You Ọghẹnẹ Nọ O You Owhẹ
You Ọghẹnẹ Nọ O You Owhẹ
“Whọ rẹ rehọ eva ra kpobi, gbe ẹzi ra kpobi, gbe iroro ra kpobi, you Ọnowo na Ọghẹnẹ ra.”—MATIU 22:37.
1, 2. Ẹsejọhọ eme ọ wha onọ orọ ujaje nọ o mae rro na ze?
O WỌHỌ nọ onọ nana o jọ oware nọ ahwo Farisi a jẹ rọ vravro gaga evaọ edẹ Jesu. Evaọ izi nọ i bu vi 600 nọ e jọ Uzi Mosis na, ovẹ o mai wuzou? Kọ uzi nọ o ta kpahe idheidhe? Whaọ, a jẹ hae rehọ ẹkwoma idheidhe wo erọvrẹ izieraha, a vẹ jẹ rehọ ai kẹ Ọghẹnẹ uyere. Manikọ uzi oyawo họ onọ o mai wuzou? Oyena u wuzou re, keme oyawo yọ oka ọvọ nọ Jihova o lele Abraham re.—Emuhọ 17:9-13.
2 Evaọ abọdekọ riẹ, ẹsejọhọ enọ e rẹ talamu iwuhrẹ nọ i n’otọ ze a je roro nnọ, nọ o rọnọ uzi kpobi nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ u wuzou na—dede nọ o sae wọhọ nọ ejọ e gbẹdẹ tere he—o thọ re a ta nnọ ujaje jọ o rro vi edekọ. Otu Farisi na a tẹ jiroro nọ a rẹ wha onọ avro nana bru Jesu, bi roro nnọ ẹsejọhọ ọ te ta ẹme jọ nọ a ti ro rri rie kuẹku. Omọvo rai jọ ọ tẹ nyabru Jesu, ọ tẹ nọe inọ: “Ujaje ovẹ o mae ro eva izi na?”—Matiu 22:34-36.
3. Ujaje vẹ Jesu ọ ta nnọ o mae rro?
3 Uyo nọ Jesu ọ kẹ u wuzou k’omai nẹnẹ gaga. Evaọ uyo riẹ, ọ fodẹ ugogo oware nọ o mai wuzou evaọ egagọ uzẹme. Be wariẹ eme nọ e rrọ Iziewariẹ 6:5, Jesu ọ ta nọ: “Whọ rẹ rehọ eva ra kpobi, gbe ẹzi ra kpobi, gbe iroro ra kpobi, you Ọnowo na Ọghẹnẹ ra. Onana họ ujaje ulogbo gbe o nọ o rọ aro.” Dede nọ ujaje ovuọvo ohwo Farisi na ọ yare, ivẹ Jesu ọ fodẹ. Be wariẹ eme nọ e rrọ Iruo-Izerẹ 19:18, ọ ta nọ: “O rọ avivẹ o wọhiẹ e re nọ, You omọfa epanọ who you oma ra.” Jesu o te dhesẹ nọ izi ivẹ nana i ru egagọ uzẹme via. Re a siẹe ba ẹnọ inọ o dhesẹ epanọ izi nọ i kiọkọ na i wuzou te unọjọ utọjọ, o te ku eme riẹ họ inọ: “Eva ijaje ivẹ enana uzi na soso gbe eruẹaro na ehwa e.” (Matiu 22:37-40) Evaọ uzoẹme nana, ma te ta kpahe onọ o mae rro evaọ usu ijaje ivẹ nana. Fikieme o jẹ gwọlọ nọ ma re you Ọghẹnẹ? Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ ma you rie? Kọ ẹvẹ ma sae rọ bọ uyoyou yena ga? O roja re ma riẹ iyo enọ nana keme re ma sai ru Jihova eva were, ma rẹ rehọ udu mai kpobi, ẹwẹ, gbe iroro mai kpobi you rie.
Epanọ Uyoyou U Wuzou Te
4, 5. (a) Fikieme uyo nọ Jesu ọ kẹ u gbe ro gbe ohwo Farisi na unu hu? (b) Eme ọ ghare Ọghẹnẹ obọ vi idhe?
