obokparọ. Dede na ahwo oge riẹ buobu a gaviezọ họ. Fikiere, a te whu evaọ udhude, ababọ obokparọ.
Ahwo nọ A Wo Udu Hu Fikinọ A Kare Ẹrọwọ
4, 5. (a) Ẹvẹ eriwo ekiotọ ikpe na o ro wo ohẹriẹ no orọ Joshua avọ Kelẹb? (b) Eme Jihova ọ ta kpahe ababọ ẹrọwọ ahwo na?
4 Ikpe udhuvẹ nọ i kpemu nọ Izrẹl ọ nwani te Kenan no, Mosis o te vi ezae 12 re a nyai rri ẹkwotọ na. Imakpe rai a zihe ze avọ ozọ. A niyẹrẹ nọ: “E nọ eriẹe nọ ma ruẹ kpobi a rẹ ruaro. Etẹe ma jẹ ruẹ Nefilim (emọ Anak, nọ i no obọ Nẹfilim ze); ma tẹ jọ kẹ oma mai wọhọ ebaka-ẹkpẹ.” U te no ahwo Anakim na no, kọ ‘ahwo na kpobi’ nọ a kiọkọ na a ginẹ jọ eguara? Ijo. Kọ Anakim na yọ emọ Nẹfilim nọ e jọ taure Ẹvo ologbo na o te ti ku? Vievie! Ghele na, fiki oghẹrẹ utiona nọ a ro bru okpa họ ogaga ahwo na, ozọ o tẹ da evuẹ na kpobi fia. Emọ Izrẹl na a gwọlọ nọ a re tube zihe kpohọ Ijipti, oria nọ a jọ jọ igbo!—Ikelakele 13:31-14:4.
5 Dede na, ọwhọ nọ a rẹ rọ ruọ Ẹkwotọ Eyaa na ọ jọ ekiotọ ivẹ jọ oma, Joshua avọ Kelẹb. Aimava na a ta nọ ahwo Kenan na “yọ emuore rọ kẹ omai; keme a si ọzadhe rai [no], yọ ỌNOWO na ọ rọ kugbe omai, ozọ rai umu owhai hi.” (Ikelakele 14:9) Kọ gheghe Joshua avọ Kelẹb a ro wo irẹro obokparọ? Vievie! Te ai te emọ Izrẹl nọ i kiọkọ a rẹro ruẹ epanọ Jihova o ro hrẹ orẹwho Ijipti nọ ogaga o jọ obọ na avọ emedhọ riẹ kpotọ ẹkwoma Iye Ikpe nọ o ro te ai. A ruẹ epanọ Jihova o ro diwi Fẹro avọ ogbaẹmo riẹ ame kpe evaọ Abade Ọwawae na. (Olezi 136:15) U re vevẹ, u wo unoma nọ ekiotọ ikpe na, gbe ahwo nọ a whẹ ozọ họ ẹro kpobi a re gu kpahe ozodhẹ rai hi. Jihova ọ ta evedha riẹ via inọ: “Ẹvẹ a rẹ vro omẹ krite, evaọ eka enana nọ mẹ jọ udevie rai ru na?”—Ikelakele 14:11.
6. Oghẹrẹ vẹ udu o rọ jẹhọ ẹrọwọ, kọ ẹvẹ onana u ro dhesẹ oma via no evaọ oke mai na?
6 Jihova ọ fodẹ ẹbẹbẹ rai vevẹ—ozodhẹ ahwo na u dhesẹ nọ a kare ẹrọwọ. Ẹhẹ, ẹrọwọ avọ udu e jẹhọ ohwohwo ga te epanọ Jọn ukọ na o ro kere kpahe ukoko Ileleikristi na gbe ohọre abọ-ẹzi riẹ nọ: “Ona họ obokparọ nọ u re ru akpọ na ria, orọwọ mai.” (1 Jọn 5:4) Eva oke mai na, ẹrọwọ wọhọ otiọ ọrọ Joshua avọ Kelẹb na o wha riẹ ze nọ Isẹri Jihova nọ i bu vi ima ezeza, te emaha te ekpako, te enọ e ga gbe enọ oma o ga te he a be rọ jọ akpọ na soso ta usiuwoma Uvie na. Ọwegrẹ ọvuọvo ọ re sae whaha egbaẹmo udu nana ha.—Ahwo Rom 8:31.
