Jọ “Uwuhrẹ Uwowou” O Kpọ Ẹrọo ra
Jọ “Uwuhrẹ Uwowou” O Kpọ Ẹrọo ra
‘Ọ rẹ ta ẹme avọ areghẹ, uwuhrẹ uwowou hayo, uyoyou-ẹwo ọ rẹ vọe unu.’—ITẸ 31:26.
1, 2. (a) Okwakwa-aghae vẹ a tuduhọ idibo Jihova awọ nọ a wo? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?
EVAỌ usu eme egbẹgbẹdẹ nọ oni Lemuẹl ovie na ọ ta kẹe, ọ fodẹ okwakwa aghae jọ nọ emamọ aye o re wo. Oni riẹ ọ ta kẹe nọ: ‘Ọ rẹ ta ẹme avọ areghẹ, uwuhrẹ uwowou hayo, uyoyou-ẹwo ọ rẹ vọe unu.’ (Itẹ 31:1, 10, 26) U fo re aye nọ o wo areghẹ, gbe ohwo kpobi nọ ọ gwọlọ ru Jihova Ọghẹnẹ eva were, a ta ẹme avọ uwowou, hayo uyoyou-ẹwo. U re woma re uyoyou-ẹwo u dhesẹ oma via evaọ ẹmeunu uvi eg’Ọghẹnẹ kpobi.
2 Eme họ uyoyou-ẹwo? Amono ma re dhesẹ uyoyou-ẹwo kẹ? Eme ma re ru re uyoyou-ẹwo o jọ ẹrọo mai? Ẹvẹ ere oruo u re ro kpomahọ ẹme nọ ma rẹ ta kugbe ahwo uviuwou mai gbe ibe Ileleikristi mai?
Eme Họ Uyoyou-Ẹwo?
3, 4. (a) Eme họ uyoyou-ẹwo? (b) Oghẹrẹ vẹ uyoyou-ẹwo u ro wo ohẹriẹ no ẹwo gheghe?
3 Uyoyou-ẹwo yọ ẹme nọ eme ivẹ i ru via, koyehọ uyoyou gbe ẹwo. Ẹwo yọ isiuru nọ ma re wo kẹ amọfa, onọ o rẹ wọ omai fi obọ họ kẹ ae jẹ ta ẹme ezi kẹ ae. Nọ uyoyou o rrọ abọjọ ẹme nana, u dhesẹ nọ uyoyou oye o rẹ wọ ohwo dhesẹ ẹwo na. Rekọ ubiẹme Hibru nọ a fa uyoyou-ẹwo na orọnikọ yọ uyoyou nọ o wọ ohwo dhesẹ ẹwo evaọ ubroke ọvo ho. Uyoyou-ẹwo u dhesẹ epanọ uyoyou o rẹ wọ ohwo ruabọhọ edhesẹ ẹwo kẹ omọfa bẹsenọ ẹjiroro riẹ kpahe ohwo na o re rugba no.
4 Oware ofa o riẹ nọ u ru uyoyou-ẹwo wo ohẹriẹ no ẹwo gheghe. A rẹ sai dhesẹ ẹwo kẹ ọrara. Wọhọ oriruo, ahwo ukoliko Malta a dhesẹ ẹwo kẹ Pọl ukọ na avọ ahwo egba ivẹ gbe udhosa gbe ikpegbisoi (275) efa nọ okọ u zue ai—ahwo nọ a riẹ vẹre he. (Iruẹru 27:37–28:2) Evaọ abọdekọ riẹ, uyoyou-ẹwo yọ okwakwa nọ o rẹ jọ udevie imava nọ e rrọ egbẹnyusu. * Oye ahwo Kẹn a dhesẹ kẹ “ahwo Izrẹl okenọ a je no otọ Ijipti ze.”—1 Sam. 15:6.
Eroro-Didi gbe Olẹ E r’Oja
5. Eme o ti fi obọ họ kẹ omai kpọ ẹrọo mai?
5 O sae jọ bẹbẹ re uyoyou-ẹwo u dhesẹ oma via evaọ ẹmeunu mai. Jemis olele na ọ ta kpahe ẹrọo na inọ: “Ohwo ọvo ọrọ akpọ na ha, nọ rẹ sai thuru ẹrọo ọ rieria; ẹrọo họ umuomu nọ oma o rẹ rọ họ, ọ vọe avọ enua nọ i re kpe ohwo.” (Jem. 3:8) Nọ o rrọ bẹbẹ re a kpọ ẹrọo na, eme ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ omai kpọe? Eme nọ Jesu ọ ta kẹ isu egagọ erọ oke riẹ e rẹ sai fi obọ họ. Ọ ta nọ: “Eme ibuobu nọ erọ eva na unu a rẹ rọ tae via.” (Mat. 12:34) Re uyoyou-ẹwo u dhesẹ oma via evaọ ẹmeunu mai, o gwọlọ nọ o rẹ jọ udu mai. Joma ruẹ epanọ eroro-didi gbe olẹ e sai ro fi obọ họ kẹ omai ru onana.
