Eme Họ Eriosehọ Ọghẹnẹ?
Eme Họ Eriosehọ Ọghẹnẹ?
“Ẹdẹ ẹdijala eriosehọ ọfa o gbẹ rọ kẹ ahwo Ọghẹnẹ.”—HIB. 4:9.
1, 2. Eme ma rẹ sae ta kpahe eme nọ e rrọ obe Emuhọ 2:3 na, kọ enọ vẹ ma te ta kpahe?
MA JỌ uzou ọsosuọ orọ obe Emuhọ wuhrẹ inọ edẹ ezeza Ọghẹnẹ ọ rọ ma otọakpọ na, yọ edẹ nana orọnikọ edẹ ezeza gheghe he rekọ etoke thethei. Evaọ ekuhọ ẹdẹ kpobi, ma rẹ ruẹ eme nana: “Ohiohiẹ gbe owọwọ, e tẹ rọ.” (Emu. 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Rekọ Ebaibol ọ ta kpahe ẹdẹ avọ ihrẹ na nọ: ‘Ọghẹnẹ ọ tẹ ghale ẹdẹ avọ ihrẹ na, o te ru ei ọrẹri; keme eva riẹ Ọghẹnẹ o je serihọ no iruo riẹ kpobi nọ o ru eva emama.’—Emu. 2:3.
2 Muẹrohọ ẹme Ebaibol na inọ Ọghẹnẹ o “je serihọ.” Oyena u dhesẹ nọ ẹdẹ avọ ihrẹ nọ Ọghẹnẹ o je ro serihọ na ọ gbẹ jọ otọ evaọ 1513 B.C.E. nọ Mosis o kere obe Emuhọ na. Kọ ẹdẹ eriosehọ Ọghẹnẹ na ọ gbẹ r’otọ rite enẹna? Otẹrọ ere, kọ ma sae rueva riẹ nẹnẹ? Iyo enọ nana i wuzou k’omai gaga.
Kọ Jihova O gbe bi “Serihọ”?
3. Ẹvẹ eme ọ Jesu nọ e rrọ Jọn 5:16, 17 na i ro dhesẹ nọ ẹdẹ avọ ihrẹ na ọ gbẹ j’otọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ?
3 Eware ivẹ i ru omai riẹ inọ ẹdẹ avọ ihrẹ na ọ gbẹ j’otọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ. Orọ ọsosuọ, roro kpahe eme nọ Jesu ọ ta kẹ enọ e jẹ wọso ẹe fikinọ o siwi ohwo evaọ Ẹdijala. Olori na ọ ta kẹ ae nọ: ‘Ọsẹ mẹ o gbe bi ru iruo rite enẹna, me te je bi ru re.’ (Jọn 5:16, 17) Eme họ otofa eme riẹ na? A jẹ gwọlọ rọ uzi kru Jesu inọ o ru iruo keleme evaọ Ẹdijala. Jesu ọ tẹ ta kẹ ae nọ: “Ọsẹ mẹ o gbe bi ru iruo.” Ẹme nọ Jesu ọ be ta kẹ ae na họ: ‘Mẹ avọ Ọsẹ mẹ ma bi ru oghẹrẹ iruo evona. Nọ orọnọ Ọsẹ mẹ ọ re siọ iruo ba ẹdẹvo ho makọ te Ẹdijala kpobi na, mẹ rẹ sae ruabọhọ iruo re, makọ evaọ Ẹdijala.’ Jesu ọ rọ ere dhesẹ nọ, rọ kpahe otọakpọ na, Ẹdijala ologbo Ọghẹnẹ na, koyehọ ẹdẹ avọ ihrẹ na, ọ gbẹ j’otọ evaọ oke riẹ. *