Who “Kie Kpemu” Hu
7. Re a “kie kpemu” eme u dhesẹ?
7 Idibo Jihova nẹnẹ a be ta usiuwoma na ududu fikinọ a wo ọkpọ iroro Pọl ukọ na, ọnọ o kere nọ: “Ma rọ ahwo otiọye nọ i kie kpemu nọ a je whu hu, rekọ enọ i wo orọwọ nọ i siwi izi rai.” (Ahwo Hibru 10:39) Re a “kie kpemu” wọhọ epaọ ẹme Pọl na, orọnikọ u dhesẹ ozọ nọ u re mu ohwo ẹsejọ họ keme okejọ o jọ nọ ozọ u mu idibo Ọghẹnẹ buobu nọ i wo ẹrọwọ. (1 Samuẹle 21:12; 1 Ivie 19:1-4) Ukpoye, wọhọ epanọ obe-ofeme Ebaibol jọ o ta, u dhesẹ epanọ ohwo o re “zihe kpemu, rehọ-oma,” epanọ a re “gbabọkẹ ẹyọrọ uzẹme na.” Obe-ofeme na u fibae nọ re a “siuke kpemu” evaọ egagọ Jihova, o sae jọ epanọ ohwo o re “fi uvi hotọ evaọ okọ ubio,” wọhọ odẹme. Ginọ uzẹme, ahwo nọ a wo ẹrọwọ ọgaga a re du roro epanọ a re ro “fi uvi hotọ” họ nọ ebẹbẹ e tẹ roma via—o tẹ make rrọ ukpokpoma, ẹyao, hayo oghẹrẹ ebẹbẹ efa. Ukpoye, a re tu haro evaọ egagọ Jihova, avọ imuẹro inọ ọ be daezọ rai ọ tẹ jẹ riẹ utho nọ ẹgba rai o mu. (Olezi 55:22; 103:14) Kọ who wo ẹrọwọ otioye na?
8, 9. (a) Ẹvẹ Jihova ọ rọ bọ ẹrọwọ Ileleikristi ọsosuọ ga? (b) Eme ma rẹ sai ru rọ bọ ẹrọwọ mai ga?
8 Eva okejọ, ikọ na a ruẹ nọ a bi kiekpo evaọ ẹrọwọ, fikiere a tẹ ta kẹ Jesu nọ: “Tua ẹrọwọ mai.” (Luk 17:5) A kuyo ayare rai nọ o no eva ze na, maero eva ẹdẹ Pẹntikọst 33 C.E. nọ ẹzi ọfuafo nọ a ya eyaa riẹ na o te ilele na obọ je fi obọ họ kẹ ai wo otoriẹ udidi ọrọ Ẹme Ọghẹnẹ gbe ẹjiroro riẹ. (Jọn 14:26; Iruẹru 2:1-4) Nọ ẹrọwọ rai ọ ga no, ilele na a tẹ ruabọhọ iruo usiuwoma ota na te epanọ a ro whowho usiuwoma na kẹ “enọ a ma kpobi evaọ akpọ na” ghelọ ọwọsuọ.—Ahwo Kọlọsi 1:23; Iruẹru 1:8; 28:22.
