Hae Bọ Ukoko Na Ga Ẹsikpobi

“Whai ohwo ọ hẹ wha ohwo udu, ohwo ọ kpare ohwo.”—1 TẸS. 5:11.

1. Didi eghale i bi te omai fikinọ ma rrọ ukoko Ileleikristi na, rekọ didi ebẹbẹ ma wo ghele?

 OGHALE ulogbo o rrọ re whọ jọ ukoko Ileleikristi na. Who wo emamọ usu kugbe Jihova. Izi Ebaibol nọ who bi koko e be thọ owhẹ no ebẹbẹ nọ i re te enọ i bi yeri ekpehre uzuazọ. Who wo emamọ egbẹnyusu enọ e gwọlọ ewoma ra. Ẹhẹ, eghale na i re buobu. Rekọ Ileleikristi buobu a bi lele oghoghẹrẹ ebẹbẹ muabọ. Otujọ a gwọlọ obufihọ re a sai wo otoriẹ eware ididi Ebaibol na. Efa a be mọ hayo a rrọ ọkora, hayo a be ruẹ uye fiki ekpehre iroro jọ nọ a jẹ. Yọ mai kpobi ma be rria akpọ nọ Ẹdhọ o bi su.

2. Eme ma re ru nọ inievo mai a tẹ rrọ uye, kọ fikieme?

² O rẹ were omai hi re ma ruẹ ibe Oleleikristi nọ uye o be bẹ. Pọl ukọ na ọ rehọ ukoko na dhesẹ ugboma, ọ tẹ ta inọ “otẹrọnọ uye u te abọ jọ yọ u te oma na kpobi.” (1 Kọr. 12:12, 26) O tẹ via ere, ma rẹ daoma thọ inievo mai uke. Iriruo buobu erọ Ileleikristi nọ i fi obọ họ kẹ amọfa fi ebẹbẹ rai kparobọ e rrọ Ikereakere na. Nọ ma be te kiẹ iriruo yena riwi na, roro kpahe epanọ whọ sai ro fi obọ họ kẹ inievo nọ i wo  ọkpọ ebẹbẹ nọ ma be te fodẹ na. Ẹvẹ whọ sai ro fi obọ họ kẹ inievo ra evaọ abọ-ẹzi re whọ rọ ere bọ ukoko Jihova ga?

“A tẹ Rehiẹe Gboma”

3, 4. Edhere vẹ Akwila avọ Prisila a ro fi obọ họ kẹ Apọlọs?

³ Apọlọs ọ jọ ọtausiuwoma ajọwha taure ọ tẹ te kwa kpobọ Ẹfẹsọs. Obe Iruẹru Ikọ Na o ta kpahe iẹe inọ: “Oriori ọ tẹ dae eva fia, ọ tẹ jẹ rọ ẹrera ta ẹme je wuhrẹ epaọ Jesu, ọ riẹ epaọ ame-ọhọ Jọn ọvo.” Fikinọ Apọlọs ọ riẹ kpahe ame nọ a rẹ họ evaọ “odẹ Ọsẹ, gbe Ọmọ gbe Ẹzi Ẹri” hi, u dhesẹ inọ enọ e ta usiuwoma kẹe họ ilele Jọn Ọhọahwo-Ame na hayo ilele Jesu nọ e jẹ ta usiuwoma taure Pẹntikọst 33 C.E. o te ti te. Dede nọ Apọlọs o wo ọwhọ, u wo eware jọ nọ ọ riẹ hẹ. Ẹvẹ usu nọ ọ nya kugbe ibe Ileleikristi u ro fi obọ họ kẹe?—Iruẹru 1:4, 5; 18:25; Mat. 28:19.