4. Eme ọ Pọl vẹ i ru omai riẹ nọ ẹdẹ avọ ihrẹ na ọ gbẹ j’otọ evaọ oke riẹ?
4 Pọl ukọ na ọ fodẹ oware avivẹ nọ o kẹ omai imuẹro inọ ẹdẹ avọ ihrẹ na ọ gbẹ j’otọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ. Nọ ọ jẹ wariẹ eme nọ e rrọ Emuhọ 2:2 kpahe eriosehọ Ọghẹnẹ, Pọl o kere nọ: ‘Mai e nọ e rọwo a te ruọ eva eriosehọ na.’ (Hib. 4:3, 4, 6, 9) Koyehọ evaọ oke Pọl yọ ẹdẹ avọ ihrẹ na ọ gbẹ j’otọ. Ẹvẹ ẹdẹ eriosehọ yena o ti gbe kri te?
5. Eme họ ẹjiroro ẹdẹ avọ ihrẹ na, kọ oke vẹ ẹjiroro yena o ti ro rugba vọvọ?
5 Re ma sae kuyo onọ yena, ma rẹ kareghẹhọ ẹjiroro ẹdẹ avọ ihrẹ na. Emuhọ 2:3 o ru rie vẹ inọ: ‘Ọghẹnẹ ọ tẹ ghale ẹdẹ avọ ihrẹ na, o te ru ei ọrẹri.’ Jihova o ru ẹdẹ ọyena “ọrẹri,” koyehọ o ru rie fuafo re ọ ruẹsi ru ẹjiroro riẹ gba. Ẹjiroro yena họ re te ezae te eyae nọ i bi yoẹme a rria otọakpọ na jẹ rẹrotei gbe emama kpobi nọ e rrọ eva riẹ. (Emu. 1:28) Jihova Ọghẹnẹ gbe “olori ẹdẹ ẹdijala” na Jesu Kristi, a “gbe bi ru iruo rite enẹna” re a sai ru ẹjiroro yena gba. (Mat. 12:8) Ẹdẹ eriosehọ Ọghẹnẹ ọ te gbẹ j’otọ bẹsenọ ẹjiroro riẹ o re rugba evaọ ekuhọ Esuo Odu Ikpe Kristi na.
Who Kie Ruọ ‘Oghẹrẹ Aghẹmeeyo Otiọye na’ Ha
6. Iriruo vẹ e rrọ unuovẹvẹ kẹ omai, kọ eme ma rẹ sai wuhrẹ no ai ze?
6 Ọghẹnẹ o ru ẹjiroro riẹ vẹ kẹ Adamu avọ Ivi, rekọ a ru lele ẹjiroro na ha. Uzẹme, Adamu avọ Ivi họ ahwo ọsosuọ nọ a ghẹmeeyo. Anwọ oke yena ze, ima ahwo buobu efa a ru epọvo na no. Makọ emọ Izrẹl dede nọ Ọghẹnẹ ọ salọ a ghẹmeeyo. Yọ Pọl ọ vẹvẹ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ unu inọ ejọ evaọ usu rai a sai kie ruọ ẹta nọ emọ Izrẹl oke anwae a kie ro. O kere nọ: “Whaọ joma họre gaga re ma rueva eriosehọ na, re mai ohwo ọvo ọ seba ezoruẹ fiki oghẹrẹ ẹme ọseba-eyo otiọye na.” (Hib. 4:11) Muẹrohọ inọ Pọl o dhesẹ nọ ohwo nọ ọ ghẹmeeyo ọ rẹ sae rueva eriosehọ Ọghẹnẹ hẹ. Eme oyena u dhesẹ? Otẹrọnọ ma wọso ẹjiroro Ọghẹnẹ evaọ edhere jọ, kọ oyena o gbẹ sae whaha omai ẹruọ eriosehọ Ọghẹnẹ? Uyo onọ yena u wuzou gaga k’omai, yọ ma be te ta kpahe iẹe. Rekọ obọnana, joma rri eware efa nọ ma rẹ sai wuhrẹ kpahe ẹruọ eriosehọ Ọghẹnẹ ẹkwoma ẹta kpahe ekpehre oriruo emọ Izrẹl.
