Nọ Ma Te Fi Eva Kpobi Họ Jihova, O Rẹ Kẹ Omai udu
Nọ Ma Te Fi Eva Kpobi Họ Jihova, O Rẹ Kẹ Omai udu
“ỌNOWO na o re yo okenọ me bo se i.”—OL. 4:3.
1, 2. (a) Ẹbẹbẹ vẹ Devidi ọ rẹriẹ ovao ku? (b) Ilezi vẹ ma be te t’ẹme kpahe?
DEVIDI Ovie na o su Izrẹl te ikpe jọ no, rekọ obọnana ọ rẹriẹ ovao ku ẹbẹbẹ ologbo jọ. Absalọm ọmọ riẹ ọ ta kẹ ahwo re a woro nnọ ọye họ ovie, fiki onana Devidi ọ tẹ dhẹ no Jerusalẹm. Ogbẹnyusu ọkpekpe riẹ o vivie i rie, yọ obọnana, avọ oviẹ gbe eviẹ nọ e rrọ awọ riẹ hẹ, ọ be nya Ugbehru Olivi vrẹ, tei te umutho ahwo jọ nọ a rrọ abọ riẹ. Ofariẹ, Shimẹi, ọnọ ọ rrọ omoni Sọl, ọ jẹ la Devidi eka, be rọ ibitho fi ei, jẹ whẹ ovu ku ei.—2 Sam. 15:30, 31; 16:5-14.
2 Kọ ẹbẹbẹ nana ọ te lẹliẹ Devidi whu uwhu omovuọ? Ijo, keme o fievahọ Jihova. Onana u dhesẹ oma via evaọ Olezi avọ 3 na, onọ Devidi o kere kpahe oke nọ ọ jẹ rọ dhẹ no Jerusalẹm. Ọye o kere Olezi avọ 4 na re. Ilezi ivẹ nana e kẹ imuẹro inọ Ọghẹnẹ ọ rẹ kuyo elẹ. (Ol. 3:4; 4:3) Ilezi nana e kẹ omai imuẹro inọ Jihova ọ rẹ sẹro idibo riẹ ẹsikpobi, ọ rẹ thọ ae uke, ọ vẹ jẹ kẹ ae udhedhẹ gbe omofọwẹ. (Ol. 3:5; 4:8) Fikiere, joma t’ẹme kpahe ilezi nana, re ma ruẹ epanọ e rẹ rọ lẹliẹ omai wo udu, i ve je ru omai fievahọ Ọghẹnẹ.
“Enọ I Mukpahe Omẹ I re Buobu”
3. Wọhọ epanọ Olezi 3:1, 2 o dhesẹ, eme Devidi ọ rẹriẹ ovao ku?
3 Ọwhovuẹ jọ ọ vuẹ Devidi nọ: “Iroro ahwo Izrẹl kpobi e rọ kpahe Absalom ọvo uno.” (2 Sam. 15:13) U gbe Devidi unu epanọ Absalọm ọ sae rọ dẹ ahwo buobu fihọ abọ riẹ, fikiere ọ tẹ nọ inọ: “Ọnowo, kẹvẹ ebe mẹ i je re vihọ! Enọ i mukpahe omẹ i re buobu. Enọ e be ta kpahe omẹ nọ, obufihọ o rọ evaọ Ọghẹnẹ riẹ kẹ e he a re buobu.” (Ol. 3:1, 2) Ahwo Izrẹl buobu a je roro ho inọ Jihova ọ te thọ Devidi no obọ Absalọm avọ ahwo riẹ.
4, 5. (a) Imuẹro vẹ Devidi o wo? (b) Eme họ otofa eme na “ọkpare uzou mẹ”?