⁴ Akwila avọ Prisila, ọzae avọ aye nọ e jọ Ileleikristi, a gaviezọ kẹ Apọlọs okenọ o je wuhrẹ evaọ uwou-egagọ na, a tẹ rehọ iẹe gboma, je wuhrẹ iẹe eware nọ ọ riẹ hẹ. (Se Iruẹru Ikọ Na 18:24-26.) Oye họ oware nọ u fo eruo. Avro ọ riẹ hẹ inọ Akwila avọ Prisila a ta ẹme kẹ Apọlọs evaọ edhere nọ ọ wha omovuọ sei hi. Ẹbẹbẹ nọ Apọlọs o wo kpobi họ ikuigbe kpahe ukoko Ileleikristi ọsosuọ na nọ ọ riẹ totọ họ. Yọ ababọ avro eva e were Apọlọs nọ ọzae avọ aye nana a rọ ta eme nana nọ i wuzou na kẹe. Apọlọs ọ rehọ evuẹ nana “fiobọhọ gaga” kẹ inievo nọ e jọ obọ Akaya, ọ tẹ jẹ rehọ ovuẹ na ta usiuwoma ziezi.—Iruẹru 18:27, 28.

5. Didi obọ Isẹri Jihova buobu a bi fihọ kẹ ahwo, kọ eme o bi noi ze?

⁵ Inievo buobu nẹnẹ evaọ ukoko na a rri enọ i fi obọ họ kẹ ai wo otoriẹ Ebaibol na ghaghae. Ibuobu nọ e ziọ ukoko na avọ enọ i wuhrẹ obe kugbe ai a zihe ruọ egbẹnyusu ekpekpe no. Evaọ ẹsibuobu, re who fi obọ họ kẹ ahwo wo otoriẹ uzẹme na o gwọlọ inọ who re wuhrẹ obe kugbe ai emerae buobu. Rekọ enọ e be ta usiuwoma na a be rọ evawere ru iruo yena keme a riẹ inọ onana yọ ẹme uwhu gbe azọ. (Jọn 17:3) Yọ a re gbiku evawere riẹ hẹ re whọ ruẹ ahwo nọ i bi wo otoriẹ uzẹme na, bi nwene uzuazọ rai, bi je ru oreva Jihova.

“A Ta Ẹme Ezi Riẹ Gaga”

6, 7. (a) Fikieme Pọl ọ rọ salọ Timoti kẹ erẹ usiuwoma ota riẹ? (b) Didi ẹnyaharo Pọl o fi obọ họ kẹ Timoti wo?

⁶ Okenọ Pọl avọ Saelas a te obọ Listra  evaọ etoke erẹ imishọnare avivẹ rai, a tẹ jọ obei nyaku ọmoha jọ nọ a re se Timoti, oke yena ọ jọ enwenọ ikpe 20. “Imoni nọ e rọ eva Listra gbe Ikọniọm a ta ẹme ezi riẹ gaga.” Oni Timoti, Yunisi, avọ oniode riẹ, Lọis, yọ Ileleikristi, rekọ ọsẹ riẹ o kurẹriẹ hẹ. (2 Tim. 1:5) Ẹsejọhọ oke ọsosuọ nọ Pọl o ro kpohọ obei ọ rọ riẹ kpahe uviuwou nana evaọ ikpe jọ nọ i kpemu. Rekọ ukọ na o te ti wo isiuru kpahe Timoti keme o wo ohẹriẹ no izoge edekọ gaga. Fikiere, ekpako ukoko na a tẹ rọwo re Timoti o lele Pọl evaọ erẹ usiuwoma ota riẹ.—Se Iruẹru Ikọ Na 16:1-3.

⁷ Eware buobu e te jariẹ nọ Timoti o ti wuhrẹ mi Pọl. Yọ o gine wuhrẹ te epanọ Pọl ọ sai ro vi Timoti kpohọ ikoko efa. Evaọ oware wọhọ ikpe 15 nọ Timoti o lele Pọl na, ọ nyaharo te epanọ ọ rọ jọ uvi ọkpako ukoko.—Fil. 2:19-22; 1 Tim. 1:3.

8, 9. Eme enọ e rrọ ukoko ovona a rẹ sai ru rọ tuduhọ emoha awọ? Kẹ oriruo.

⁸ Uvẹ buobu u rovie fihọ kẹ emoha nọ e rrọ ukoko Ileleikristi na nẹnẹ. A tẹ tuduhọ emoha nana awọ ziezi, a te daoma te kẹ ewha-iruo ilogbo evaọ ukoko na. Rri ukoko ra wariẹ. Kọ whọ be jariẹ ruẹ emoha nọ e rẹ sae fialoma via wọhọ epanọ Timoti o ru? Avọ obufihọ gbe uduotahawọ ra, a te sai zihe ruọ ekobaro, ahwo uviuwou Ebẹtẹle, imishọnare, hayo esẹro okogho gbe erọ ubrotọ. Eme whọ rẹ sai ru ro fi obọ họ kẹ ai te kẹ itee nana?