4 O wọhọ nnọ uyo nọ Jesu ọ kẹ na u gbe ohwo Farisi na unu hu. Ọ riẹ nnọ uyoyou nọ a re wo kẹ Ọghẹnẹ o rrọ abọ ologbo ọrọ egagọ uzẹme, dede nọ ibuobu i bi dhesẹ uyoyou utioye na ha. Evaọ uwou-egagọ na, o jọ uruemu rai re a se olẹ egagọ rai jọ nọ a re se Shema na do via, yọ eme nọ e rrọ Iziewariẹ 6:4-9, enọ Jesu ọ rehọ eme riẹ no ze na, e rrọ abọjọ olẹ na. Wọhọ epanọ ikere Mak nọ i wo ikuigbe evona o ta, ohwo Farisi na ọ tẹ ta kẹ Jesu nọ: ‘Owuhrẹ, whọ riẹ ta, ọye ọvo; ọfa ọ rọ họ rekọ ọye ọvo; whọ rẹ rọ eva ra kpobi you yei, gbe areghẹ kpobi, gbe ogaga kpobi, gbe who you omọfa epanọ who you oma ra, u vi iwegọ emahọ ọsoso kpobi gbe iwegọ edekọ.’—Mak 12:32, 33.
5 Uzẹme, dede nọ Uzi na o gwọlọ idhe emahọ gbe idhe efa, oware nọ Ọghẹnẹ o re rri họ uyoyou nọ o rrọ udu idibo riẹ. Idhe nọ a rehọ omuedi dhe kẹ Ọghẹnẹ avọ uyoyou gbe emamọ eva e ghare vi idhe nọ a rehọ igodẹ udhusoi ro dhe avọ eva iyoma. (Maeka 6:6-8) Kareghẹhọ ikuigbe aye-uku oyogbere nọ Jesu o muẹrohọ eva etẹmpol obọ Jerusalẹm na. Ibigho esese ivẹ nọ o fihọ etehe unevaze na e rẹ sae tubẹ dẹ omuedi ọsese ọvo ho. Ghele na, unevaze yena, onọ aye na ọ rehọ uyoyou nọ o wo kẹ Jihova ru na, o ghare riẹ obọ vi igho buobu nọ edafe na a kẹ. (Mak 12:41-44) O rrọ oware uduotahawọ gaga re ma riẹ nnọ oware nọ Jihova ọ mai rri ghare họ oware nọ ohwo kpobi, makọ oghẹrẹ uyero riẹ kẹhẹ, ọ rẹ sai ru—eyou nọ ma re you rie.
6. Eme Pọl o kere kpahe epanọ uyoyou u wuzou te?
6 Bi dhesẹ epanọ uyoyou o roja te evaọ egagọ uzẹme, Pọl ukọ na o kere nọ: “Mẹtẹ make be jẹ ẹrọo-unu ahwo gbe ọrọ ikọ-odhiwu, re me wo uyoyou hu, mẹ rẹte wọhọ ẹroo nọ o re do, hayo edo ẹgogo odhogu. Mẹ tẹ maki wo okẹ aruọruẹ, mẹ jẹ riẹ otọ eware ididi kpobi, avọ eriariẹ kpobi, re mẹtẹ maki wo orọwọ kpobi, makọ igbehru me ve wolo ai, re me gbe wo uyoyou hu yọ omẹ rọ odẹ-oware ovo ho. Re mẹtẹ make kpare eyero mẹ kpobi rọ kẹ amọfa, mẹ tẹ make rọo nọ oma mẹ oto, re me gbe wo uyoyou hu yọ me wo erere ọvo ho.” (1 Ahwo Kọrint 13:1-3) U re vevẹ, uyoyou o roja otẹrọnọ egagọ mai e rẹ were Ọghẹnẹ. Rekọ ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ ma you Jihova?
Epanọ Ma re Ro Dhesẹ nọ Ma You Jihova
7, 8. Ẹvẹ ma re ro dhesẹ uyoyou mai kẹ Jihova?
