Joma Dhesẹ Uruemu Ezi Wọhọ Egbodibo Ọghẹnẹ
Joma Dhesẹ Uruemu Ezi Wọhọ Egbodibo Ọghẹnẹ
“Wha jọ ahwo nọ a bi lele Ọghẹnẹ.”—ẸF. 5:1.
1, 2. (a) Fikieme uruemu ezi o jẹ r’oja? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?
AYE jọ nọ o re kere ebe nọ a re se Sue Fox o kere nọ: “U fo nọ ma re dhesẹ uruemu ezi ẹsikpobi. Emamọ uruemu u re fi obọ họ evaọ oria kpobi gbe evaọ oke kpobi.” Nọ ahwo a te bi dhesẹ emamọ uruemu, a rẹ kaki wo ẹbẹbẹ kugbe amọfa ha. Evaọ abọdekọ riẹ, ma gbẹ be riẹ ahwo yerikugbe he o rẹ wha ẹwhọ, ẹgo, gbe ọkora ze.
2 Uruemu ezi o da ukoko Ileleikristi na fia. Ghele na, ma rẹ yọroma re ma siọ aro ba e ro kele iruemu iyoma nọ e vọ akpọ na nẹnẹ. Joma ruẹ epanọ efihiruo izi Ebaibol o sai ro fi obọ họ k’omai dhesẹ emamọ uruemu onọ o rẹ thọ omai je si ahwo ziọ egagọ uzẹme. Re ma riẹ oware nọ uruemu uwoma o gwọlọ, joma ta kpahe oriruo Jihova Ọghẹnẹ gbe Ọmọ riẹ.
Jihova avọ Ọmọ Riẹ Yọ Iriruo Uruemu Ezi
3. Oghẹrẹ vẹ Jihova Ọghẹnẹ ọ rọ rrọ obọdẹ oriruo evaọ edhesẹ emamọ uruemu?
3 Jihova Ọghẹnẹ o fi oriruo ọgbagba h’otọ evaọ edhesẹ uruemu ezi. Dede nọ ọye họ Osu ehrugbakpọ na, ọ be rọ ẹwo gbe adhẹẹ yerikugbe ahwo-akpọ. Nọ Jihova ọ jẹ ta ẹme kẹ Abraham gbe Mosis, ọ rehọ ẹme Hibru nọ otofa riẹ o rrọ “iviena” ba ẹme riẹ ta. Idibo riẹ a tẹ thọ uzi, Jihova o re dhesẹ ‘ohrọ gbe aruoriwo, ọ rẹ kaki muofu hu, yọ ọ vọ avọ uyoyou ulogbo avọ ọtẹruo.’ (Ol. 86:15) O wo ohẹriẹ gaga no ahwo-akpọ jọ nọ a re d’enu nọ amọfa a gbe ru ẹgwọlọ rai hi.
4. Ẹvẹ ma sae rọ raro kele Jihova nọ amọfa a tẹ be ta ẹme kẹ omai?
4 Ọghẹnẹ o bi je dhesẹ emamọ uruemu evaọ epanọ ọ be rọ gaviezọ kẹ ahwo-akpọ. Okenọ Abraham ọ nọ enọ kpahe ahwo Sọdọm, Jihova ọ rọ ẹwo kẹ iyo enọ riẹ kpobi. (Emu. 18:23-32) O rri Abraham wọhọ ohwo nọ ọ be raha oke riẹ hẹ. Jihova ọ be gaviezọ kẹ elẹ idibo riẹ gbe oviẹ erahaizi nọ i kurẹriẹ. (Se Olezi 51:11, 17.) Kọ u gbe fo re ma raro kele Jihova gaviezọ nọ amọfa a tẹ be ta ẹme kẹ omai?
5. Ẹvẹ emamọ uruemu Jesu nọ ma rẹ raro kele u re ro ru usu mai kugbe amọfa woma?