6. Fikieme u ro fo re ma hai roro didi kpahe epanọ Jihova o ro dhesẹ uyoyou-ẹwo kẹ idibo riẹ?
6 Ebaibol e ta nọ Jihova Ọghẹnẹ ọ vọ avọ “uyoyou nọ o rẹ rẹriẹ hẹ.” (Ọny. 34:6) Ọso-ilezi na ọ so inọ: “O ỌNOWO, akpọ na ọ vọ avọ uyoyou ulogbo ra.” (Ol. 119:64) Ikere na e vọ avọ iriruo epanọ Jihova o ro dhesẹ uyoyou-ẹwo kẹ idibo riẹ. Nọ ma tẹ be hai roro didi kpahe epanọ Jihova ọ rọ rehọ uyoyou-ẹwo yeri kugbe ahwo riẹ, u re fi obọ họ kẹ omai daoma wo okwakwa nana.—Se Olezi 77:12.
7, 8. (a) Ẹvẹ Jihova o ro dhesẹ uyoyou-ẹwo kẹ Lọt avọ uviuwou riẹ? (b) Ẹvẹ o jọ Devidi oma fikinọ Ọghẹnẹ o dhesẹ uyoyou-ẹwo kẹe?
7 Wọhọ oriruo, roro kpahe epanọ Jihova o ro siwi Lọt, ọmọ oniọvo Abraham, gbe uviuwou riẹ, evaọ okenọ Jihova ọ raha Sọdọm, orẹwho nọ Lọt avọ uviuwou riẹ a jẹ rria. Nọ oke ọraha Sọdọm u si kẹle no, ijẹle nọ i bru Lọt ze a tẹ ta kẹ iẹe nọ ọ rehọ uviuwou riẹ re a no okpẹwho na no vẹrẹ vẹrẹ. Ebaibol e ta nọ: “Rekọ a te je ru ulehie; fikiere [ijẹle] na a te gbobọhọ Lọt gbe aye riẹ gbe emetẹ ivẹ riẹ, a [tẹ] rehọ ae no evaọ okpẹwho na vrẹ, epanọ ỌNOWO ọ re ohrọ riẹ.” Kọ nọ ma te roro didi kpahe oghẹrẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rọ rehọ uyoyou-ẹwo siwi Lọt, u gbe duobọte omai udu?—Emu. 19:16, 19.
8 Je roro kpahe oriruo Devidi, ovie Izrẹl anwae, ọnọ ọ so inọ: “[Jihova] ọ be rehọ izieraha ra kpobi vrẹ owhẹ, je siwi ẹyao ra kpobi.” Ababọ avro, eva e were Devidi gaga inọ Jihova ọ rọ vrẹ riẹ nọ o lele Batshẹba bruẹnwae. O jiri Jihova inọ: “Epanọ odhiwu o kpehru vi akpọ, jẹ ruere ohrọ riẹ o rọ kẹ enọ e be dhẹozọ riẹ.” (Ol. 103:3, 11) Nọ ma tẹ be hai roro didi kpahe ikuigbe Ebaibol nana gbe efa, oma o rẹ wọ omai yere Jihova je jiri ei kẹ uyoyou-ẹwo riẹ. Epanọ udu mai o wọ omai yere Jihova te, ere ma te gwọlọ rọ aro kele iei te.—Ẹf. 5:1.