⁹ Martin, ọnọ ọ rrọ Ebẹtẹle te ikpe 20 no, ọ kareghẹhọ epanọ ọsẹro okogho jọ ọ rọ tuduhọ iẹe awọ ikpe 30 nọ i kpemu okenọ aimava a jọ usiuwoma. Ọsẹro okogho na ọ jẹ rọ ọwhọ ta kpahe okenọ ọ rọ jọ Ebẹtẹle nọ ọ gbẹ jọ ọmoha. Ọ tẹ tuduhọ Martin awọ re ọ daoma kpohọ Ebẹtẹle. U mu Martin ẹro inọ ẹme nọ a ta ẹdẹ ọyena oye o lẹliẹ e riẹ jiroro inọ ọ rẹ jọ Ebẹtẹle ru iruo. Whọ te jọ obufihọ ulogbo kẹ emoha na otẹrọnọ whọ tuduhọ ae awọ re a le utee abọ-ẹzi.

“Wha Ta Udu họ Enọ Udu U re Bro Awọ”

10. Eme ọ via kẹ Epafrodaitọs?

¹⁰ Epafrodaitọs ọ nya ugbothabọ no Filipai kpobọ Rom re o weze bru Pọl  ukọ na, ọnọ a fihọ uwou-odi fiki ẹrọwọ riẹ. Inievo nọ e rrọ ukoko Filipai họ enọ i vi oniọvo nana bru Pọl. A kẹ riẹ ekẹ se ukọ na, ọ tẹ jẹ jiroro inọ ọ rẹ rria kugbe Pọl omojọ re o fi obọ họ kẹe evaọ etoke obẹbẹ riẹ na. Rekọ okenọ Epafrodaitọs ọ jọ obọ Rom, o te kie ẹyao “tubẹ kẹle uwhu.” Fikinọ o roro inọ o ru inievo na oma vo, ọ tẹ jọ ọkora.—Fil. 2:25-27.

11. (a) Fikieme u re ro gbe omai unu hu otẹrọnọ otujọ evaọ ukoko na a rrọ ọkora? (b) Eme Pọl o kere se ukoko obọ Filipai kpahe Epafrodaitọs?

¹¹ Eware buobu e be lẹliẹ ahwo jọ ọkora nẹnẹ. World Health Organization (Ukoko Omokpokpọ Akpọ-Soso) o ta inọ omọvo evaọ imasoi kpobi a te jọ ọkora evaọ okejọ evaọ uzuazọ rai. Idibo Jihova a sae jọ ọkora re. Ẹbẹbẹ epanọ a rẹ rọ ko uviuwou, ẹyao, elọhoma fiki uzioraha jọ, hayo ebẹbẹ efa e rẹ sae wha ọkora se ohwo. Eme ahwo Filipai a ru ro fi obọ họ kẹ Epafrodaitọs? Pọl o kere nọ: “Wha rehọ iẹ eva Ọnowo na avọ oghọghọ kpobi; wha vẹ jẹ kẹ eghẹrẹ ahwo otiọye adhẹẹ, keme o je ti whu no eva iruo Kristi, je he fi uzuazọ riẹ họ ọza ru iruo odibo-ọgba rai gbunu kẹ omẹ.”—Fil. 2:29, 30.

12. Eme ma rẹ sae rọ sasa enọ e rrọ ọkora oma?

¹² Wọhọ Pọl, u fo re ma tuduhọ inievo nọ e rrọ ọkora awọ. Ababọ avro, eme ezi e riẹ nọ ma rẹ sae ta kpahe iruo nọ a bi ru kẹ Jihova. Ẹsejọhọ a ru inwene ilogbo evaọ uzuazọ rai re a sae jọ Ileleikristi hayo re a jọ ekobaro. Oma nọ a be dawo o da omai ẹro, yọ ma rẹ sae ta kẹ ae inọ o da Jihova ẹro re. Otẹrọnọ owho hayo ẹyao i bi ru ei bẹbẹ kẹ inievo jọ re a ru epanọ a je ru vẹre, ma rẹ kẹ ae adhẹẹ fiki iruo nọ a ru no evaọ ikpe na kpobi. Epanọ o rrọ kpobi, ohrẹ nọ Jihova ọ kẹ ahwo riẹ kpobi họ: “Wha ta udu họ enọ udu u re bro awọ, wha fiobọhọ kẹ enọ e ko, wha wo ikiakọ kẹ ahwo kpobi.”—1 Tẹs. 5:14.