5 Usu eware nọ Jesu Kristi o wuhrẹ mi Ọsẹ riẹ họ uruemu ezi. Dede nọ Jesu o je wo uvẹ hẹ fiki odibọgba riẹ, o dhesẹ odiri gbe ẹwo evaọ ẹsikpobi. Emoti, enọ i tuaro nọ e jẹ yare eware, gbe amọfa nọ akpọ ọ jẹ bẹ a ruẹ nọ u no Jesu eva ze re o fi obọ họ kẹ ae. O gbolo aro kẹ ae he dede nọ a vuẹ riẹ kpahotọ re a tẹ te nya bru ei hi. Ẹsibuobu ọ jẹ hai si obọ no oware nọ o bi ru re o fi obọ họ kẹ ohwo nọ ọ rrọ uye. Jesu o je dhesẹ ohrọ ulogbo kẹ enọ i fi ẹrọwọ họ iẹe. (Mak 5:30-34; Luk 18:35-41) Mai Ileleikristi ma rẹ raro kele oriruo Jesu ẹkwoma obọ nọ ma re fihọ kẹ amọfa. Imoni mai, erivẹ gbe amọfa a ti muẹrohọ uruemu utioye na. Ofariẹ, uruemu utioye na o rẹ wha orro se Jihova jẹ kẹ omai evawere.
6. Didi emamọ oriruo Jesu o fihọ otọ kẹ omai?
6 Edhere ọfa nọ Jesu ọ jẹ rọ kẹ amọfa adhẹẹ họ edẹ rai nọ o je ro se ai. Kọ isu egagọ ahwo Ju a jẹ rọ ere bru ọghọ họ ahwo oma? Ijo. A je rri ahwo nọ a riẹ Uzi na ha wọhọ enọ ‘a bọwo ehao’ yọ ere a je ro yerikugbe ai. (Jọn 7:49) Ọmọ Ọghẹnẹ ọ jọ ere he. Okenọ Jesu o je lele Mata, Meri, Zakiọs gbe amọfa buobu ta ẹme, o se edẹ rai. (Luk 10:41, 42; 19:5) Dede nọ eria nọ ma be rria gbe eware efa i re dhesẹ oghẹrẹ nọ ma re se ahwo, idibo Jihova a rẹ daoma whẹtiẹ amọfa h’oma. * A rẹ kuvẹ hẹ re epanọ a kparo te no evaọ akpọ na o whaha ae adhẹẹ nọ a rẹ rọ kẹ amọfa.—Se Jemis 2:1-4.
7. Ẹvẹ izi Ebaibol i re ro fi obọ họ kẹ omai bru ọghọ họ ahwo oma evaọ oria kpobi?
7 Emamọ edhere nọ Ọghẹnẹ avọ Ọmọ riẹ a bi ro yerikugbe ahwo erẹwho gbe erua kpobi u bi bru ọghọ họ ahwo oma je si ahwo evezi ziọ ukoko na. Rekọ eware nọ ahwo a rehọ wọhọ uruemu ezi u wo ohẹriẹ no oria ruọ oria. Fikiere ma rẹ sai jie izi jọ dẹẹ kẹ ahwo kpobi hi. Ukpoye, ma re lele izi Ebaibol re ma sae riẹ oghẹrẹ nọ ma re ro bru ọghọ họ ahwo oma evaọ oria kpobi. Joma ta ẹme kpahe epanọ adhẹẹ nọ ma rẹ kẹ amọfa o rẹ rọ lẹliẹ ahwo gaviezọ kẹ omai nọ ma tẹ be ta usiuwoma.
Yere Ahwo Je Lele Ai Ta Ẹme
8, 9. (a) Uruemu vẹ ahwo a rẹ sai rri wọhọ ekpehre uruemu? (b) Fikieme ma je ru lele ẹme nọ Jesu ọ ta eva Matiu 5:47?
8 Eva akpọ inẹnẹ nọ ahwo a be jọ dhẹ kiti kiti na, imava a rẹ nya vrẹ ohwohwo ababọ uyere. Ginọ uzẹme inọ evaọ oria nọ u bi zurie whọ rẹ sae nwani yere ohwo kpobi nọ ọ nya vrẹ owhẹ hẹ. Rekọ evaọ eria buobu, u fo re ma yere ahwo. Kọ whọ be hai yere ahwo? Hayo kọ whọ be hai mu ovao họ nya vrẹ ahwo ababọ uyere? Dede nọ ohwo o wo eva iyoma kpahe amọfa ha, ọ rẹ sae rọ ẹmẹrera wo ekpehre uruemu.
