“He Wuhrẹ Ahwo”

“WHA bi se omẹ owuhrẹ gbe Olori; wha riẹ se, keme ere mẹ rọ.” (Jọn 13:13) Jesu ọ rọ eme yena fi ẹgba họ owha-iruo riẹ wọhọ owuhrẹ. Kẹsena, taure o te ti kpohọ odhiwu, ọ tẹ kẹ ilele riẹ ujaje inọ: ‘Wha nyai wuhrẹ ahwo erẹwho kpobi, . . . wha wuhrẹ ai, re a ru eware kpobi nọ mẹ vuẹ owhai.’ (Mat. 28:19, 20) Uwhremu na, Pọl ukọ na o fi ẹgba họ epanọ u wuzou te re ma jọ enọ i re wuhrẹ amọfa Ẹme Ọghẹnẹ. Ọ hrẹ Timoti, ọkpako Oleleikristi na inọ: ‘He kuomagbe ogbotu na se ikereakere ẹri na, hẹ ta usiuwoma, he wuhrẹ ahwo. . . . He dhe iruo enana erueruo, rehọ uvẹ ra kpobi kẹ ae, re ahwo kpobi a ruẹ ẹnyaharo ra.’—1 Tim. 4:13-15.

Nẹnẹ, ewuhrẹ yọ abọ ologbo ọrọ iruo odibọgba gbe omakugbe Ileleikristi mai, wọhọ epanọ o jọ oke yena. Ẹvẹ ma sae rọ ruabọhọ wuhrẹ amọfa Ẹme Ọghẹnẹ, kọ idhere vẹ onana o sai ro fi obọ họ kẹ omai wo ẹnyaharo viere?

Rọ Aro Kele Owuhrẹ Ologbo Na

Edhere nọ Jesu o ro wuhrẹ u duobọte ahwo buobu nọ e jẹ gaviezọ kẹe. Muẹrohọ epanọ eme riẹ i duobọte ahwo nọ a jọ uwou-egagọ-ode evaọ obọ Nazarẹt. Luk, omọvo enọ i kere ebe Usiuwoma na ọ ta nọ: “Ai kpobi a tẹ ta ẹme ezi riẹ, eme aruoriwo nọ i no unu riẹ ze, i te gbe ai enu.” (Luk 4:22) Ilele Jesu a rọ aro kele iei evaọ usiuwoma ota rai. Ẹhẹ, Pọl ukọ na ọ ta udu họ Ileleikristi awọ inọ: “Wha rọ aro kele omẹ, wọhọ epanọ mẹ rọ aro kele Kristi.” (1 Kọr. 11:1) Fikinọ Pọl ọ raro kele oriruo uwuhrẹ Jesu, ọ sae rọ onaa ‘wuhrẹ evaọ aro ahwo kpobi, gbe no uwou ruọ uwou.’—Iruẹru 20:20.

Ewuhrẹ “eva Oria Eki”

Ma rẹ jọ obe Iruẹru Ikọ Na, uzou avọ 17 ruẹ obọdẹ oriruo ọrọ onaa nọ Pọl o je ro wuhrẹ ahwo evaọ ẹgbede. Ma rẹ jọ etẹe se kpahe okenọ o ro kpohọ Athẹns evaọ Grisi. Ofẹ kpobi nọ Pọl ọ rọ ovao rri evaọ okpẹwho na ahwo a rọ edhọ vi—te evaọ iyẹrẹ hayo ẹgbede. Agbẹta nọ o rọ kẹ Pọl uye gaga na! Dede na evedha riẹ e wọ riẹ ru oware uyoma ha. Ukpoye, “kẹdẹ kẹdẹ o je he lele ahwo Ju gbe egbaegagọ na, te enọ avọ iẹ a zere oma eva oria eki kpobi vro-avro.” (Iruẹru 17:16, 17) Onana o rrọ emamọ oriruo kẹ omai. Ma tẹ be hae rehọ adhẹe lele oghẹrẹ ahwo kpobi t’ẹme ababọ obrukpe, ma rẹ sai ru ei lọhọ kẹ ejọ gaviezọ kẹ omai nọ a jẹ te dhẹ no igbo egagọ erue.—Iruẹru 10:34, 35; Evia. 18:4.

