Ohrẹ nọ A re Fi Eva Họ nọ A rẹ rọ Yọrọ Emọ

“MẸ JỌ ikpe 19, jẹ rria thethabọ no imoni mẹ, mẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ owha ọmọ vievie he,” ere Ruth ọ ta kpahe udihọ ọsosuọ riẹ. Ọye ọvo ọsẹgboni riẹ a yẹ, yọ ọ roma totọ roro kpahe owha-iruo oniọmọ họ. Diẹse o re kpohọ kẹ ohrẹ nọ o re fievahọ?

Evaọ abọdekọ riẹ, Jan, ọzae nọ o wo emọ ivẹ nọ e rro te ahwo no enẹna, ọ ta nọ: “Eva oke ọsosuọ me roro nọ mẹ riẹ uzou gbo. Rekọ u kri hi re mẹ tẹ te riẹ nnọ me wo eriariẹ nọ a rẹ rọ yọrọ ọmọ họ.” Makọ evaọ emuhọ hayo nọ a tẹ yọrọ emọ te oria jọ no eware e tẹ rrọ esẹgbini aro gede gede, diẹse a sai jo duku obufihọ nọ a rẹ rọ yọrọ emọ rai?

Nẹnẹ, evaọ Itanẹte ahwo buobu a be jọ gwọlọ ohrẹ. Rekọ o rẹ sai gb’owhẹ unu sọ a sai gine fi eva họ ohrẹ nọ a be jọ etẹe ruẹ. U fo re ohwo ọ yọrọ oma. Kọ whọ ginẹ riẹ ohwo nọ ọ be jọ Itanẹte k’owhẹ ohrẹ na? Kọ enọ e be kẹ ohrẹ na a sae yọrọ emọ rai ziezi no? Avro ọ riẹ hẹ inọ whọ rẹ yọrọ oma evaọ eware nọ i kpomahọ uviuwou ra. Ẹsejọ, makọ ohrẹ otu egbaeriariẹ u bi ruiruo ho. Kọ diẹse whọ rẹ sai kpohọ?

Ugogo ohwo nọ ọ rẹ kẹ ohrẹ kpahe ẹyọrọ emọ họ Jihova Ọghẹnẹ, Ọnọ ọ tuọ uviuwou họ. (Ahwo Ẹfẹsọs 3:15) Ọye ọvo họ uvi ọgbaeriariẹ. Ọ jọ Ebaibol na kẹ uvi ithubro nọ i re fi obọ họ. (Olezi 32:8; Aizaya 48:17, 18) Rekọ obọ mai o rrọ re ma fi ai họ iruo.

A nọ esẹgbini jọ re a fodẹ oware nọ a ruẹ vuhumu eva okenọ a jẹ yọrọ emọ rai nọ a ro zihe ruọ uvi ahwo nọ e be dhozọ Ọghẹnẹ. Wọhọ epanọ a ta, oware nọ u fi obọ họ kẹ ai họ efihiruo ehri-izi Ebaibol. A ruẹ nnọ a rẹ sai fi eva họ ohrẹ Ebaibol nẹnẹ dede nọ a kere ohrẹ na kri no.

Raha Oke Kugbe Ai

Okenọ a nọ Catherine, oni emọ ivẹ, kpahe ohrẹ nọ o mai fi obọ họ kẹe, ọ tẹ nwane fodẹ Iziewariẹ 6:7. Owọ Ebaibol yena o ta nọ: “Wha rẹ rehọ [ehri-izi Ebaibol] wuhrẹ emọ rai owowa, wha rẹ rehọ ae gbe-iku no wha keria eva iwou rai, no wha be nya eva edhere, gbe okenọ wha kiẹzẹ, gbe okenọ wha rọo ze.” Catherine ọ ruẹ nnọ re o lele ohrẹ yena, ọ rẹ raha oke kugbe emọ riẹ.

Whọ rẹ sai roro nnọ: ‘Oyena o lọhọ ẹta vi eru.’ Nọ t’esẹ t’ini buobu a bi ru iruo re a ruẹse rẹrote ẹgwọlọ uviuwou na, ẹvẹ esẹgbini nana a rẹ rọ raha oke ziezi kugbe emọ rai? Torlief, ọnọ ọmọzae riẹ o wo aye gbe emọ no, ọ ta nnọ ifue na họ elele ohrẹ nọ o rrọ obe Iziewariẹ na. Wha emọ ra lele oma ẹsikpobi, uvẹ nọ wha rẹ rọ t’ẹme kugbe u ti rovie fihọ. Torlief ọ ta nọ: “T’omẹ te ọmọzae mẹ ma jẹ hai ruiruo uwou kugbe. Tei t’omẹ gbe oni riẹ ma jẹ hai kperẹ kugbe. Ma jẹ hae re emu kugbe.” Fikiere, ọ ta nọ: “Ọmọ mai ọ jẹ hae ta oware nọ o rrọ eva riẹ kpobi.”