7 Ahwo buobu a rọwo inọ uyoyou yọ oware nọ a rẹ sae kpọ họ. Ghele na, uvi uyoyou o rrọ oware nọ o rẹ jọ udu ọvo ho. Ma rẹ rehọ owojẹ dhesẹ iẹe via. Ebaibol na o dhesẹ uyoyou wọhọ “emamọ edhere” gbe wọhọ oware nọ ma rẹ ‘gwọlọ.’ (1 Ahwo Kọrint 12:31; 14:1) A tuduhọ Ileleikristi awọ inọ a you, orọnikọ “orọ ẹme-unu hu, hayo ẹrọo unu hu, rekọ eva eruo gbe eva uzẹme.”—1 Jọn 3:18.
8 Uyoyou kẹ Ọghẹnẹ o rẹ wọ omai ru oware nọ o rẹ were iẹe eva, jẹ rehọ ẹkwoma ẹmeunu gbe uruemu mai thọ jẹ kpare esuo riẹ kpehru. U re ru nọ ma gbe you akpọ na avọ idhere riẹ hẹ. (1 Jọn 2:15, 16) Enọ i you Ọghẹnẹ a re mukpahe eyoma. (Olezi 97:10) Uyoyou kẹ Ọghẹnẹ o tẹ jẹ gwọlọ nọ ma re you erivẹ mai, onọ ma te ta ẹme te evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na. Ofariẹ, uyoyou kẹ Ọghẹnẹ o gwọlọ ẹmeoyo. Ebaibol e ta nọ: “Uyoyou Ọghẹnẹ ona, nnọ ma re koko ijaje riẹ.”—1 Jọn 5:3.
9. Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ uyoyou riẹ kẹ Ọghẹnẹ?
9 Jesu ọ rehọ uruemu riẹ kẹ uvi oriruo ọrọ oware nọ u dhesẹ re a you Ọghẹnẹ. Uyoyou o wọ riẹ no odhiwu ze te rria otọakpọ na. Uyoyou o wọ riẹ rehọ orro kẹ Ọsẹ riẹ ẹkwoma eware nọ o ru je wuhrẹ. Uyoyou o wọ riẹ “hrẹ oma riẹ kpotọ ọ tẹ rọwo whu.” (Ahwo Filipai 2:8) Ẹmeoyo yena—onọ o rrọ odhesẹvia uyoyou riẹ na—u rovie edhere rọ kẹ ahwo nọ i wo ẹrọwọ re a wo edikihẹ okiẹrẹe evaọ aro Ọghẹnẹ. Pọl o kere nọ: “Wọhọ epanọ a rọ fiki ẹme-ọsibeyo omọvo [Adamu] ru ibuobu erahauzi na, nwanọ ere ẹmeoyo omọvo [Jesu Kristi] ibuobu iro wo ẹrẹreokie re.”—Ahwo Rom 5:19.
10. Fikieme uyoyou kẹ Ọghẹnẹ o rọ gwọlọ ẹmeoyo?
10 Wọhọ Jesu, ma re dhesẹ uyoyou mai ẹkwoma ẹmeoyo kẹ Ọghẹnẹ. Jọn, ukọ nọ Jesu o you gaga na, o kere nọ: “Onana họ uyoyou, re ma rọ kpahọ ijaje riẹ.” (2 Jọn 6) Enọ i gine you Jihova a rẹ gwọlọ nọ Jihova ọ kpọ ae. Fikinọ a riẹ nnọ ae ọvo a sae kpọ ẹnyonya rai ziezi hi, a fievahọ areghẹ Ọghẹnẹ jẹ be roma kpotọ kẹ ọkpọvio oyoyou riẹ. (Jerimaya 10:23) A wọhọ ahwo Bẹria anwae nọ i wo uvi iroro enọ e rehọ “oghọghọ” jẹ ẹme Ọghẹnẹ rehọ, nọ i wo uvi isiuru re a ru oreva Ọghẹnẹ. (Iruẹru 17:11) A roma totọ kiẹ Ikereakere na riwi re a wo otoriẹ oreva Ọghẹnẹ ziezi, onọ u fi obọ họ kẹ ae dhesẹ uyoyou avọ ẹmeoyo.
