Whọ Rehọ Iroro Ethọthọ Viẹ Oma Ra Họ Họ

OKENỌ Ivi ọ re ubi-ure aghọ na no, Ọghẹnẹ ọ tẹ nọe inọ: “Kinọ eme who ru na?” Ivi ọ tẹ kuyo nọ: “Oriọvọ o liẹliẹ omẹ họ mẹ jẹ re iẹe.” (Emu. 3:13) A se Setan nọ ọ viẹ Ivi họ ghẹmeeyo kẹ Ọghẹnẹ na, “oriọvọ anwae . . . ọnọ ọ [be] viẹ akpọ kpobi họ na.”—Evia. 12:9.

Ikuigbe nana nọ e rrọ obe Emuhọ na i dhesẹ Setan wọhọ ohwo ẹghẹ, ọnọ ọ rẹ rọ ọrue viẹ enọ i rri otọ mu hu họ. Ivi o kie kẹ eviẹhọ riẹ. Dede na, ma re roro ho inọ Setan ọvo họ ọnọ ọ rẹ sae viẹ omai họ. Ebaibol ọ vẹvẹ omai unu kpahe enwoma nọ e rrọ ‘ẹviẹhọ omobọ mai.’—Jem. 1:22.

Ma rẹ sae vro inọ o lọhọ re ma viẹ omobọ mai họ. Rekọ orọnikọ gheghe Ọghẹnẹ ọ rọ kẹ unuovẹvẹ nana ha. Fikiere, u fo re ma riẹ epanọ ma sae rọ viẹ oma mai họ gbe oghẹrẹ iroro ethọthọ nọ ma sai ro su oma mai thọ. Oriruo Ebaibol jọ ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ omai.

Ahwo Jọ nọ A Viẹ Omobọ Rai Họ

Evaọ ukpe 537 B.C.E., Sairọs Ologbo na o j’uzi inọ ahwo Ju nọ e jọ igbo evaọ Babilọn a zihe kpobọ Jerusalẹm re a wariẹ etẹmpol na bọ. (Ẹzra 1:1, 2) Ukpe nọ u lele i rie, wọhọ epaọ ẹjiroro Jihova, a tẹ tọ otọhotọ etẹmpol ọkpokpọ na họ. Eva e were ahwo na a te jiri Jihova fiki epanọ ọ ghale abọ ọsosuọ ọrọ iruo nana nọ e r’oja na. (Ẹzra 3:8, 10, 11) U kri hi, ahwo erẹwho efa a te muọ iruo na họ ẹwọso, udu u te whrehe ahwo Ju na. (Ẹzra 4:4) Oware wọhọ ikpe 15 nọ a ro zihe ze no, egọmeti obọ Pasia o te j’uzi inọ a siọ iruo ebabọ na ba. Re a ruẹ inọ ahwo na a koko uzi na, iletu egọmeti obọ Pasia a tẹ ziọ Jerusalẹm “a tẹ rehọ ogaga whaha [ahwo Ju na] re a siọ ebabọ na ba.”—Ẹzra 4:21-24.

Fiki ẹbẹbẹ nana, ahwo Ju na a tẹ rehọ iroro ethọthọ viẹ oma rai họ. A ta kẹ oma rai nọ: “Oke u ri te he nọ a rẹ rọ bọ uwou ỌNOWO na.” (Hag. 1:2) A te muhọ eroro inọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ re a bọ etẹmpol na okioke yena ha. Ukpenọ a rẹ gwọlọ edhere nọ a re ro ru iruo na, a te gbabọkẹ iruo na jẹ ruabọhọ ẹbọ iwou obọ rai. Hagai ọruẹaro Ọghẹnẹ ọ tẹ nọ ae inọ: “Kọ oke rai u te no nọ wha rẹ rọ ria iwou nọ a hwa ehru rai, yọ uwou [Jihova] o rọ gheghe?”—Hag. 1:4.

Kọ who wuhrẹ oware jọ no oriruo nana ze? Eriwo ọthọthọ nọ ma re wo kpahe ẹjiroro Ọghẹnẹ o rẹ sae lẹliẹ omai gbabọkẹ iruo Ọghẹnẹ ma vẹ rọ iruẹru obọ mai karo. Wọhọ oriruo, ma rehọ iẹe inọ who bi rẹro erara. Nọ who bi rẹro ẹnyaze rai na, who re muọ eware nọ a te gwọlọ kpobi họ ẹruẹrẹ kpahe. Rekọ, a tẹ vuẹ uwou s’owhẹ inọ a va ẹdẹ ẹnyaze rai no. Kọ whọ te siọ omaruẹrẹhọ ra na ba?

