A Rẹ Ruẹ Areghẹ Jihova Evaọ Emama

“Keme eware riẹ nọ a te ruẹ no emuhọ akpọ na ze he . . . a tẹ rehọ eware nọ ọ ma na bi ro riwi ai muẹ.”—ROM 1:20.

1. Ẹvẹ ereghẹ akpọ na i kpomahọ ahwo jọ te no nẹnẹ?

 NẸNẸ a re dhesẹ ahwo jọ inọ a wo areghẹ gaga, rekọ orọnọ uvi “areghẹ” a gine wo ho. Ahwo jọ a rẹ ta nnọ ohwo nọ o wo areghẹ họ ọnọ o wo eriariẹ gaga. Rekọ iwareghẹ akpọ na a rẹ sae kẹ emamọ ohrẹ nọ o rẹ lẹliẹ ohwo yere emamọ uzuazọ họ. Ukpoye, ‘ofou uwuhrẹ kpobi o bi fi’ enọ e kezọ kẹ ehrẹ ahwo otiọye na ‘kpenẹ avọ enẹ.’—Ẹf. 4:14.

2, 3. (a) Fikieme ma sae rọ ta nọ Jihova ọvo “o wo areghẹ”? (b) Edhere vẹ areghẹ nọ o re no obọ Ọghẹnẹ ze o ro wo ohẹriẹ no orọ akpọ na?

² Ahwo nana a wo ohẹriẹ gaga no enọ i wo uvi areghẹ, onọ u re no obọ Jihova Ọghẹnẹ ze. Ebaibol e ta k’omai inọ Jihova ọvo “o wo areghẹ.” (Rom 16:27) Ọ riẹ ehrugbakpọ na lafi, te epanọ a rọ mae. Izi nọ e be kpọ ekwakwa ehrugbakpọ na, enọ ahwo-akpọ a rẹroso kẹ iruẹru rai, yọ emama Jihova. Fikiere, ikpeware nọ ahwo-akpọ a bi ku i re gbe Ọghẹnẹ unu hu, yọ ereghẹ ididi erọ akpọ nana i re si ei urru gbe he. “Areghẹ akpọ ọnana ugheghẹ obọ Ọghẹnẹ.”—1 Kọr. 3:19.

³ Ebaibol e ta k’omai inọ Jihova ọ rẹ kẹ idibo riẹ “areghẹ.” (Itẹ 2:6) Wo ohẹriẹ no eriariẹ-ikpehru ahwo-akpọ, areghẹ nọ u re no obọ Ọghẹnẹ ze o re su ohwo thọ họ. Ukpoye, ohwo nọ o wo areghẹ nọ u no obọ Ọghẹnẹ ze ọ rẹ jẹ emamọ iroro, yọ a rẹ jọ iroro-ejẹ riẹ ruẹ eriariẹ egbagba gbe otoriẹ. (Se Jemis 3:17.) Areghẹ Jihova u gbe Pọl ukọ na unu. O kere nọ: “O! Wha ri edidi efe, gbe areghẹ, gbe ẹriẹ Ọghẹnẹ! Epanọ izieibro riẹ idhere te, gbe epanọ a sae riẹ idhere riẹ hẹ!” (Rom 11:33) Fikinọ Jihova o wo areghẹ kpobi, u mu omai ẹro inọ izi riẹ e rẹ kpọ ohwo yere emamọ uzuazọ. O ginẹ rrọ ere keme Jihova ọ riẹ vi ohwo kpobi oware nọ ma gwọlọ re ma ruẹse were eva.—Itẹ 3:5, 6.

Jesu—“Osu Iruo”

4. Edhere jọ vẹ ma rẹ sae rọ riẹ kpahe areghẹ Jihova?

⁴ A rẹ sae jọ eware nọ Jihova ọ ma ruẹ areghẹ gbe ekwakwa aghae efa riẹ. (Se Ahwo Rom 1:20.) Emama riẹ kpobi, te esese te ilogbo, i dhesẹ oghẹrẹ ohwo nọ Jihova ọ rrọ via. Makọ oria nọ who rri kpobi, obọ odhiwu hayo otọ nọ ma bi thihi na, ma rẹ ruẹ imuẹro inọ ma wo Ọmemama jọ nọ o wo areghẹ gaga jẹ rrọ yoyou. Ma rẹ sai wuhrẹ eware buobu kpahe iẹe nọ ma tẹ kiẹ eware nọ ọ ma riwi.—Ol. 19:1; Aiz. 40:26.

