Ru Re Ahwo A Ruẹ Ẹnyaharo ra
Ru Re Ahwo A Ruẹ Ẹnyaharo ra
“He dhe iruo enana erueruo, rehọ uvẹ ra kpobi kẹ ae, re ahwo kpobi a ruẹ ẹnyaharo ra.”—1 TIM. 4:15.
1, 2. Eme ma riẹ kpahe Timoti okenọ ọ jọ ọmaha gbe inwene nọ e roma via okenọ ọ kpako te oware wọhọ ikpe 20 no?
ẸWHO nọ a re se Galesha nọ ọ jọ otọ esuo Rom, onọ a bi se Turkey enẹna, oye Timoti ọ jọ whẹro. A rehọ ikoko Ileleikristi buobu mu ẹwho yena nọ Jesu o whu no. Timoti, oni riẹ, gbe oniode riẹ a te ti kurẹriẹ, je kru ga ziezi evaọ ukoko na jọ. (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Okenọ Timoti ọ jọ ọmaha evaọ ukoko na, ọ reawere uzuazọ nọ o yeri. Idudhe na eware i te muhọ enwene.
2 Inwene na i muhọ okenọ Pọl ukọ na o weze kpohọ ẹwho na orọ avivẹ. Oke yena Timoti ọ kpako te oware wọhọ ikpe 20 no. Nọ Pọl o te obọ Listra o muẹrohọ nọ imoni na “a ta ẹme ezi [Timoti] gaga.” (Iruẹru 16:2) Dede nọ Timoti ọ jọ ọmaha, o wo uruemu ọkpako. Ẹzi ọfuafo na o tẹ kpọ Pọl avọ ekpako na nọ a rọ rehọ obọ kpahe Timoti uzou jẹ salọ iẹe kẹ obọdẹ iruo evaọ ukoko na.—1 Tim. 4:14; 2 Tim. 1:6.
3. Obọdẹ uvẹ-ọghọ vẹ u te Timoti obọ?
3 A kẹ Timoti obọdẹ uzizie jọ—koyehọ re ọ hai lele Pọl kpohọ erẹ. (Iruẹru 16:3) Dai roro epanọ eva e were Timoti te! Ikpe buobu nọ i lele i rie, Timoti avọ Pọl, ẹsejọ te amọfa a jẹ hai kperẹ bi ru iruo nọ ikọ gbe ekpako na a kẹ rai. Pọl gbe Timoti a je weze bru ikoko sa-sa be kẹ inievo na uduotahawọ. (Se Iruẹru Ikọ Na 16:4, 5.) Fikiere inievo na a tẹ te riẹ Timoti wọhọ ohwo nọ o wo ẹnyaharo ziezi no. Nọ Timoti o lele Pọl ru iruo oware wọhọ ikpe ikpe no, Pọl ukọ na o te kere se inievo obọ Filipai nọ: “Me wo ohwo ọvo wọhọ iẹ he, nọ rẹ jọ eva riẹ ruawa ewoma rai. . . . Rekọ ete Timoti wha riẹ riẹ, wọhọ ọmọ avọ ọsẹ ere o lele omẹ ru iruo usiuwoma na.”—Fil. 2:20-22.
4. (a) Didi owha-iruo nọ u wuzou gaga a kẹ Timoti? (b) Enọ vẹ ma rẹ sae nọ kpahe eme Pọl nọ e rrọ 1 Timoti 4:15 na?
4 Okenọ Pọl o kere se inievo obọ Filipai na ọ kẹ Timoti owha-iruo jọ nọ u wuzou gaga—koyehọ eromuo ekpako gbe idibo iruiruo. (1 Tim. 3:1; 5:22) O rọ vevẹ nnọ Timoti o zihe ruọ ọkpako ukoko nọ a rẹ sai fievahọ no. Ghele na, evaọ ileta ọvona Pọl o tudu họ Timoti awọ nnọ o ru re ‘ahwo kpobi a ruẹ ẹnyaharo riẹ.’ (1 Tim. 4:15) Kọ ahwo a re ruẹ ẹnyaharo Timoti vevẹ no? Oghẹrẹ ẹnyaharo vẹ Pọl o kere kpahe, kọ ẹvẹ ma sai ro wo erere no ohrẹ riẹ ze?