9. Obọdẹ ẹjiroro vẹ idibo Jihova a wo nọ a re ro dhesẹ uyoyou-ẹwo evaọ uzuazọ rai?
9 Ikuigbe Ebaibol i dhesẹ inọ Jihova o re dhesẹ uyoyou-ẹwo kẹ enọ i wo usu okpekpe kugbei. Kọ ẹvẹ kpahe enọ i wo usu utioye kugbei hi? Kọ Jihova o re dhesẹ eva egaga kẹ ae? Vievie! Obe Luk 6:35 o ta nọ Ọghẹnẹ “o you enọ e riẹ uyere he gbe ahwo yoma.” “O bi ru ọre riẹ vatha ehru ahwo oyoma gbe ahwo owoma, o te [bi] vi oso ze ehru enọ i kiẹrẹe gbe enọ i kiẹrẹe he.” (Mat. 5:45) Taure ma te ti kurẹriẹ, Ọghẹnẹ o je dhesẹ ẹwo kẹ omai. Rekọ nọ ma kurẹriẹ no na, o bi dhesẹ uyoyou-ẹwo kẹ omai keme ma wo usu kugbei no. (Se Aizaya 54:10.) Onana o rẹ ginẹ wọ omai yere Ọghẹnẹ. Onana o tẹ jẹ rrọ obọdẹ ẹjiroro nọ ma re ro dhesẹ uyoyou-ẹwo evaọ ẹmeunu gbe evaọ kabọ kabọ uzuazọ mai.
10. Fikieme olẹ o rọ rrọ obọdẹ oware nọ u re fi obọ họ kẹ omai dhesẹ uyoyou-ẹwo?
10 Obọdẹ oware jọ nọ u re fi obọ họ kẹ omai wo uyoyou-ẹwo họ olẹ. Onana o rrọ ere keme uyoyou gbe ẹwo nọ i ru uyoyou-ẹwo via na yọ abọjọ ọrọ ubi ẹzi ọfuafo Jihova. (Gal. 5:22) Nọ ma tẹ be kuvẹ re ẹzi ọfuafo na ọ kpọ omai, u re fi obọ họ kẹ omai wo uyoyou-ẹwo. Obọdẹ edhere nọ ma sai ro wo ẹzi ọfuafo na họ ma rẹ yare Jihova evaọ olẹ. (Luk 11:13) U fo re ma hae lẹ se Ọghẹnẹ kẹse kẹse re ọ k’omai ẹzi riẹ, ma vẹ jẹ kuvẹ re ẹzi na ọ kpọ omai. Ẹhẹ, re ma sai dhesẹ uyoyou-ẹwo evaọ ẹmeunu mai, o r’oja re ma hai roro didi jẹ hae lẹ.
Imava-Orọo A re Dhesẹ Uyoyou-Ẹwo Evaọ Ẹmeunu Rai
11. (a) Ẹvẹ ma rọ riẹ inọ Jihova o rẹro inọ ezae a re dhesẹ uyoyou-ẹwo kẹ eyae rai? (b) Edhere vẹ uyoyou-ẹwo u re ro fi obọ họ kẹ ọzae kpọ ẹrọo riẹ?
11 Pọl ukọ na ọ tuduhọ ezae uwou-orọo awọ inọ: “Wha you eyae rai, wọhọ epanọ Kristi o you [ukoko] riẹ, ọ jẹ rehọ oma obọriẹ kẹe.” (Ẹf. 5:25) Pọl ọ tẹ jẹ kareghẹhọ ezae na ẹme nọ Jihova ọ ta kẹ Adamu avọ Ivi. O kere nọ: “Fiki onana ọzae ọ jẹ se ọsẹ hayo oni riẹ ọ vẹ gbalọ aye riẹ, ivẹ na e vẹ te jọ ọvo.” (Ẹf. 5:31) O rrọ vevẹ inọ Jihova o rẹro inọ ezae a rẹ talamu eyae rai je dhesẹ uyoyou-ẹwo kẹ ae ẹsikpobi. Ọzae uwou-orọo nọ ọ be rọ uyoyou-ẹwo kpọ ẹrọo riẹ ọ rẹ ta iruthọ aye riẹ evaọ ẹgbede he hayo kpomovuọ họ iẹe oma ha. O rẹ were iẹe re o jiri aye riẹ. (Itẹ 31:28) Otẹrọnọ ẹbẹbẹ jọ ọ roma via evaọ orọo na, uyoyou-ẹwo u re fi obọ họ kẹ ọzae na whaha ẹme oyoma nọ ọ rẹ ta kẹ aye riẹ.
12. Ẹvẹ aye o re ro dhesẹ nọ uyoyou-ẹwo o be kpọ ẹrọo riẹ?
