Ma Kparobọ Evaọ Ẹdhọ Nọ Ma Gu Ikpe Buobu

ẸDHOGUO na o muhọ evaọ 1995, yọ ma gu ẹdhọ na ikpe 15. Evaọ etoke yena kpobi, uvi Ileleikristi nọ e rrọ Russia a jẹ rioja evaọ obọ enọ i mukpahe ufuoma egagọ. Otu ọwọsuọ nana a gba riẹ mu inọ a re si egagọ Isẹri Jihova no orẹwho Russia soso orọnikọ ẹwho Moscow ọvo ho. O make rrọ ere, Jihova o ru nọ inievo mai obọ Russia a rọ kparobọ evaọ ẹdhọ nọ a gu. Kọ eme ọ wha ẹbẹbẹ nana ze?

UFUOMA U TE INIEVO MAI OBỌ

Nọ 1990 o nwane vrẹ no, inievo mai obọ Russia a tẹ wariẹ wo ufuoma egagọ nọ a wo ho anwọ 1917 ze. Evaọ 1991 egọmeti Soviet Union o te kere odẹ egagọ Isẹri Jihova fihọ otọ wọhọ usu egagọ nọ a kuvẹ riẹ evaọ orẹwho na. Nọ Soviet Union ọ hẹriẹ fihọ erẹwho sa-sa no, orẹwho Russia u te kere odẹ egagọ Isẹri Jihova fihọ otọ. Ofariẹ, egọmeti na o vuhumu inọ Isẹri Jihova yọ utu egagọ nọ a gboja kẹ ikpe buobu nọ i kpemu fiki egagọ rai evaọ otọ esuo Soviet. Evaọ 1993, Ogbẹgwae Uzi Moscow o tẹ kẹ Isẹri Jihova obe-udu nọ a re ro ru iruo rai evaọ orẹwho na. Evaọ ukpe ovo yena, orẹwho na u te wo uzi okpokpọ nọ o ta nọ ohwo kpobi ọ rẹ sae jọ egagọ nọ u je rie. Agbẹta nọ oniọvo jọ ọ rọ tehe enu nọ: “Ma roro ẹdẹvo ho inọ ma ti wo oghẹrẹ ufuoma nana!” Ọ tẹ ta haro nọ: “Anwọ ikpe 50 na ma be rọ hẹrẹ onana!”

Inievo obọ Russia a rehọ uvẹ nana nọ u rovie kẹ ae na ro muọwhọ usiuwoma na, yọ ahwo buobu a kurẹriẹ. (2 Tim. 4:2) Aye jọ ọ ta nọ: “Ahwo a wo isiuru gaga kpahe egagọ.” U kri hi, unu iwhowho-uvie, ekobaro, gbe ikoko i te vihọ. Evaọ 1990, Isẹri Jihova nọ e jọ Moscow i bu te egba esa (300), rekọ evaọ 1995 a te vihọ te idu isoi (5,000). Nọ unu Isẹri Jihova nọ e rrọ Moscow i bi vihọ na, enọ e rẹ wọso ufuoma egagọ i te muọ awa họ ẹruọ. Evaọ ukpe 1995, a te si obe kẹ Isẹri Jihova. Re ẹdhọ na o te ti kuhọ, ọ te jọ abane.