9 Jesu ọ kareghẹhọ omai onana nọ ọ ta nọ: “Wha te yere imoni rai ọvo, eme wha ro ru vi ahwo ọfa? Makọ ahwo Egedhọ dede a gbẹ rọ ere eruo?” (Mat. 5:47) Ọzae jọ nọ a re se Donald Weiss o kere nọ: “O rẹ dha ahwo eva nọ amọfa a te rri rai nyavrẹ ọvo. Unoma ovo o riẹ hẹ nọ who re gu re who ku ovao fiẹ nya vrẹ ahwo. Oware nọ o gwọlọ kpobi họ: Yere ahwo. Lele ai ta ẹme.” Who gbe bi gbolo ovao kẹ ahwo hayo jọ dokpo dokpo ho, whọ te were ahwo.
10. Ẹvẹ oma nọ ma rẹ sasa kugbe ahwo u re ro fi obọ họ k’omai evaọ odibọgba mai? (Rri ẹkpẹti na “Rehọ Ovao Osasa Muhọ.”)
10 Roro kpahe oriruo Tom avọ aye riẹ Carol nọ e be rria okpẹwho ologbo jọ evaọ obọ America. A be hae whẹtiẹ ahwo nọ e rrọ okegbe rai h’oma re a ruẹse ta usiuwoma kẹ ae. Ẹvẹ a bi ro ru onana? Tom ọ fodẹ ẹme nọ ọ rrọ Jemis 3:18, jẹ ta nọ: “Ma be daoma sasa oma kugbe ahwo je lele ai rria dhedhẹ. Ma rẹ nya bru enọ e rrọ otafe iwou rai gbe enọ i bi ru iruo evaọ okegbe mai. Ma rẹ sasa ovao je yere ai. Ma rẹ ta kpahe eware nọ e rẹ were ai—koyehọ emọ rai, erakọ, iwou gbe iruo rai. Nọ oke o be nyaharo na, a tẹ rehọ omai wọhọ egbẹnyusu rai.” Carol o fibae nọ: “Oke ofa nọ ma te zihe ma ve se edẹ mai rọ kẹ ae jẹ nọ ae edẹ rai. Ma rẹ ta kẹ ae nnọ ma be jọ okegbe na ta usiuwoma rekọ ma re ru ẹme mai kpẹkpẹe. Ẹdẹfa ma vẹ ta usiuwoma kẹ ae.” Ahwo buobu a bi dede Tom avọ Carol rehọ. Ibuobu a rehọ ebe mi ai no, yọ a bi wuhrẹ Ebaibol kugbe umutho rai jọ.
Dhesẹ Uruemu Ezi Evaọ Otọ Uyero Obẹbẹ
11, 12. Fikieme ma re ro rẹro nọ ahwo a ti ru omai yoyoma evaọ ẹta usiuwoma na, kọ eme ma re ru?
11 Ẹsejọ ma rẹ nyaku ahwo nọ a re ru omai yoyoma nọ ma tẹ rrọ usiuwoma. Ma rẹro onana, keme Kristi Jesu ọ vẹvẹ ilele riẹ unu nọ: “A te kpokpo mẹ, a re kpokpo owhai re.” (Jọn 15:20) Oware uwoma ovo u re noi ze he otẹrọnọ ma rẹ kpahe ẹme ọgaga kẹ ahwo nọ a ta ẹme oyoma kẹ omai. Ẹvẹ u fo nọ ma re ru? Pita ukọ na o kere nọ: “Rọ adhẹẹ kẹ Kristi rọ Ọnowo. Kẹse kẹse hẹ thọ-oma vẹra re whọ ta unu ra vevẹ kẹ kohwo kohwo nọ o se owhẹ re who gbe-iku ẹruore nọ ọrọ eva ra kẹe, otẹrọ ere dede, rọ udhedhẹ avọ [omaurokpotọ] ruei.” (1 Pita 3:15) Uruemu ezi nọ ma re dhesẹ—koyehọ ẹwo gbe adhẹẹ nọ ma rẹ rọ kpahe ẹme kẹ ae o rẹ sai ru udu enọ e be wọso omai lọhọ.—Tait. 2:7, 8.