Rekọ ẹvẹ otẹrọnọ o re bẹbẹ re wha lele ohwohwo ta ẹme? Onana o rẹ via ẹsejọ nọ emọ na e be rro na. Ma be wariẹ ta nnọ, oke buobu nọ a rẹ raha kugbe ai o sai fi obọ họ. Ken, ọzae Catherine, ọ kareghẹhọ inọ okenọ ọmọtẹ rai o te uzoge no, ọ jẹ hae ta inọ ọsẹ riẹ ọ be gaviezọ kẹe he. Izoge e rẹ ta ẹme yena gaga. Eme o ru? Ken ọ ta nọ: “Mẹ tẹ jẹ ruẹrẹ oke fihọ nọ mẹ avọ iẹe ọvo ma rẹ rọ jọ kugbe, re ọ ta iroro riẹ gbe eware nọ e be kẹe uye. Oyena u gine fi obọ họ.” (Itẹ 20:5) Rekọ Ken o roro inọ oware nọ owojẹ nana u ro ruiruo họ fikinọ a be hae t’ẹme kugbe ohwohwo ziezi no vẹre evaọ uwou rai. Ọ ta nọ: “Mẹ avọ ọmọtẹ mẹ ma re yeri kugbe ziezi anwẹdẹ vẹre, fikiere ọ riẹ nnọ ọ rẹ sae ta eva riẹ kẹ omẹ.”

O rrọ oware nọ a re muẹrohọ inọ, ọkiẹriwo jọ nọ a ru kẹle na u dhesẹ nnọ izoge na e rẹ mae ta inọ esẹgbini avọ emọ a be raha oke kugbe ziezi hi. Kọ eme jabọ wha gbe ro lele ohrẹ Ebaibol na ha? Raha oke ziezi kugbe emọ ra—eva oke eriosehọ gbe eva iruo, evaọ obọ uwou gbe  eva oke erẹ, eva ohiohiẹ nọ wha tẹ rọwo ze gbe evaọ owọwọ taure wha te ti kiẹzẹ. O tẹ lọhọ, whai lele oma ẹsikpobi. Wọhọ epanọ Iziewariẹ 6:7 u dhesẹ na, o gbahọ nọ whọ rẹ raha oke kugbe emọ ra.

Wuhrẹ Ai Uruemu Ezi

Mario, ọnọ o wo emọ ivẹ, ọ jiroro nana re: “Dhesẹ uyoyou kẹ emọ na, jẹ hai se obe kẹ ai.” Rekọ, orọnikọ re u ru ọmọ na riobe hayo jọ jajaja ọvo ho. U re fo re who wuhrẹ ai epanọ a re ro vuhu oware uwoma no uyoma. Mario o fibae nọ: “Hae rọ Ebaibol wuhrẹ ai.”

Fiki onana, Ebaibol e hrẹ esẹgbini nọ: “Wha kpọ emọ rai eva ha, rekọ wha ru ai re a yo ẹme je wuhrẹ ai orọ Ọnowo na.” (Ahwo Ẹfẹsọs 6:4) A be jọ iviuwou buobu nẹnẹ wuhrẹ emọ uruemu ezi hi. Ahwo jọ a rọwo inọ emọ e be kpako na, ae ọvo a te sae riẹ oware nọ u woma nọ a rẹ salọ. Kọ areghẹ ọ rrọ iroro itieye na? Wọhọ epanọ emọ e gwọlọ emamọ emuore re a sae rro ziezi avọ omokpokpọ na, ere emọ na a gwọlọ uthubro re. Emọ ra a gbẹ jọ obọra wuhrẹ uruemu ezi hi, kọ uruemu ehwa rai eva obọ isukulu gbe iticha rai hayo enọ a be jọ etehe-ughe ruẹ a te raro kele.

