Izoge—wha Ru Re Ahwo A Ruẹ Ẹnyaharo rai

“He dhe iruo enana erueruo, rehọ uvẹ ra kpobi kẹ ae, re ahwo kpobi a ruẹ ẹnyaharo ra.”—1 TIM. 4:15.

1. Oghẹrẹ uzuazọ vẹ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ kẹ emaha?

 “O GHỌGHỌ, O whẹ ọmoha na, evaọ oke upelẹ ra, jọ eva ra e vọ avọ oghọghọ evaọ edẹ upelẹ ra kpobi.” (Ọtausi. 11:9) Ere Solomọn Ovie owareghẹ na o kere. Jihova Ọghẹnẹ, ọnọ eme nana i no obọ riẹ ze, ọ gwọlọ inọ whai izoge na wha wereva. Ofariẹ, Jihova ọ gwọlọ re wha wereva evaọ edẹ uzuazọ rai kpobi. Rekọ eware buobu e rẹ sae thọ izoge na obọ nọ e rẹ sae raha evawere rai evaọ obaro. Makọ Job ọzae ẹrọwọ na ọ vioja fiki ebẹbẹ nọ i no “umuomu oke ọmoha” riẹ ze. (Job 13:26) Evaọ oke ọmaha gbe oke uzoge, Oleleikristi ọ rẹ jiroro buobu nọ i ti kpomahọ uzuazọ riẹ evaọ obaro. Ọ tẹ jiroro thọ, o sae wha ebẹbẹ buobu sei enọ ọ te vioja rai evaọ edẹ uzuazọ riẹ kpobi.—Ọtausi. 11:10.

2. Ohrẹ Ebaibol vẹ izoge a re fihọ iruo nọ u re fi obọ họ kẹ ae whaha ethobọ ilogbo?

² Rekọ u fo re izoge a rri otọ mu ziezi.  Roro kpahe ohrẹ nọ Pọl ukọ na ọ rọ kẹ Ileleikristi obọ Kọrint. O kere nọ: “Wha jọ emaha eva eroro rai hi; rekọ wha wo iroro wọhọ ọkpako.” (1 Kọr. 14:20) Ohrẹ nana nọ izoge a re fihọ iruo re a sai roro wọhọ ekpako u re fi obọ họ kẹ ae whaha ethobọ ilogbo.

3. Eme whọ rẹ sai ru re whọ kpako evaọ iroro?

³ Whọ tẹ rrọ ọmaha, kareghẹhọ nọ re ohwo ọ kpako evaọ iroro o gwọlọ omodawọ. Pọl ọ ta kẹ Timoti nọ: “Who ru re ohwo ọvo o ri owhẹ ọmaha ha, rekọ fi oriruo họ otọ kẹ enọ erọwo, evaọ ẹme-unu gbe uruemu, eva uyoyou, eva orọwọ, gbe eva ẹfuọ. . . . He kuomagbe ogbotu na se ikereakere ẹri na, hẹ ta usiuwoma, he wuhrẹ ahwo. . . . He dhe iruo enana erueruo, rehọ uvẹ ra kpobi kẹ ae, re ahwo kpobi a ruẹ ẹnyaharo ra.” (1 Tim. 4:12-15) U fo re izoge Ileleikristi a nyaharo re ahwo kpobi a jẹ ruẹ ẹnyaharo rai.

Eme Họ Ẹnyaharo?

4. Eme o gwọlọ re ohwo o wo ẹnyaharo abọ-ẹzi?

⁴ Ẹnyaharo họ “re ohwo o nwene no eyoma kpohọ ewoma.” Pọl ọ jẹ tuduhọ Timoti awọ re ọ daoma wo ẹnyaharo evaọ ẹme-unu, uruemu, uyoyou, ẹrọwọ, gbe ẹfuọ, avọ ona nọ ọ be rọ ta usiuwoma na. Ọ rẹ daoma jọ emamọ oriruo evaọ oghẹrẹ nọ o bi yeri uzuazọ. Fikiere u fo re Timoti ọ hai wo ẹnyaharo.

5, 6. (a) Okevẹ a ro mu ẹnyaharo Timoti họ ẹruẹ? (b) Ẹvẹ izoge nẹnẹ a sae rọ raro kele Timoti wo ẹnyaharo?