Epanọ Ma re ro Dhesẹ Ẹnyaharo Mai Via
5, 6. Ebẹbẹ vẹ e jọ ukoko Ẹfẹsọs, kọ ẹvẹ Timoti ọ rẹ sae rọ thọ ukoko na?
5 Joma kiẹ eme nọ e wariẹ 1 Timoti 4:15 họ. (Se 1 Timoti 4:11-16.) Taure Pọl o te ti kere eme yena, ọ rehọ obọ Masidonia kpohọ erẹ rekọ ọ ta kẹ Timoti inọ ọ daji obọ Ẹfẹsọs. Fikieme? Otujọ a be rehọ iwuhrẹ erue wha ozighi họ ukoko yena. Timoti ọ rẹ daoma re ọ ruẹ nọ iwuhrẹ erue e ruọ ukoko na ha. Ẹvẹ ọ te sai ro ru ere? Edhere jọ họ emamọ oriruo nọ o re fihọ otọ kẹ amọfa.
6 Pọl o kere se Timoti nọ: “Fi oriruo họ otọ kẹ enọ erọwo, evaọ ẹme-unu gbe uruemu, eva uyoyou, eva orọwọ, gbe eva ẹfuọ.” Pọl o fibae nọ: “He dhe iruo enana erueruo, rehọ uvẹ ra kpobi kẹ ae, re ahwo kpobi a ruẹ ẹnyaharo ra.” (1 Tim. 4:12, 15) Ẹnyaharo nana orọnikọ ọkwa-iruo nọ Timoti o re le he rekọ iruemu ezi nọ ọ rẹ daoma wo. Onana họ oghẹrẹ ẹnyaharo nọ Oleleikristi kpobi ọ rẹ daoma dhesẹ via.
7. Uvẹ vẹ ohwo kpobi evaọ ukoko na o wo?
7 Wọhọ epanọ o jọ evaọ oke Timoti, uvẹ-iruo sa-sa e riẹ nẹnẹ evaọ ukoko na. Otujọ a rrọ ekpako ukoko hayo idibo iruiruo. Efa a rrọ ekobaro. Otujọ a rrọ esẹro okogho gbe erọ ubrotọ, ejọ e rrọ Ebẹtẹle ru iruo, ejọ kọ iruo imishọnare. Ekpako ukoko a wo uvẹ sa-sa nọ a bi ro wuhrẹ, wọhọ eva ikokohọ. Ghele na, Ileleikristi kpobi—te ezae, te eyae, gbe emaha na—a wo uvẹ nọ a re ro dhesẹ ẹnyaharo rai via. (Mat. 5:16) Evaọ uzẹme, wọhọ epanọ o jọ kẹ Timoti, makọ Ileleikristi nọ i wo ekwa-iruo ilogbo a rẹ daoma re iruemu ezi rai i dhesẹ oma via kẹ ahwo kpobi.
Fi Oriruo Họ Otọ Evaọ Ẹmeunu
8. Ẹvẹ ẹmeunu mai u re ro kpomahọ egagọ mai?
8 Oria jọ nọ o jẹ gwọlọ nọ Timoti ọ rẹ jọ omamọ oriruo họ evaọ ẹmeunu riẹ. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma wo ẹnyaharo no evaọ onana? Ẹmeunu mai u re dhesẹ oghẹrẹ ohwo nọ ma rrọ. Jesu ọ ta nọ: “Eme ibuobu nọ erọ eva na unu a rẹ rọ tae via.” (Mat. 12:34) Jemis, oniọvo Jesu ọ tẹ jẹ ta inọ ẹmeunu mai u re kpomahọ egagọ mai. O kere nọ: “Otẹrọnọ ohwo jọ o roro nọ ọye o kru egagọ na whawha, ọ gbẹ yọre ẹrọo riẹ hẹ, rekọ ọ tẹ be viẹ eva-obọ riẹ họ, yọ egagọ ohwo ọnana ifofe.”—Jem. 1:26.