Ebaibol e sai fi obọ họ kẹ esẹgbini wuhrẹ emọ rai epanọ a sae rọ hẹriẹ uwoma no uyoma. (2 Timoti 3:16, 17) Jeff, ọkpako ukoko nọ o wo eriariẹ ziezi nọ ọ yọrọ emọ ivẹ no, ọ jiroro inọ u fo re a rehọ Ebaibol na wuhrẹ emọ uruemu ezi. Ọ ta nọ: “Whọ tẹ be rehọ Ebaibol wuhrẹ ai, u re fi obọ họ kẹ emọ riẹ inọ enẹ Ọnọ ọ ma omai ọ ta kpahe ẹme nana, orọnikọ epanọ ọsẹ hayo oni mẹ a ta ha. Ma ruẹ epanọ Ebaibol na o re duobọte iroro gbe udu ohwo te. Ma tẹ gwọlọ ta  kpahe uruemu hayo iroro ethọthọ jọ, ma rẹ raha oke gwọlọ Ikereakere nọ i fo. Kẹsena, ma ve se ọmọ na ọvo gb’oma, ma vẹ vuẹe nọ o se oria Ebaibol na. Ẹsibuobu ma vẹ ruẹ irui-oviẹ nọ i bi su no ọmọ na aro ze. O jẹ hai gb’omai unu. Ebaibol o re duobọte udu ọmọ vi oware kpobi nọ ma roro nọ ma rẹ ta hayo ru.”

Ahwo Hibru 4:12 o ta nọ: ‘Ẹme Ọghẹnẹ o wo ẹgba avọ iruo . . . yọ o rẹ sae riẹ ẹjiroro obọ eva.’ Fikiere ovuẹ Ebaibol na orọnikọ eriwo hayo eriariẹ obọ ahwo-akpọ nọ a kere i rie na ha. Ukpoye, eme riẹ e rrọ eriwo Ọghẹnẹ kpahe uruemu ezi. Onana u ru ovuẹ Ebaibol na wo ohẹriẹ no ehrẹ efa kpobi. Whọ tẹ be rehọ Ebaibol na wuhrẹ emọ ra, yọ who bi fi obọ họ kẹ ae wo eriwo Ọghẹnẹ. Ewuhrẹ ra o ve wo ẹgba viere, whọ vẹ jẹ sai duobọte udu ọmọ ra ziezi.

Catherine, ọnọ ma fodẹ vẹre na, ọ rọwo kugbe onana. Ọ ta nọ: “Epanọ uyero na o ga te, ere ma rẹ gwọlọ ọkpọvio nọ ọ rrọ Ebaibol na te—yọ ọkpọvio na o gine ruiruo!” Whọ sae rehọ Ebaibol na ruiruo re ro wuhrẹ emọ ra re a vuhu oware uwoma no uyoma.

Dhesẹ Uvi Iroro

Pọl ukọ na ọ riobọhọ ehri-uzi ofa nọ o roja nọ u re fi obọ họ evaọ ẹyọrọ ọmọ. Ọ tuduhọ ibe Ileleikristi awọ nọ: ‘Ru re ahwo kpobi a riẹ uvi iroro ra.’ (Ahwo Filipai 4:5) Evaọ uzẹme, oyena o gwọlọ re ma ru emọ mai ruẹ uvi iroro mai. Kareghẹhọ re inọ uvi iroro u re dhesẹ “areghẹ nọ o nehru ze.”—Jemis 3:17.

Rekọ didi obọ uvi iroro u wo kpahe ẹyọrọ emọ mai? Dede nọ ma re fi obọ họ kẹ ae evaọ oghẹrẹ kpobi nọ o lọhọ, ma rẹ kpọ owojẹ rai kpobi hi. Wọhọ oriruo, Mario, ọnọ ma wariẹ eme riẹ vẹre na, ọ rrọ omọvo Isẹri Jihova, yọ ọ ta nọ: “Oke kpobi ma jẹ hae kareghẹhọ emọ mai ame-ọhọ, iruo odibọgba oke-kpobi, gbe itee abọ-ẹzi efa. Rekọ ma jẹ jae riẹ inọ ae ọvo a rẹ jiroro na nọ oke u te te no.” Eme o no rie ze? Ma be t’ẹme na, emọ ivẹ rai na a rrọ ekobaro oke-kpobi.