9 Re ma ruẹse bọ ẹrọwọ mae ga jẹ wha iruo odibọgba mai na haro, o gwọlọ nọ ma re wuhrẹ je roro didi kpahe Ikereakere na, ma vẹ jẹ lẹ kẹ ẹzi ọfuafo na. Ẹkwoma uzẹme orọ Ẹme Ọghẹnẹ nọ ma rẹ rọ vọ udu gbe iroro mai ọvo—wọhọ epanọ Joshua, Kelẹb, gbe Ileleikristi ọsosuọ a ru na—ma ti ro wo ẹrọwọ nọ ọ te kẹ omai udu nọ ma ti ro thihakọ evaọ ẹmo-ofio abọ-ẹzi mai na avọ obokparọ.—Ahwo Rom 10:17.
Re A Rọwo Inọ Ọghẹnẹ Ọ Rrọ Ọvo U Te He
10. Ẹvẹ uvi ẹrọwọ o kẹre te?
10 Wọhọ epanọ u dhesẹ oma via evaọ uzuazọ idibo Ọghẹnẹ erọ oke anwae nọ e yọrọ ẹgbakiete, ẹrọwọ nọ ọ rẹ kẹ ohwo udu gbe ithihakọ u vi ẹrọwo nọ ohwo ọ rẹ rọwo ọvo inọ Ọghẹnẹ ọ rrọ. (Jemis 2:19) O gwọlọ nọ ma rẹ riẹ Jihova ziezi, ma ve je fi eva kpobi họ iẹe. (Olezi 78:5-8; Itẹ 3:5, 6) U dhesẹ nọ ma rẹ rehọ eva mai kpobi rọwo inọ re ma koko izi Ọghẹnẹ o rrọ kẹ erere mai. (Aizaya 48:17, 18) Ẹrọwọ ọ tẹ jẹ kẹre te imuẹro egaga nọ ma re wo inọ Jihova o ti ru eyaa riẹ kpobi gba jegbe nọ “ọ rẹ te hwosa kẹ e nọ e guọlọ e riẹ.”—Ahwo Hibru 11:1, 6; Aizaya 55:11.
11. Edhere vẹ a rọ ghale Joshua avọ Kelẹb kẹ ẹrọwọ gbe udu rai?
11 Ẹrọwọ otiọye na ọ rẹ dọmu oria ovo ho. O rẹ rro haro nọ ma bi fi uzẹme na hiruo evaọ uzuazọ mai, “jawo” irere riẹ, “ruẹ” uyo elẹ mai, jẹ be rehọ oghẹrẹ ofa ruẹ ọkpọvio Jihova evaọ uzuazọ mai na. (Olezi 34:8; 1 Jọn 5:14, 15) O rẹ sai mu omai ẹro inọ ẹrọwọ Joshua avọ Kelẹb o rro haro nọ a jẹ ruẹ awere ọrọ ewoma Ọghẹnẹ na. (Joshua 23:14) Roro kpahe ugogo eware nana: Wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ yeyaa nọ ọ te sẹro rai, uwhu u kpe rai hi evaọ ikpe 40 nọ a jọ onya udhude na. (Ikelakele 14:27-30; 32:11, 12) A kẹ rai iruo nọ a ru evaọ ikpe ezeza nọ a ro fi Kenan kparobọ na. Orọ urere, a reawere uzuazọ uthethe gbe omokpokpọ je tube wo ọvuọ ẹkẹ ukuoriọ riẹ. Edhere nọ Jihova ọ rọ ghale idibo riẹ nọ e gọ riẹ avọ ẹrọwọ gbe udu u woma kẹhẹ!—Joshua 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.
12. Ẹvẹ Jihova o re ro ‘ru ẹme riẹ kpehru’?
12 Uyoyou-ẹwo nọ Jihova o dhesẹ kẹ Joshua avọ Kelẹb o kareghẹhọ omai ẹgbagba ọrọ eme okere-ilezi na inọ: “Who ru odẹ ra gbe ẹme ra kpehru vi eware kpobi.” (Olezi 138:2) Eyaa kpobi nọ Jihova ọ rehọ odẹ riẹ ya, erugba eyaa itieye na o re “kpehru” vi oware kpobi nọ ma rẹ sai rẹro riẹ. (Ahwo Ẹfẹsọs 3:20) Ẹhẹ, Jihova o re ru oma vo ahwo nọ a bi wo ‘evawere’ kpahe iẹe vievie he.—Olezi 37:3, 4.