12 Aye o re dhesẹ uyoyou-ẹwo re evaọ ẹmeunu riẹ. U fo ho re ẹzi akpọ na o dhesẹ oma via evaọ ẹmeunu riẹ. Fikinọ o wo “adhẹẹ kẹ ọzae riẹ,” ọ rẹ ta eme ezi kpahe iẹe evaọ ẹgbede, o ve je ru re adhẹẹ nọ amọfa a be kẹe o rro viere. (Ẹf. 5:33) Re emọ na a siọ ọsẹ rai ba erivo, aye na o re lele ọzae na vro avro hayo rọ unu raha iroro nọ ọzae na ọ jẹ hẹ evaọ iraro emọ na. Obọ emu tei te ọzae na a rẹ jọ ta eme itieye na. Ebaibol e ta nọ: ‘Aye nọ o wo areghẹ ọ rẹ bọ uwou riẹ ga.’ (Itẹ 14:1) Uwou riẹ o rẹ jọ oria evawere gbe ufuoma rọkẹ uviuwou na soso.
13. Diẹse o mai fo nọ a rẹ jọ dhesẹ uyoyou-ẹwo, kọ ẹvẹ a sai ro ru ei?
13 Imava-orọo a rẹ jọ makọ evaọ uwou rai dhesẹ inọ a be rọ adhẹẹ kẹ ohwohwo evaọ ẹmeunu rai. Pọl o kere nọ: “Rekọ enẹna wha si eware nana kpobi no unu rai no: evaedha, ofu, egrọẹjẹ, ẹwhọ gbe eme igbegbe eta.” O fibae nọ: “Wha whẹ ọrẹri gbe eyowo họ oma, eva ehrọ, ọriẹruo, iroro idhedhẹ iwo, oma-urokpotọ, odiri. . . . Wha whẹ uyoyou họ oma, onọ orọ ọwhẹgbe eware kpobi.” (Kọl. 3:8, 12-14) Otẹrọnọ emọ a muẹrohọ nnọ ọsẹgboni rai a be hae ta eme ezi ẹsikpobi, eva e te were emọ na, a vẹ jẹ sae rọ aro kele ẹmeunu ọsẹgboni rai.
14. Edhere vẹ enọ i wuzou uviuwou a sae rọ rehọ ẹrọo rai sasa ahwo uviuwou rai oma?
14 Ọso-ilezi na o kere kpahe Jihova inọ: ‘Jọ uyoyou ulogbo ra o kẹ omẹ omosasọ.’ (Ol. 119:76) Obọdẹ edhere jọ nọ Jihova ọ be rọ sasa ahwo riẹ oma họ uduotahawọ gbe ọkpọvio nọ ọ be kẹ ae. (Ol. 119:105) Ẹvẹ enọ i wuzou uviuwou a sae rọ rehọ aro kele oriruo Ọsẹ obọ odhiwu mai re a rọ ẹrọo rai sasa enọ e rrọ uviuwou rai oma? A rẹ sai ru ere ẹkwoma ọkpọvio gbe uduotahawọ nọ a rẹ kẹ ae. Uwuhrẹ Ebaibol Uviuwou nọ a re ru evaọ owọwọ na yọ obọdẹ uvẹ nọ ma sai ro wo eriariẹ Ebaibol.—Itẹ 24:4.
Dhesẹ Uyoyou-Ẹwo kẹ Ibe Ileleikristi
15. Ẹvẹ ekpako ukoko gbe amọfa nọ e kpako evaọ abọ-ẹzi a sae rọ rehọ ẹrọo rai bọ amọfa ga evaọ ukoko na?
15 Devidi Ovie na ọ lẹ nọ: “Sẹro mẹ eva uyoyou-ọriẹruo gbe uzẹme ra!” (Ol. 40:11) Ẹvẹ ekpako ukoko gbe amọfa nọ a kpako ziezi evaọ abọ-ẹzi a sae rọ rehọ aro kele Jihova evaọ abọ nana? Ma tẹ be rọ ẹrọo mai si iroro amọfa kpohọ Ikereakere na yọ odhesẹvia uyoyou-ẹwo.—Itẹ 17:17.
16, 17. Idhere jọ vẹ ma sai ro dhesẹ uyoyou-ẹwo evaọ ẹmeunu mai?