5, 6. (a) U te no Jihova no, ono ọfa o kuobọgbe ma eware? (b) Eme ma te t’ẹme kpahe, kọ fikieme?

⁵ Orọnikọ Jihova ọvo ọ “ma odhiwu gbe akpọ” na ha. (Emu. 1:1) Ebaibol e ta inọ ikpe buobu taure a tẹ te ma eware nọ ma be rọ ẹro ruẹ na, Ọghẹnẹ ọ ma ohwo ẹzi jọ, yọ ẹkwoma riẹ ọ rọ “ma eware kpobi.” Omama ẹzi yena họ Ọmọ ọvo Ọghẹnẹ, “ọtuyẹ evaọ emama kpobi,” ọnọ ọ ziọ otọakpọ na uwhremu na nọ ma riẹ wọhọ Jesu.  (Kọl. 1:15-17) Wọhọ Jihova, Jesu o wo areghẹ. Evaọ uzẹme, ọye họ ohwo nọ a se areghẹ evaọ Itẹ uzou avọ 8 na. Uzou Ebaibol yena o te je se Jesu “osu iruo.”—Itẹ 8:12, 22-31.

⁶ Fikiere, a rẹ jọ emama akpọ na ruẹ areghẹ Jihova gbe ọrọ Osu Iruo riẹ, Jesu. Ma rẹ jọ emama na wuhrẹ eware buobu. Joma ta ẹme kpahe emama ene jọ nọ Itẹ 30:24-28 i dhesẹ inọ i “wo areghẹ thesiwa.” *

Ma rẹ Sae jọ Oma Emera Wuhrẹ Obọkruga

7, 8. Oware vẹ u gb’owhẹ unu kpahe amara jọ?

⁷ Ma te rri oghẹrẹ nọ a ma emera na gbe eware nọ a re ru, ma rẹ sai wuhrẹ eware buobu no obọ rai ze dede nọ “e rẹ kakawo.” Wọhọ oriruo, roro kpahe areghẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ emera.—Se Itẹ 30:24, 25.

⁸ Ekiotọ a ta nnọ a tẹ ghale emera nọ e rrọ akpọ na kpobi fihọ ahwo-akpọ, unu nọ i re te omomọvo i re bu te idu egba ivẹ (200,000), aikpobi na e be jọ otọ na ru iruo t’aso t’uvo. Emera kpobi i re wo uwou nọ e rẹ rria, yọ oghẹrẹ emera esa e rẹ jariẹ: ovie-aye, erọ ezae, gbe iruiruo. Eko esa na duọ oghẹrẹ iruo nọ i re ru ro fi obọ họ rẹrote ẹgwọlọ uwou na. Oghẹrẹ amara jọ ọ riẹ nọ o wo ona nọ ọ rẹ rọ ruẹrẹ emu họ. I re ru oria nọ e be ria wou eware, i re bru ẹbe wọ no oria ruọ oria, e vẹ jẹ ruẹrẹ otọ na họ ziezi re e ruẹsi wo emuore buobu. Ekiotọ jọ a ruẹ no nnọ emera nana e rẹ dina somahọ omojọ otẹrọnọ a wo emuore buobu evaọ uwou rai. *

9, 10. Ẹvẹ ma sae rọ raro kele obọkruga orọ emera?

⁹ Ma rẹ sai wuhrẹ mi emera. I wuhrẹ omai inọ ohwo o te kru obọ ga ọ rẹ ruẹ emu re. Ebaibol e ta kẹ omai nọ: “O Ọyẹlẹ nya i ri ehẹhẹ, re who wuhrẹ uruemu rai, re who wo areghẹ. A wo oletu hu, a wo [ọsogba] ha, hayo osu hu, oke uvo-ewhru a rẹ ruẹrẹ emu rai kpahe, oke ivuẹvu a re koko eware rai họ.” (Itẹ 6:7) Jihova avọ Jesu, Osu Iruo riẹ, a re ru iruo gaga. Jesu ọ ta nọ: “Ọsẹ mẹ o gbe bi ru iruo rite enẹna, me te je bi ru re.”—Jọn 5:17.