A te “Ruọ Oria Eriosehọ Mẹ Hẹ”
7. Ẹjiroro vẹ Jihova o ro siwi emọ Izrẹl no igbo Ijipti, kọ eme ọ gwọlọ mi ai?
7 Evaọ ukpe ọ 1513 B.C.E., Jihova ọ fodẹ ẹjiroro riẹ kpahe emọ Izrẹl kẹ Mosis odibo riẹ. Ọghẹnẹ ọ ta nọ: “Mẹ jẹ ze otọ re me ti siwi ai no obọ ahwo Ijipti, re mẹ rehọ ae no otọ [Ijipti] kpobọ otọ okẹkẹe uwoma na, otọ nọ ame-ivie gbe ọnyọ i je bi suẹ.” (Ọny. 3:8) Wọhọ epanọ Jihova ọ ya eyaa kẹ ọsẹ-ode rai, Abraham, ẹjiroro nọ o ro siwi emọ Izrẹl no “obọ ahwo Ijipti” họ re ọ ruẹsi ru ai họ ahwo riẹ. (Emu. 22:17) Ọghẹnẹ ọ kẹ emọ Izrẹl izi nọ i re fi obọ họ kẹ ai wo emamọ usu kugbei. (Aiz. 48:17, 18) Ọ ta kẹ emọ Izrẹl nọ: ‘Otẹrọnọ wha re gine yo uru mẹ je koko ọvọ mẹ [wọhọ epanọ Uzi na o ta], wha rẹ te jọ efe-agheghọ rọ kẹ omẹ eva udevie erẹwho na kpobi; keme akpọ na kpobi ọmẹ.’ (Ọny. 19:5, 6) Fikiere, emọ Izrẹl a tẹ gwọlọ wo emamọ usu kugbe Ọghẹnẹ, a re yoẹme kẹe.
8. Emamọ uzuazọ vẹ emọ Izrẹl a hae reawere riẹ o hae jọnọ a yoẹme kẹ Ọghẹnẹ?
8 Dai roro epanọ eware e hae jọ kẹ emọ Izrẹl o hae jọnọ a yoẹme kẹ Ọghẹnẹ. Jihova ọ hae ghale idhu rai, egbọ evaene rai, gbe uthuru rai. A hae kparobọ vi ewegrẹ rai. (Se 1 Ivie 10:23-27.) Mesaya ọ hai di ai họ wọhọ orẹwho nọ u bi su omobọ riẹ, orọnikọ onọ o jẹ rioja evaọ otọ esuo ahwo Rom hu. Orẹwho Izrẹl o hae jọ oriruo kẹ erẹwho efa, nọ o hai dhesẹ nọ ẹmeoyo kẹ Ọghẹnẹ uzẹme na o rẹ wha eghale abọ-ẹzi gbe erọ abọ-iwo tha.
9, 10. (a) Fikieme obọ Ijipti nọ emọ Izrẹl a jẹ gwọlọ zihe kpohọ na o rọ rrọ oware uyoma? (b) O hae jọnọ emọ Izrẹl a zihe kpobọ Ijipti, ẹvẹ oyena o hai kpomahọ egagọ rai?