9. Idhere vẹ ma rẹ sai ro fi emamọ oriruo h’otọ evaọ ẹmeunu?
9 Ẹmeunu mai u re dhesẹ kẹ amọfa evaọ ukoko na epanọ ma wo ẹnyaharo te no. Fikiere, ukpenọ ma rẹ rehọ unu mai ta eme ebasẹ, Ileleikristi nọ e kpako evaọ iroro a rẹ bọ amọfa ga, sasa ae oma, jẹ tuduhọ ae awọ. (Itẹ 12:18; Ẹf. 4:29; 1 Tim. 6:3-5, 20) Ọwhọ nọ ma rẹ rọ ta ẹme ezi kpahe izi Ọghẹnẹ jẹ ta kẹ amọfa inọ ma gba riẹ mu no re ma koko ai u re dhesẹ nnọ ma kru egagọ Ọghẹnẹ gaga. (Rom 1:15, 16) Ahwo evezi a te ruẹ epanọ ma be rọ ẹmeunu mai ru iruo a vẹ te raro kele omai.—Fil. 4:8, 9.
Jọ Emamọ Oriruo Evaọ Uruemu gbe Ẹfuọ
10. Re ma sai wo ẹnyaharo, fikieme ẹrọwọ nọ o kare eviẹhọ o rọ roja?
10 Orọnikọ evaọ ẹme ọbọga ọvo Oleleikristi o re jo dhesẹ emamọ oriruo ho. Otẹrọnọ ohwo o wo emamọ ẹmeunu rekọ o wo emamọ uruemu hu yọ ọviẹwẹ. Pọl ọ riẹ ziezi kpahe eviẹhọ otu Farisi na gbe enwoma nọ u no rie ze. Ọ vẹvẹ Timoti unu unuẹse buobu kpahe eviẹhọ itieye na. (1 Tim. 1:5; 4:1, 2) Rekọ Timoti ọ jọ ọviẹwẹ hẹ. Evaọ ileta avivẹ riẹ se Timoti, Pọl o kere nọ: ‘Mẹ kareghẹhọ uvi orọwọ ra.’ (2 Tim. 1:5) Ghele na, u fo re Timoti o dhesẹ kẹ amọfa inọ uvi Oleleikristi ọ rrọ. O re wo emamọ uruemu nọ amọfa a rẹ raro kele.
11. Eme Pọl o kere se Timoti kpahe efe?
11 Evaọ ileta ivẹ riẹ se Timoti, Pọl ọ kẹ riẹ ohrẹ kpahe iruemu sa-sa. Wọhọ oriruo, Timoti ọ rẹ whaha ilale efe. Pọl o kere nọ: “Uyoyou kpahe igho oye họ owọ imuomu kpobi; fiki eguọlaguọlọ na oye o lẹliẹ otu jọ vru siọ orọwọ na ba a jẹ rehọ inwe buobu duwu eva rai.” (1 Tim. 6:10) Uyoyou efe yọ oka ewhrehe abọ-ẹzi. Wo ohẹriẹ, Ileleikristi nọ i bi yeri uzuazọ olọlọhọ, enọ “emuore gbe emuẹgọ” e dẹro, a bi dhesẹ inọ a be nyaharo evaọ abọ-ẹzi.—1 Tim. 6:6-8; Fil. 4:11-13.
12. Ẹvẹ ẹnyaharo mai o sai ro dhesẹ oma via kẹ amọfa?