11. Eme u dhesẹ re ma rehọ udu mai, iroro mai, ẹwẹ, gbe ẹgba mai kpobi ro you Ọghẹnẹ?
11 Wọhọ epanọ Jesu ọ ta, uyoyou kẹ Ọghẹnẹ o kẹre te udu mai, iroro mai, ẹwẹ, gbe ẹgba mai kpobi. (Mak 12:30) Uyoyou utioye na u re no udu ze, kpomahọ iroro gbe isiuru mai, o vẹ k’omai isiuru nọ ma re ro ru Jihova eva were. Ma rẹ rehọ iroro mai you rie re. Orọnikọ aro tuẹtu ma be rọ gọe he; ma riẹ oghẹrẹ ohwo nọ Jihova ọ rrọ—ekwakwa-aghae riẹ, itee, gbe ẹjiroro riẹ. Ma rẹ jẹ rehọ ẹwẹ mai, koyehọ uzuazọ mai kpobi rọ gọe je jiri ei. Ma vẹ jẹ rehọ ẹgba mai kpobi rọ gọe re.
Oware nọ Ma Je You Jihova
12. Fikieme Ọghẹnẹ ọ rọ gwọlọ nọ ma you rie?
12 Oware jọ nọ o rẹ lẹliẹ omai you Jihova họ, o rẹro nọ ma rẹ raro kele iei. Ọghẹnẹ họ ehri gbe uzedhe oriruo uyoyou. Jọn ukọ na o kere nọ: “Ọghẹnẹ họ uyoyou.” (1 Jọn 4:8) A ma ahwo-akpọ evaọ uwoho Ọghẹnẹ; a ma omai evaọ edhere nọ ma sai ro dhesẹ uyoyou. Evaọ uzẹme, uyoyou Jihova o bi ro su. Enọ ọ gwọlọ re a jọ otọ esuo riẹ họ enọ e be gọe fikinọ a you je wo isiuru kpahe edhere okiẹrẹe nọ o bi ro su. Evaọ uzẹme, uyoyou o roja kẹ udhedhẹ gbe okugbe emama kpobi.
13. (a) Fikieme a rọ ta kẹ emọ Izrẹl nọ: ‘You Ọnowo na Ọghẹnẹ rai’? (b) Fikieme o rọ rrọ oware nọ o gba re Jihova o rẹro mi omai nọ ma you rie?
13 Ẹjiroro ọfa nọ ma re ro you Jihova họ, eware nọ o ru k’omai no e d’omai ẹro fia. Kareghẹhọ inọ Jesu ọ ta kẹ ahwo Ju nọ: ‘Wha re you Ọnowo na Ọghẹnẹ rai.’ Orọnikọ ohwo jọ nọ a riẹ hẹ ọye a ta kẹ ae nnọ a you na ha. Ohwo nọ ọ ta kẹ ai nnọ a you na yọ ọnọ o you rai no. Jihova ọ jọ Ọghẹnẹ rai. Ọye ọ rehọ e rai no Ijipti ziọ Ẹkwotọ Eyaa na, Ọnọ ọ thọ rai, ko ai, jẹ sẹro rai, Ọnọ ọ rehọ uyoyou whọku ai. Yọ nẹnẹ, Jihova họ Ọghẹnẹ mai, ọnọ ọ rehọ Ọmọ riẹ kẹ wọhọ ẹtanigbo re ma ruẹsi wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Fikiere o ginẹ rrọ oware nọ o gba re Jihova o rẹro nọ ma re you rie re. Ẹhẹ, uyoyou nana o wọhọ ifo; a tuduhọ omai awọ nọ ma you Ọghẹnẹ nọ o you omai. Uyoyou mai o rọ rọkẹ Ọnọ “ọ kaki you omai.”—1 Jọn 4:19.
