‘Ta Ẹme Ọghẹnẹ Avọ Aruọwha’

“Ẹzi Ẹri ọ tẹ ze vọ ai . . . oma, a jẹ rọ aruọwha ta ẹme Ọghẹnẹ.”—IRUẸRU 4:31.

1, 2. Fikieme ma jẹ daoma wo onaa ziezi evaọ iruo odibọgba mai?

 EDẸ esa taure Jesu o te ti whu, ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “A rẹ te vuẹ ovuẹ usiuwoma uvie na kẹ akpọ na kpobi, re o jọ isẹi kẹ erẹwho akpọ na kpobi; kẹsena urere u te zi te.” Taure Jesu o te ti muvrẹ kpohọ odhiwu, o vi ilele riẹ re ‘a ru ilele ahwo evaọ erẹwho kpobi, je wuhrẹ ai re a ru eware kpobi nọ ọ vuẹ rai.’ Ọ ya eyaa kẹ ae inọ ọ te jọ kugbe ae “kẹse kẹse, makọ te urere akpọ na.”—Mat. 24:14; 26:1, 2; 28:19, 20.

² Mai Isẹri Jihova ma bi wobọ vọvọ evaọ iruo usiuwoma ota na nọ u muhọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na. Iruo efa e riẹ hẹ nọ i wuzou te iruo usiuwoma ota gbe ilele-iruo na! Fikiere, o roja gaga re ma wo onaa ziezi evaọ iruo odibọgba mai. Evaọ uzoẹme nana, ma te ruẹ epanọ ẹzi ọfuafo na ọ sai ro fi obọ họ kẹ omai ta usiuwoma na avọ aruọwha. Izoẹme ivẹ nọ i lele i rie na i ti dhesẹ epanọ ẹzi Jihova ọ sai ro fi obọ họ kẹ omai wuhrẹ amọfa avọ onaa jẹ ta usiuwoma na ẹsikpobi.

Ma Gwọlọ Aruọwha

3. Fikieme iruo usiuwoma ota na e jẹ gwọlọ aruọwha?

³ Iruo usiuwoma ota nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai na yọ uvẹ-ọghọ ulogbo. Rekọ evaọ ẹsejọ o rẹ jọ bẹbẹ. Dede nọ ahwo jọ a be jẹ emamọ usi Uvie Ọghẹnẹ na rehọ ziezi, ahwo buobu a bi ru wọhọ ahwo edẹ Noa. Jesu ọ ta nọ: “A riẹ hẹ bẹsenọ [ẹvo] ọ rọ ze, ọ jẹ rehọ ai kpobi vrẹ.” (Mat. 24:38, 39) Ahwo jọ a re se omai ẹkoko jẹ wọso omai. (2 Pita 3:3) Enọ e rrọ egọmeti, ibe  emọ-isukulu hayo ibe-iruiruo, makọ ahwo uviuwou mai a sae wọso omai. U te no ọwọsuọ no, ebẹbẹ efa nọ ma rẹriẹ ovao ku họ omovuọ gbe ozọ inọ ahwo a ti le omai. Eware buobu e riẹ nọ e rẹ sai ru ei jọ bẹbẹ kẹ omai re ma rehọ “aruọwha” ta ẹme Ọghẹnẹ. (Ẹf. 6:19, 20) Re ma sae ruabọhọ ẹta ẹme Ọghẹnẹ o gwọlọ aruọwha. Eme o rẹ sai fi obọ họ kẹ omai wo aruọwha?

4. (a) Eme họ aruọwha? (b) Ẹvẹ Pọl ukọ na ọ sai ro wo udu ta usiuwoma kẹ ahwo Tẹsalonika?

⁴ Ẹme Griki nọ a fa “aruọwha” na u dhesẹ “ẹme nọ a rẹ ta ududu, vevẹ avọ uzẹme.” Aruọwha u dhesẹ ‘udu, ababọ ozọ.’ Orọnikọ aruọwha u dhesẹ nọ ohwo o re zue eme họ họ. (Kọl. 4:6) Dede nọ ma re wo aruọwha, ma rẹ daoma rria dhedhẹ kugbe ahwo kpobi. (Rom 12:18) Ofariẹ, dede nọ ma rẹ rọ aruọwha ta usiuwoma Uvie na, o gwọlọ nọ ma re ru ere avọ areghẹ re ma siọ amọfa eva ba erudha. Evaọ uzẹme, re ma sai wo emamọ aruọwha, ekwakwa-aghae efa e riẹ nọ ma rẹ daoma wo. Orọnikọ ẹgba obọmai ma re ro wo oghẹrẹ aruọwha nana ha. Ẹvẹ Pọl ukọ na avọ egbẹnya riẹ a ro “wo udu” nọ a rọ ta usiuwoma kẹ ahwo obọ Tẹsalonika okenọ a make ‘ruẹ uye gaga no evaọ Filipai’? Pọl o kere nọ: “Ma wo udu eva Ọghẹnẹ mai.” (Se 1 Ahwo Tẹsalonika 2:2.) Jihova Ọghẹnẹ ọ rẹ sai si ozọ no omai ẹro, ọ vẹ jẹ kẹ omai oghẹrẹ aruọwha ọvona.