Rekọ kareghẹhọ inọ Hagai avọ Zekaraya a fi obọ họ kẹ ahwo Ju na riẹ inọ Jihova ọ gbẹ gwọlọ nọ a bọ etẹmpol na ababọ okioraha. Hagai ọ tuduhọ ae awọ inọ: “Wha kru oma ga whai ahwo otọ na kpobi, . . . wha ru iruo.” (Hag. 2:4) U fo re a rọ  udu dhe iruo na avọ imuẹro inọ ẹzi Ọghẹnẹ ọ te thọ ae uke. (Zek. 4:6, 7) Kọ oriruo nana ọ sai fi obọ họ k’omai whaha iroro ethọthọ nọ ma re wo kpahe ẹdẹ Jihova?—1 Kọr. 10:11.

Rọ Emamọ Iroro Nwene Iroro Ethọthọ

Pita ukọ na ọ jọ ileta avivẹ riẹ ta kpahe oke nọ Jihova ọ te rọ rehọ “ihru ekpokpọ avọ akpọ ọkpokpọ” na ze. (2 Pita 3:13) Ọ ta inọ isẹkoko jọ a jẹ vro sọ Ọghẹnẹ ọ te ginẹ raha akpọ na. A roro thọthọ inọ oware ovo o te via ha, inọ “eware kpobi e gbẹ rọ wọhọ epanọ e rọ nọ emuhọ ẹma akpọ na ze.” (2 Pita 3:4) Pita ọ gwọlọ kpọ iroro ethọthọ itieye vi. O kere nọ: “[Mẹ be] rọ edhere ekareghẹhọ jaja iroro rai vi.” Ọ vuẹ ibe eg’Ọghẹnẹ riẹ inọ isẹkoko na a roro thọ. Okejọ o jariẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ame raha akpọ na.—2 Pita 3:1, 5-7.

Hagai ọ kẹ ahwo Ju nọ udu u whrehe no nọ e jẹ moyẹlẹ ohrẹ utioye evaọ ukpe 520 B.C.E. Ọ ta kẹ ae nọ: “Kareghẹhọ epanọ wha re yero.” (Hag. 1:5) Re ọ sae jaja iroro rai vi, ọ kareghẹhọ ibe eg’Ọghẹnẹ riẹ eware nọ Ọghẹnẹ ọ jiroro rai jẹ ya eyaa rai kẹ ahwo riẹ. (Hag. 1:8; 2:4, 5) Nọ ọ nwane kẹ ae uduotahawọ yena no, iruo ebabọ na e tẹ wariẹ muhọ, dede nọ egọmeti ọ ta kẹ ae inọ a siọ ebabọ na ba. Ewegrẹ na a tẹ wariẹ gwọlọ whaha iruo na, rekọ a kparobọ họ. Uwhremu na egọmeti o ti si awhaha na no, nọ ikpe isoi e vrẹ no a tẹ bọ etẹmpol na re.—Ẹzra 6:14, 15; Hag. 1:14, 15.

Joma Muẹrohọ Uzuazọ nọ Ma Bi Yeri

Kọ who roro inọ udu o rẹ sai whrehe omai wọhọ epanọ o jọ kẹ ahwo Ju erọ oke Hagai? Udu u te whrehe omai, o te jọ bẹbẹ kẹ omai re ma yọrọ ajọwha mai evaọ usiuwoma ota na. Rekọ eme ọ rẹ sae lẹliẹ udu whrehe omai? Uyerakpọ nana o rẹ sae lẹliẹ uye bẹ omai. Roro kpahe Habakuk, ọnọ ọ nọ inọ: “Ẹvẹ me re bo ubo obọufihọ se owhẹ krite, nọ owhẹ ore yo ho? Hayo bo se owhẹ nọ ‘Oja yo,’ no who re siwẹ hẹ?” (Hab. 1:2) Ileleikristi jọ a sai roro inọ ẹdẹ Ọghẹnẹ o gbe thabọ, fikiere a vẹ rọ ilale efe karo. Kọ ere o be via kẹ owhẹ? Ma te wo iroro itienana kiyọ ma be viẹ omobọ mai họ. Fikiere, o r’oja gaga re ma kezọ kẹ ohrẹ Ikereakere na inọ ma muẹrohọ uzuazọ nọ ma bi yeri re ma ‘jaja iroro vi.’ Ma rẹ sae nọ oma mai nọ, ‘Kọ o be k’omẹ uye inọ uyerakpọ omuomu nana u lehie vi epanọ me roro no?’