Ibuobu ahwo nọ Pọl ọ ta usiuwoma kẹ evaọ oria eki na a siọ eme riẹ. Ejọ rai egbaeriariẹ nọ eriwo rai ọ rọwokugbe uzẹme nọ o je whowho na ha. Ababọ avro, Pọl o yo eme nọ otu ọwọsuọ na a jẹ ta. Ejọ i se rie “ovuogho.” Efa e ta nọ: “Ọ wọhọ nọ ọ be vuẹ ovuẹ eghẹnẹ ekpokpọ jọ.”—Iruẹru 17:18.

Rekọ eme iyoma ahwo na i ru udu whrehe Pọl ho. Ukpoye, nọ a ta kẹe inọ o ru iwuhrẹ riẹ vẹ kẹ ae, Pọl ọ rehọ uvẹ yena kẹ obọdẹ ovuẹ nọ u dhesẹ inọ o gine wo onaa ewuhrẹ. (Iruẹru 17:19-22; 1 Pita 3:15) Joma roma totọ kiẹ ovuẹ riẹ na riwi re ma ruẹ eware jọ nọ e rẹ sai fi obọ họ kẹ omai ru onaa ewuhrẹ mai woma ziezi.

 Ta Kpahe Eware nọ Wha jọ Rọwokugbe

Pọl ọ ta nọ: “Whai ahwo Athẹns, evaọ eware kpobi me je vuhu mu no nọ whai ahwo ogbẹrọwọ. Keme na . . . me . . . fiẹrohọ epanọ wha be hẹ rọ fiki riẹ gọ egagọ rai, mẹ tẹ ruẹ umukpẹ aruẹri avọ ekere nọ a kere họ iẹe nọ, ‘ERỌ ỌGHẸNẸ NỌ A RIẸ HẸ.’ Whaọ ọnọ wha bi mu gọ ogbogbori na, ọye me bi dhesẹ kẹ owhai na.”—Iruẹru 17:22, 23.

Pọl o muẹrohọ eware nọ e jọ ẹkwotọ na. Oyena u fi obọ họ kẹe riẹ eware buobu kpahe ahwo nọ ọ jẹ ta ẹme kẹ na. Ma tẹ be hai muẹrohotọ, ma te rọ ere riẹ eware jọ kpahe ohwo nọ ma be ta usiuwoma kẹ re. Wọhọ oriruo, eme nọ a kere fihọ unuẹthẹ hayo eware arozaha nọ e rrọ oria e rẹ sae vuẹ omai eware buobu kpahe oghẹrẹ ahwo nọ a rrọ etẹe. Ma tẹ riẹ oware jọ kpahe uyero ohwo nọ ma be ta ẹme kẹ, o rẹ sai fi obọ họ kẹ omai riẹ oghẹrẹ ẹme nọ ma rẹ ta gbe oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ tae.—Kọl. 4:6.

Pọl ọ jẹ rọ eme riẹ brukpe ahwo ho. Dede na, ọ ruẹ inọ ahwo Athẹns a jẹ rọ ogbori gọ. Pọl o dhesẹ kẹ ae vevẹ oghẹrẹ nọ a sae rọ kpọ egagọ rai bru Ọghẹnẹ uzẹme na. (1 Kọr. 14:8) U wuzou gaga re ma ta ẹme vevẹ, jẹ ta eme nọ e rẹ ta udu họ ahwo awọ nọ ma bi whowho emamọ usi Uvie na.