4 Rekọ udu o rrọ Devidi awọ keme o fi eva riẹ kpobi họ Ọghẹnẹ. Ọ so nọ: “Rekọ whẹ, ỌNOWO, ọ rọ ọthothọ mẹ, whẹ ọ rọ oro, gbe ọkpare uzou mẹ.” (Ol. 3:3) U mu Devidi ẹro inọ Jihova ọ te thọe wọhọ epanọ ojese o rẹ thọ ọgbaẹmo na. Ẹhẹ, Devidi nọ ọ kpako no na ọ be dhẹ, o ruru uzou je gbuzou h’otọ fiki omovuọ. Rekọ Ọghẹnẹ Erumeru na ọ te thọ Devidi, ọ vẹ kẹe oruaro. Jihova o ti fi obọ họ kẹ Devidi, ọ vẹ te wariẹ kpare uzou riẹ kpehru. Devidi o bo se Ọghẹnẹ avọ evaifihọ inọ o ti yo ubo riẹ. Kọ who fievahọ Jihova ere?
5 Devidi ọ rehọ eme na, “ọkpare uzou mẹ” dhesẹ nọ o wo irẹro inọ Jihova o ti fi obọ họ kẹe. Ebaibol ọ Today’s English Version o ta nọ: “O OLORI, whẹ họ ọnọ ọ rẹ thọ omẹ no enwoma ẹsikpobi; whọ kẹ omẹ obokparọ gbe udu.” Rọ kpahe ẹme na, “ọkpare uzou mẹ” na, obe jọ o ta nọ: “Nọ Ọghẹnẹ ọ tẹ kpare ‘uzou’ ohwo kpehru . . . ọ rẹ kẹ ohwo na ẹruore gbe udu.” Devidi ọ rẹ sae jọ ọkora fikinọ a le rie no agbara-uvie riẹ. Rekọ nọ a tẹ ‘kpare uzou riẹ kpehru,’ aruọwha, udu, gbe eva nọ o fihọ Ọghẹnẹ e vẹ te ga vi epaọ ọsosuọ.
‘ỌNOWO O ti Yo kẹ Omẹ’
6. Fikieme Devidi ọ rọ ta nọ jọ Jihova o yo olẹ riẹ no ehru ugbehru ẹri riẹ ze?
6 Avọ eva nọ Devidi o fihọ Jihova, ọ ta haro inọ: “Mẹ rọ uru mẹ bose ỌNOWO; ọ [te] jọ evaọ ugbehru ẹri riẹ na yo kẹ omẹ.” (Ol. 3:4) Devidi ọ kẹ udu, a tẹ wọ etehe ọvọ na, onọ u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ kugbe ai, kpohọ Ugbehru Zayọn. (Se 2 Samuẹle 15:23-25.) Fikiere, oye jabọ nọ Devidi ọ rọ ta nọ jọ Jihova o yo olẹ riẹ no ehru ugbehru ẹri riẹ ze.
7. Fikieme ozọ u gbe je ro mu Devidi hi?
7 Fikinọ u muọ Devidi ẹro inọ Ọghẹnẹ o ti yo elẹ riẹ, ọ dhozọ họ. Ukpoye, ọ so nọ: “Me kiẹzẹ mẹtẹ wezẹ; me te je tovrẹ, fiki epanọ ỌNOWO ọ yọre omẹ.” (Ol. 3:5) Makọ evaọ aso nọ a rẹ mae vẹro ohwo na, Devidi ọ jẹ wezẹ avọ omofọwẹ. U mu rie ẹro inọ ọ te rọwo no owezẹ ze, keme eware nọ e via kẹe vrẹ no e lẹliẹ e riẹ wo udu inọ ọ rẹ sai fi eva riẹ kpobi họ Ọghẹnẹ. Ma rẹ sai wo evaifihọ itieye na otẹrọnọ ma “be nya eva edhere ỌNOWO na” ẹsikpobi.—Se 2 Samuẹle 22:21, 22.
8. Ẹvẹ Olezi 27:1-4 o ro dhesẹ nọ Devidi o fievahọ Ọghẹnẹ?