Etoke nọ A Jọ Ebaibol Ruẹaro Riẹ

Roro eme nọ Jesu ọ ta kpahe ekuhọ uyerakpọ nana. Wọhọ epanọ ikere Mak i  dhesẹ, Jesu ọ jọ eruẹaruẹ kpahe edẹ urere na tuduhọ omai awọ unuẹse buobu inọ ma jaja aro vi. (Mak 13:33-37) A k’omai ọkpọ unuovẹvẹ ovona nọ a jọ obe Eviavia ta kpahe epanọ ẹdẹ ologbo Jihova ọ te jọ eva Amagẹdọn. (Evia. 16:14-16) Fikieme unuovẹvẹ na i je bu tere? Keme nọ ahwo a tẹ hẹrẹ te umuo jọ no, ohẹrẹ o rẹ sae bẹ ae no.

Jesu ọ kẹ ọtadhesẹ jọ ro dhesẹ inọ u fo re ma jaja aro vi ẹsikpobi nọ ma be hẹrẹ ekuhọ uyerakpọ nana. Ọ ta kpahe ohwo jọ nọ iji i tho eware uwou riẹ. Kọ eme ọ hai ru rọ whaha onana? Orọnọ ọ jaja aro vi aso na kpobi. Jesu ọ kẹ omai ohrẹ nana ro ku ọtadhesẹ na họ inọ: ‘Fikiere wha ruẹrẹ oma kpahe, keme okenọ wha roro ho Ọmọ ohwo ọ rẹ te tha.’—Mat. 24:43, 44.

Ọtadhesẹ yena o dhesẹ inọ u fo re ma hẹrẹ, o tẹ maki lehie. Ma re du ruawa ha inọ uyerakpọ omuomu nana u lehie vi epanọ ma roro no. Ma rẹ viẹ oma mai họ họ inọ ‘oke Jihova u ri te he.’ Iroro itieye na e rẹ sae lẹliẹ ọwhọ nọ ma be rọ ta usiuwoma na whrehe.—Rom 12:11.

Si Iroro Ethọthọ no Udu

Eme nọ e rrọ Ahwo Galesha 6:7 i kie kpahe iroro ethọthọ: “Wha ghẹhọ họ; . . . Koware koware nọ ohwo ọ kọ e, oye o re vuẹ.” A gbẹ kọ oware fihọ udhu hu, ẹbe o re di vọ udhu na. Epọvo na re, ma gbẹ jaja iroro mai vi hi, iroro ethọthọ ọvo ma re ti wo. Wọhọ oriruo, ma rẹ sai roro thọ inọ, ‘Mẹ riẹ inọ ẹdẹ Jihova ọ te seba ẹtha ha, rekọ obọnana ha.’ Iroro itienana e rẹ sai ru nọ ma gbe se iruo uvie na gb’oja ziezi hi. Nọ oke o be nyaharo na, ma ve ti gbabọkẹ eware abọ-ẹzi. Ẹdẹ Jihova ọ vẹ te ruọ omai ọza.—2 Pita 3:10.

Rekọ ma ti wo iroro ethọthọ họ otẹrọnọ ma dhesẹ kẹ omobọ mai ẹsikpobi inọ ‘oreva Ọghẹnẹ u woma jẹ gbunu.’ (Rom 12:2) Oware jọ nọ u re fi obọ họ kẹ omai ru onana họ Ebaibol nọ ma re se ẹsikpobi. Ikereakere na e rẹ sae bọ imuẹro mai ga inọ Jihova ọ rẹ kpọ eware vi evaọ ẹruoke.—Hab. 2:3.

Ma te bi se Ebaibol ẹsikpobi, lẹ, kpohọ iwuhrẹ, ta usiuwoma, je ru eware ezi kẹ amọfa, u re fi obọ họ k’omai “rẹro ẹtha ẹdẹ Ọghẹnẹ!” (2 Pita 3:11, 12) Jihova o ti muẹrohọ osegboja nọ ma wo kẹ iruo riẹ. Pọl ukọ na ọ kareghẹhọ omai nọ: “Je oma oware uwoma uruo o rọ omai hi: keme u re ti krẹ hẹ re ma te kọrọ ibi rai, otẹrọnọ oma o rọ omai hi.”—Gal. 6:9.

Epanọ oke na o nwẹnwẹ te no na, ma rẹ kuvẹ vievie he re iroro ethọthọ e lẹliẹ omai roro inọ ẹdẹ Jihova o gbe thabọ. Ukpoye, enẹ họ oke nọ ma re ro kru udu ga, keme ẹdẹ Jihova ọ kẹle no.

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 4]

Hagai avọ Zekaraya a tuduhọ ahwo Ju awọ inọ a ruabọhọ ebabọ

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 5]

Eme ọnọ o wo uwou na ọ hai ru orọnọ ọ riẹ inọ oji ọ be tha?