9 Uvẹ-ọghọ nọ emọ Izrẹl a wo o jọ ruaro, koyehọ re a ru lele ẹjiroro Jihova, nọ o hae wha eghale ze, orọnikọ rọkẹ ae ọvo ho rekọ rọkẹ ahwo-akpọ kpobi. (Emu. 22:18) Rekọ, emọ Izrẹl, oge ọkparesuọ yena o gwọlọ jọ otọ esuo Ọghẹnẹ hẹ. Whaọ, a tubẹ gwọlọ nọ a re zihe kpobọ Ijipti! (Se Ikelakele 14:2-4.) Kọ a te zihe kpobọ Ijipti, ẹvẹ a te sae rọ jọ oriruo kẹ erẹwho efa wọhọ epanọ ẹjiroro Ọghẹnẹ ọ rrọ? O te sae via ha. Evaọ uzẹme, otẹrọnọ emọ Izrẹl a zihe kpohọ igbo obọ Ijipti, a te sai koko Uzi Mosis na ha yọ a ti gbe wo erere no ọruẹrẹfihotọ Jihova ze he re ọ rehọ izieraha rai vrẹ rai. A je roro thabọ họ! Agbẹta nọ Jihova ọ rọ ta kẹ ahwo ọkparesuọ na inọ: “[Me] muofu kpahe oge ọyena, ta nọ, ‘Ẹsikpobi a be nyathọ eva iroro rai; fikiere a gbẹ riẹ edhere mẹ hẹ.’ Me je mu ofu bọo ehao nọ, ‘A gbẹ sae ruọ oria eriosehọ mẹ hẹ.’”—Hib. 3:10, 11; Ol. 95:10, 11.
10 Obọ Ijipti nọ a jẹ gwọlọ zihe kpohọ na u dhesẹ nọ orẹwho aghẹmeeyo yena u se eghale abọ-ẹzi rai gboja ha, irubasa gbe galik nọ a jẹ re evaọ obọ Ijipti e mae jarae oja. (Ik. 11:5) Wọhọ Esọ, o were ahwo ọwọsuọ yena re a ku ukuoriọ abọ-ẹzi rai fiẹ fiki emu nọ ọ were.—Emu. 25:30-32; Hib. 12:16.
11. Eme Jihova o ru nọ emọ Izrẹl nọ i no Ijipti ze a ghẹmeeyo?
11 Dede nọ emọ Izrẹl nọ i no Ijipti ze a ghẹmeeyo, Jihova ọ gbẹ jẹ daoma re ọ ruẹ nọ emọ rai a ru ẹjiroro riẹ gba. Oge yena o yoẹme kẹ Jihova vi esẹ rai. Wọhọ epanọ Jihova ọ ta kẹ ae, a ruọ Ẹkwotọ Eyaa na je fi egedhọ nọ e jariẹ kparobọ. Joshua 24:31 o ta nọ: “Izrẹl e tẹ jẹ gọ ỌNOWO na, evaọ oke Joshua kpobi, gbe oke ekpako na nọ Joshua o whu no, enọ e riẹ iruo kpobi nọ ỌNOWO na o ru kẹ Izrẹl.”
12. Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ o lọhọ re a ruọ eriosehọ Ọghẹnẹ nẹnẹ?
12 Rekọ ẹmẹrera, oge yena nọ o je yoẹme kẹ Jihova na o te ti whu re no, kẹsena oge ọfa o te ti mu ze, nọ ọ “riẹ ỌNOWO na ha, hayo iruo nọ o ru kẹ emọ Izrẹl he.” Uwhremu na, “ahwo Izrẹl kpobi a te ru umuemu evaọ aro ỌNOWO na, a tẹ gọ Ebale.” (Ibr. 2:10, 11) Ẹkwotọ Eyaa na ọ jọ uvi oria “eriosehọ” kẹ ae he. Fiki aghẹmeeyo rai, a reawere udhedhẹ Ọghẹnẹ kri hi. Pọl o kere kpahe oke eriosehọ nọ o be tha, nọ: “O hẹ jọ nọ Joshua ọ rehọ eriosehọ ọyena kẹ [emọ Izrẹl], Ọghẹnẹ ọ gbẹ hẹ ta kpahe o rọ ẹdẹ ọfa [ha]. Whaọ fikiere ẹdẹ ẹdijala eriosehọ ọfa o gbẹ rọ kẹ ahwo Ọghẹnẹ.” (Hib. 4:8, 9) Ileleikristi họ “ahwo Ọghẹnẹ” nọ Pọl ọ ta kpahe na. Kọ oyena u dhesẹ nọ Ileleikristi a sae te ruọ eriosehọ Ọghẹnẹ? Ee, te enọ e rrọ ahwo Ju gbe enọ e rrọ ahwo Ju hu.