12 Pọl o kere se Timoti epanọ u wuzou te re eyae Ileleikristi a “gọ umutho-egọ no re fo, avọ omaurokpotọ.” (1 Tim. 2:9) Eyae nọ e be rọ omaurokpotọ gbe uvi iroro gọ ẹgọ nọ u fo, je bi dhesẹ uruemu ezi evaọ uzuazọ rai kpobi, yọ emamọ iriruo kẹ amọfa. (1 Tim. 3:11) Ehri-uzi nana o kie kpahe ezae na re. Pọl ọ kẹ esẹro na ohrẹ inọ a “jọ wolẹ, avọ areghẹ.” (1 Tim. 3:2) Ma te bi dhesẹ iruemu nana kẹdẹ kẹdẹ, ahwo kpobi a te ruẹ ẹnyaharo mai.
13. Wọhọ Timoti, ẹvẹ ma sai ro fi emamọ oriruo h’otọ evaọ ẹfuọ?
13 Timoti ọ rẹ jẹ jọ emamọ oriruo evaọ ẹfuọ. Ofẹ nọ Pọl ọ rehọ ẹme na riwi họ Timoti o re siomano ọfariẹ-ogbe. Uruemu riẹ o rẹ kare epe evaọ akotọ eyae. O re “lele ekpọkueyae yeri kerọ ini, uvovoeyae kerọ inievo-emetẹ evaọ ẹfuọ kpobi.” (1 Tim. 4:12; 5:2) Ọghẹnẹ ọ rẹ riẹ kpahe ọfariẹ-ogbe nọ a ko dhere dede, uwhremu na ahwo-akpọ a vẹ jẹ riẹ kpahe iẹe. Epọvo na re, iruo ezi erọ Oleleikristi i re dhere he. (1 Tim. 5:24, 25) Ahwo nọ a rrọ ukoko na kpobi a rẹ sae rehọ uruemu gbe ẹfuọ dhesẹ ẹnyaharo rai via.
Uyoyou gbe Ẹrọwọ E r’Oja
14. Ẹvẹ Ikereakere na i ro dhesẹ nọ u fo re ma you ohwohwo?
14 Oware jọ nọ u wuzou nọ a re ro vuhu uvi Egagọ-Ileleikristi họ uyoyou. Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Fiki onana ahwo kpobi a jẹ riẹ nọ whai ilele mẹ re whai ohwo o te you ohwo.” (Jọn 13:35) Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ uyoyou utioye na? Ebaibol e tuduhọ omai awọ inọ mai “ohwo othihakọ kẹ ohwo eva uyoyou,” re ma “rọ eva elọlọhọ lele ohwo ohwo yeri, ohwo ọ rọ vrẹ ohwo,” ma ve je wo ẹzi erara-eghọ. (Ẹf. 4:2, 32; Hib. 13:1, 2) Pọl ukọ na o kere nọ: “Whai ohwo ọ rehọ uyoyou oniọvo you ohwo.”—Rom 12:10.
15. Fikieme u ro fo re mai kpobi ma dhesẹ uyoyou, maero kọ esẹro Ileleikristi?
15 Otẹrọnọ Timoti o je dhuaro kẹ inievo na, a hae daezọ eware ezi nọ o ru gbe ona ewuhrẹ riẹ hẹ. (Se 1 Ahwo Kọrint 13:1-3.) Evaọ abọdekọ riẹ, uvi uyoyou nọ Timoti o dhesẹ kẹ inievo riẹ gbe eware ezi nọ o je ru kẹ ae i dhesẹ inọ ọ be nyaharo evaọ abọ-ẹzi. Fikiere o nwani fo inọ evaọ ileta riẹ se Timoti, Pọl ukọ na ọ ta inọ uyoyou nọ Timoti o re dhesẹ yọ edhere jọ nọ ọ rẹ rọ jọ emamọ oriruo kẹ inievo na.