⁵ Okenọ Pọl o kere ohrẹ riẹ evaọ etoke jọ evaọ 61 C.E. rite 64 C.E., oke yena yọ Timoti ọ rrọ ọkpako ukoko nọ o wo eriariẹ ziezi. Orọnikọ obọnana o mu ẹnyaharo abọ-ẹzi họ ewo ho. Evaọ 49 C.E. hayo 50 C.E., okenọ Timoti ọ jọ oware wọhọ ikpe 20, “imoni nọ e rọ eva Listra gbe Ikọniọm a ta ẹme ezi riẹ gaga,” keme a ruẹ epanọ o wo ẹnyaharo te no. (Iruẹru 16:1-5) Evaọ oke yena, Pọl ọ wha Timoti lele oma evaọ erẹ imishọnare riẹ. Nọ Pọl o muẹrohọ epanọ Timoti o wo ẹnyaharo te no evaọ emerae jọ, o te vi ei kpobọ Tẹsalonika re ọ ruẹse sasa inievo nọ e jọ obei oma re ọ jẹ bọ ae ga. (Se 1 Ahwo Tẹsalonika 3:1-3, 6.) O rrọ vevẹ, amọfa a muẹrohọ ẹnyaharo Timoti evaọ okenọ ọ gbẹ jọ uzoge.

⁶ Whai izoge nọ e rrọ ukoko na, wha daoma re wha dhesẹ uruemu ezi enẹna, re ahwo kpobi a ruẹ ẹnyaharo rai evaọ ukoko na gbe onaa nọ wha bi ro wuhrẹ amọfa ẹme Ọghẹnẹ. “Areghẹ Jesu o [je] dhe evievihọ” evaọ okenọ ọ jọ ikpe 12. (Luk 2:52) Fikiere joma ta kpahe epanọ whọ rẹ sai ro wo ẹnyaharo evaọ eria esa evaọ uzuazọ: (1) whọ tẹ rrọ ẹbẹbẹ, (2) whọ tẹ be ruẹrẹ oma kpahe kẹ orọo, gbe (3) nọ whọ tẹ be daoma re whọ jọ uvi ọgbodibo.—1 Tim. 4:6.

Rehọ Iroro Egbagba Fi Ebẹbẹ Kparobọ

7. Ẹvẹ ebẹbẹ e rẹ sai kpomahọ izoge?

⁷ Carol, ọmọtẹ ikpe 17 jọ, ọ ta nọ, “Ẹsejọ fiki iroro, oma o rẹ jọ omẹ wọhọ nọ mẹ gbẹ rọwo no owezẹ ze he oye o mai woma.” * Fikieme ọkora o rọ jariẹ oma tere? Okenọ Carol ọ jọ ikpe ikpe, orọo ọsẹgboni riẹ o tẹ fa, kẹsena ọ tẹ jẹ ria kugbe oni riẹ, ọnọ o se izi Ọghẹnẹ gboja ha. Wọhọ Carol, ẹsejọhọ whọ be hai roro iroro gaga ababọ irẹro inọ eware i ti woma.

8. Ebẹbẹ vẹ Timoti o wo?

⁸ Timoti omariẹ ọ ruẹ uye ebẹbẹ buobu okenọ o je wo ẹnyaharo abọ-ẹzi. Wọhọ oriruo, o je “dhe ẹmẹmọ” fiki eva nọ e jẹ hẹ dae. (1 Tim. 5:23) Okenọ Pọl o vi ei kpobọ Kọrint re o ku ebẹbẹ nọ otujọ a jẹ  wha ze họ, enọ e jẹ ta nnọ Pọl o te ukọ họ, ọ tuduhọ ukoko na awọ inọ a “ru iruo na lọhọ” kẹ Timoti. (1 Kọr. 4:17; 16:10, 11) U muẹro inọ ozọ o jọ Timoti ẹro.

9. Eme họ iroro egbagba, kọ ẹvẹ u ro wo ohẹriẹ no ẹzi ozodhẹ?

⁹ Re o fi obọ họ kẹ Timoti, Pọl ọ kareghẹhọ iẹe uwhremu na nọ: ‘Ọghẹnẹ ọ kẹ omai ẹzi ozọ-odhẹ hẹ rekọ ẹzi ogaga gbe uyoyou avọ iroro egbagba.’ (2 Tim. 1:7) Ohwo nọ o wo ‘iroro egbagba’ o re roro oware te ziezi. Ohwo otiọye na ọ rẹ dawo utho ẹgba riẹ o tẹ make rọnọ eware e be nya oghẹrẹ nọ ọ gwọlọ họ. Izoge jọ nọ e kpako ho evaọ iroro a re dhesẹ ẹzi ozodhẹ jẹ gwọlọ dhẹ no ebẹbẹ rai ẹkwoma owezẹ nọ a rẹ wezẹ okikpo hayo etehe-ughe nọ a re rri oke kpobi, imu egaga nọ a rẹ lọ, idi nọ a rẹ da vroma, epati nọ a re kpohọ ẹsikpobi, hayo ọfariẹ-ogbe. A tuduhọ Ileleikristi awọ inọ a siọ “edhọ-egọ avọ urusio akpọ na ba, re [a] yeri uzuazọ uwowolẹ, avọ ẹrẹreokie, gbe uzuazọ Ọghẹnẹ u yero eva akpọ nana.”—Tait. 2:12.