Ohwo nọ “Ọ Were Ọghẹnẹ” Ziezi
13, 14. Fikieme o rọ gwọlọ nọ Enọk o re wo ẹrọwọ avọ udu?
13 Ma sai wuhrẹ eware buobu kpahe ẹrọwọ gbe udu nọ ma te roro kpahe oriruo osẹri ọfa nọ ọ jọ taure oke Ileleikristi na u te ti te—Enọk. Taure o te tube mu aruọruẹ họ, o wọhọ nọ Enọk ọ riẹ inọ a ti fi ẹrọwọ gbe udu riẹ họ odawọ. Eva oghẹrẹ vẹ? Fikinọ Jihova ọ ta no vẹre evaọ Idẹn inọ egrẹ ọ te jọ udevie ahwo nọ a be gọ Ọghẹnẹ gbe enọ e be gbodibo kẹ Setan Ẹdhọ na. (Emuhọ 3:15) Enọk ọ tẹ jẹ riẹ inọ egrẹ nana ọ kaki muhọ no evaọ ikuigbe ohwo-akpọ okenọ Keni o kpe Ebẹle oniọvo riẹ. Evaọ uzẹme, ọsẹ rai, Adamu ọ rria te oware wọhọ ikpe 310 nọ a yẹ Enọk no.—Emuhọ 5:3-18.
14 Ghelọ eware nana kpobi, Enọk o “lele Ọghẹnẹ gbẹ nya” ududu, ọ tẹ jẹ wọso “eme edada” nọ ahwo a jẹ ta kpahe Jihova. (Emuhọ 5:22; Jud 14, 15) Avro ọ riẹ hẹ, oghẹrẹ edhere nana nọ o ro dikihẹ gaga kẹ egagọ uzẹme ababọ ozodhẹ na o lẹliẹ e riẹ wo ewegrẹ buobu, onọ u fi uzuazọ riẹ họ ọza. Nọ u te ere no, Jihova o te siwi ọruẹaro riẹ re ọ siọ edada uwhu ba ẹruẹ. Nọ Jihova ọ ta kẹ Enọk nọ ‘ọ were riẹ ziezi’ no, ọ tẹ “rehọ” uzuazọ riẹ, ẹsejọhọ eva etoke nọ o fo rie họ owezẹ aruọruẹ.—Ahwo Hibru 11:5, 13; Emuhọ 5:24.
15. Emamọ oriruo vẹ Enọk o fihotọ kẹ idibo Jihova nẹnẹ?
15 Nọ Pọl ọ nwane fodẹ epanọ a rọ rehọ Enọk no, ọ tẹ wariẹ fi ẹgba họ epanọ ẹrọwọ o wuzou te, ta nọ: “O rẹ bẹbẹ re ohwo ọ were Ọghẹnẹ ababọ ẹrọwọ.” (Ahwo Hibru 11:6) Ẹhẹ, ẹrọwọ nọ Enọk o wo o kẹ riẹ udu nọ o ro lele Jihova nya je whowho ẹdhoguo Riẹ kẹ akpọ nọ ọ riẹ Ọghẹnẹ hẹ. Enọk o fi emamọ oriruo hotọ kẹ omai eva abọ nana. Ma wo oghẹrẹ iruo evona nọ ma bi ru evaọ akpọ nana nọ ọ wọso egagọ uzẹme jẹ vọ avọ oghẹrẹ eyoma kpobi na.—Olezi 92:7; Matiu 24:14; Eviavia 12:17.