16 Eme ma re ru nọ ma tẹ ruẹ Oleleikristi jọ nọ ọ be nya thọ? Kọ uyoyou-ẹwo o gbẹ wọ omai rọ ẹrọo mai daoma kpọe họ? (Ol. 141:5) Ma tẹ riẹ kpahe Oleleikristi nọ ọ raha uzi ulogbo jọ, uyoyou-ẹwo o rẹ wọ omai tuduhọ ohwo na awọ re ọ vuẹ “ekpako [ukoko] na, re a lẹ kẹe, avẹ rehọ udẹ wholo iei eva odẹ Ọnowo na.” (Jem. 5:14) Ohwo na ọ gbẹ nyae ta kẹ ekpako na ha, o rrọ uyoyou-ẹwo ho otẹrọnọ ma ruru unu mai. Otujọ evaọ usu mai a rẹ sae jọ ọkora, wo iroro inọ a fioka ha, hayo a rẹ sai whrehe fiki eware jọ nọ e via kẹ ae. Emamọ edhere nọ ma re ro dhesẹ inọ ma wo uyoyou-ẹwo họ ma rẹ “ta udu họ enọ udu u re bro awọ.”—1 Tẹs. 5:14.
17 Eme ma re ru otẹrọnọ ahwo oyoma a be vaha usi erue kpahe inievo mai? Ukpenọ ma re wo avro kpahe ẹgbakiete inievo mai, ma rẹ siọ eme itieye na hayo nọ ohwo nọ o bi gu ẹme na sọ ọ ginẹ ruẹ eware nọ ọ be ta kpahe na. Otẹrọnọ ewegrẹ Ọghẹnẹ a be gwọlọ inievo mai re a nwae oma, uyoyou-ẹwo kẹ inievo mai u re ru omai nọ ma gbe ro dhesẹ oria nọ a rrọ kẹ ae he.—Itẹ 18:24.
‘Ohwo nọ O Wo Uyoyou-Ẹwo O Reti Wo Uzuazọ’
18, 19. Fikieme ma je dhesẹ uyoyou-ẹwo evaọ ẹmeunu mai kẹ ibe Ileleikristi?
18 U fo re uyoyou-ẹwo u dhesẹ oma via evaọ oghẹrẹ nọ ma bi yeri kugbe ibe Ileleikristi. Makọ evaọ oke obẹbẹ, o gwọlọ nọ uyoyou-ẹwo u re dhesẹ oma via evaọ ẹmeunu mai. Eva e dha Jihova okenọ uyoyou-ẹwo emọ Izrẹl o jọ wọhọ “ewhrọwhrọ irioke” nọ i re kri hi. (Hos. 6:4, 6) Evaọ abọdekọ riẹ, eva e rẹ were Jihova kpahe ohwo nọ o re dhesẹ uyoyou-ẹwo ẹsikpobi. Muẹrohọ epanọ ọ rọ ghale enọ i dhesẹ okwakwa-aghae nana.
19 Itẹ 21:21 o ta nọ: “Ohwo nọ o bi kielele ẹrẹreokie avọ uwowou [hayo, uyoyou-ẹwo] o reti wo uzuazọ gbe adhẹẹ.” Usu eghale nọ i ti te ohwo otiọye na họ o ti wo uzuazọ, orọnikọ orọ ubroke he rekọ orọ ebẹdẹ bẹdẹ. Jihova o re fi obọ họ kẹe re “uvi uzuazọ” o ruẹsi tei obọ. (1 Tim. 6:12, 19) Fikiere, jọ mai “ohwo o dhesẹ uyoyou gbe ohrọ” kẹ ohwo.—Zek. 7:9.
[Oruvẹ-obotọ]
^ edhe-ẹme 4 Rọkẹ evuẹ efa kpahe epanọ uyoyou-ẹwo u ro wo ohẹriẹ no omaurokpotọ, uyoyou, gbe ẹwo, rri Uwou-Eroro ọ June 1, 2002, ẹwẹ-obe avọ 9-10, 15-16.
Kọ Whọ Sae k’Iyo Enọ Nana Vevẹ?
• Eme họ uyoyou-ẹwo?
• Eme o re fi obọ họ kẹ omai dhesẹ uyoyou-ẹwo evaọ ẹmeunu mai?
• Ẹvẹ imava-orọo a sai ro dhesẹ uyoyou-ẹwo evaọ ẹmeunu rai?
• Ẹvẹ ma re ro dhesẹ uyoyou-ẹwo nọ ma te bi yeri kugbe ibe Ileleikristi mai?
[Enọ Uwuhrẹ]
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 23]
Devidi o jiri Jihova kẹ uyoyou-ẹwo riẹ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 24]
Kọ who bi ru Uwuhrẹ Ebaibol Uviuwou?