10, 11. Ẹvẹ iroro egbagba i re ro fi obọ họ kẹ owhẹ wo ẹgba abọ-ẹzi?

¹⁰ Ebaibol e tuduhọ “ovrawha emezae na [awọ] re a hẹ nyẹoma rai.” (Tait. 2:6) Whọ tẹ be nya lele ohrẹ nana u dhesẹ inọ whọ tẹ rrọ ẹbẹbẹ, whọ rẹ lẹ ziezi jẹ rẹroso Ọghẹnẹ re ọ k’owhẹ ẹgba. (Se 1 Pita 4:7.) Kọ enẹ who re ro dhesẹ nọ who fievahọ “ogaga nọ Ọghẹnẹ” ọ rẹ kẹ.—1 Pita 4:11.

¹¹ Iroro egbagba avọ olẹ họ eware nọ i fi obọ họ kẹ Carol. Ọ ta nọ: “Re me dhesẹ kẹ oni mẹ nnọ uzuazọ ọfariẹ-ogbe riẹ o were omẹ hẹ yọ oware jọ nọ o mae ga kpobi nọ me ru no. Rekọ olẹ u fi obọ họ k’omẹ gaga. Mẹ riẹ nnọ Jihova ọ rrọ gb’omẹ, fikiere ozọ u je mu omẹ hẹ.” Kareghẹhọ, odawọ o rẹ sai ru owhẹ họ emamọ ohwo jẹ bọ owhẹ ga. (Ol. 105:17-19; Enu. 3:27) Makọ ebẹbẹ nọ whọ rẹriẹ ovao ku kẹhẹ, Ọghẹnẹ o ti vu owhẹ wa ha. O ti gine “fiobọhọ kẹ owhẹ.”—Aiz. 41:10.

Omaruẹrẹhọ kẹ Orọo nọ A rẹ Jọ Wereva

12. Fikieme Oleleikristi nọ o bi roro kpahe orọo o re ro fi ehri-uzi nọ ọ rrọ Itẹ 20:25 họ iruo?

¹² Izoge jọ a rẹ rehọ okpakpa ruọ orọo, bi roro nọ a tẹ rọo no yọ evawere e zino, a gbẹ te jọ ọkora ofa ha, yọ ebẹbẹ nọ a jẹ jọ obọ uwou wo kpobi i kuhọ no. Rekọ, orọo yọ oware nọ a re mu la ro ho. Ahwo jọ evaọ oke emọ Izrẹl a rehọ ugidi ya eyaa kẹ Ọghẹnẹ. (Se Itẹ 20:25.) Ẹsejọ, izoge a re du roro kpahe ewha-iruo orọo ho. Uwhremu na a vẹ te ruẹ nnọ orọo o rrọ epanọ a je roro ho.

13. Enọ vẹ enọ i wo iroro orọo a re roro kpahe, kọ diẹse a rẹ jọ ruẹ ithubro nọ i re fi obọ họ?

 ¹³ Fikiere, re who te mu usu orọo họ ẹnya, nọ oma ra nọ: ‘Fikieme mẹ rọ gwọlọ rọo? Oghẹrẹ ohwo vẹ mẹ gwọlọ? Kọ ohwo nana o ti kiehọ omẹ oma? Kọ mẹ ruẹrẹ oma kpahe no re me ru ẹkabọ mẹ?’ ‘Ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na’ o kere eme buobu no nọ i re fi obọ họ kẹ owhẹ kiẹ oma ra riwi. * (Mat. 24:45-47) Rri eme itieye na wọhọ ohrẹ nọ Jihova ọ be kẹ owhẹ. Kiẹ eme na riwi ziezi re who je fi ai họ iruo. “Whọ jọ wọhọ anyenya hayo esi nọ o wo areghẹ hẹ hẹ.” (Ol. 32:8, 9) Daoma riẹ kpahe ewha-iruo nọ e rrọ orọo. Who te roro nọ whọ ruẹrẹ oma kpahe no re who mu usu orọo họ, kareghẹhọ ẹsikpobi re whọ jọ “oriruo . . . eva ẹfuọ.”—1 Tim. 4:12.