14. Edhere vẹ uyoyou Jihova o rọ wọhọ orọ ọyewọ oyoyou?
14 Uyoyou nọ Jihova o wo kẹ ahwo-akpọ o wọhọ uyoyou nọ ọyewọ o re wo kẹ emọ riẹ. Dede nọ a gba ha, esẹgbini iyoyou a re ruiruo gaga ikpe buobu re a rẹrote emọ rai, raha igho buobu gbe eware efa rọ sẹro emọ rai. Esẹgbini a re wuhrẹ, tuduhọ, thọ, jẹ whọku emọ rai keme a gwọlọ nọ u woma kẹ ai re a jẹ wereva. Eme esẹgbini e rẹ gwọlọ mi emọ rai? A rẹ gwọlọ nọ emọ rai a you rai re a jẹ kareghẹhọ eware nọ a wuhrẹ i rai nọ e rẹ wha erere se ai. Kọ o gbẹ rrọ oware iroro re Ọsẹ obọ odhiwu mai nọ ọ rrọ gbagba o rẹro mi omai nọ ma re dhesẹ edẹro kẹ eware kpobi nọ o ru k’omai no?
Epanọ Ma Sai ro Wo Uyoyou kẹ Ọghẹnẹ
15. Eme họ owojẹ ọsosuọ evaọ ewo uyoyou kẹ Ọghẹnẹ?
15 Ma re ruẹ Ọghẹnẹ hayo yo urru riẹ hẹ. (Jọn 1:18) Ghele na, o zizie omai re ma mu usu uyoyou kugbei. (Jemis 4:8) Ẹvẹ ma sai ro ru ere? Owọ ọsosuọ nọ ma rẹ jẹ nọ ma tẹ gwọlọ you ohwo họ, ma rẹ riẹ ohwo na ziezi; o re bẹbẹ re ma wo uyoyou udidi kẹ ohwo nọ ma riẹ hẹ. Jihova ọ kẹ omai Ẹme riẹ no, Ebaibol na, re ma sai wuhrẹ kpahe iẹe. Oye jabọ nọ Jihova, ẹkwoma ukoko riẹ, ọ be rọ tuduhọ omai awọ nnọ ma se Ebaibol na ẹsikpobi na. Ebaibol na i re wuhrẹ omai kpahe Ọghẹnẹ, oghẹrẹ ohwo nọ ọ rrọ, gbe oghẹrẹ nọ o yeri kugbe ahwo evaọ ikpe idu buobu nọ i kpemu no. Nọ ma bi roro kpahe ikere itieye na, uyoyou nọ ma wo kẹe gbe otoriẹ mai kpahe iẹe e te rro haro.—Ahwo Rom 15:4.
16. Ẹvẹ eroro kpahe odibọgba Jesu u re ro ru uyoyou mai kẹ Ọghẹnẹ rro?
16 Ugogo edhere nọ ma rẹ rọ rro evaọ uyoyou mai kẹ Jihova họ erorokpahe uzuazọ gbe odibọgba Jesu. Whaọ, Jesu ọ raro kele Ọsẹ riẹ gbagba te epanọ ọ sae rọ ta nọ: “Ọ nọ ọ ruẹ omẹ ọ ruẹ Ọsẹ na” no. (Jọn 14:9) Kọ ọdawẹ nọ Jesu o dhesẹ nọ ọ rọ kpare ọmọ ọvo aye-uku jọ u gbe duobọte omai udu? (Luk 7:11-15) Kọ o gbẹ rrọ oware isiuru re ma riẹ nnọ Jesu—Ọmọ Ọghẹnẹ gbe ọzae nọ ọ mae rro nọ ọ rria no na—o dhesẹ omarokpotọ nọ ọ wozẹ awọ ilele riẹ? (Jọn 13:3-5) Kọ u gbe duobọte owhẹ udu nọ whọ riẹ nnọ dede nọ ọ rro je wo areghẹ vi ahwo kpobi, ọ whẹtiẹ ahwo kpobi họ oma, makọ emaha dede? (Mak 10:13, 14) Nọ ma bi roro didi kpahe eware nana, ma vẹ te jọ wọhọ Ileleikristi nọ Pita o kere kpahe na: “Nọ wha te rueriẹ e he, wha you rie.” (1 Pita 1:8) Nọ uyoyou mai kẹ Jesu o be rro na, ere uyoyou mai kẹ Jihova o rẹ rro re.
17, 18. Eruẹrẹfihotọ uyoyou Jihova vẹ ma re roro kpahe nọ u re ru uyoyou mai kẹe rro?