Ebaibol e vẹvẹ esẹ unu eva Ahwo Kọlọsi 3:21 nọ: “Wha ru emọ rai eva dha ha, ogbẹrọ ere he o vẹ te wha oyẹlẹ họ ae oma.” Owọ Ebaibol yena o were Catherine gaga. A te ru ọsẹ hayo oni eva dha, o re lọlọhọ re ọ dheva hayo rọ oware nọ o gbẹdẹ vi ai kẹ ai nọ a ru. Rekọ, ọ ta nọ, “whọ ta kẹ ọmọ ra nọ o ru oware nọ o rro vi ei hi.” Catherine yọ omọvo Isẹri Jihova, yọ o fibae nọ: “Ru re ẹgọ Jihova o jọ oware omawere.”

Jeff, ọnọ ma fodẹ no vẹre na, ọ jiroro nana: “Nọ emọ mai e be kpako na, emamọ ogbẹnyusu mai jọ ọ tẹ vuẹ omai inọ ọ ruẹ inọ unuẹse buobu ọ jẹ hae se oware nọ emọ riẹ a be yare. Oyena o jẹ hae lẹliẹ ofu dhe ai, tubẹ wọhọ nnọ a rọ ifi gbae. Re ma whaha onana, ọ ta nnọ ma hae gwọlọ idhere nọ ma rẹ rọ kuvẹ kẹ eware jọ nọ emọ na e gwọlọ.”

Jeff ọ ta haro nọ: “Ma ruẹ nnọ ohrẹ nana u kiehọ. Ma tẹ jẹ hae gwọlọ uvẹ nọ emọ mai a re ro kuomagbe amọfa evaọ oghẹrẹ eware nọ ma ruẹ nọ i kiehọ. Fikiere, ma ve se ai ta nọ: ‘Kọ wha riẹ nnọ ohwo otiọnana o bi ru oware utionana? Kọ wha gbẹ nya?’ Hayo emọ na a tẹ ta nọ ma wọ ai kpohọ oria jọ, ma vẹ gba oma mai họ nya o tẹ make rọnọ oma o rrọ omai no. Ma re ru ere keme ma gwọlọ se kẹ emọ na ha.” Oye họ oware nọ a re se uvi iroro—ororokẹ, gbe ekie kẹ ohwo ọdekọ ababọ ẹraha ehri-izi Ebaibol.

Wo Erere no Ohrẹ nọ A re Fi Eva họ Ze

Ezae avọ eyae nana buobu a rrọ esẹgbini ilogbo enẹna. O be were ae nọ a tẹ ruẹ nọ ehri-izi Ebaibol evo nana i bi fi obọ họ kẹ emọ rai yọrọ emọ obọrai. Whọ sai wo erere no ohrẹ Ebaibol na ze re.

Okenọ Ruth, ọnọ ma jọ emuhọ fodẹ na, o yẹ no, ẹsejọ tei te ọzae riẹ a jẹ hai roro nọ a wo obufihọ ovo ho. Rekọ ere o ginẹ jọ họ. A wo ohrẹ Ebaibol na, ohrẹ nọ u woma vi ohrẹ kpobi. Isẹri Jihova a kere ebe buobu no nọ a re ro wuhrẹ Ebaibol na enọ i re fi obọ họ kẹ esẹgbini. Usu ebe nana họ Wuhrẹ Mi Owuhrẹ Ologbo Na, Obe Ikuigbe Ebaibol Mẹ, Questions Young People Ask—Answers That Work, gbe Ọzae nọ Ọ Mae Rro nọ Ọ Rria No. Torlief, ọzae Ruth, ọ ta nọ: “Nẹnẹ esẹgbini a rẹ gwọlọ thabọ họ re a tẹ ruẹ ehrẹ buobu nọ i no Ebaibol ze. Otẹrọnọ a rẹ sae rehọ ebe nana ruiruo, a rẹ sai wo obufihọ nọ a re ro yeri kugbe kabọ kabọ uzuazọ nọ emọ na e be whẹro na.”

[Ẹkpẹti/Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 4]

Oware nọ EGBA-ERIARIẸ E Ta . . . Oware nọ EBAIBOL E Ta

Kpahe Edhesẹ Uyoyou:

Evaọ obe na The Psychological Care of Infant and Child [Ẹruorote Emaha] (1928), Dr. John Broadus Watson ọ tuduhọ esẹgbini awọ nọ: ‘Whọ gbalọ emọ ra hayo viọlọ ai unu vievie he. Whọ kẹ ae uvẹ re a keria awọ ra ha.’ Rekọ, kẹlena, enẹ edọkita ivẹ jọ, Vera Lane avọ Dorothy Molyneaux a ta evaọ emagazini na Our Children [Emọ Mai] (March 1999): “Otokiẹ u dhesẹ nnọ emaha nọ a se gboma ha, nọ a dhesẹ uyoyou kẹ hẹ a rẹ sasa tere he.”

