“Ozọ Umu Owhẹ Hẹ, Me ti Fiobọhọ kẹ Owhẹ”

JESU ọ vẹvẹ ilele riẹ unu inọ: “Ukumuomu na ọ be guọlọ re omu otu rai jọ fihọ uwouodi, re ọ jawo owhai.” Dede na, taure Jesu ọ tẹ te kẹ unuovẹvẹ yena, ọ kake ta inọ: “Whọ dhẹ ozọ eware nọ whọ bete ruẹ uye rai hi.” Nọ orọnọ Setan ọ gbẹ be rọ iguegue uwou-odi gwọlọ whaha iruo usiuwoma ota Uvie na, u muẹro inọ egọmeti erẹwho jọ i ti gbe kpokpo Ileleikristi uzẹme. (Evia. 2:10; 12:17) Nọ o rrọ ere na, eme o ti fi obọ họ kẹ omai thomavẹrẹ kẹ eghẹ Setan, nọ ma gbẹ ‘dhẹ ozọ họ,’ wọhọ epanọ Jesu ọ hrẹ omai na?

Uzẹme, ibuobu mai jọ i wo ozodhẹ evaọ okejọ nọ u kpemu. Ghele na, Ẹme Ọghẹnẹ ọ kẹ omai imuẹro inọ avọ obufihọ Ọghẹnẹ ma rẹ sai fi ozodhẹ kparobọ. Evaọ oghẹrẹvẹ? Edhere jọ nọ Jihova o bi ro fi obọ họ kẹ omai thomavẹrẹ kẹ ukpokpoma họ, ẹferevia eghẹ Setan avọ ogba riẹ. (2 Kọr. 2:11) Re ma ruẹ oriruo onana, joma ta ẹme kpahe ikuigbe jọ evaọ Ebaibol na. Ma te jẹ kiẹ iriruo oke nana jọ riwi, erọ ibe Ileleikristi mai nọ i ‘dikihẹ ga wọso ereghẹ ukumuomu na.’—Ẹf. 6:11-13.

Ovie jọ nọ Ọ be Dhozọ Ọghẹnẹ Ọ rọ Ovao Dhe Osu Ọgeva Jọ

Evaọ ikpe udhusoi avọ eree taure Jesu ọ tẹ te ziọ otọakpọ, Senakerib, ovie ọgeva Asiria o fi erẹwho buobu kparobọ. Avọ eva nọ o fihọ omariẹ thesiwa, ọ tẹ rẹriẹ ovao dhe idibo Jihova gbe Jerusalẹm, okpẹwho rai nọ Hẹzikaya nọ ọ be dhozọ Ọghẹnẹ o je jo su. (2 Iv. 18:1-3, 13) Ababọ avro, Setan ọ rọ uvẹ nana gwọlọ rehọ Senakerib ru ẹjiroro riẹ gba, onọ ọ gwọlọ ro si egagọ uzẹme no otọakpọ na.—Emu. 3:15.

Senakerib o vi ahwo nyae vuẹ ahwo Jerusalẹm inọ a si obọ no okpẹwho na kẹe. Omọvo ahwo nọ o vi họ Rabshakẹ, ọnọ ọ jọ ọtota kẹ ovie na. * (2 Iv. 18:17) Ẹjiroro Rabshakẹ họ re o fi ozọ họ ahwo Ju ẹro, je ru ai fi oma h’otọ ababọ ohọre. Idhere vẹ Rabshakẹ ọ jẹ rọ gwọlọ fi ozọ họ ahwo Ju ẹro?

A Kru Ẹrọwọ Rai Dede nọ A Rrọ Goli

Rabshakẹ ọ ta kẹ ahwo Hẹzikaya nọ: “Enẹ ovie ologbo na ọ tae nọ, ovie Asiria na: Ono whọ rọ ẹruọrọsuọ ra kpahe? . . . Ri, enẹna wha rọ ẹro so ahwo Ijipti, enọ e wọhọ ukpoko nọ u wiri rẹrẹ, nọ ohwo ọ rọ oma rẹrẹ, o kie i, u duwu ei.” (2 Iv. 18:19, 21) Ọrue Rabshakẹ ọ ta na, keme Hẹzikaya o wo usu ovo kugbe ahwo Ijipti hi. Dede na, eme ọ  Rabshakẹ i dhesẹ oware nọ ọ gwọlọ nọ ahwo Ju a riẹ: ‘Ohwo ọvo ọ te dhogbo bru owhai ze he. Whai ọvo wha rrọ abọ—wha rrọ goli.’