¹⁰ Ma rẹ raro kele Ọghẹnẹ avọ Kristi kru obọ ga evaọ iruo. Makọ owha-iruo nọ ma wo evaọ ukoko Ọghẹnẹ, mai kpobi ma rẹ jọ “owhreze iruo Ọnowo na.” (1 Kọr. 15:58) Fikiere, u re kiehọ re ma lele uthubro nọ Pọl ọ kẹ Ileleikristi obọ Rom na: “Wha moyẹlẹ eva iruo ho, wha jọ jajaja eva Ẹzi, wha gọ Ọnowo na.” (Rom 12:11) Oma nọ ma be dawo ro ru oreva Jihova o rrọ uvrẹvru hu,  keme Ebaibol e k’omai imuẹro nọ: “Ọghẹnẹ ọ kare ọ rọ ẹrẹreokie he nọ iruo rai i re vẹro ho gbe uyoyou nọ [wha] be rehọ fiki riẹ ruẹ.”—Hib. 6:10.

Ọthọwẹ no Enwoma Abọ-Ẹzi

11. Dai dhesẹ oghẹrẹ nọ baja ọ rrọ.

¹¹ Arao nọ a re se baja ọ rẹ kakao re, rekọ ọ rẹ sai wuhrẹ omai ikpeware. (Se Itẹ 30:26.) Ọ dina tho ọruke, rekọ ezọ riẹ e rrọ kakao yọ awọ riẹ e rrọ kpẹkpẹe. Eria igbehru arao ọsese nana ọ rẹ rria. Ibiaro riẹ nọ e rẹ fiọfiọfiọ i re fi obọ họ kẹe kake kparo ruẹ enwoma, yọ ighogho itho nọ ọ rẹ rria o rẹ thọe no obọ erao ijihẹ. Fikinọ baja e rẹ jọ buobu evaọ eghogho ọvo, e rẹ sae họre ewegrẹ, uwou rai o vẹ jẹ jọ ruọruọruọ evaọ oke uriri. *

12, 13. Eware vẹ ma rẹ sai wuhrẹ mi baja?

¹² Eme ma rẹ sae jọ obọ baja wuhrẹ? Orọ ọsosuọ, riẹ nnọ arao nana o re kpoma fihọ kẹ enwoma ha. Ukpoye ọ rẹ fiọfiọ ẹro re ọ ruẹ enwoma evaọ ugbo, yọ ọ rẹ nya thabọ no ighogho ho re ọ sae dhẹ ruọ eva rai nọ ọ tẹ ruẹ enwoma. Epọvo na re, ma rẹ jaja aro vi evaọ abọ-ẹzi re ma sae ruẹ enwoma nọ e rrọ akpọ Setan. Pita ukọ na ọ kẹ Ileleikristi ohrẹ nọ: “Jaja aro vi, he roro. Ọwegrẹ ra ukumuomu na, ọ [wọhọ okpohrokpo] nọ obi do enu, be guọlọ ọjọ nọ ọ rẹ ria.” (1 Pita 5:8) Okenọ Jesu ọ jọ otọakpọ, o muẹrohọ otọ ziezi kẹ oma nọ Setan ọ be dawo re o gele ei kie. (Mat. 4:1-11) Jesu o fi emamọ oriruo h’otọ kẹ ilele riẹ!

¹³ Edhere jọ nọ ma rẹ sai ro muẹrohọ otọ họ, ma re fi eware nọ Jihova o bi wuhrẹ omai họ iruo ziezi. Ma re gbabọkẹ isase Ebaibol gbe ekpohọ iwuhrẹ hẹ. (Luk 4:4; Hib. 10:24, 25) Ofariẹ, wọhọ epanọ baja ọvo ọ rẹ sae jọ usu goli hi na, o gwọlọ inọ ma re bikẹle ibe Ileleikristi mai re ma ruẹsi “wo oma osasọ kugbe.” (Rom 1:12) Ma tẹ be dawo utho ẹgba mai re ma ruẹsi wo ọthọwẹ Jihova, yọ ma bi dhesẹ nnọ ma rọwo kugbe Devidi ọso-ilezi na, ọnọ o kere nọ: “ỌNOWO họ eri mẹ, oria esino ogaga mẹ, Osiwi mẹ, Ọghẹnẹ mẹ, ẹzẹ ogaga mẹ, ọye me re fi eva họ.”—Ol. 18:2.