Wo ohẹriẹ, Aizaya 66:12 o ta kpahe uyoyou nọ Ọghẹnẹ o wo kẹ ahwo riẹ wọhọ otiọ uyoyou nọ ọyewọ o re dhesẹ kẹ emọ riẹ. Epọvo na re, okenọ ilele Jesu a jẹ da ahwo ji inọ a rehọ emọ bru ei ze he, Jesu ọ kpọ iroro rai vi, ta nọ: “Jọ emaha esese na i bru omẹ ze; wha whaha ae he.” Kẹsena, “ọ tẹ wọ ae họ igbama riẹ, rọ abọ kpahe ae, o je guọvunu kẹ ae.”—Mak 10:14, 16.

Kpahe Ewuhrẹ Uruemu Ezi:

Evaọ uzoẹme jọ evaọ New York Times Magazine ọrọ 1969, Dr. Bruno Bettelheim o fiẹgba họ iẹe inọ ọmọ o wo “udu nọ ọ rẹ rọ jiroro obọriẹ, orọnikọ [ọsẹgboni] a rẹ gba uruemu [nọ o were rai] họ ọmọ họ, rekọ a re vu ei wa re o wuhrẹ no eware nọ ọ nyaku evaọ uzuazọ ze.” Rekọ, enwenọ ikpe 30 nọ i lele i rie, Dr. Robert Coles, ọnọ o kere obe na The Moral Intelligence of Children [Ereghẹ Emọ] (1997), ọ ta nọ: “Emọ e gwọlọ izi nọ e rẹ kpọ ae họ edhere evaọ uzuazọ, oghẹrẹ uruemu ezi” nọ esẹgbini rai avọ ekpako efa a jẹrehọ.

Itẹ 22:6 o tuduhọ esẹgbini awọ nọ: “Wuhrẹ ọmọ edhere nọ ọ rẹ nya, nọ ọ jẹ kpako no ọ gbẹ thọriẹ ẹro ho.” Otofa ofa ọrọ ubiẹme Hibru nọ a jọ etenẹ fa “wuhrẹ” na họ “muhọ,” yọ o jọ etenẹ dhesẹ emuhọ uwuhrẹ ọsosuọ ọrọ ọmọ. Fikiere a tuduhọ esẹgbini awọ re a muọ emọ rai uruemu ezi họ ewuhrẹ no emefofa ze. (2 Timoti 3:14, 15) Oware nọ emọ a wuhrẹ evaọ ikpe emuhọ nana o rẹ kaki no ai uzou hu.

Kpahe Ọwhọkuo:

Enẹ Dr. James Dobson o kere evaọ obe na The Strong-Willed Child [Ọmọ nọ Ọ rẹ Gwọlọ Ru orọ Udu Riẹ] (1978): “Oviaviẹ nọ ọsẹ hayo oni oyoyou ọ rẹ rọ fa ọmọ yọ ona uwuhrẹ nọ u re si ekpehre uruemu no ọmọ obọ.” Evaọ abọdekọ riẹ, evaọ uzoẹme jọ nọ a rehọ no ukere avọ ihrẹ orọ obe nọ a riẹ gaga na ze, Baby and Child Care [Ẹruorote Ọmọ] (1998), Dr. Benjamin Spock ọ ta nọ: “Oviaviẹ nọ a rẹ fa ọmọ o rẹ ta kẹ ọmọ inọ ohwo nọ ọ mae rro jẹ mae ga o re ru onọ u je rie, t’ọye omariẹ o ruthọ, hayo o ruthọ họ.”

Kpahe ọwhọkuo, Ebaibol e ta nọ: “Ọkpọ avọ ẹwhọkuo e rẹ kẹ areghẹ.” (Itẹ 29:15) Rekọ, orọnikọ emọ kpobi a rẹ fa re a te wo areghẹ hẹ. Itẹ 17:10 o ta k’omai nọ: “Ẹwhọkuo ọ rẹ nya ruọ eva ọnọ o wo iroro, vi ebọgo udhusoi nọ a rehọ tehe ogheghẹ.”