Evaọ oke mai nana, ahwo nọ e wọso egagọ uzẹme a bi mu eg’Ọghẹnẹ uzẹme, jẹ be rehọ ai thabọ no ibe eg’Ọghẹnẹ rai re a rọ ere fi ozọ họ ae ẹro. Nọ a si obọ noi no, oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a mu fihọ uwou-odi fiki ẹrọwọ riẹ ikpe buobu ababọ uvẹ nọ ibe Ileleikristi riẹ a rẹ rọ rue riẹ, ọ ta oware nọ u fi obọ họ kẹe fi ozodhẹ kparobọ. Ọ ta nọ: “Olẹ u fi obọ họ kẹ omẹ sikẹle Jihova . . . Mẹ kareghẹhọ eme imuẹro nọ e rrọ Aizaya 66:2, inọ Ọghẹnẹ o bi riwi ‘ọnọ o wo ẹzi owhrori.’ Onana o jẹ hae kẹ omẹ ẹgba gbe omosasọ ẹsikpobi.” Epọvo na, oniọvo-ọmọzae jọ nọ ọ jọ uwou-odi omọvo goli evaọ ikpe buobu ọ ta nọ: “Mẹ ruẹ vuhumu inọ ubruwou osese uwou-odi o rẹ sae jọ wọhọ ehrugbakpọ nọ ohwo o te wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ.” Ẹhẹ, usu okpekpe nọ Ileleikristi ivẹ nana a wo kugbe Jihova o kẹ rai ẹgba nọ a ro kiakọ uwou-odi nọ a fi rai họ goli na. (Ol. 9:9, 10) Ahwo ọwọsuọ na a hẹriẹ inievo nana no iviuwou rai, egbẹnyusu, gbe ibe eg’Ọghẹnẹ, rekọ inievo na a riẹ inọ ohwo ọvo ọ sae hẹriẹ ae no Jihova vievie he.—Rom 8:35-39.

Fikiere, u wuzou gaga re ma rehọ uvẹ kpobi nọ u rovie rọ bọ usu mai kugbe Jihova ga. (Jem. 4:8) U fo re ma hae nọ oma mai ẹsikpobi inọ: ‘Ẹvẹ Jihova o mu omẹ ẹro te? Kọ mẹ be rọ eme riẹ kpọ iroro-ejẹ ikẹdẹ kẹdẹ mẹ, te esese gbe ilogbo?’ (Luk 16:10) Ma tẹ be daoma yọrọ usu okpekpe mai kugbe Ọghẹnẹ, oware ovo o rẹ suẹe ze nọ ma jẹ dhozọ họ. Be ta iroro ahwo Ju nọ a kienyẹ, Jerimaya ọruẹaro na ọ ta nọ: “E ỌNOWO me bo se owhẹ, no evaọ edidi . . . ọgọdọ na ze . . . Nọ me se owhẹ who te si kẹle omẹ; whọ tẹ ghinẹ ta nọ, ‘Whọ dhẹ hẹ!’”—Enu. 3:55-57.

Omodawọ re A Fi Avro họ Udu Idibo Ọghẹnẹ U Ruiruo Ho

Rabshakẹ ọ rọ onaa eviẹhọ gwọlọ fi avro họ udu idibo Ọghẹnẹ. Ọ ta nọ: ‘Kọ ogbẹrọnọ eria ikpehru gbe aruẹri ỌNOWO na eye Hẹzikaya ọ raha no na? . . . ỌNOWO na ọ ta kẹ omẹ nọ, Nya kpohọ otọ onana, re whọ raha iẹe.’ (2 Iv. 18:22, 25) Rabshakẹ ọ rọ ere ta inọ Jihova ọ te thọ ahwo Ju na ha, keme eva rai e be dhae. Rekọ ọrue gheghe Rabshakẹ ọ ta na. Jihova o wo evawere kpahe Hẹzikaya gbe ahwo Ju nọ e wariẹ zihe ziọ egagọ uzẹme.—2 Iv. 18:3-7.

