“Oke jọ nọ A rẹ rọ Fọ Tou”

“ẸMEỌTA yọ isiliva, re ohwo ọ fọ tou yọ igoru.” Onana yọ ohare ahwo ofẹ obọ China. Otofa ẹme na họ: “U re woma re ohwo ọ fọ tou viukpenọ ọ rẹ ta thọ.” Yọ Solomọn Ovie owareghẹ ọrọ Izrẹl o kere nọ: “Koware koware kpobi ọvuọ ezi riẹ, jegbe koware koware kpobi eva otọ akpọ na ọvuọ oke riẹ: . . . oke jọ nọ a rẹ rọ fọ tou, oke jọ nọ a rẹ rọ ta ẹme.”—Ọtausi. 3:1, 7.

Rekọ oke vẹ u fo nọ ohwo ọ rẹ rọ fọ tou? Ẹme na “fọ tou” avọ “fọ rirẹ” e roma via unuẹse buobu evaọ Ebaibol na. Eria nọ eme nana e jọ roma via i dhesẹ inọ o rrọ oware areghẹ re ohwo ọ fọ tou evaọ eria esa. Joma ta ẹme kpahe epanọ re a fọ tou u re ro dhesẹ adhẹẹ, areghẹ gbe orimuo, je fi obọ họ kẹ ohwo roro didi.

Re A Fọ Tou U re Dhesẹ Adhẹẹ

Re a fọ tou u re dhesẹ adhẹẹ gbe ọghọ. Habakuk ọruẹaro na ọ ta inọ: “Rọkẹ ỌNOWO ọrọ uwou egagọ-ẹri riẹ, jọ akpọ kpobi ọ fọ rirẹ evaọ aro riẹ.” (Hab. 2:20) A ta kẹ eg’Ọghẹnẹ inọ a fọ “hẹrẹ usiwo ỌNOWO na.” (Enu. 3:26) Ọso-ilezi na ọ ta inọ: “Hẹrẹ ỌNOWO, whọ hẹrẹ iẹe avọ odiri, whọ jọ udu u bru owhẹ fiki ọnọ ọ be ruẹ ria eva edhere riẹ hẹ!”—Ol. 37:7.

Kọ ma sai jiri Jihova ababọ ẹme nọ ma rẹ ta? Kọ oma o gbẹ be hai mu omai urirẹ ẹsejọ je dhizu kpoko okenọ ma te bi rri epanọ emama riẹ i wo erru te? Ma te bi roro kpahe iruo igbunu yena yọ ma be jọ obeva jiri Ọmemama na. Devidi ọso-ilezi na o muọ olezi riẹ jọ họ inọ: “O Ọghẹnẹ, ujiro u te owhẹ eva Zayọn;  keme whẹ ọvo họ ọnọ a rẹ yaeya kẹ.”—Ol. 65:1.

Epanọ u fo nọ ma rẹ rehọ adhẹẹ kẹ Jihova na ere u fo inọ ma re wo adhẹẹ kẹ eme riẹ. Wọhọ oriruo, okenọ Mosis ọ jẹ ta eme urere riẹ kẹ emọ Izrẹl, tei te izerẹ na a ta kẹ ahwo nọ a jariẹ inọ: “Wha fọ re wha yo . . .  uru ỌNOWO na Ọghẹnẹ [rai].” A tubẹ gwọlọ nọ emaha dede a rẹ gaviezọ nọ ahwo Izrẹl a te kokohọ bi se Uzi Ọghẹnẹ. Mosis ọ ta nọ: “Koko ahwo na họ, ezae, eyae, gbe emaha na . . . re a yo je wuhrẹ.”—Izie. 27:9, 10; 31:11, 12.

U fo gaga nẹnẹ re idibo Jihova a gaviezọ ziezi kẹ uthubro nọ a be kẹ ae evaọ iwuhrẹ gbe ikokohọ! O rẹ jọ oware orivo kẹ Ọghẹnẹ gbe ukoko riẹ nọ ma te bi lele ohwohwo gbiku evaọ okenọ a be jọ eplatfọmo ru ẹme. Ma rẹ fọ tou jẹ gaviezọ evaọ etoke otiọnana.