14. Ẹvẹ ẹkpako abọ-ẹzi o re ro fi obọ họ kẹ owhẹ otẹrọnọ whọ rọo no?

¹⁴ Ẹkpako abọ-ẹzi o re je fi obọ họ kẹ ohwo nọ ọ tẹ rọo no. Oleleikristi nọ ọ kpako evaọ abọ-ẹzi ọ rẹ daoma re ọ kpako te epanọ ọ rẹ sai ro wo ọkpọ uruemu Kristi. (Ẹf. 4:11-14) Ọ rẹ daoma re ọ jọ wọhọ Kristi. Wọhọ Oriwiruo mai, ‘Kristi o ru eva were omobọ riẹ hẹ.’ (Rom 15:3) Nọ ọzae avọ aye a tẹ be gwọlọ ewoma ohwohwo, orọnikọ ọrọ omobọ rai ọvo ho, udhedhẹ gbe omosasọ o rẹ te jọ uwou rai. (1 Kọr. 10:24) Ọzae uwou-orọo o re dhesẹ uvi uyoyou, aye ọ vẹ jẹ gbaemu inọ ọ rẹ roma kpotọ kẹ ọzae riẹ wọhọ epanọ Jesu ọ roma kpotọ kẹ Ọghẹnẹ na.—1 Kọr. 11:3; Ẹf. 5:25.

‘Ru Iruo Usiuwoma Ota Ra Gbunu’

15, 16. Ẹvẹ ahwo a rẹ sae rọ jọ odibọgba ra ruẹ ẹnyaharo ra?

¹⁵ Okenọ o je si iroro Timoti kpohọ iruo nọ e rẹ mae jariẹ oja, Pọl o kere nọ: “Me mu onana họ owhẹ obọ eva aro Ọghẹnẹ jegbe Kristi Jesu . . . vuẹ ovuẹ ẹme na, mu ọwhọ riẹ no oke [rite] oke.” Ọ tẹ jẹ ta nọ: “Ru iruo ọta-usiuwoma, je ru iruo ra gbunu.” (2 Tim. 4:1, 2, 5) Re ọ sai ru iruo riẹ ziezi, Timoti ọ rẹ “rehọ eme orọwọ na . . . rọ kuọ oma.”—Se 1 Timoti 4:6.

¹⁶ Ẹvẹ whọ sae rọ “rehọ eme orọwọ na . . . rọ kuọ oma”? Pọl o kere nọ: “He kuomagbe ogbotu na se ikereakere ẹri na, hẹ ta usiuwoma, he wuhrẹ ahwo. He dhe iruo enana erueruo, rehọ uvẹ ra kpobi kẹ ae.” (1 Tim. 4:13, 15) Re ma sai wo  ẹnyaharo, o gwọlọ uwuhrẹ omobọ-ohwo. Ẹme na “rehọ uvẹ ra kpobi kẹ ae” u dhesẹ nnọ ohwo ọ rẹ rehọ oma riẹ kpobi kẹ iruo na. Ẹvẹ whọ be hai ru ewuhrẹ omobọ ra? Kọ whọ rehọ oma kẹ ewuhrẹ kpahe “eware ididi Ọghẹnẹ”? (1 Kọr. 2:10) Manikọ whọ be hai ru ei ififiaro? Eroro kpahe eware nọ who bi wuhrẹ i re duobọte udu ra.—Se Itẹ 2:1-5.

17, 18. (a) Oghẹrẹ iruemu vẹ whọ rẹ daoma wo? (b) Ẹvẹ ewo ọkpọ uruemu Timoti u re ro fi obọ họ kẹ owhẹ evaọ odibọgba na?