Nẹnẹ, otu ọwọsuọ a rẹ sae rọ ẹghẹ ta eme jọ nọ e rrọ uzẹme rọ gwọlọ dẹ udu idibo Ọghẹnẹ rehọ, kẹsena a vẹ gua erue bae rọ gwọlọ fi avro họ ae udu. Wọhọ oriruo, a lẹliẹ inievo-emezae gbe erọ emetẹ mai jọ nọ a mu fihọ uwou-odi họ no ẹsejọ inọ ọkpako ukoko nọ ọ be kobaro evaọ orẹwho rai ọ vro ẹrọwọ riẹ no, inọ o thọ họ nọ ae omarai a te ru epọvo na. Dede na, a sae rọ eme eviẹhọ yena fi avro họ udu Ileleikristi nọ i muẹrohotọ họ.

Muẹrohọ oware nọ o via kẹ oniọvo-ọmọtẹ jọ evaọ etoke Ẹmo Akpọ Avivẹ. Nọ oniọvo nana ọ jọ uwou-odi, ọzae jọ o te dhesẹ eme jọ nọ a kere kẹe, enọ i dhesẹ inọ oniọvo-ọmọzae jọ nọ ọ be kobaro evaọ ukoko na ọ vro ẹrọwọ riẹ no. Ọzae na ọ tẹ nọ  oniọvo-ọmọtẹ mai na sọ o fi eva họ Osẹri Jihova yena. Oniọvo-ọmọtẹ na ọ tẹ kuyo nọ, “[Osẹri] yena yọ ohwo-akpọ gheghe nọ ọ gba ha.” O fibae inọ Ọghẹnẹ ọ jẹ rehọ oniọvo-ọmọzae yena ru iruo evaọ okenọ o je lele ehri-izi Ebaibol. Ọ tẹ ta nọ: “Rekọ nọ eme nọ o kere e wọso Ebaibol no na, ọ gbẹ rrọ oniọvo mẹ hẹ.” Oniọvo-ọmọtẹ yena ọ rọ areghẹ lele ohrẹ Ebaibol na, onọ o ta nọ: “Who fi eva ra họ emọ ivie he hayo ọmọ ohwo ho, keme a wo obọufihọ họ.”—Ol. 146:3.

Eriariẹ egbagba Ẹme Ọghẹnẹ nọ ma re wo gbe efihiruo ohrẹ riẹ u ti fi obọ họ kẹ omai siọ eme eviẹhọ nọ e rẹ sai kpe ọtamuo nọ ma rọ gwọlọ thihakọ te urere. (Ẹf. 4:13, 14; Hib. 6:19) Fikiere, re ma sae thomavẹrẹ je wo iroro egbagba evaọ okenọ ma tẹ rrọ otọ ukpokpoma, o gwọlọ nọ ma re fi isase Ebaibol ikẹdẹ kẹdẹ gbe uwuhrẹ omobọ-ohwo họ oria ọsosuọ. (Hib. 4:12) Ẹhẹ, enẹna họ okenọ ma re ro fiba eriariẹ mai je ru ẹrọwọ mai ga. Oniọvo-ọmọzae jọ nọ ọ jọ uwou-odi omọvo goli ikpe buobu ọ ta nọ: “Mẹ gwọlọ tuduhọ ohwo kpobi awọ inọ o wo ovuhumuo kẹ emu abọ-ẹzi kpobi nọ a be kẹ omai, nọ orọnọ ma riẹ epanọ u ti wuzou kẹ omai te ẹdẹjọ họ na.” Ẹhẹ, ma tẹ be romatotọ wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ gbe ebe nọ odibo nọ o wo ẹrọwọ na o kere nẹnẹ, ẹzi ọfuafo na ọ te ‘kareghẹhọ omai’ eware nọ ma wuhrẹ no evaọ oke nọ ma tẹ rrọ otọ odawọ.—Jọn 14:26.

A Thọ Rai no Iguegue

Rabshakẹ ọ daoma kpobi re o fi iguegue họ ahwo Ju oma. Ọ ta nọ: “Ru ọzadhe kugbe olori mẹ ovie Asiria na; mẹ rẹ te kẹ owhẹ enyenya idu-ivẹ, otẹrọnọ whọ rẹ sae gwọlọ ahwo nọ a rẹ dhẹ ae ze. Ẹvẹ wha rẹ sai ti ro mudhe kẹ oletu ẹmo nọ ọ mae kawo udevie idibo olori mẹ?” (2 Iv. 18:23, 24) Re a ta uzẹme, Hẹzikaya avọ ahwo riẹ a wo ogaga nọ a sai ro lele ogbaẹmo Asiria họre he.