Dhesẹ Orimuo jẹ Whaha Ọriẹwẹ

Pọl ọ ta re inọ: “Ọghẹnẹ nọ ọ ma akpọ na gbe eware nọ eriẹ eva kpobi, ọ ye họ Ọnowo odhiwu gbe akpọ, ọ rẹ ria iwou-ẹri nọ a rehọ abọ bọ họ. A sae rehọ eware abọ ahwo ga e he, rọ ẹse nọ oware jọ o kare riẹ, keme ọ ye ọvo ọ rẹ kẹ ahwo kpobi uzuazọ, gbe ẹwẹ, jegbe eware kpobi.”—Iruẹru 17:24, 25.

Pọl ọ jọ etenẹ si iroro ahwo na kpohọ Jihova wọhọ Ọnọ ọ kẹ uzuazọ, yọ o ru ere avọ orimuo ẹkwoma ese nọ o se rie “Ọnowo odhiwu gbe akpọ.” O rrọ uvẹ-ọghọ ulogbo re ma fi obọ họ kẹ ahwo evezi vuhumu inọ Jihova Ọghẹnẹ họ Ọnọ ọ kẹ ahwo kpobi uzuazọ, makọ oghẹrẹ egagọ rai gbe uyẹ kpobi nọ a no ze kẹhẹ!—Ol. 36:9.

Kẹsena, Pọl ọ tẹ ta nọ: “Ọ ye ọ rehọ oghẹrẹ ovo na ma ahwo kpobi, nọ erọ korẹwho korẹwho . . . , ọjẹ koka ọnyaba uzuazọ rai kpobi fihọ kẹ ae gbe uwhru ewho rai, re aruẹse guọlọ Ọghẹnẹ, te epanọ a re ro kie lele iei. Dede na orọnikọ otheri omai ọvuọvo abọ họ.”—Iruẹru 17:26, 27.

Ma sae rọ edhere nọ ma re ro wuhrẹ amọfa dhesẹ oghẹrẹ Ọghẹnẹ nọ ma be gọ. Jihova ọ rehọ ababọ ọriẹwẹ kẹ ahwo erẹwho kpobi uvẹ nọ a re ro “kie lele iei” hayo dhẹ gbalọ iẹe. Ere ọvona, ma rẹ ta usiuwoma kẹ ahwo kpobi nọ ma nyaku ababọ ọriẹwẹ. Ma rẹ daoma fi obọ họ kẹ ahwo nọ a rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ re a si kẹle iẹe, onana o rẹ sae wha eghale ebẹdẹ bẹdẹ se ae. (Jem. 4:8) Kọ ẹvẹ ma re ro fi obọ họ kẹ ahwo nọ a rẹ vro inọ Ọghẹnẹ ọ rrọ họ? Ma rẹ rọ aro kele oriruo Pọl. Muẹrohọ ẹme ọfa nọ ọ ta.

Pọl ọ ta nọ: “‘Eva riẹ ma je wo uzuazọ gbe oma unuho mai jegbe ẹria mai’; wọhọ epanọ eketa rai jọ e ta nọ, ‘Keme mai emọ riẹ ma rọ re.’ Whaọ epanọ ma rọ emọ Ọghẹnẹ na, ma gbẹ hẹ sai roro nọ ẹkoma  Ọghẹnẹ ọ wọhọ oro, hayo idọlọ-efuafo, hayo utho ho.”—Iruẹru 17:28, 29.

Pọl ọ gwọlọ nọ ahwo na a rẹ gaviezọ kẹ ẹme riẹ, fikiere o te dhunu te eme eketa nọ ahwo Athẹns a riẹ, nọ a rẹ rọ adhẹẹ kẹ. Epọvo na re, ma rẹ gwọlọ edhere nọ ma re ro ru ahwo gaviezọ kẹ omai ẹkwoma ẹta kpahe eware nọ ahwo na a rẹ ruẹ uzẹme rai vuhumu. Wọhọ oriruo, makọ nẹnẹ, ọtadhesẹ nọ Pọl o ro ruiruo evaọ ileta riẹ se inievo Hibru na o rẹ nya te ohwo udu: “Kuwou kuwou kpobi u re wo ohwo nọ ọ bọ riẹ, rekọ Ọghẹnẹ họ ọ nọ o ru eware na kpobi.” (Hib. 3:4) Ma tẹ rọ ọtadhesẹ nana lele ahwo nọ a be gaviezọ kẹ omai jiroro, o rẹ sai fi obọ họ kẹ ae ruẹ uzẹme ẹme nọ ma be ta. Muẹrohọ oware ofa evaọ onaa ewuhrẹ Pọl—ẹtẹzẹ.