 Ithihakọ Ghelọ Ọwọsuọ

14. Dede nọ a rẹ sai se abaka ọvo gb’oware he, kọ ẹvẹ kpahe owa ebaka?

¹⁴ Ma rẹ sai je wuhrẹ mi abaka. Whọ tẹ ruẹ abaka ọvo who re sei gb’oware he, rekọ owa ebaka u re mu urirẹ. (Se Itẹ 30: 27.) A riẹ nnọ ebaka e rẹ raha ọraha gaga, fikiere nọ owa ebaka e tẹ wọ ruru udhu nọ u te evuo no, a rẹ re udhu na kpobi muotọ. Ebaibol e rehọ edo owa emera nọ e rẹ ra usu ọvo wọhọ ebaka rọ wawo edo ekẹkẹ-ẹmo gbe edo erae nọ e be mahe ẹbe. (Joẹl 2:3, 5) Ẹsejọ nọ ahwo a tẹ ruẹ owa ebaka, a ve koko erae họ re e ruẹse ra thabọ, rekọ onana o rẹ whaha ae he. Fikieme? Ebaka nọ i bi whu kie fihọ erae na i re furie erae na no, enọ e rrọ uzuazọ e vẹ ruabọhọ obonọ e be ra kpohọ. Dede nọ i wo ovie hayo osu hu, owa ebaka e rẹ ra wọhọ ogbaẹmo nọ u wo okugbe ọvo, nọ i re fi ọzadhe kpobi kparobọ. *—Joẹl 2:25.

15, 16. Ẹvẹ iwhowho Uvie ọgbọna a rọ wọhọ owa ebaka?

¹⁵ Joẹl ọruẹaro na ọ rehọ iruo idibo Jihova rọ wawo oware nọ owa ebaka e rẹ sai ru. O kere nọ: “Wọhọ iletu-ẹmo nọ e rẹ họre jẹ wọhọ elakpa-ẹmo nọ e jẹ wawọ ugbẹhẹ na; Ọvuọ edhere riẹ ọ tẹ nya, a no idhere rai hi. Ae ohwo o je gele ohwo ho, ae ọvuọ edhere riẹ a jẹ nya: a te dulahwe udevie ekuakua ẹmo na yọ a da rai ji hi.”—Joẹl 2:7, 8.

¹⁶ Eruẹaruẹ nana e nwani dhesẹ enọ i bi whowho Uvie Ọghẹnẹ nẹnẹ vevẹ. “Ugbẹhẹ” ọwọsuọ ọvuọvo nọ ọ sae da iruo usiuwoma ota rai ji no o riẹ hẹ. Ukpoye, a be raro kele Jesu, ọnọ o ru oreva Ọghẹnẹ dede nọ ahwo buobu a se riẹ. (Aiz. 53:3) Ginọ uzẹme inọ Ileleikristi jọ a kie fihọ “udevie ekuakua ẹmo na” keme a kpe rai fiki ẹrọwọ rai. Ghele na, iruo usiuwoma  ota na o gbẹ be nyaharo, yọ unu iwhowho Uvie i bi dhe ebuebu. Evaọ uzẹme, ukpokpoma u tube fi obọ họ vaha emamọ usi na no te obọ ahwo nọ ovuẹ Uvie na o hai t’oma ha. (Iruẹru 8:1, 4) Kọ evaọ usiuwoma ota ra, who dhesẹ odiri no wọhọ ebaka, makọ nọ ahwo a te bi dhesẹ ababọ isiuru gbe ọwọsuọ?—Hib. 10:39.

“Dhẹ Gbalọ Oware Uwoma”

17. Fikieme evawọ ọhọruwou e rẹ rọ tamu oria nọ ọ rrọ rioriorio?

¹⁷ Ọhọruwou nọ o te oware ovo ho na ọ rẹ daezọ sọ o ti kie he. Itẹ 30:28 (NW) o ta nọ: “Ọhọruwou ọ rẹ dadabọ mu eware, yọ ọ rẹ tubẹ jọ uwou-ovie dede.” Evaọ uzẹme, oghẹrẹ nọ ọhọruwou ọ rẹ rọ gadiẹ igbẹhẹ tubẹ jọ ehru isilini nọ e rrọ riẹriẹriẹ nya yọ o kie he u tube gbe egbaeriariẹ unu no dede. Ẹvẹ ọhọruwou ọ be sai ro ru ei? Orọnikọ o fi egọmo họ evabọ gbe evawọ riẹ hẹ. Ukpoye, evabọ gbe evawọ ọhọruwou i wo egbẹ idu buobu nọ i wo eware nọ e wọhọ iriẹ. Iriẹ nana i wo eware nọ e wọhọ ifi nọ i ri buobu gaga. Ifi nana kpobi e rẹ tamu eware, yọ fikinọ e rrọ buobu e rẹ sai kru ọhọruwou na daji, makọ ọ tẹ be jọ ughẹgbe nọ a galevi dhẹ. Oghẹrẹ nọ ọhọruwou ọ rẹ rọ talamu eware u gbe ekiotọ unu te epanọ a rọ ta inọ a tẹ sai ru eware nọ e wọhọ evawọ ọhọruwou, a rẹ sae rehọ ai kru eware egbẹgbẹdẹ ivẹ kugbe. *