A GBA EKU HỌ INIEVO MAI UZOU

A muọ ẹdhọ na họ egu evaọ amara Azeza 1995. Utu ahwo jọ nọ a wo usu kugbe Ichọche Ọtọdọs a si obe kẹ inievo mai inọ a bi ru eware nọ i mukpahe izi orẹwho na. Utu ahwo nana a ta inọ a bi ru onana fiki eva nọ e be dha enọ ezae, eyae, hayo emọ rai i kurẹriẹ ruọ egagọ Isẹri Jihova no. Evaọ amara Azeza 1996, a te muọ Isẹri Jihova họ ẹkiẹ sọ a rẹ jọ obọ rai ruẹ oruthọ jọ, rekọ a ruẹ hẹ. Ghele na, a tẹ wọ eku ọfa họ inievo mai uzou, be bọwo inievo mai ota inọ a bi ru eware nọ i mukpahe uzi egọmeti. A tẹ wariẹ kiẹ inievo mai riwi, rekọ a jọ obọ rai ruẹ oruthọ ọvo ho. Ghele na, a wariẹ wọ eku ọvona họ inievo mai uzou ọrọ avọ isiasa. Rekọ nọ a kiẹ Isẹri Jihova riwi, a tẹ wariẹ ruẹ inọ a ru eware nọ a be ta kpahe ae na ha. Ahwo nana a tẹ wariẹ wọ eku ọvona họ inievo mai uzou orọ avọ isiane, rekọ iguẹdhọ na a jọ obọ inievo mai ruẹ oware nọ o thọ họ. U gbunu gaga, ahwo ọvo nana a tẹ ta inọ jọ a wariẹ kiẹ inievo mai riwi. Uwhremu na, evaọ ẹdẹ avọ 13 ọrọ amara Ane, 1998, ohwo ọkpokpọ nọ a ro mu inọ ọ kiẹ inievo mai riwi  na ọ jọ obọ inievo na ruẹ oware uyoma ọvo ho.

Ọriẹ-izi jọ nọ o w’obọ evaọ ẹdhọ na ọ ta nọ: “Rekọ oware igbunu jọ o tẹ via.” Dede nọ aye nọ ọ kiotọ inievo mai riwi orọ avisoi na ọ ta inọ ọ jọ obọ rae ruẹ oware uyoma ovo ho, ọ ta nọ jọ a si obe kẹ inievo mai ghele. Aye na ọ ta nọ Isẹri Jihova a raha uzi Russia gbe orọ akpọ-soso. Ọriẹ-izi egọmeti Russia nọ o re si obe kẹ ahwo o te gine si obe kẹ inievo mai. * Ẹdhọ na o te muhọ evaọ ẹdẹ avọ 29 ọrọ amara Azie, 1998. Ere abọ avivẹ ẹdhọ na o ro muhọ.

EBAIBOL EVAỌ EKỌTO

Evaọ uwou ekọto ọsese jọ evaọ Moscow, ọriẹ-izi nọ a re se Tatyana Kondratyeva ọ tẹ fodẹ uzi egọmeti jọ nọ a whobọhọ evaọ 1997, onọ o ta nọ egagọ Ọtọdọs, Islam, egagọ ahwo Ju, gbe orọ Buda họ enọ a kuvẹ rai evaọ orẹwho na. * Uzi nana u ru rie bẹbẹ kẹ egagọ efa re a wo obe-udu nọ a rẹ rọ wha iruo rai haro. U te je ru ei lọhọ kẹ ekọto re o whaha egagọ nọ e rẹ tuduhọ ahwo rai awọ re a mukpahe amọfa. Ọriẹ-izi na ọ tẹ rehọ uzi nana gba Isẹri Jihova, inọ a bi wuhrẹ ahwo re a mukpahe amọfa jẹ be wha ọraha họ iviuwou, fikiere a rẹ whaha iruo rai.

Ọriẹ-izi jọ nọ o dikihẹ kẹ inievo na ọ nọ inọ: “Amono evaọ usu Isẹri Jihova nọ e rrọ Moscow họ enọ i bi wuhrẹ ahwo re a mukpahe amọfa?” Ọriẹ-izi nọ o dikihẹ kẹ egọmeti na ọ ruẹ uvumọ Osẹri fodẹ hẹ. Rekọ ọ tẹ ta nọ ebe Isẹri Jihova e rẹ lẹliẹ ahwo mukpahe ahwo egagọ efa. Re ọ sai dhesẹ onana, o te se no Uwou-Eroro, Awake!, gbe ebe mai efa ze (rri obehru na). Nọ a nọe oware nọ ọ rọ ta nọ ebe mai e be wha omukpahọ ze, ọ tẹ ta nọ: “Isẹri Jihova a bi wuhrẹ nọ egagọ rai họ erọ uzẹme.”