Enọ i bi kpokpo eg’Ọghẹnẹ nẹnẹ a rẹ sai mu idudu fiki ogaga ulogbo nọ o rẹ wọhọ nọ a wo, maero nọ egọmeti e tẹ rrọ ae emu. Ere o via okenọ ahwo Nazi a je kpokpo idibo Ọghẹnẹ evaọ etoke Ẹmo Akpọ Avivẹ. A daoma rọ edhere kpobi ru ozọ mu idibo Ọghẹnẹ buobu. Oniọvo-ọmọzae jọ nọ ọ jọ uwou-odi ikpe buobu ọ ta uwhremu na epanọ a jẹ rọ ta ozọ họ iẹe ẹro. Nọ a sa oniọvo ọmaha riẹ kpe no, alakpa jọ ọ tẹ nọe inọ: “Kọ whọ ruẹ oniọvo ra nọ a sa kpe na? Eme oyena u wuhrẹ owhẹ?” Oniọvo na ọ tẹ ta kẹ alakpa na nọ: “Mẹ yọ osẹri Jihova, yọ mẹ te gbẹ jọ osẹri riẹ.” Alakpa na o te guegue oniọvo na inọ: “Koyehọ, whẹ u te nọ ma be te sa kpe na.” Dede na, oniọvo na o kru edikihẹ riẹ, alakpa na ọ tẹ kẹe uvẹ. Eme o fi obọ họ kẹ oniọvo na dikihẹ ga ghelọ eguegue na? Ọ ta nọ: “Me fi eva họ odẹ Jihova.”—Itẹ 18:10.

Ẹrọwọ nọ ma re fihọ Jihova vọvọ yọ ojese ulogbo nọ o rẹ thọ omai no eware kpobi nọ Setan ọ be rọ gwọlọ wha omonwa abọ-ẹzi se omai. (Ẹf. 6:16) Fikiere, u fo re ma lẹ Jihova re o fi obọ họ kẹ omai tua ẹrọwọ mai. (Luk 17:5) O tẹ jẹ gwọlọ inọ ma rehọ eware nọ e rẹ bọ ẹrọwọ ga nọ odibo nọ o wo ẹrọwọ na ọ be kẹ omai na ru iruo ziezi. Nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe uyero imuozọ, ma re wo aruọwha nọ ma tẹ kareghẹhọ eme imuẹro nọ Jihova ọ ta kẹ Izikiẹl ọruẹaro na, ọnọ a vi re ọ nyai whowho ovuẹ Ọghẹnẹ kẹ ahwo udu ogaga. Jihova ọ vuẹ riẹ nọ: “Me ru ovao ra ga ro dhe ai, je ru aro-ezo ra ga ro dhe aro-ezo rai. Me re ti ru aro ra gaga wọhọ utho erae.” (Izik. 3:8, 9) Evaọ otọ ukpokpoma, Jihova ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ omai dikihẹ kothi wọhọ utho erae, wọhọ epanọ o jọ kẹ Izikiẹl na.

Dadamu kẹ Odawọ Na

Enọ i bi kpokpo eg’Ọghẹnẹ uzẹme a ruẹ vuhumu no inọ omodawọ efa kpobi i gbe ruiruo ho, ẹsejọ odibo Ọghẹnẹ ọ rẹ sai kie otẹrọnọ a rehọ okẹ ulogbo jọ dawo iẹe. Rabshakẹ  ọ rọ ẹghẹ nana ruiruo re. Ọ ta kẹ ahwo Jerusalẹm inọ: “Enẹ ovie Asiria ọ tae: ‘Wha jọ udhedhẹ o jọ eva mai, re wha nya lele omẹ . . . Bẹsenọ mẹ rẹ te nyaze, mẹ vẹ te rehọ owhai kpohọ otọ nọ o wọhọ orai, otọ nọ o vọ avọ ibi ire, otọ nọ o vọ avọ udi, otọ nọ o vọ avọ emuore, otọ nọ o vọ avọ ọgbọ-ekakọ, otọ nọ o vọ avọ ire-oliv, gbe ọnyọ, re wha jọ uzuazọ wha seba ewho.’” (2 Iv. 18:31, 32) Avro ọ riẹ hẹ inọ irẹro ẹriọ emamọ emu gbe ẹda emamọ udi o rẹ sai si ahwo Ju nọ a ko họ okpẹwho na urru!

