Heran Ẹwho Nọ O Je Titi Evaọ Oke Anwae

NỌ AHWO nọ a riẹ ikuigbe Ebaibol na a te yo odẹ na Heran, iroro rai e rẹ nwane dhẹ kpohọ ọzae ẹrọwọ na, Abraham. Nọ ọyomariẹ gbe Sera aye riẹ, gbe Lọt ọmọ oniọvo riẹ, gbe Tera ọsẹ riẹ, a je no ẹwho Ọr kpohọ ẹkwotọ Kenan, a daji Heran omojọ. Abraham ọ jọ etẹe wo ekwakwa efe buobu. Nọ ọsẹ riẹ o whu no, Abraham ọ tẹ ruabọhọ onya riẹ kpoho ẹkwotọ nọ Ọghẹnẹ uzẹme na ọ ya eyaa riẹ kẹe. (Emu. 11:31, 32; 12:4, 5; Iruẹru 7:2-4) Uwhremu na, Abraham o vi odibo ọkpako riẹ kpohọ Heran hayo ẹwho jọ nọ ọ kẹle riẹ nyae gwọlọ aye kẹ Aiziki. Jekọp, ọmọ-oruọmọ Abraham ọ rria Heran re ikpe buobu.—Emu. 24:1-4, 10; 27:42-45; 28:1, 2, 10.

Okenọ Senakẹrib ovie Asiria o vi uwou ẹmo se Hẹzikaya ovie na ro fi ozọ họ iẹe ẹro, o kele Heran wọhọ usu “erẹwho” nọ ivie Asiria a fi kparobọ no. O nwane rọnọ ẹwho “Heran” na ọvo a jọ etẹe se Heran na ha rekọ te ekwotọ nọ e wariẹ e riẹ họ. (2 Iv. 19:11, 12) Eruẹaruẹ Izikiẹl e ta ẹme kpahe Heran wọhọ ẹwho nọ avọ Taya a rẹ thueki kugbe gaga, onọ o kẹ imuẹro inọ Heran ginọ ẹwho ekiọthuọ ologbo.—Izik. 27:1, 2, 23.

Enẹna, Heran yọ ẹwho ọsese nọ ọ kẹle Şanlıurfa evaọ ofẹ ovatha-ọre orẹwho Turkey. Rekọ evaọ oke anwae, ẹwho Heran ọ jọ ẹkwotọ nọ o je titi avọ iruẹru. Heran ọ rrọ usu umutho ewho nọ a gbẹ be rọ odẹ nọ a se rai evaọ ikuigbe Ebaibol ro se nẹnẹ. Odẹ na Heran evaọ ẹvẹrẹ Asiria họ Harranu, nọ otofa riẹ o rẹ sae jọ “Edhere” hayo “Edhere nọ O re Zurie,” onọ u dhesẹ nọ Heran ọ jọ oria nọ ahwo a jẹ hae nya gaga kpohọ ewho ilogbo efa. Wọhọ epanọ eme nọ a kere fihọ eware nọ a jọ Heran tọ via i dhesẹ, oni Nabonidọs, ovie Babilọn, ọ jọ ozerẹ-aye okpehru evaọ etẹmpol Sin, ọghẹnẹ ọvẹre ọrọ Heran. A ta nọ Nabonidọs ọ wariẹ etẹmpol nana bọ. Oyena o vrẹ no, ivie-ilogbo sa-sa e roma via je kie evaọ Heran.

Enẹna, Heran o wo ohẹriẹ gaga no epanọ ọ jọ oke anwae. Heran oke anwae ọ jọ okpẹwho nọ o wuzou gaga nọ o je titi evaọ ezi jọ. Rekọ enẹna Heran o zihe ruọ ẹmẹwho nọ o wo iwou nọ a bọ ehru rai siọsiọle. Ikpiwou gbe ekwakwa aruorovie oke anwae nọ i kporo kuotọ e wariẹ e riẹe họ. Evaọ akpọ ọkpokpọ nọ Ọghẹnẹ ọ te rọ tha na, a te kpare ahwo buobu nọ a rria Heran zihe ziọ uzuazọ—te Abraham, Sera gbe Lọt. Ẹsejọhọ a te vuẹ omai eware efa kpahe Heran, ẹkwotọ nọ o je zurie oke anwae na.

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 20]

Ẹwho Heran nọ a raha no

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 20]

Iwou nọ a bọ ehru rai siọsiọle

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 20]

Epanọ Heran ọ rrọ nẹnẹ