Otujọ A Ruọ Eriosehọ Ọghẹnẹ Hẹ
13, 14. Re ohwo ọ sae ruọ eriosehọ Ọghẹnẹ, eme o gba riẹ họ nọ o re ru evaọ (a) oke Mosis? (b) ikpe-udhusoi ọsosuọ?
13 Okenọ Pọl o kere ileta se Ileleikristi obọ Hibru, o jẹ kẹe uye inọ otujọ evaọ udevie rai a je ru lele ẹjiroro Ọghẹnẹ hẹ. (Se Ahwo Hibru 4:1.) Evaọ oghẹrẹ vẹ? Evaọ uruemu nọ a wo kpahe ekoko Uzi Mosis na. Oware wọhọ ikpe odu ọvo gbe egba isoi (1,500), ọmọ Izrẹl kpobi nọ ọ gwọlọ nya lele ẹjiroro Ọghẹnẹ o re koko Uzi na. Rekọ uwhu Jesu u te si Uzi na n’otọ. Ileleikristi jọ a vuhu onana mu hu, a te je sikẹ inọ a re koko abọjọ Uzi na. *
14 Rọkẹ Ileleikristi nọ i je sikẹ inọ a re koko Uzi na, Pọl o ru rie vẹ inọ ọkwa ozerẹ ọrọ Jesu, ọvọ ọkpokpọ na, gbe etẹmpol abọ-ẹzi na i kpehru vi erọ oke emọ Izrẹl. (Hib. 7:26-28; 8:7-10; 9:11, 12) Fikiere, Pọl o wo Ẹdijala nọ emọ Izrẹl a je koko họ iroro nọ o kere kpahe ẹruọ ẹdẹ eriosehọ Jihova inọ: “Ẹdẹ ẹdijala eriosehọ ọfa o gbẹ rọ kẹ ahwo Ọghẹnẹ; keme na ohwo kpobi nọ ọ ruọ eva eriosehọ Ọghẹnẹ na o re siobọno iruo riẹ re nwane wọhọ epanọ Ọghẹnẹ o ruru.” (Hib. 4:8-10) Ileleikristi ukoko obọ Hibru na a rẹ seba eroro inọ a re wo ọjẹrehọ Ọghẹnẹ ẹkwoma ekoko Uzi Mosis na. Anwọ Pẹntikọst 33 C.E. ze, Ọghẹnẹ o bi ku eghale riẹ ku enọ i fi ẹrọwọ họ Jesu Kristi.
15. Fikieme ẹmeoyo o rọ r’oja otẹrọnọ ma rẹ ruọ eriosehọ Ọghẹnẹ?
15 Eme ọ wha riẹ ze nọ emọ Izrẹl nọ i no Ijipti ze a gbẹ rọ ruọ Ẹkwotọ Eyaa na ha? Aghẹmeeyo. Fikieme Ileleikristi jọ evaọ oke Pọl a gbẹ rọ ruọ eriosehọ Ọghẹnẹ hẹ? Oware ovo na, koyehọ aghẹmeeyo. A vuhumu hu inọ Uzi na u ru ẹjiroro riẹ gba no, gbe nọ oghẹrẹ ọfa Jihova o bi ro su ahwo riẹ.
Ẹruọ Eriosehọ Ọghẹnẹ Nẹnẹ
16, 17. (a) Eme o gwọlọ re a ruọ eriosehọ Ọghẹnẹ nẹnẹ? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na?