Dhesẹ Epanọ O Gwọlọ Owojẹ Ovẹrẹ Te

Pọl ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ o ri oke ogbori oyena vo no; fikiere enẹna o juzi kẹ ahwo evaọ koria koria nọ a kuevarẹriẹ, keme o bru ẹdẹ no, nọ o ti ro guẹdhọ akpọ na avọ ẹrẹreokie evaọ obọ ohwo nọ o romu vẹre ino, o ru imuẹro riẹ kẹ ahwo kpobi, nọ ọ kpariẹe no iwhuowhu.”—Iruẹru 17:30, 31.

Uvẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ eyoma evaọ omoke o kẹ omai uvẹ nọ ma re ro dhesẹ oware nọ o ginẹ rrọ omai udu. U wuzou re ma ru ahwo riẹ epanọ u wuzou te re ma j’owọ kpata kpata jẹ rọ imuẹro ta kpahe eghale Uvie na nọ e kẹle otọ no na.—2 Tim. 3:1-5.

Owojẹ Sa-sa

“Whaọ nọ a ti yo ẹkparoma no iwhuowhu, ejọ i te se [Pọl] ẹkoko; rekọ edekọ e tẹta nọ, ‘Ma guọlọ re ma jẹ jọ obọ ra wariẹ onana yo.’ Rekọ otu rai jọ a tẹ yẹ lele ie, a jẹ rọwo.”—Iruẹru 17:32-34.

Ahwo jọ a rẹ j’owọ vẹrẹ vẹrẹ kpahe uwuhrẹ mai; rekọ o sae rehọ oke lelehie re efa e tẹ rọwo. O make rrọ ere na, eva e rẹ were omai gaga inọ Jihova ọ be rehọ omai ruiruo ro si ahwo bru Ọmọ riẹ nọ makọ omọvo dede ọ tẹ rehọ fiki uwuhrẹ uvevẹ mai wo otoriẹ eriariẹ egbagba Jihova.—Jọn 6:44.

Oware nọ Ma rẹ Sai Wuhrẹ no Onana Ze

Ma te roro kpahe ovuẹ Pọl na, u re fi obọ họ kẹ omai wuhrẹ epanọ ma sai ro ru uzẹme Ebaibol vẹ kẹ amọfa. Ma te wo uvẹ-ọghọ nọ ma rẹ rọ kẹ ovuẹ ogbotu evaọ ukoko na, ma sae daoma rọ aro kele Pọl ẹkwoma orimuo nọ ma rẹ rọ ta eme nọ i re fi obọ họ kẹ amọfa nọ a kuomagbe omai wo otoriẹ uzẹme Ebaibol na jẹ jẹe rehọ. Ma rẹ gwọlọ ta uzẹme na vevẹ, rekọ u fo re ma muẹrohotọ re ma siọ orọwọ amọfa nọ a kuomagbe omai ba ero se ẹkoko. O gwọlọ nọ evaọ usiuwoma ota ẹgbede mai, ma re dhesẹ orimuo jẹ ta ẹme avọ ẹtẹzẹ re. Ma rẹ rọ ere oruo lele ohrẹ Pọl nọ o ta nọ, “he wuhrẹ ahwo.”

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 30]

Uwuhrẹ Pọl o jọ vevẹ, lọlọhọ, avọ orimuo

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 31]

Ma rẹ rọ aro kele Pọl ẹkwoma eroro kpahe iroro hayo eriwo ahwo nọ ma be ta usiuwoma kẹ