Oniọvo mai jọ nọ ọ rrọ ọriẹ-izi ọ tẹ rehọ Ebaibol kẹ obruoziẹ na jẹ rọ ọfa kẹ ọriẹ-izi nọ o dikihẹ kẹ egọmeti na, oniọvo na o te se no obe Ahwo Ẹfẹsọs 4:5 ze inọ: “Ọnowo ọvo, orọwọ ovo, ame-ọhọ ọvo.” U kri hi, obruoziẹ na, ọriẹ-izi ọdekọ na gbe oniọvo nọ ọ rrọ ọriẹ-izi na avọ ọvuọ Ebaibol riẹ a tẹ be t’ẹme kpahe eria Ebaibol wọhọ Jọn 17:18 gbe Jemis 1:27. Obruoziẹ na ọ tẹ nọ inọ: “Kọ eria Ebaibol nana e rẹ lẹliẹ ahwo mukpahe amọfa?” Ọriẹ-izi nọ ọ rrọ abọ egọmeti na ọ tẹ kuyo nọ ọ riẹ Ebaibol tere he. Oniọvo na o te dhesẹ ebe Ichọche Ọtọdọs nọ e ta eme iyoma kpahe Isẹri Jihova, ọ tẹ nọ inọ: “Kọ eme nana e rẹ lẹliẹ ahwo mukpahe amọfa?” Ọriẹ-izi ọdekọ na ọ tẹ kpahe nọ: “Mẹ rẹ sae kuyo na ha keme mẹ riẹ kpahe egagọ tere he.”

EME NỌ ỌRIẸ-IZI NA Ọ TA I KIE KPEI

Ọriẹ-izi nọ o dikihẹ kẹ egọmeti na ọ tẹ ta nọ Isẹri Jihova a rẹ raha iviuwou keme a re ru ehaa Kresimesi hi. Rekọ ọ tẹ ta uwhremu na inọ uzi Russia o gba uvumọ ohwo  họ inọ o re ru Kresimesi hi. Ahwo Russia, te Isẹri Jihova nọ e rrọ Russia, a rẹ salọ onọ a re ru. Ọriẹ-izi na ọ ta haro nọ ukoko Isẹri Jihova o be rọ uye bẹ emọ. Rekọ nọ a nọe enọ, ọ tẹ ta nọ o ri lele ọmọ Osẹri Jihova ọvuọvo t’ẹme ẹdẹvo ho. Nọ ọriẹ-izi jọ ọ nọe sọ o kpohọ iwuhrẹ Isẹri Jihova no ẹdẹjọ, ọ tẹ ta nọ: “U du gwọlọ nọ me re kpohọ iwuhrẹ rai hi.”

Ọriẹ-izi egọmeti na o se ọzae jọ nọ o wuhrẹ kpahe ẹvori ze re o se isẹi kpe Isẹri Jihova. Ọzae na ọ tẹ ta nọ ohwo nọ o se ebe Isẹri Jihova o re wo ẹbẹbẹ ẹvori. Nọ a nọe enọ gaga no, ọzae na ọ tẹ rọwo inọ eme buobu nọ o kere kpahe Isẹri Jihova se ekọto na, ọ rehọ e rai no obe nọ isu-ichọche Ọtọdọs a kere ze. Ọ ta nọ: “Ma bi ru iruo kugbe.” Nọ a nọe enọ efa ọ tẹ rọwo inọ o ri siwi uvumọ Osẹri Jihova nọ o wo ẹbẹbẹ ẹvori hi. Wo ohẹriẹ, ọzae ọfa nọ o wuhrẹ kpahe ẹvori ọ tẹ jọ ekọto na ta inọ o muẹrohọ Isẹri Jihova nọ i bu vi udhusoi no evaọ Moscow. Ọ ta nọ Isẹri na a wo ẹbẹbẹ ẹvori hi, gbe nnọ egagọ rai i ru rai be rọ udhedhẹ yeri kugbe ahwo egagọ efa.