17 Edhere ọfa nọ ma rẹ rọ rro evaọ uyoyou mai kẹ Ọghẹnẹ họ, ma re roro didi kpahe eruẹrẹfihotọ uyoyou buobu nọ o ru re ma ruẹse reawere uzuazọ—erru emama, eware awere buobu nọ ma rẹ re, usu awere orọ emamọ egbẹnyusu, gbe eware efa buobu nọ e rẹ k’omai omawere gbe evevọwẹ. (Iruẹru 14:17) Epanọ ma wuhrẹ kpahe Ọghẹnẹ mai te, ere ẹjiroro nọ ma re ro wo ovuhumuo kẹ ewoma gbe ọghoruo riẹ ọ rẹ rro te. Roro kpahe eware nọ Jihova o ru kẹ owhẹ no. Kọ whọ gbẹ rọwo inọ o te ọnọ who re you?
18 Usu ekẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai no họ uvẹ nọ ma rẹ rọ lẹ sei eva oke kpobi, yọ ma riẹ nnọ “ọnọ o re yo elẹ” na ọ be gaviezọ k’omai. (Olezi 65:2) Jihova ọ kẹ Ọmọ oyoyou riẹ udu nọ o re ro su je bruoziẹ. Rekọ, ọ rehọ udu nọ a re ro yo elẹ họ omọfa obọ họ, makọ Ọmọ riẹ dede. Ọye ọvo ọ rẹ gaviezọ kẹ elẹ mai. Fikiere uvi ọdawẹ nọ Jihova o bi dhesẹ u re si omai kẹle iẹe.
19. Eyaa Jihova vẹ i re si omai kẹle iẹe?
19 Oma o rẹ jẹ wọ omai si kẹle Jihova nọ ma te roro kpahe eware nọ ọ ruẹrẹ họ obaro kẹ ahwo-akpọ. Ọ yeyaa no inọ o ti si ẹyao, uweri, gbe uwhu no. (Eviavia 21:3, 4) Ọ tẹ rehọ ahwo ziọ ẹgbagba no, uvumọ ohwo ọ gbẹ te ruẹ uye ẹyao iroro, ọkora, hayo okpẹtu hu. Ohọwo, uvuhu, gbe ẹmo e gbẹ te jọ ofa ha. (Olezi 46:9; 72:16) Otọakpọ na u ti zihe ruọ aparadase. (Luk 23:43) Jihova ọ te rehọ eghale nana ze, orọnikọ fikinọ o gba riẹ họ họ, rekọ fikinọ o you omai.
20. Eme Mosis ọ ta kpahe erere uyoyou nọ a re wo kẹ Jihova?
20 Fikiere, ma wo ẹjiroro nọ ma re ro you Ọghẹnẹ mai je ru uyoyou yena rro. Kọ who ti ru uyoyou ra kẹ Ọghẹnẹ ga viere, kẹe uvẹ re ọ kpọ idhere ra? Obọ ra ẹme na ọ rrọ. Mosis ọ riẹ irere nọ i re noi ze nọ ma tẹ ruabọhọ eyou Jihova. Mosis ọ ta kẹ emọ Izrẹl nọ: “Wha [salọ] uzuazọ, re whai avọ emọ rai a ruẹse zọ, wha you ỌNOWO na Ọghẹnẹ rai, je yo uru riẹ, jẹ dhẹ gbalọ iẹe; oye na họ uzuazọ kẹ owhai gbe edẹ i krẹkri.”—Iziewariẹ 30:19, 20.
Kọ Whọ Kareghẹhọ?
• Fikieme u ro fo inọ ma you Jihova?
• Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nnọ ma you Ọghẹnẹ?
• Ẹjiroro vẹ ma wo nọ ma re ro you Jihova?
• Ẹvẹ ma re ro wo uyoyou kẹ Ọghẹnẹ?
[Enọ Uwuhrẹ]
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 15]
Jihova o gine rri oware jọ nọ mai kpobi ma rẹ sai ru ghaghae—eyou nọ ma re you rie
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 18]
“Ọ nọ ọ ruẹ omẹ ọ ruẹ Ọsẹ na” no.—Jọn 14:9