Evaọ etoke jọ nọ u kpemu, a rọ ẹghẹ otiọna rọ gwọlọ whrehe ẹrọwọ imishọnare mai jọ nọ a mu fihọ uwou-odi. A ta kẹe inọ a te rehọ iẹe kpohọ “emamọ uwou” evaọ “ọgbọ owowoma” jọ emerae ezeza re iroro riẹ e ruẹsi dhomamu. Dede na, oniọvo-ọmọzae nana o muẹrohọ otọ ziezi, ọ rọwo si obọ no edikihẹ riẹ hẹ. Eme o fi obọ họ kẹe? Ọ ta uwhremu na inọ: “Mẹ jẹ hai roro kpahe Uvie na wọhọ uvi ẹruore mai. . . . Fiki eriariẹ gbe imuẹro nọ me wo kpahe uvie Ọghẹnẹ, ababọ avro nọ ọ jọ omẹ udu makọ emaharo ọvo dede, a sae rọ oware ovo whrehe edikihẹ mẹ hẹ.”

Ẹvẹ Uvie Ọghẹnẹ u mu omai ẹro te? Abraham, Pọl ukọ na, gbe Jesu omariẹ a thihakọ iyero ebẹbẹ keme Uvie na u mu rai ẹro. (Fil. 3:13, 14; Hib. 11:8-10; 12:2) Ma tẹ ruabọhọ fi Uvie na họ oria ọsosuọ evaọ uzuazọ mai jẹ be hai roro kpahe eghale ibẹdẹ bẹdẹ nọ i ti noi ze, ma sai wo ẹgba nọ ma re ro dikihẹ ga nọ a tẹ make rọ oware jọ hayo ufuoma ubroke varo kẹ omai.—2 Kọr. 4:16-18.

Jihova Ọ te Nya Siọ Omai ba Ha

Ghelọ omodawọ Rabshakẹ re o ru ozọ mu ahwo Ju, Hẹzikaya avọ ahwo riẹ a nuhu hu evaọ eva nọ a fihọ Jihova. (2 Iv. 19:15, 19; Aiz. 37:5-7) Jihova ọ kpahe fihọ olẹ idibo riẹ, keme o vi ukọ-odhiwu ọvo kpohọ evuẹ ahwo Asiria nọ o kpe egbaẹmo idu udhuzii gbe isoi (185,000) evaọ aso ọvo. Okiokiọ riẹ, Senakerib avọ umutho egbaẹmo riẹ nọ i whu kiọkọ a tẹ dhẹ avọ omovuọ kpohọ Ninẹve, okpẹwho-esuo rai.—2 Iv. 19:35, 36.

O rrọ vevẹ, Jihova ọ nya siọ ahwo nọ i fi eva họ iẹe ba ha. Eware nọ e via kẹ inievo-emezae gbe erọ emetẹ mai nọ i dikihẹ whawha evaọ otọ odawọ nẹnẹ i dhesẹ inọ Jihova ọ gbẹ be sẹro idibo riẹ. Ọsẹ obọ odhiwu mai ọ ginẹ kẹ omai imuẹro nana: “Mẹ, ỌNOWO na Ọghẹnẹ ra, o kru obọze ra na; mẹ họ ọnọ ọ ta kẹ owhẹ, ‘Ozọ umu owhẹ hẹ, me ti fiobọhọ kẹ owhẹ.’”—Aiz. 41:13.

[Oruvẹ-obotọ]

[Ẹme nọ a fi ẹgba họ nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 13]

O vrẹ unuẹse 30 nọ Jihova ọ jọ Ẹme riẹ kẹ idibo riẹ imuẹro inọ: ‘Wha dhozọ họ’

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 12]

Oghẹrẹ vẹ onaa nọ Rabshakẹ o ro ruiruo i ro tho erọ ahwo nọ e be wọso idibo Ọghẹnẹ nẹnẹ?

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 15]

Usu okpekpe nọ ma re wo kugbe Jihova u re fi obọ họ kẹ omai yọrọ ẹgbakiete mai evaọ otọ odawọ