8 Eva nọ Devidi o fihọ Ọghẹnẹ u dhesẹ oma via evaọ olezi ọfa nọ o kere, nọ ọ jọ ta nọ: “ỌNOWO họ elo mẹ gbe esiwo mẹ; kọ ono mẹ rẹ dhẹ? ỌNOWO họ ogaga uzuazọ mẹ; kọ ono ozọ riẹ u re mu omẹ? . . . Nọ ogbotu ẹmo o tunẹ omẹ, ẹzi mẹ o sai nyuhu hu. . . . Oware ovo mẹ jọ obọ ỌNOWO guọlọ, onọ mẹ rẹ te nọ e na; re mẹ jọ uwou ỌNOWO bẹdẹ nọ me re whuẹ, re me riwi eru ỌNOWO, re me he kpohọ uwou egagọ-ode riẹ.” (Ol. 27:1-4) Otẹrọnọ whọ rọwo kugbe eme yena yọ uyero ra o k’uvẹ riẹ, who re kpohọ ewuhrẹ ẹsikpobi.—Hib. 10:23-25.
9, 10. Ghelọ eme nọ e rrọ Olezi 3:6, 7 na, fikieme whọ sae rọ ta nọ Devidi o wo ẹzi orukele he?
9 Dede nọ Absalọm ọ kpareso Devidi yọ amọfa buobu a kiukeku ei, ọ so nọ: ‘Mẹ rẹ dhozọ idu ahwo buobu nọ i mukpahe omẹ hẹ, enọ e wariẹ omẹ họ. Tovrẹ, O ỌNOWO! Thọ omẹ O Ọghẹnẹ mẹ! Keme whọ te tehe ewegrẹ mẹ kpobi agba whọlọ, whọ te kpare akọ irumuomu.’—Ol. 3:6, 7.
10 Orọnikọ Devidi o wo ẹzi orukele he. Otẹrọnọ a te ‘tehe ewegrẹ riẹ agba,’ Ọghẹnẹ họ ọnọ o ti ru ei. Devidi ọ rehọ obọ riẹ kere Uzi Mosis na kẹ omobọ riẹ, fikiere ọ riẹ nọ Jihova ọ ta nọ: “Orukele na ọ mẹ, gbe osohwa.” (Izie. 17:14, 15, 18; 32:35) U te je je Ọghẹnẹ, ọ rẹ ‘kpare akọ irumuomu na.’ Re ọ kpare akọ rai u dhesẹ nọ o re mi ai ẹgba. Jihova ọ riẹ irumuomu na keme ọye ọ rẹ riẹ “obọ eva” ohwo. (1 Sam. 16:7) Ma re yere Ọghẹnẹ gaga keme ọye ọ be bọ ẹrọwọ mai ga jẹ k’omai ẹgba nọ ma bi ro mugba kẹ Setan, ukumuomu na, ọnọ a ti gbolo fihọ ọgọdọ odidi kẹle na wọhọ okpohrokpo nọ o wo akọ họ, ọnọ o fo uwhu.—1 Pita 5:8, 9; Evia. 20:1, 2, 7-10.
“Usiwo O rọ ỌNOWO”
11. Fikieme ma jẹ lẹ roro ibe eg’Ọghẹnẹ mai?
11 Devidi o vuhumu inọ Jihova ọvo họ ọnọ ọ rẹ sai siwi ei. Rekọ ọso-ilezi na o bi roro kpahe omobọ riẹ ọvo ho. Ẹvẹ kpahe idibo Jihova kpobi? Nwani fo, Devidi ọ rọ eme nana ku olezi nana họ: “Usiwo o rọ ỌNOWO; oghale ra o rọ ehru ahwo ra!” (Ol. 3:8) Ebẹbẹ Devidi e rro gaga, ghele na o je roro kpahe idibo Jihova kpobi, yọ u mu rie ẹro inọ Ọghẹnẹ ọ te ghale ae. Kọ u gbe fo re ma hai roro kpahe ibe eg’Ọghẹnẹ mai re? Joma kareghẹhọ ae evaọ elẹ mai, yare Jihova re ọ kẹ ae ẹzi ọfuafo riẹ re a sai wo udu nọ a re ro whowho usiuwoma na.—Ẹf. 6:17-20.
12, 13. Eme ọ via kẹ Absalọm, kọ eme Devidi o ru?