Udu nọ U re No Ozodhẹ Ọghẹnẹ Ze
16, 17. Ono họ Obedaya, kọ otọ uyero vẹ ọ jọ?
16 U te no ẹrọwọ no, emamọ ozodhẹ Ọghẹnẹ yọ oware ofa nọ o rẹ kẹ omai udu. Joma ta ẹme kpahe ohwo jọ nọ o fi obọdẹ oriruo ozodhẹ Ọghẹnẹ hotọ, ọnọ ọ rria eva edẹ Elijah ọruẹaro na gbe edẹ Ehab Ovie nọ o je su uvie ofẹ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre Izrẹl. Eva okenọ Ehab ọ jọ ovie, egagọ Bale i gbe uvie ofẹ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre na ku eva edhere nọ a re ruẹ obọ riẹ hẹ. Evaọ Uzẹme, eruẹaro 450 erọ Bale, gbe eruẹaro 400 erọ Ashera, nọ a rehọ ọkpọ egagọ nọ o dikihẹ kẹ oka ọfariẹ-ogbe vi kẹ a jẹ “[re] emu eva ehru emẹjẹ Jezibẹl,” aye ọ Ehab.—1 Ivie 16:30-33; 18:19.
17 Jezibẹl, ọwegrẹ Jihova na ọ daoma gaga epanọ o re ro si egagọ uzẹme no ẹkwotọ na. O kpe eruẹaruẹ Jihova jọ jẹ tubẹ gwọlọ kpe Elijah dede, ọnọ Ọghẹnẹ ọ ta kẹ nọ ọ dhẹ kpohọ ofẹ Jọdan. (1 Ivie 17:1-3; 18:13) Kọ whọ gbẹ ruẹ epanọ o hae jọ bẹbẹ kẹ owhẹ te re whọ yọrọ egagọ uzẹme evaọ uvie ofẹ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre ọrọ oke yena? Ẹvẹ o hae jọ bẹbẹ k’owhẹ te o hẹ jọnọ uwou ovie na omariẹ whọ jẹ jọ ru iruo? Ere uyero na o jọ kẹ odibo Ehab, Obedaya nọ ọ jẹ dhẹ-ozọ Ọghẹnẹ na. *—1 Ivie 18:3.
18. Wọhọ odibo Jihova, eme o ru Obedaya wo ohẹriẹ?
18 Ababọ avro, Obedaya ọ jẹ gọ Jihova avọ areghẹ gbe oma-oyọrọ evaọ otọ uyero yena. Ghele na, o si obọ no ẹrọwọ riẹ hẹ. Evaọ uzẹme, obe 1 Ivie 18:3 o ta kẹ omai nọ: ‘Obedaya ọ kẹ ỌNOWO na adhẹ ologbo.’ Ẹhẹ, Obedaya o wo uvi ozodhẹ Ọghẹnẹ! Emamọ ozodhẹ nana o kẹ riẹ obọdẹ udu, onọ u dhesẹ oma via evaọ owojẹ riẹ okenọ Jezibẹl ọ nwani kpe eruẹaro Jihova jọ no.
19. Eme Obedaya o ru nọ u dhesẹ udu riẹ via?
19 Ma se nọ: “Okenọ Jezibẹl o je kpe eruẹaro ỌNOWO na, Obedaya ọ rehọ eruẹaro udheusoi o te si ai udhudhe uvẹ gbe ikpe no họ ighogho itho, ọ tẹ rehọ ebrẹdi gbe ame rọ kuọ ae.” (1 Ivie 18:4) Wọhọ epanọ whọ rẹ sae jọ udu ra riẹ, re a lẹlẹ rehọ emu kuọ ezae udhusoi evaọ otọ uyero utioye na yọ oware nọ u re fi uzuazọ ohwo họ ọza. Orọnikọ Obedaya ọ rẹ daoma ko onana dhere no Ehab ọvo ho rekọ o re je ru re eruẹaro erue 850 nọ e jẹ hẹ ziọ uwou ovie na kẹse kẹse a siẹe ba ẹruẹ. U te no ere no, u muẹro re inọ koghẹrẹ koghẹrẹ ahwo egagọ erue efa nọ e jọ Izrẹl a jẹ gwọlọ uvẹ kpobi nọ a re ro gu Obedaya re a ruẹsi wo aruoriwo ovie na gbe ọrọ ovie-aye na. O make jọ ere na, yọ Obedaya ọ be rehọ udu lẹlẹ rẹrote eruẹaro Jihova evaọ iraro egedhọ nana kpobi. Udu nọ u re no ozodhẹ Ọghẹnẹ ze u wo umuo ho!
20. Ẹvẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ u ro fi obọ họ kẹ Obedaya, kọ ẹvẹ oriruo riẹ u ro fi obọ họ kẹ owhẹ?
20 Ababọ avro, Jihova ọ thọ Obedaya no obọ ewegrẹ riẹ fikinọ o dhesẹ udu nọ o wo ẹkwoma ozodhẹ Ọghẹnẹ. Obe Itẹ 29:25 o ta nọ: “Ozodhẹ ohwo okpahe ẹta, rekọ ọnọ o fievahọ ỌNOWO na oma o rẹ fọ e.” Obedaya ọ jọ ohwo-oghẹrẹsa ha; ozọ u mu rie inọ a sai mu ei a ve kpei, wọhọ epanọ ozọ o hẹ sai mu omai re na. (1 Ivie 18:7-9, 12) Ghele na, ozodhẹ Ọghẹnẹ o kẹ riẹ udu nọ ọ rọ whaha ozodhẹ ohwo-akpọ nọ ọ hai ti wo. Obedaya o fi emamọ oriruo hotọ kẹ omai, maero kọ ahwo nọ a be gọ Jihova evaọ otọ uyero nọ ufuoma hayo uzuazọ rai o jẹ rrọ ọza. (Matiu 24:9) A jọ mai kpobi ma daoma gọ Jihova “avọ enuho gbe ọwhewhe.”—Ahwo Hibru 12:28.
21. Eme ma te ta ẹme kpahe evaọ uzoẹme nọ ma bi ti te na?
21 Orọnikọ ẹrọwọ gbe ozodhẹ Ọghẹnẹ ọvo e rẹ kẹ ohwo udu hu; uyoyou o rẹ kẹ ohwo ogaga nọ u tube viere. Pọl o kere nọ: “Ọghẹnẹ ọ kẹ omai ẹzi ozọ-odhẹ hẹ rekọ ẹzi ogaga gbe uyoyou avọ oma-onyẹ.” (2 Timoti 1:7) Evaọ uzoẹme nọ ma bi ti te na, ma te ruẹ epanọ uyoyou o sai ro fi obọ họ kẹ omai gọ Jihova ududu eva edẹ urere ebẹbẹ nana.—2 Timoti 3:1.
[Oruvẹ-obotọ]
^ edhe-ẹme 17 Orọnikọ Obedaya nọ ọ jọ ọruẹaro na ha.
Kọ Whọ Sae k’Uyo?
• Eme o fi obọ họ kẹ Joshua avọ Kelẹb wo udu?
• Eme uvi ẹrọwọ o kẹre te?
• Fikieme Enọk ọ rọ kare ozodhẹ eva okenọ o je whowho ẹdhoguo Ọghẹnẹ?
• Ẹvẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ o sae rọ lẹliẹ ohwo wo udu?
[Enọ Uwuhrẹ]
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 16, 17]
Jihova ọ ta kẹ Joshua nọ: “Wo udu avọ oma ukruga”
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 18]
Obedaya ọ thọ jẹ kuọ eruẹaro Ọghẹnẹ
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 19]
Enọk o whowho ẹme Ọghẹnẹ ududu