Imava e tẹ be make ta ẹme, o rẹ jọ oware adhẹẹ re ma gaviezọ. Wọhọ oriruo, Job ọ ta kẹ egbẹnyusu esa riẹ nọ: “Wuhrẹ omẹ, me re ti fibo.” U no Job eva ze inọ ọ rẹ gaviezọ okenọ a jẹ ta ẹme. Nọ u je te okenọ ọye omariẹ ọ rọ gwọlọ ta ẹme, ọ tẹ yare nọ: “Wha fọ kẹ omẹ, re mẹ ta ẹme.”—Job 6:24; 13:13.

Ohwo nọ O Wo Areghẹ gbe Orimuo Ọ rẹ Fọ Tou

Ebaibol e ta nọ: “Ọnọ ọ rẹ yọrọ igbenu riẹ o wo areghẹ.” “Ohwo nọ o re vuhumuẹ ọ rẹ fọ tou.” (Itẹ 10:19; 11:12) Roro kpahe epanọ Jesu o ro dhesẹ nọ o wo areghẹ gbe orimuo nọ ọ fọ tou. Nọ Jesu ọ ruẹ inọ u ti w’iruo ho re ọ ta ẹme evaọ oria nọ ewegrẹ riẹ e vọ, “Jesu o te fibo.” (Mat. 26:63) Okenọ Pailet o je gu ẹdhọ riẹ, Jesu ‘ọ kpahe ẹme ọvo ho.’ Avọ areghẹ ọ kuvẹ re iruo riẹ i sisẹi kẹe.—Mat. 27:11-14.

U fo re ma yọrọ ẹmeunu mai maero nọ a te ru omai eva dha. Ebaibol e ta nọ: “Ọnọ ọ rẹ kake muofu hu o re riwi oware muẹ gaga, rekọ ọnọ o re muofu ọkpakpata o re ru eware igheghe.” (Itẹ 14:29) Ma tẹ rọ okpakpa kpahe ẹme nọ ofu o te bi mu omai, o rẹ lẹliẹ omai ta thọ. O tẹ via ere, kiyọ eme igheghe i ti no omai unu ze, udu mai u ve ti brukpe omai.

O rrọ oware areghẹ re ma yọrọ ẹmeunu mai nọ ma tẹ rrọ udevie ahwo oyoma. Ma tẹ jọ usiuwoma ota nya ku enọ i re se ẹkoko, o rẹ mai woma otẹrọnọ ma kpọ rai unu hu. Ofariẹ, otẹrọnọ ibe emọ-isukulu mai hayo enọ ma gbẹ rrọ iruo a bi gbe iku oworu, ẹsejọ u re woma re ma fọ tou, keme onana u re dhesẹ inọ ma mukpahe eme itieye na. (Ẹf. 5:3) Ọso-ilezi na ọ ta nọ: “Me ti ruru unu mẹ kpro, wọhọ ẹsenọ ahwo-omuomu a rọ aro mẹ.”—Ol. 39:1.

 “Ohwo nọ o re vuhumuẹ” ọ rẹ zewa ha. (Itẹ 11:12) Uvi Oleleikristi ọ rẹ yọrọ oma re ọ siọ ẹme nọ u fo nọ a rẹ ko dhere ba ẹta via. Ekpako ukoko a rẹ jọ enọ unu o rẹ s’okpọ họ re ahwo nọ e rrọ ukoko na a ruẹse ta oware nọ o be kẹ ai uye rọ kẹ ae.

Irere buobu e rẹ sai noi ze nọ ohwo ọ tẹ fọ tou. Sydney Smith, ọzae jọ nọ o re kere ebe o kere kpahe ohwo jọ evaọ etoke riẹ inọ: “Oghẹrẹ nọ o re dhizu evaọ ẹsejọ nọ ọ tẹ be ta ẹme o jẹ hai ru ẹmeọta riẹ siuru gaga.” Evaọ uzẹme, nọ egbẹnyusu ivẹ a tẹ be ta ẹme, ọjọ ọ tẹ ta no ọfa ọ vẹ ta. Ohwo nọ ọ riẹ ẹme ẹ ta ziezi ọ rẹ jọ ohwo nọ ọ rẹ gaviezọ ziezi.