5. Ẹvẹ Jihova ọ rọ kẹ Pita, Jọn, gbe ilele efa aruọwha?

⁵ Nọ “ikpahwo [ẹwho na] gbe ekpako gbe otu ikere-obe” na a kpokpa họ ikọ na obọ inọ a gbẹ ta usiuwoma ha, Pita avọ Jọn a tẹ ta nọ: “Jọ u kiete eva aro Ọghẹnẹ nọ a re yo ẹme rai vi orọ Ọghẹnẹ yo, whai ọvo wha ta e; keme ma rẹ sae siọ oware nọ ma ruẹ je yo ba ẹta ha.” Orọnikọ ikọ na a lẹ se Ọghẹnẹ re ọ whaha ukpokpoma na ha, rekọ a lẹ nọ: “Ọnowo who je riwi eha nọ arese enẹna, whaọ ru kẹ idibo ra re a wo aruọwha nọ a rẹ rọ ta ẹme ra.” (Iruẹru 4:5, 19, 20, 29) Ẹvẹ Jihova ọ rọ kuyo ayare rai? (Se Iruẹru Ikọ Na 4:31.) Jihova ọ rehọ ẹzi riẹ fi obọ họ kẹ ae wo aruọwha. Ẹzi Ọghẹnẹ ọ sai fi obọ họ kẹ omai epọvo na. O rrọ ere na, ẹvẹ ma sai ro wo ẹzi Ọghẹnẹ re ọ jẹ kpọ omai evaọ odibọgba mai?

Epanọ Ma Sai ro Wo Aruọwha

6, 7. Re ma wo ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ eme ma re ru? Kẹ iriruo.

⁶ Edhere nọ ma sai ro wo ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ họ ma rẹ yare iẹe. Jesu ọ ta kẹ enọ e jẹ gaviezọ kẹe nọ: “Whai enọ i yoma wha tẹ riẹ epanọ wha rẹ rọ emamọ eware kẹ emọ rai, kẹvẹ Ọsẹ obọ odhiwu rai ọ rẹ rehọ Ẹzi Ẹri kẹ enọ e yare riẹ te re?” (Luk 11:13) Ma rẹ lẹ se Ọghẹnẹ ẹsikpobi re ọ kẹ omai ẹzi ọfuafo na. Otẹrọnọ ozọ o re mu omai re ma ta usiuwoma evaọ iyẹrẹ, evaọ oke-gheghe, hayo evaọ oria ekiọthuọ, ma rẹ lẹ se Jihova kẹ ẹzi riẹ, ma vẹ jẹ yare iẹe re o fi obọ họ kẹ omai wo udu.—1 Tẹs. 5:17.

⁷ Ere oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Rosa o ru. * Ẹdẹjọ nọ ọ jọ obọ isukulu nọ o bi jo ru iruo, ibe iticha riẹ jọ o te je se iyẹrẹ nọ a kere no isukulu efa ze kpahe ẹlahiẹ emọ. Eware nọ iticha na o se i dhe rie ofu te epanọ o ro bovia nọ, “Kinọ eme akpọ na o bi zihe rro?” Rosa o rri onana wọhọ uvẹ nọ ọ rẹ rọ ta usiuwoma. Eme o ru re ọ sai wo udu ta ẹme? Rosa ọ ta nọ: “Mẹ lẹ se Jihova re ọ rehọ ẹzi riẹ fi obọ họ kẹ omẹ.” Ọ ta usiuwoma kẹ aye na ziezi, o te je ru ọruẹrẹfihotọ nọ a rẹ rọ ta ẹme na haro. Je  roro kpahe oriruo ọmọtẹ ikpe isoi jọ nọ a re se Milane, nọ ọ be rria New York City. Milane ọ ta nọ: “Taure me te ti kpohọ isukulu, mẹ avọ oni mẹ ma rẹ lẹ se Jihova.” Eme a be hae lẹ kẹ? A rẹ lẹ re Milane o wo udu nọ o re ro kru ẹrọwọ riẹ jẹ ta kpahe Ọghẹnẹ riẹ! Oni riẹ ọ ta nọ: “Onana u fi obọ họ kẹ Milane no ta edikihẹ riẹ vevẹ kpahe ehaa edẹ-eyẹ gbe ehaa akpọ na efa, jẹ whaha omadhehọ ehaa itieye.” Kọ iriruo nana i gbe dhesẹ nọ olẹ u re fi obọ họ kẹ omai wo aruọwha?