12 Absalọm o whu uwhu omovuọ, onọ o rrọ unuovẹvẹ rọkẹ enọ e rẹ gwọlọ si uye se amọfa, maero kọ idibo Ọghẹnẹ. (Se Itẹ 3:31-35.) Absalọm avọ ahwo riẹ a lele ahwo Devidi fi ẹmo, rekọ ẹmo na o kie kpe Absalọm avọ ahwo riẹ. Nọ Absalọm ọ ruọ anyenya riẹ jẹ dhẹ, eto riẹ e tẹ jẹhọ egha ure, o te je veghe eva idedeghe. Nọ Joab ọ dhẹ ku ei, ọ tẹ rọ ihi esa du rie ubiudu, o te whu.—2 Sam. 18:6-17.
13 Kọ eva e jẹ were Devidi nọ a vuẹe oware nọ o via kẹ ọmọzae riẹ? Ijo. Ukpoye, o da riẹ gaga, ọ tẹ jẹ nya kpemu kparo be viẹ inọ: “O, ọmọzae mẹ, Absalom, ọmọzae mẹ, ọmọzae mẹ, Absalom! Mẹ hae kake rehọ owhẹ whu, ikpenọ who whu, O, Absalom, ọmọzae mẹ, ọmọzae mẹ!” (2 Sam. 18:24-33) Eme nọ Joab ọ ta kẹ Devidi e tẹ lẹliẹe bruoma kpiroro. Enẹ Absalọm o ro whu, ọnọ ọ jẹ rehọ fiki isiuru ọkwa họre ọsẹ obọ riẹ nọ Jihova o wholo.—2 Sam. 19:1-8; Itẹ 12:21; 24:21, 22.
Devidi Ọ Wariẹ Dhesẹ nọ O Fievahọ Ọghẹnẹ
14. Eme họ ẹjiroro nọ a ro kere Olezi avọ 4 na?
14 Wọhọ Olezi avọ 3 na, Olezi avọ 4 na yọ olẹ nọ Devidi ọ lẹ ro dhesẹ nọ o fi eva riẹ kpobi họ Jihova. (Ol. 3:4; 4:3) O wọhọ nọ Devidi o kere ole nana kpahe oma nọ o fọ riẹ, ọ tẹ jẹ rọ ole na yere Ọghẹnẹ nọ ẹbẹbẹ nọ Absalọm ọ wha ze o kuhọ no. Hayo o sae jọnọ egba-ile Livae o wo họ iroro kere ole na. Makọ oware nọ o wo họ iroro kẹhẹ, nọ ma te roro didi kpahe olezi nana, o sae lẹliẹ eva nọ ma fihọ Jihova ga ziezi.
15. Fikieme ma jẹ rọ odẹ Jesu lẹ se Jihova ududu?
15 Devidi ọ rọ olezi nana wariẹ dhesẹ nọ o fi eva riẹ kpobi họ Ọghẹnẹ, o te je dhesẹ nọ Ọghẹnẹ o re yo elẹ. Ọ so nọ: “Yo kẹ omẹ okenọ me bo se owhẹ, O Ọghẹnẹ uzẹme mẹ! Who fi omẹ họ uwou eva oke ẹbẹbẹ mẹ. Ohrọ mẹ o re owhẹ re who yo olẹ mẹ.” (Ol. 4:1) Ma rẹ sai wo evaifihọ itieye na otẹrọnọ ma bi ru oware uwoma. Nọ ma riẹ nọ Jihova, “Ọghẹnẹ uzẹme” na, ọ rẹ ghale enọ i kiẹrẹe na, ma rẹ sae lẹ sei ududu evaọ odẹ Jesu avọ ẹrọwọ nọ ma fihọ idhe ẹtanigbo na. (Jọn 3:16, 36) Udhedhẹ nọ onana o rẹ wha se omai a re gbiku riẹ hẹ.
16. Eme ọ lẹliẹ udu whrehe Devidi?
16 Ẹsejọ ma rẹ sae nyaku iyero ebẹbẹ nọ e rẹ sae lẹliẹ udu whrehe omai. O sae jọnọ onana o via kẹ Devidi evaọ etoke jọ, keme ọ so nọ: “O ahwo! Ẹvẹ oma o te vuọ adhẹwẹ mẹ krite? Ẹvẹ wha re you eme ifofe krite, jẹ gwọlọ erue eta?” (Ol. 4:2) Devidi ọ be jọ etenẹ ta kpahe ahwo nọ a bi dhesẹ uruemu uyoma. Ewegrẹ Devidi a “you eme ifofe.” Enẹ Ebaibol ọ New International Version o fa eme nana: “Ẹvẹ wha re you eware ifofe jẹ gwọlọ eghẹnẹ erue kri te?” Udu o te maki whrehe omai fiki eware nọ amọfa a bi ru, joma hae lẹ ẹsikpobi je dhesẹ nọ ma fi eva mai kpobi họ Ọghẹnẹ uzẹme na.