Solomọn ọ vẹvẹ unu nọ: “No eme i re buobu, ọtathọ ọ rẹ kariẹ hẹ, rekọ ọnọ ọ rẹ yọrọ igbenu riẹ o wo areghẹ.” (Itẹ 10:19) Fikiere, ohwo nọ ọ rẹ ta ẹme bu hu, ọ rẹ kake ta thọ họ. Uzẹme riẹ họ, “ohwo ogheghẹ o te fibo a re se ei owareghẹ; okenọ o ruru igbenu riẹ, a re se ei nọ o wo eriariẹ.” (Itẹ 17:28) Fikiere, jo ma lẹ se Jihova re ọ ‘jọ ọnọ o re rovie ẹthẹ igbenu mai!’—Ol. 141:3.

Oria nọ O Rrọ Fọfọ Rirẹ U re Fi Obọ Họ kẹ Ohwo Roro Didi

Ebaibol e ta kẹ omai kpahe ohwo okiẹrẹe inọ ‘ọ rẹ jọ uzi ỌNOWO ghọghọ t’aso t’uvo.’ (Ol. 1:2) The Amplified Bible o ta nọ: “O re roro didi kpahe uzi Riẹ t’aso t’uvo.” Oghẹrẹ oria vẹ u fo nọ ohwo o re jo roro didi?

Aiziki, ọmọ Abraham, o kpohọ obọ “udhude na oke owọwọ” je roro. (Emu. 24:63) O kpohọ oria nọ o rọ fọfọ nọ ohwo ọ sai jo roro evaọ oke nọ u kiehọ. Devidi Ovie na o je roro evaọ oke aso nọ oria kpobi o jọ fọfọ rirẹ. (Ol. 63:6) Jesu ọzae ọgbagba na ọ nyai roro evaọ obọ ehru ugbehru, obọ ẹwọ, gbe eria efa nọ i sioma no.—Mat. 14:23; Luk 4:42; 5:16.

Re a fọ tou u woma kẹ oma na. Onana yọ emamọ oke nọ ohwo ọ rẹ rọ kiẹ oma riẹ riwi, onọ u re fi obọ họ kẹ ohwo wo ẹnyaharo. U re je fi obọ họ kẹ ohwo wo udu udhedhẹ. Eroro didi evaọ okenọ oria kpobi o rrọ fọfọ o rẹ lẹliẹ ohwo wo omaurokpotọ o vẹ jẹ lẹliẹ omai wo ovuhumuo kẹ eware nọ e mae wuzou evaọ uzuazọ.

O rrọ ziezi re ohwo ọ fọ tou rekọ u wo “oke jọ nọ a rẹ rọ ta ẹme.” (Ọtausi. 3:7) Eg’Ọghẹnẹ uzẹme nẹnẹ a bi whowho emamọ usi Uvie Ọghẹnẹ evaọ “akpọ na kpobi.” (Mat. 24:14) Nọ a bi dhe ebuebu na edo oghọghọ rai u bi dhe ẹgẹga. (Mae. 2:12) Fikiere, joma jọ usu enọ e be rọ ọwhọ whowho emamọ usi Uvie na jẹ be ta kẹ amọfa kpahe iruo igbunu Ọghẹnẹ. Nọ ma bi wo obọ evaọ obọdẹ iruo nana, a jọ uruemu mai o hai dhesẹ re inọ o rẹ mai woma re a fọ tou ẹsejọ.

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 3]

No ma tẹ rrọ ewuhrẹ, u fo re ma gaviezọ

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 4]

U re fo re ma fọ tou nọ a tẹ be ta eme ẹsọ k’omai nọ ma tẹ rrọ usiuwoma

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 5]

Oria nọ o rrọ fọfọ rirẹ u re fi obọ họ k’omai roro