12 Kọ ma sae ruẹrẹ oma kpahe re ma rọ udu udhedhẹ kpahe ẹme kẹ ahwo nọ a te ta eme iyoma kẹ omai? Ee. Pọl ọ hrẹ omai nọ: ‘Jọ ẹme rai ọ vọ avọ aruoriwo, jẹ hẹ mere wọhọ uwhei kẹse kẹse, re wha riẹ epanọ ohwo o re yo kẹ ohwo.’ (Kọl. 4:6) Ma te bi dhesẹ emamọ uruemu kẹ ahwo nọ ma gbẹ rrọ uwou, enọ ma gbẹ rrọ iruo, inievo ukoko na gbe ahwo nọ e rrọ okegbe mai, o te jọ lọlọhọ k’omai re ma ru epọvo na nọ ahwo a tẹ ta ẹme oyoma kẹ omai evaọ usiuwoma ota.—Se Ahwo Rom 12:17-21.
13. Kẹ oriruo epanọ uruemu ezi u re ro ru udu enọ e be wọso omai lọhọ.
13 Uruemu ezi nọ ma dhesẹ evaọ otọ uyero obẹbẹ o rẹ wha emamọ iyẹrẹ ze. Wọhọ oriruo, evaọ obọ Japan, ohwo jọ avọ ọrara nọ ọ kpahe riẹ a rehọ oniọvo mai jọ se ẹkoko. Ababọ ẹme oyoma nọ ọ kpahe kẹ ae, oniọvo na ọ tẹ nya vrẹ. Nọ ọ jẹ ta usiuwoma evaọ unuẹthẹ ọfa, o te muẹrohọ nnọ ọrara na o bi rri rie. Nọ oniọvo na ọ nya bru ei, ọzae na o te wounu nọ: “Eva e dha owhẹ hẹ. Dede nọ ma ta eme iyoma kẹ owhẹ, mẹ ruẹ nọ who mu ofu hu. Eme me re ru re mẹ sae jọ wọhọ owhẹ?” Eva e jẹ were ọzae na ha keme a si rie no iruo no, yọ u ri kri hi nọ oni riẹ o whu. Nọ oniọvo na ọ ta kẹe nọ ọ gwọlọ nọ o re wuhrẹ Ebaibol kugbei, ọ tẹ rọwo. O te mu Ebaibol họ ewuhrẹ kugbei isiava ẹkpoka.
Edhere nọ Ọ Mai Woma nọ Ma re ro Wo Emamọ Uruemu
14, 15. Ẹvẹ idibo Jihova evaọ oke emọ Izrẹl a wuhrẹ emọ rai?
14 Esẹgbini evaọ oke emọ Izrẹl a jẹ hae jọ obọ uwou wuhrẹ emọ rai uruemu ezi. Roro kpahe unu olọlọhọ nọ Abraham avọ ọmọ riẹ Aiziki a rọ ta ẹme kẹ ohwohwo eva Emuhọ 22:7. Emamọ edhere nọ a rọ yọrọ Josẹf o jọ uruemu riẹ dhesẹ oma via re. Ọ rọ unu kpotọ ta ẹme kẹ enọ a gbẹ jọ uwou-odi. (Emu. 40:8, 14) Eme nọ ọ ta kẹ Fẹro i dhesẹ nọ ọ riẹ epanọ u fo nọ a rẹ ta ẹme kẹ ohwo nọ ọ rrọ ọkwa okpehru.—Emu. 41:16, 33, 34.