8. Eme ma rẹ sai wuhrẹ mi Jerimaya ọruẹaro na kpahe ewo aruọwha?

⁸ Ofariẹ, roro kpahe oware nọ u fi obọ họ kẹ Jerimaya ọruẹaro na wo aruọwha. Nọ Jihova ọ rehọ iẹe mu ọruẹaro kẹ erẹwho na, Jerimaya ọ ta nọ: “Ri, mẹ riẹ ẹme ẹta ha, keme mẹ ọmaha.” (Jeri. 1:4-6) Rekọ nọ oke o be nyaharo na, Jerimaya ọ tẹ jẹ rọ aruọwha ta usiuwoma avọ ẹgba te epanọ ahwo buobu a je ro rri rie wọhọ ohwo nọ ọ rẹ ruẹaro ọraha ọvo. (Jeri. 38:4) Ọ wharo whowho ẹdhoguo Jihova vrẹ ikpe 65. A jọ Izrẹl riẹ Jerimaya ziezi inọ ọ rọ aruọwha ta ẹme Ọghẹnẹ te epanọ, nọ oware wọhọ ikpe egba ezeza (600) e vrẹ no nọ Jesu ọ jẹ t’ẹme avọ aruọwha, ahwo jọ a te roro nọ ọye họ Jerimaya nọ ọ wariẹ ziọ uzuazọ no. (Mat. 16:13, 14) Ẹvẹ Jerimaya ọruẹaro na o ro fi ozọ hayo omovuọ riẹ kparobọ? Ọ ta nọ: “[Ẹme Ọghẹnẹ ọ rọ] eva mẹ wọhọ erae nọ e rẹ tuọ wariẹ [igbenwa] mẹ, mẹ gbẹ sae wo ogaga nọ mẹ rẹ rọ whaha iẹe he.” (Jeri. 20:9) Ẹme Jihova ọ kẹ Jerimaya ẹgba jẹ wọe ta ẹme.

9. Fikieme ẹme Ọghẹnẹ ọ sai ro kpomahọ omai wọhọ epanọ o jọ kẹ Jerimaya?

⁹ Pọl ukọ na o kere se ahwo Hibru inọ: “Ẹme Ọghẹnẹ ọ rẹjọ bẹdẹ, avọ iruo, ọ da vi ọpia akọava, nọ o re duwu lafiẹ udevie ẹwẹ gbe ẹzi te ezo-oma, gbe eriare ighogho obọ enwa, gbe eva ekiẹ jẹ riẹ ẹjiroro obọ eva.” (Hib. 4:12) Ẹme Ọghẹnẹ ọ sai kpomahọ omai wọhọ epanọ o jọ kẹ Jerimaya na. Kareghẹhọ inọ dede nọ ahwo a kere Ebaibol na, orọnikọ ereghẹ ahwo-akpọ a ro kere iei hi, rekọ ẹzi Ọghẹnẹ. Ma se eva 2 Pita 1:21 nọ: “Aroọruẹ ọvo nọ o no obọ ohwo ze ọ te jọ họ, rekọ ahwo nọ Ẹzi Ẹri o mu ae a ta ẹme nọ o no obọ Ọghẹnẹ ze.” Ma tẹ be roma totọ ru uwuhrẹ Ebaibol omobọ mai, yọ ma be rehọ evuẹ nọ a rọ ẹgba ẹzi ọfuafo na kere rọ vọ udu mai. (Se 1 Ahwo Kọrint 2:10.) Oware nọ ma se o sae jọ “wọhọ erae nọ e rẹ tuọ” evaọ eva mai, fikiere ma te siẹe ba ẹta ha.

10, 11. (a) Re ma sae ta ẹme avọ aruọwha, oghẹrẹ vẹ u fo nọ uwuhrẹ omobọ mai o rẹ jọ? (b) Fodẹ oware ovo jọ nọ whọ jiroro nọ who re ru re who wo ẹnyaharo evaọ uwuhrẹ omobọ ra.