“Wha rọ Vrẹ e, Wha Sasiẹ e Oma”

13, 14. (a) Eme ukoko Kọrint u ru ọzae jọ, kọ fikieme? (b) Didi ewoma esino ukoko na o wha ze?

¹³ Ọzae jọ nọ ọ jẹ ruabọhọ ọfariẹ-ogbe ọ jọ ukoko Kọrint evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ. Uruemu riẹ o wha afuẹwẹ se ukoko na, yọ egedhọ dede a jẹ rọ fiki ọzae nana nyabọ họ ukoko na. Fikiere Pọl ọ tẹ ta nọ jọ a si ọzae na no ukoko.—1 Kọr. 5:1, 7, 11-13.

¹⁴ Ewoma o no owojẹ nana ze. Ọzae na ọ rehọ uruemu uyoma nana wholo amọfa ha evaọ ukoko na, yọ uwhremu na owojẹ na o lẹliẹ ọzae na bruoma kpiroro, o te kurẹriẹ. Fikinọ ọzae na o gine kurẹriẹ no, Pọl ọ tẹ jọ ileta avivẹ riẹ nọ o kere se ukoko na ta nnọ jọ a rehọ ọzae na zihe ze. Rekọ re a rehọ ọzae na zihe ze ọvo u te he. Pọl o kere nọ: “Wha rọ vrẹ [ọzae nọ o kurẹriẹ no na], wha sasiẹ e oma, ogbẹrọ ere he uweli riẹ o vẹ te dae oma fia.”—Se 2 Ahwo Kọrint 2:5-8.

15. Ẹvẹ ma re rri enọ a sino ukoko vẹre nọ a rehọ zihe ze no?

¹⁵ Eme ma wuhrẹ no onana ze? O rẹ da omai nọ a te si ohwo jọ no ukoko. O sae jọnọ ọ raha odẹ Ọghẹnẹ jẹ wha afuẹwẹ se ukoko na. Ẹsejọhọ mai ohwo na o tube ruthọ dẹẹ. Ghele na, otẹrọnọ ekpako ukoko nọ i bi rri ẹme na a jiroro inọ a re zihe ohwo na ziọ ukoko, u dhesẹ inọ Jihova ọ rọ vrẹ riẹ no. (Mat. 18:17-20) Kọ ma gbẹ raro kele Jihova? Ma tẹ dadamu inọ ma rẹ rọ vrẹ hẹ, o  wọhọ ẹsenọ ma be wọso Jihova. Re ma sai fiba udhedhẹ gbe okugbe nọ e rrọ ukoko na je wo ọjẹrehọ Jihova, kọ u gbe fo re ma dhesẹ uyoyou kẹ irumuomu nọ i gine kurẹriẹ nọ a rehọ zihe ze no?—Mat. 6:14, 15; Luk 15:7.

‘O re Fiobọhọ kẹ Omẹ Gaga’

16. Eme Mak o ru nọ o dha Pọl eva?

¹⁶ Oriruo ọfa nọ ọ rrọ Ebaibol u dhesẹ inọ ma re wo ẹgo ho kpahe enọ i ru omai thọ. Wọhọ oriruo, Jọn Mak o ru Pọl ukọ na thọ gaga. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Okenọ Pọl avọ Banabas a mu iruo imishọnare ọsosuọ rai họ, Mak o lele i rai re o fi obọ họ kẹ ae. Rekọ nọ a te oria jọ no, Jọn Mak ọ tẹ dhẹ zihe kpo. Oware nọ o via na o da Pọl te epanọ okenọ a jẹ jiroro erẹ avivẹ, tei te Banabas a whọ fikinọ Banabas ọ gwọlọ inọ a rẹ wariẹ wha Mak lele oma. Fiki oware nọ o via evaọ erẹ ọsosuọ na, Pọl ọ gbẹ gwọlọ họ inọ Mak o lele ai.—Se Iruẹru Ikọ Na 13:1-5, 13; 15:37, 38.