17. Dhesẹ oghẹrẹ nọ ma sai ro ru lele eme nọ e rrọ Olezi 4:3 na.
17 Eva nọ Devidi o fihọ Ọghẹnẹ i dhesẹ oma via evaọ eme nana nọ o kere: “Rekọ kareghẹhọ nọ ỌNOWO na ọ hẹriẹ egọghẹnẹ rehọ no; ỌNOWO na o re yo okenọ me bo se i.” (Ol. 4:3) Re ma sae gọ Jihova ziezi, ma re wo udu je fi eva mai kpobi họ Jihova. Wọhọ oriruo, uviuwou Ileleikristi a rẹ rehọ oghẹrẹ nọ a bi yeri kugbe omoni rai nọ a sino ukoko dhesẹ nọ a fievahọ ọruẹrẹfihotọ Ọghẹnẹ. Ọghẹnẹ ọ rẹ ghale enọ e nya lele ọruẹrẹfihotọ riẹ. Omaurokpotọ gbe eva nọ idibo Jihova a re fihọ iẹe o rẹ wha oghọghọ se ai.—Ol. 84:11, 12.
18. Ẹvẹ ma sai ro fi eme ọ Olezi 4:4 h’iruo otẹrọnọ ohwo jọ ọ ta eme iyoma kpahe omai hayo ru omai thọ?
18 Kọ ẹvẹ otẹrọnọ ohwo jọ ọ ta ẹme hayo ru oware jọ nọ o dha omai eva? Eva e rẹ were omai ghele otẹrọnọ ma ru oware nọ Devidi ọ ta na inọ: “Muofu, whọ siọ uzi ba ẹraha; wha lele eva rai gbẹguae eva ehwa, re wha fọtou.” (Ol. 4:4) Otẹrọnọ ahwo a ta eme iyoma jọ kpahe omai hayo ru omai thọ, ma re ru ai kele he re ma siọ uzi ba ẹraha. (Rom 12:17-19) Ma rẹ sae jọ ehwa mai lẹ kpahe ẹme na se Ọghẹnẹ. Ma tẹ lẹ kpahe ẹme na, ẹsejọhọ o gbẹ te jọ ẹro mai yoma tere he, oma o vẹ te wọ omai re ma rọ fiki uyoyou rọ vrẹ ohwo na. (1 Pita 4:8) Eme jọ nọ e r’oja gaga họ ohrẹ nọ Pọl ukọ na ọ kẹ, onọ o wọhọ nọ ọ rehọ no Olezi 4:4 ze, inọ: “Wha dhaeva raha uzi hi, wha jọ ọre o kiedi ofu rai họ họ: wha kẹ ukumuomu oria gbe he.”—Ẹf. 4:26, 27.
19. Ẹvẹ Olezi 4:5 ọ sai ro fi obọ họ kẹ omai evaọ egagọ mai?
19 Bi dhesẹ epanọ o r’oja te re ma fievahọ Ọghẹnẹ, Devidi ọ so nọ: “Dhe idhe ikiẹrẹe; wha rọ ẹro suọ ỌNOWO na.” (Ol. 4:5) Re Ọghẹnẹ ọ jẹ idhe nọ emọ Izrẹl a dhe rehọ, eva rai e rẹ jọ fuafo. (Aiz. 1:11-17) Re Ọghẹnẹ ọ jẹ egagọ mai rehọ, eva mai e rẹ jọ fuafo re, ma ve je fi eva mai kpobi họ iẹe.—Se Itẹ 3:5, 6; Ahwo Hibru 13:15, 16.