 ¹⁰ Re ma sai wo erere ziezi no uwuhrẹ omobọ mai ze, ma re ru uwuhrẹ na re ẹme Ọghẹnẹ o duobọte omai udu. Wọhọ oriruo, a kẹ Izikiẹl ọruẹaro na eruẹaruẹ nọ a jọ ta kẹe inọ ọ re uko-obe nọ u wo ovuẹ ogaga nọ ọ te vuẹ ahwo nọ i bi yoẹme he. O gwọlọ inọ Izikiẹl o re wo otọriẹ ovuẹ na ziezi. Ere oruo u ti fi obọ họ kẹe rọ evawere whowho ovuẹ yena—o vẹ jọ unu riẹ were wọhọ ọnyọ.—Se Izikiẹl 2:8–3:4, 7-9.

¹¹ Uyero mai o wọhọ orọ Izikiẹl. Nẹnẹ, ahwo buobu a gwọlọ gaviezọ kẹ eme Ebaibol ho. Re ma sae ruabọhọ usiuwoma ota, u wuzou re ma wuhrẹ Ikereakere na ziezi re ma ruẹsi wo otọriẹ eme nọ e rrọ eva riẹ. Uwuhrẹ omobọ mai o rẹ jọ kẹse kẹse, orọnikọ otiẹse he. Ma re wo ọkpọ isiuru ọso-ilezi na nọ ọ so nọ: “Ru re ẹme unu mẹ gbe iroro eva mẹ e hẹ were owhẹ, O ỌNOWO, eri mẹ gbe ọta [mẹ].” (Ol. 19:14) U wuzou gaga re ma roro didi kpahe oware nọ ma se, re uzẹme Ebaibol na o sae te omai udu. Evaọ uzẹme, u fo re ma daoma wo ẹnyaharo evaọ oghẹrẹ nọ ma bi ru uwuhrẹ omobọ mai. *

12. Fikieme iwuhrẹ mai i re ro fi obọ họ kẹ omai nya lele ekpakpọ ẹzi ọfuafo na?

¹² Edhere ọfa nọ ma re ro wo erere no ẹzi ọfuafo Jihova ze họ ma re ‘roro epanọ ma rẹ rọ jaja erivẹ mai oma, re a wo uyoyou, je ru iruo ezi kpobi, jẹ hai kuomagbe ẹsikpobi.’ (Hib. 10:24, 25) Oma nọ ma rẹ dawo re ma jọ iwuhrẹ kẹse kẹse, gaviezọ ziezi, je fi eware nọ ma wuhrẹ họ iruo yọ uvi idhere nọ ẹzi na ọ rẹ rọ kpọ omai. Kọ ogbẹrọnọ ẹkwoma ukoko na ẹzi Jihova ọ be rọ kẹ ekpọvio?—Evia. 3:6.

Irere nọ I re no Aruọwha Ze

13. Nọ ma te rri epanọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a ta usiuwoma na kẹre te, eme ma rẹ sae ta nọ u fi obọ họ kẹ ae?

¹³ Ẹzi ọfuafo na họ ẹgba nọ ọ mae rro evaọ ehrugbakpọ na, yọ o rẹ sae kẹ ahwo ẹgba nọ a re ro ru oreva Jihova. Ẹzi ọfuafo na o fi obọ họ kẹ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ evaọ iruo usiuwoma ota na. A ta usiuwoma na “kẹ enọ a ma kpobi evaọ akpọ na.” (Kọl. 1:23) Ma tẹ kareghẹhọ nọ ibuobu rai a kpohọ isukulu ikpehru hu, o rẹ kẹ omai imuẹro inọ ogaga ulogbo jọ u gine fi obọ họ kẹ ae.—Iruẹru 4:13.

14. Eme ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ omai jọ “jajaja eva Ẹzi”?

 ¹⁴ Ma tẹ be kuvẹ re ẹzi ọfuafo na ọ kpọ uruemu mai, ma re wo ọwhọ nọ ma re ro ru iruo odibọgba mai avọ aruọwha. Kpahe ‘ohwo Ju jọ nọ a re se Apọlọs, ohwo uyẹ Alekzandria, ọgba eriariẹ, nọ ọ ziọ Ẹfẹsọs,’ Ebaibol e ta nnọ: ‘Epanọ ẹzi ọ dae eva fia, ọ tẹ jẹ ta ẹme je wuhrẹ ahwo kpahe Jesu gbagba.’ (Iruẹru 18:24, 25) Ma tẹ rọ “jajaja eva Ẹzi,” ma ti wo aruọwha ziezi evaọ usiuwoma ota n’uwou ruọ uwou gbe evaọ isẹri-ise oke-gheghe.—Rom 12:11.

15. Ẹvẹ usiuwoma nọ ma rẹ ta avọ aruọwha o rẹ rọ kẹ omai erere?