18. Ẹvẹ ma rẹ sae rọ “dhẹ gbalọ oware uwoma” ẹsikpobi?

¹⁸ Eme ma rẹ sai wuhrẹ mi ọhọruwou? Ebaibol e hrẹ omai nọ: “Wha mu kpahe oware nọ uyoma; wha dhẹ gbalọ oware uwoma.” (Rom 12:9) Eware iyoma nọ e rrọ akpọ Setan wowẹ e rẹ sae lẹliẹ omai gbabọkẹ izi Ọghẹnẹ. Wọhọ oriruo, ọtamuo mai re ma ru oware nọ u woma o rẹ sai whrehe ma tẹ be nyusu kugbe enọ i bi koko izi Ọghẹnẹ hẹ, makọ eva obọ isukulu hayo obọ iruo hayo ẹkwoma eware iyoma nọ a bi dhesẹ evaọ etehe-ughe gbe eria efa. Whọ kuvẹ re oyena o via k’owhẹ hẹ! Ebaibol e vẹvẹ omai unu nọ: “Who roro nọ who wo areghẹ hrọ họ.” (Itẹ 3:7) Ukpoye, fi emamọ ohrẹ nọ Mosis ọ kẹ emọ Izrẹl họ iruo: “Wha rẹ dhozọ ỌNOWO na Ọghẹnẹ rai, wha rẹ ga ae jẹ dhẹ gbalọ iẹe.” (Izie. 10:20) Ma tẹ be dhẹgbalọ Jihova, kiyọ ma be raro kele Jesu, ọnọ a ta kpahe nọ: “Who you ẹrẹreokie who te mukpahe umuomu.”—Hib. 1:9.

Eware nọ Ma Wuhrẹ no Emama Ze

19. (a) Ekwakwa-aghae Jihova vẹ whọ be jọ emama ruẹ? (b) Erere vẹ ma bi wo no iwuhrẹ Ọghẹnẹ ze?

¹⁹ Wọhọ epanọ ma ruẹ no na, ma rẹ jọ eware nọ Jihova ọ ma riẹ oghẹrẹ ohwo nọ ọ rrọ, yọ ma re wuhrẹ eware buobu no emama riẹ ze. Epanọ ma kiẹ emama Jihova te, ere areghẹ riẹ o re gb’omai unu te. Ma te bi fi eware nọ ma be jọ obọ Ọghẹnẹ wuhrẹ họ iruo, o te lẹliẹ omai wo evawere ziezi enẹna o vẹ jẹ thọ omai evaọ oke nọ o be tha. (Ọtausi. 7:12) Ẹhẹ, ma te ruẹ orugba ẹme nọ ọ rrọ Itẹ 3:13, 18 na: “Ohwo nọ o wo areghẹ ọ wereva gbe ohwo nọ o re ri oware muẹ. Ọye họ ure uzuazọ rọ kẹ ahwo nọ a dhẹ gbalọ iẹ; enọ eyọre riẹ whawha a re se ai oghọghọ.”

[Oruvẹ-obotọ]

Kọ Whọ Kareghẹhọ?

Eware ezi vẹ whọ rẹ sai wuhrẹ mi . . .

• amara?

• baja?

• ebaka?

• ọhọruwou?

[Enọ Uwuhrẹ]

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 16]

Kọ who bi kru obọ ga wọhọ amara nana?

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 17]

Arao nọ a re se baja na e rẹ rria kugbe buobu re e sae thọ omoma rai. Kọ who bi kuomagbe ibe Ileleikristi?

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 18]

Wọhọ ebaka, Ileleikristi a re thihakọ

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 18]

Wọhọ epanọ ọhọruwou ọ rẹ tatabọ mu oria na, Ileleikristi a rẹ dhẹgbalọ oware nọ u woma

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 18]

Stockbyte/Getty Images