15 Ovo jọ evaọ Ijaje Ikpe nọ a rọ kẹ emọ Izrẹl o ta nọ: “Rehọ adhẹ kẹ ọsẹ avọ oni ra, re whọ ruẹse ria otọ nọ ỌNOWO na Ọghẹnẹ ra ọ kẹ owhẹ kri.” (Ọny. 20:12) Edhere jọ nọ emọ a rẹ rọ kẹ esẹgbini rai adhẹẹ họ, uruemu ezi nọ a re wo evaọ obọ uwou. Ọmọtẹ Jẹfta o dhesẹ adhẹẹ odidi kẹ ọsẹ riẹ ẹkwoma eru lele eyaa nọ ọsẹ riẹ ọ yaa.—Ibr. 11:35-40.
16-18. (a) Ẹvẹ a rẹ sai ro wuhrẹ emaha uruemu ezi? (b) Irere vẹ i re noi ze otẹrọnọ ma wuhrẹ emaha uruemu ezi?
16 U wuzou gaga re ma wuhrẹ emọ mai uruemu ezi. Re emaha a sae riẹ ekpako jọ evaọ obaro, u fo re a riẹ epanọ a re yere erara, epanọ a rẹ ta ẹme kẹ ohwo evaọ ifonu, epanọ a re ru nọ a te bi lele amọfa re emu. A re wuhrẹ ai re a riẹ epanọ a re ro fi obọ họ kẹ enọ e kpako no, enọ e be mọ, gbe enọ e wọ ewha egbẹgbẹdẹ. U fo re a riẹ epanọ u wuzou te re a ta kẹ amọfa nọ “ivie olẹ,” “whẹ k’obiruo,” “kọ me gbe fi obọ họ kẹ owhẹ?,” gbe “eva e dh’owhẹ hẹ.”
17 O bẹ hẹ re a wuhrẹ emaha uruemu ezi. Edhere nọ o mai woma nọ ma re ro ru onana họ emamọ oriruo nọ ma re fihọ otọ. Enẹ ọmọzae nọ a re se Kurt nọ ọ kpako te ikpe 25 no ọ ta kpahe epanọ tei te inievo esa riẹ a ro wuhrẹ emamọ uruemu: “Ma jẹ hai muẹrohọ edhere ẹwo nọ ọsẹ gbe oni mai a jẹ hai rọ ta ẹme kẹ ohwohwo, gbe epanọ a jẹ hae rọ rehọ odiri gbe ororokẹ yerikugbe amọfa. Ọsẹ mẹ ọ jẹ hai kru omẹ họ obọ nọ o te bi lele inievo nọ e kpako no ta ẹme taure iwuhrẹ i te ti muhọ gbe nọ i te kuhọ no. Mẹ jẹ ruẹ oghẹrẹ nọ o re ro yere ai gbe adhẹẹ nọ o wo kẹ ai.” Kurt ọ ta haro nọ: “Uwhremu na, me te je ru epọvo na. Adhẹẹ nọ a rẹ rọ kẹ amọfa u te zihe ruọ ẹkoma mẹ. Uruemu ezi o rẹ jọ oware ọgbahọ họ, rekọ u re gine no owhẹ eva ze.”
18 Eme u re noi ze otẹrọnọ esẹgbini a wuhrẹ emọ rai uruemu ezi? Emọ na a re ti wo uvi egbẹnyusu je lele amọfa rria dhedhẹ. A te sai lele amọfa ru iruo jẹ roma kpotọ kẹ enọ i fi rai họ iruo. Ofariẹ, emọ nọ i wo uruemu ezi a te wha evawere se esẹgbini rai.—Se Itẹ 23:24, 25.
Uruemu Ezi O rẹ Lẹliẹ Omai Wo Ohẹriẹ
19, 20. Fikieme ma rẹ rọ gbaemu nọ ma rẹ raro kele Ọghẹnẹ mai gbe Ọmọ riẹ?
19 Pọl o kere nọ: “Wha jọ ahwo nọ a bi lele Ọghẹnẹ, wọhọ emọ iyoyou.” (Ẹf. 5:1) Aruorokele Jihova Ọghẹnẹ gbe Ọmọ riẹ o gwọlọ nọ ma re koko izi Ebaibol wọhọ enọ ma jọ uzoẹme nana ta ẹme te no na. Ma te ru ere, ma te whaha eviẹhọ uruemu ezi nọ ma rẹ faki dhesẹ re ma ruẹsi wo oware jọ mi enọ e rrọ ekwa hayo amọfa.—Jud 16.