¹⁵ Usiuwoma nọ ma rẹ ta avọ aruọwha o rẹ kẹ omai erere. Ma ti se usiuwoma ota na gboja vi epaọ anwẹdẹ keme ma te wo aruọwha ẹsiẹe ma te mai vuhu epanọ iruo na i wuzou te. Onaa nọ ma re wo evaọ usiuwoma ota na u re fiba oghọghọ mai, onana o vẹ lẹliẹ omai wo ọwhọ ziezi. Ọwhọ mai o vẹ te ga vi epaọ anwẹdẹ keme ma riẹ epanọ iruo usiuwoma ota na e kpata te.

16. Eme ma re ru otẹrọnọ ajọwha mai kẹ odibọgba na o kie kpotọ no?

¹⁶ Kọ eme ma re ru otẹrọnọ ma gbe wo ajọwha kẹ odibọgba na wọhọ epanọ ma wo vẹre he? O tẹ rrọ ere, u re woma re ma kiẹ oma mai riwi ziezi. Pọl o kere nọ: “Wha nọ oma rai, sọ wha ghine kru orọwọ rai. Wha dawo oma rai.” (2 Kọr. 13:5) Nọ oma ra nọ: ‘Kọ mẹ gbẹ rrọ jajaja evaọ ẹzi? Kọ mẹ be hae lẹ se Jihova re ọ kẹ omẹ ẹzi riẹ? Kọ elẹ mẹ i bi dhesẹ nọ mẹ rẹroso Jihova re ọ kẹ omẹ ẹgba nọ me re ro ru oreva riẹ? Kọ mẹ be hae jọ elẹ mẹ yere Jihova kẹ iruo odibọgba na nọ o mu họ omai obọ na? Kọ me bi ru uwuhrẹ omobọ mẹ kẹse kẹse? Kọ ẹvẹ mẹ be hae raha oke te ro roro didi kpahe eware nọ me se je yo? Kọ me bi wobọ ziezi evaọ iwuhrẹ ukoko?’ Eroro kpahe enọ itieye na o sai ru owhẹ riẹ eria nọ whọ jẹ be moyẹlẹ, whọ vẹ daoma kpọ eware vi.

Jọ Ẹzi Ọghẹnẹ Ọ Kẹ Owhẹ Aruọwha

17, 18. (a) Ẹvẹ a ta usiuwoma na te no nẹnẹ? (b) Ẹvẹ ma sae rọ ta usiuwoma Uvie na ududu?

¹⁷ Nọ Jesu ọ kparoma no, ọ ta kẹ ilele riẹ inọ: “[Nọ Ẹzi Ẹri ọ tẹ ruọ owhai] oma no wha re ti wo ogaga nọ wha ti ro se isẹri mẹ eva Jerusalem gbe Judia kpobi te Sameria je rite ọnyaba akpọ na.” (Iruẹru 1:8) Iruo nọ a muhọ evaọ oke yena e nya akpọ soso duwu no nẹnẹ. Isẹri Jihova nọ i bu vi ima ihrẹ (7,000,000) a bi whowho ovuẹ Uvie na evaọ ekwotọ nọ i bu vi 230, be raha enwenọ euwa ima-odu ọvo gbe ubro rọ ta usiuwoma na evaọ ẹgbukpe. O rọ oware evawere nọ ma bi ro wobọ vọvọ evaọ iruo nana nọ a te wariẹ hẹ na!

¹⁸ Wọhọ epanọ o jọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na, ẹzi Ọghẹnẹ ọ be kpọ iruo usiuwoma ota na nẹnẹ. Ma tẹ be nya lele ekpakpọ ẹzi na, ma te ta usiuwoma na ududu. (Iruẹru 28:31) Fikiere, joma kuvẹ re ẹzi Ọghẹnẹ o kpọ omai nọ ma bi whowho emamọ usi Uvie na!

[Oruvẹ-obotọ]

Eme Who Wuhrẹ?

• Fikieme o jẹ gwọlọ nọ ma rehọ aruọwha ta ẹme Ọghẹnẹ?

• Eme u fi obọ họ kẹ ilele Jesu ikpe-udhusoi ọsosuọ ta ẹme avọ aruọwha?

• Ẹvẹ ma sai ro wo aruọwha?

• Ẹvẹ aruọwha ọ rẹ rọ kẹ omai erere?

[Enọ Uwuhrẹ]

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 7]

Ẹvẹ esẹgbini e sai ro fi obọ họ kẹ emọ rai wo aruọwha?

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 8]

Olẹ o sai fi obọ họ kẹ owhẹ wo aruọwha evaọ odibọgba na