20. Eme “elo ovao” Jihova u dhesẹ?
20 Devidi ọ ta haro nọ: “Ibuobu erọ nọ e ta nọ, ‘Enẹ kiyọ ma [re ruẹ] ewoma jọ re! Rure elo ovao ra o lo mu omai, ỌNOWO!’ ” (Ol. 4:6) Nọ “elo ovao” Jihova o te lo mu ohwo, u dhesẹ nọ ọ jẹ ohwo na rehọ. (Ol. 89:15) Fikiere nọ Devidi ọ lẹ nọ: “Rure elo ovao ra o lo mu omai,” ọ be ta nọ ‘jẹ omai rehọ.’ Fikinọ ma fievahọ Jihova, ọ be jẹ omai rehọ, yọ eva e be were omai ziezi nọ ma be rọ ududu ru oreva riẹ na.
21. Eme ọ rẹ sai mu omai ẹro nọ ma te bi w’obọ vọvọ evaọ iruo ivuẹvu na?
21 Bi rẹro oghọghọ nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ kẹ, onọ o rro vi oghọghọ nọ ahwo a re wo evaọ oke ivuẹvu, Devidi ọ so ole kẹ Jihova nọ: “Whọ rọ oghọghọ vọ eva mẹ vi ai, okenọ ibi gbe idi rai e jọ buobu.” (Ol. 4:7) Eva e te were omai ziezi otẹrọnọ ma wo obọ vọvọ evaọ iruo usiuwoma ota na. (Luk 10:2) Nọ enọ a rọ ẹzi wholo na a be kobaro na, eva e be were omai inọ enọ i bi ru iruo ivuẹvu na a bi dhe ebuebu. (Aiz. 9:3) Kọ who bi wo obọ vọvọ evaọ iruo ivuẹvu na?
Nyaharo Ududu Avọ Eva Kpobi nọ Who re Fihọ Jihova
22. Wọhọ epanọ Olezi 4:8 o ta, nọ emọ Izrẹl a je koko izi Ọghẹnẹ, ẹvẹ o jọ kẹ ae?
22 Enẹ Devidi o ro ku olezi riẹ na họ: “Me re kiẹzẹ jẹ wezẹ wolẹ; keme whẹ, ỌNOWO, ọvo o ru omẹ wo ufuoma.” (Ol. 4:8) Nọ emọ Izrẹl a je koko izi Jihova, a wo udhedhẹ gbe ufuoma. Wọhọ oriruo, ‘ahwo Izrẹl a wo omofọwẹ’ evaọ etoke esuo Solomọn. (1 Iv. 4:25) Enọ i fievahọ Ọghẹnẹ a wo udhedhẹ makọ evaọ okenọ erẹwho nọ e wariẹ e rai họ i mukpahe ae. Wọhọ Devidi, ma rẹ wezẹ dhedhẹ keme Ọghẹnẹ ọ be sẹro mai.
23. Eme ma ti wo otẹrọnọ ma fi eva mai kpobi họ Jihova?
23 Joma ruabọhọ egagọ Jihova ududu. Joma rehọ evaifihọ lẹ re ma wo “udhedhẹ Ọghẹnẹ nọ uvi eriariẹ kpobi” na. (Fil. 4:6, 7) Onana o rẹ wha oghọghọ ulogbo se omai. Yọ ma rẹ sai rri kpohọ obaro ududu nọ ma te fi eva mai kpobi họ Jihova.
[Enọ Uwuhrẹ]
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 29]
Makọ oke nọ Devidi ọ dhẹ fiki Absalọm, o fievahọ Jihova
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 31]
Didi Uyo Whọ Te Kẹ?
• Ebẹbẹ vẹ Devidi ọ rẹriẹ ovao dhe fiki Absalọm?
• Ẹvẹ Olezi avọ 3 na ọ sai ro ru omai fi eva họ Ọghẹnẹ?
• Idhere vẹ Olezi avọ 4 na ọ sai ro ru eva nọ ma fihọ Jihova ga ziezi?
• Irere vẹ ma re wo nọ ma te fi eva mai kpobi họ Ọghẹnẹ?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 32]
Kọ who fi eva ra kpobi họ Jihova?