20 Nọ Setan ọ riẹ nọ esuo muomu riẹ u bi ti kuhọ kẹle na, ọ gwọlọ raha uruemu ezi nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ahwo a wo. Rekọ ọ sae te raha uruemu ezi Ileleikristi uzẹme he. Jọ mai kpobi ma gbaemu inọ ma re lele oriruo Ọghẹnẹ mai gbe Ọmọ riẹ. Ẹmeunu gbe uruemu mai u ve ti wo ohẹriẹ no orọ enọ i bi keke aro fihọ dhesẹ uruemu uyoma. Ma te wha ujiro se emamọ Ọghẹnẹ mai, Jihova, ma ve je si ahwo evezi ziọ egagọ uzẹme.
[Oruvẹ-obotọ]
^ edhe-ẹme 6 Evaọ eria jọ o rẹ jọ oware orivo re ọmaha ọ kaunu họ odẹ ọkpako ajokpanọ ọkpako na ọvo ọ kẹ riẹ uvẹ inọ ọ rehọ odẹ omariẹ ro sei. U fo re Ileleikristi a bru ọghọ họ amọfa oma evaọ oghẹrẹ nọ a be jọ okegbe rai ru.
Kọ Whọ Kareghẹhọ?
• Eme ma wuhrẹ mi Jihova avọ Ọmọ riẹ kpahe edhesẹ uruemu ezi?
• Fikieme u ro fo re mai Ileleikristi ma yere ahwo whẹtiẹ whẹtiẹ?
• Ẹvẹ uruemu ezi nọ ma re dhesẹ o rẹ rọ wha emamọ iyẹrẹ ze evaọ odibọgba na?
• Eme esẹgbini a re ru re a wuhrẹ emọ rai uruemu ezi?
[Enọ Uwuhrẹ]
[Ẹkpẹti nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ27]
Rehọ Ovao Osasa Muhọ
O rẹ ruọ ahwo buobu oma ha re a lele ohwo nọ a riẹ hẹ ta ẹme. Rekọ fikinọ Isẹri Jihova a you Ọghẹnẹ gbe erivẹ rai, a be daoma wuhrẹ epanọ a re ro lele amọfa ta ẹme re a sai wuhrẹ Ebaibol kugbe ai. Eme ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ owhẹ wo ẹnyaharo evaọ onana?
A rẹ sae ruẹ ẹme jọ nọ o re fi obọ họ evaọ Ahwo Filipai 2:4 nọ o ta nọ: “Whai omomọvo ọ guọlọ ifowe oma obọ riẹ ọvo ho, rekọ ifowe amọfa re.” Dai rri ẹme na oghẹrẹ utiona: Otẹrọnọ whọ re nyaku ohwo jọ ẹdọvo ho ọ rẹ sai rri owhẹ wọhọ ọrara. Eme who re ru re ọ siọ ozọ ra ba ẹdhẹ? Ovao osasa gbe uyere o rẹ sai fi obọ họ. Rekọ, enana ọvo i te he.
Ẹsejọhọ oware jọ o jọ ohwo na iroro taure whọ tẹ te nyaze. Otẹrọnọ ẹme nọ whọ wha ze o wo ohẹriẹ no onọ o jariẹ iroro, ọ te gaviezọ ziezi hi. Fikiere otẹrọnọ whọ rẹ sae riẹ oware nọ o jọ ohwo na iroro, kọ whọ gbẹ rọ oyena mu ẹme họ? Ere Jesu o ru okenọ ọ nyaku aye jọ evaọ akotọ oza evaọ obọ Sameria. (Jọn 4:7-26) Epanọ o re ro vo ame o jariẹ udu. Oyena Jesu o ro mu ẹme họ kugbei, kẹsena o te nwene ẹme na kpohọ usiuwoma ota.
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 26]
Ahwo nọ ma rẹ whẹtiẹ h’oma o rẹ sai su kpohọ usiuwoma ota
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 28]
U fo re ma dhesẹ uruemu ezi ẹsikpobi