16 Uvi Oleleikristi ọvuọvo nẹnẹ nọ o re sikẹ nọ a re koko Uzi Mosis re a te wo esiwo ọ riẹ hẹ. Eme nọ Pọl o kere se ahwo Ẹfẹsọs e rrọ vevẹ: “Keme aruoriwo a ro siwi owhai fiki orọwọ; oyena fiki oma-obọ rai hi, rekọ okẹ Ọghẹnẹ—orọnọ fiki iruo ho, re ohwo ọvo ọ siọ eha ba ese.” (Ẹf. 2:8, 9) Kọ eme o gwọlọ re Ileleikristi a ruọ eriosehọ Ọghẹnẹ? Jihova ọ ruẹrẹ ẹdẹ avọ ihrẹ na họ, koyehọ ẹdẹ eriosehọ riẹ, re ọ sai ru ẹjiroro riẹ kpahe otọakpọ na gba. Ma rẹ sae ruọ eriosehọ Jihova, hayo kuomagbei evaọ eriosehọ riẹ ẹkwoma eru lele oreva riẹ nọ ọ be rọ ẹkwoma ukoko riẹ ru vẹ kẹ omai.
17 Evaọ abọdekọ riẹ, ma te bi rri ohrẹ nọ ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na ọ be kẹ omai vo, ma je bi ru orọ obọ mai, kiyọ ma be wọso ẹjiroro Ọghẹnẹ. Oyena o sae raha usu mai kugbe Jihova. Evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na, ma te ta kpahe eware jọ nọ e rẹ sai kpomahọ ahwo Ọghẹnẹ, gbe epanọ iroro nọ ma jẹ, sọ ma re yoẹme hayo ma re ru orọ obọ mai, o sai ro dhesẹ sọ ma ginẹ ruọ eriosehọ Ọghẹnẹ no.
[Oruvẹ-obotọ]
^ edhe-ẹme 3 Izerẹ gbe ahwo Livai a je ru iruo evaọ etẹmpol na evaọ Ẹdijala rekọ “a reabe he.” Jesu nọ ọ rrọ ozerẹ okpehru evaọ etẹmpol ologbo abọ-ẹzi Ọghẹnẹ na, ọ rẹ sai ru iruo nọ i te rie ababọ ozọ inọ ọ te thuzi Ẹdijala na.—Mat. 12:5, 6.
^ edhe-ẹme 13 Ma riẹ hẹ sọ Oleleikristi jọ nọ ọ rrọ ohwo Ju o je koko Ẹdẹ Omavoro na nọ Pẹntikọst 33 C.E. ọ vrẹ no. Ọnọ o ru ere o se idhe ẹtanigbo Jesu gboja ha. Rekọ Ileleikristi jọ nọ e jọ ahwo Ju a jẹ ruabọhọ ekoko abọjọ Uzi na.—Gal. 4:9-11.
Enọ nọ A re Roro-Didi Kpahe
• Eme họ ẹjiroro ẹdẹ avọ ihrẹ ọrọ eriosehọ Ọghẹnẹ na?
• Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ ẹdẹ avọ ihrẹ na ọ gbẹ r’otọ nẹnẹ?
• Fikieme emọ Izrẹl nọ i no Ijipti ze gbe Ileleikristi jọ erọ ikpe-udhusoi ọsosuọ a gbẹ rọ ruọ eriosehọ Ọghẹnẹ hẹ?
• Eme o gwọlọ re a ruọ eriosehọ Ọghẹnẹ nẹnẹ?
[Enọ Uwuhrẹ]
[Ẹme nọ a fi ẹgha họ nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 27]
Ma rẹ sae ruọ eriosehọ Jihova ẹkwoma eru lele oreva riẹ nọ ọ be rọ ẹkwoma ukoko riẹ ru vẹ kẹ omai
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 26, 27]
Eme o gwọlọ mi ahwo Ọghẹnẹ nẹnẹ re a sae ruọ eriosehọ Ọghẹnẹ?