¹⁷ Ọkobaro ọmoha jọ nọ a re se Michelle ọ ta nọ: “Re mẹ sai wo ona ziezi evaọ odibọgba na, me wo emamọ omaa ọrọ uwuhrẹ omobọ mẹ, yọ iwuhrẹ ukoko i re vo omẹ hẹ. Fiki onana, me bi wo ẹnyaharo ziezi evaọ abọ-ẹzi.” Whọ tẹ rrọ ọkobaro, u ti fi obọ họ kẹ owhẹ wo ona evaọ oghẹrẹ nọ whọ rẹ rehọ Ebaibol na ta usiuwoma, who ve ti je wo ẹnyaharo abọ-ẹzi. Daoma hai se ebe ukoko na re whọ jẹ hae kpahe fihọ enọ ziezi evaọ iwuhrẹ ukoko. Whọ tẹ rrọ uzoge nọ o kru oma ga evaọ ukoko na, o te were owhẹ re whọ ruẹrẹ oma kpahe ziezi otẹrọnọ a k’owhẹ ẹme evaọ Isukulu Odibọgba Esuo-Ọghẹnẹ na.

¹⁸ Re “who ru iruo ọta-usiuwoma” o gwọlọ nọ whọ rẹ daoma ta usiuwoma na “ruọ ahwo oma.” (2 Tim. 4:2) Who te bi lele ahwo nọ i wo eriariẹ ziezi nyusu evaọ odibọgba na, who ti wuhrẹ no ona uwuhrẹ rai ze wọhọ epanọ Timoti o wuhrẹ mi Pọl. (1 Kọr. 4:17) Pọl ọ ta kpahe ahwo jọ nọ o fi obọ họ kẹ inọ orọnikọ ọ ta usiuwoma kẹ ae ọvo ho rekọ ọ tubẹ “ghale ẹkẹ oma” riẹ jọ rọ kẹ ae, keme ahwo nana a jọ obọ riẹ ghaghae. (1 Tẹs. 2:8) Re whọ sai lele oriruo Pọl evaọ odibọgba na, who re wo ọkpọ uruemu Timoti ọnọ ọ jẹ ruawa ewoma amọfa ọ tẹ jẹ rọ “iruo usiuwoma na” karo. (Se Ahwo Filipai 2:19-23.) Kọ who bi dhesẹ ẹzi omolahiẹ otiọna evaọ odibọgba ra?

Ẹnyaharo O rẹ Wha Evawere Ze

19, 20. Fikieme ẹnyaharo abọ-ẹzi o rẹ rọ wha evawere ze?

¹⁹ O gwọlọ omodawọ re ohwo o wo ẹnyaharo abọ-ẹzi. Rekọ whọ tẹ be daoma wo ona ewuhrẹ, who ti wo uvẹ nọ who re ro “ru ahwo buobu fe” evaọ abọ-ẹzi, a vẹ te jọ “oghọghọ hayo etu-uvie” ra. (2 Kọr. 6:10; 1 Tẹs. 2:19) Fred, ọkobaro okekpobi, ọ ta nọ: “Enẹna mẹ be raha oke fi obọ họ kẹ amọfa vi epaọ anwẹdẹ. O ginẹ rrọ uzẹme inọ ẹkẹ evawere e mae rrọ vi emio.”

²⁰ Enẹ ọkobaro ọmoha jọ nọ a re se Daphne ọ ta kpahe eva nọ e jẹ were iẹe fiki ẹnyaharo abọ-ẹzi nọ o je wo: “Me te ti wo usu okpekpe kugbe Jihova nọ me bi wuhrẹ ziezi kpahe iẹe na. Oma o rẹ were owhẹ otẹrọnọ whọ be rọ utho ẹgba ra kpobi ru eva were Jihova!” Dedenọ ẹsikpobi ahwo-akpọ a re muẹrohọ ẹnyaharo abọ-ẹzi hi, Jihova ọ rẹ rue riẹ ẹsikpobi yọ o rri rie ghaghae. (Hib. 4:13) Ababọ avro, whai izoge Ileleikristi wha rẹ sae wha ujiro se Ọsẹ obọ odhiwu mai. Wha gbẹ hai ru udu riẹ ghọghọ nọ wha bi ru re amọfa a ruẹ ẹnyaharo rai na.—Itẹ 27:11.

[Oruvẹ-obotọ]

Eme Who Wuhrẹ?

• Eme o gwọlọ re ohwo o wo ẹnyaharo evaọ abọ-ẹzi?

• Ẹvẹ whọ sai ro ru re amọfa a ruẹ ẹnyaharo ra . . .

nọ whọ tẹ rọ uye?

whọ tẹ be ruẹrẹ oma kpahe kẹ orọo?

evaọ odibọgba na?

[Enọ Uwuhrẹ]

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 15]

Olẹ o rẹ sai fi obọ họ k’owhẹ thihakọ ebẹbẹ

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 16]

Ẹvẹ iwhowho-uvie nọ e rrọ izoge a rẹ sai ro wo ona ewuhrẹ?