16. Fikieme o rọ r’oja re Timoti o wo ẹrọwọ ọgaga?
16 Okenọ Timoti ọ jọ Ẹfẹsọs, a dawo ẹrọwọ riẹ. Otujọ a je wuhrẹ eware nọ e rọwo kugbe Ikereakere na ha. Amọfa a jẹ vaha iku “esia” hayo a jẹ kiẹ kpahe eware nọ i re fi obọ họ kẹ ukoko na wo ẹnyaharo ho. (Se 1 Timoti 1:3, 4.) Pọl o dhesẹ ahwo itieye na inọ a ‘be vioma-ufofe, a riẹ oware ovo ho; a re siuru ẹwhọ gbe avro kpahọ eme.’ (1 Tim. 6:3, 4) Kọ Timoti ọ rẹ tubẹ keria re o roro kpahe eme enwoma nọ e be rọ ẹmẹrera ruọ ukoko na? Ijo, keme Pọl ọ kẹ Timoti ohrẹ inọ ọ “họre uvi ohọre orọwọ na” re o je siomano “eme ogbẹta nọ e kare erọ Ọghẹnẹ, jegbe avro ogbẹvrọ nọ a re se ugbese nọ eriariẹ.” (1 Tim. 6:12, 20, 21) Avro ọ riẹ hẹ inọ Timoti o lele emamọ ohrẹ nọ Pọl ọ kẹ riẹ.—1 Kọr. 10:12.
17. Ẹvẹ a sae rọ dawo ẹrọwọ mai nẹnẹ?
17 O nwani kiehọ ziezi inọ Pọl ọ ta kẹ Timoti inọ evaọ “oke uwhremu ejọ e rẹ te hẹriẹ no orọwọ na no, a vẹ te kezọ kẹ izi ọviẹhọ avọ uwuhrẹ [ikọ-imuomu].” (1 Tim. 4:1) Inievo nọ e rrọ ukoko na kpobi, te enọ i wo ekwa-iruo, a rẹ raro kele Timoti ẹkwoma ẹrọwọ ọgaga nọ a re wo. Ma te mugba ziezi kẹ ikọ-erue, ma re ru amọfa ruẹ ẹnyaharo mai, ma vẹ jẹ jọ oriruo ẹrọwọ.
Daoma Dhesẹ Ẹnyaharo Ra Via
18, 19. (a) Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ ẹnyaharo mai via kẹ ahwo kpobi? (b) Eme ma be te ta kpahe?
18 U re vevẹ, orọnikọ epanọ ohwo o wo erru te, wo ona te, hayo epanọ a riẹ ohwo na odẹ te a rẹ rọ riẹ epanọ o wo ẹnyaharo te no ho. Yọ orọnikọ epanọ o kurẹriẹ kri te no ho. Rekọ epanọ ma bi yoẹme kẹ Jihova te evaọ iroro, ẹmeunu gbe uruemu. (Rom 16:19) Ma re koko ujaje na inọ ma you ohwohwo ma ve je wo ẹrọwọ ọgaga. Ẹhẹ, joma roro didi kpahe eme nọ Pọl o kere se Timoti na re ẹnyaharo mai o dhesẹ oma via kẹ ahwo kpobi.
19 Oware ofa nọ amọfa a re ro vuhu ẹnyaharo mai họ oghọghọ, onọ o rrọ abọjọ ọrọ ubi ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ. (Gal. 5:22, 23) Uzoẹme nọ o rrọ aro na u ti dhesẹ epanọ ma re ro wo oghọghọ makọ evaọ oke obẹbẹ.
Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?
• Eme amọfa a rẹ jọ ẹmeunu mai wuhrẹ kpahe omai?
• Ẹvẹ ẹnyaharo mai u re ro dhesẹ oma via evaọ uruemu gbe ẹfuọ mai?
• Fikieme Ileleikristi a rẹ rọ jọ emamọ oriruo evaọ uyoyou gbe ẹrọwọ?
[Enọ Uwuhrẹ]
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 11]
Okenọ Timoti ọ jọ uzoge, o dhesẹ inọ ọ kpako evaọ iroro
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 13]
Kọ amọfa a be ruẹ ẹnyaharo ra?