17, 18. Ẹvẹ ma rọ riẹ inọ Pọl avọ Mak a ku ẹbẹbẹ nọ ọ jọ udevie rai na họ, kọ eme ma rẹ sai wuhrẹ no onana ze?

¹⁷ U muẹro inọ Mak ọ kuvẹ re udu u whrehe iei hi fikinọ Pọl ọ se riẹ, keme o lele Banabas ruabọhọ iruo imishọnare na evaọ ekwotọ sa-sa. (Iruẹru 15:39) Imuẹro inọ ọ ginẹ ruabọhọ iruo na i dhesẹ oma via evaọ eme nọ Pọl o kere kpahe iẹe nọ ikpe jọ e ruọ emu no. Oke yena Pọl ọ jọ uwou-odi evaọ Rom, o te kere ileta se Timoti inọ o bru rie ze. Evaọ ileta evona, Pọl ọ ta nọ: “Rehọ Mak kugbe oma ze; keme o re fiobọhọ kẹ omẹ eva iruo na gaga.” (2 Tim. 4:11) Ẹhẹ, evaọ eriwo Pọl, Mak ọ gbẹ rrọ epaọ ẹdẹ hẹ.

¹⁸ Ma rẹ sae jọ onana wuhrẹ oware jọ. Mak o wo ekwakwa-aghae erọ uvi imishọnare uwhremu na. Udu u whrehe i rie he fikinọ Pọl ọ se riẹ. Tei te Pọl a kru oma ga ziezi evaọ ukoko na, fikiere a tẹ kpairoro vrẹ eware nọ e via vrẹ no. Oye jabọ nọ Pọl o ro dhesẹ Mak wọhọ ọnọ o bi fi obọ họ kẹe gaga evaọ iruo na. Fikiere nọ inievo a te ku ẹbẹbẹ nọ ọ rrọ udevie rai họ no, a rẹ kpairoro vrẹ ẹbẹbẹ na a vẹ tẹrovi epanọ a re ro fi obọ họ kẹ amọfa nyaharo evaọ ukoko na. Ma tẹ tẹrovi abọ owoma amọfa o rẹ bọ ukoko na ga.

Whẹ avọ Ukoko Na

19. Didi obọ enọ e rrọ ukoko Ileleikristi na a rẹ sai fihọ kẹ ohwohwo?

¹⁹ Evaọ ‘oke obẹbẹ’ nana, whọ gwọlọ obufihọ inievo ra nọ e rrọ ukoko na, yọ a gwọlọ obufihọ ra re. (2 Tim. 3:1) Ẹsejọ omomọvo Ileleikristi a rẹ sae riẹ oware nọ a re ru hu re a ku ẹbẹbẹ nọ a wo họ, rekọ Jihova ọ riẹ. Yọ ọ rẹ sae rehọ ahwo sa-sa evaọ ukoko na, te owhẹ te, ro fi obọ họ kẹ amọfa ru oware nọ u fo. (Aiz. 30:20, 21; 32:1, 2) Fikiere, daoma fi uthubro Pọl ukọ na họ iruo. Jọ “ohwo ọ hẹ wha ohwo udu, ohwo ọ kpare ohwo wọhọ epanọ wha re ruo na.”—1 Tẹs. 5:11.

Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?

• Fikieme u je fo re ma bọ amọfa ga evaọ ukoko na?

• Ebẹbẹ vẹ whọ rẹ sai fi obọ họ kẹ amọfa fi kparobọ?

• Fikieme ma rọ gwọlọ obufihọ amọfa evaọ ukoko na?

[Enọ Uwuhrẹ]

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 11]

Nọ Oleleikristi jọ o te bi lele ẹbẹbẹ jọ muabọ, ma rẹ sai fi obọ họ

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 12]

Uvẹ buobu u rovie fihọ kẹ emoha nọ e rrọ ukoko Ileleikristi na nẹnẹ