MA KPAROBỌ, REKỌ U RI KUHỌ HỌ

Evaọ ẹdẹ avọ 12 ọrọ amara Asa, 1999, obruoziẹ na ọ tẹ salọ imasoi re a kiẹ ebe Isẹri Jihova riwi, fikiere a tẹ kpare ẹdhọ na. Taure a te ti ru onana yọ Ogbẹgwae Uvi-Oziẹ orọ orẹwho Russia soso o rehọ ahwo jọ mu no re a kiẹ ebe Isẹri Jihova riwi. Enọ a vi na a tẹ niyẹrẹ rai evaọ ẹdẹ avọ 15 ọrọ amara Ane, 1999, inọ a jọ ebe mai ruẹ oware uyoma ovo ho. Fikiere, evaọ ẹdẹ avọ 29 ọrọ amara Ane, 1999, ogbẹgwae nana u te kere egagọ Isẹri Jihova h’otọ wọhọ egagọ nọ a kuvẹ riẹ evaọ orẹwho na. Dede nọ ogbẹgwae nana o jọ ebe mai ruẹ oware uyoma ovo ho, obruoziẹ nọ o bi gu ẹdhọ mai na o sikẹ inọ enọ ọ salọ na a rẹ kiẹ ebe  mai riwi ghele. Dai rri ẹme na: Ogbẹgwae Uvi-Oziẹ orọ orẹwho Russia soso u kere egagọ Isẹri Jihova h’otọ wọhọ egagọ nọ a kuvẹ riẹ evaọ orẹwho na, rekọ Ogbẹgwae Uvi-Oziẹ orọ ẹwho Moscow evaọ Russia o be rehọ Isẹri Jihova gu ẹdhọ.

Enwenọ ikpe ive e vrẹ re ẹdhọ na ọ tẹ te wariẹ muhọ, yọ evaọ ẹdẹ avọ 23 ọrọ amara Ava, 2001, Yelena Prokhorycheva o te bruoziẹ na. Nọ o se eme nọ enọ o vi nyae kiẹ ebe mai na a kere riwi no, o te bruoziẹ nọ: “Mẹ ruẹ oware ovo ho nọ a rẹ rọ whaha iruo Isẹri Jihova evaọ Moscow.” Kọ enẹ a ro bruoziẹ na inọ inievo mai a ru oware uyoma ovo nọ a ta kpahe ae na ha. Rekọ ọriẹ-izi egọmeti na ọ siọ oziẹ na ọ tẹ wọ ẹdhọ na kpohọ ekọto ọfa. Nọ emera esa e vrẹ no, evaọ ẹdẹ avọ 30 ọrọ amara Asoi, 2001, ekọto avivẹ na o tẹ siọ oziẹ nọ ekọto ọsosuọ na o bru na. Obruoziẹ ekọto avivẹ na ọ tẹ ta nọ ọ gwọlọ re ekọto ọfa ọ wariẹ gu ẹdhọ na. Abọ avesa ẹdhọ na o bi ti muhọ.

ẸDHỌ NA O KIE KPE OMAI, REKỌ U RI KUHỌ HỌ

Evaọ ẹdẹ avọ 30 ọrọ amara Akpe, 2001, ma tẹ wariẹ gu ẹdhọ na kẹ obruoziẹ nọ a re se Vera Dubinskaya. * Ọriẹ-izi egọmeti na ọ tẹ wariẹ ta inọ Isẹri Jihova a bi wuhrẹ ahwo re a mukpahe amọfa, rekọ o te fibae inọ u fo re a whaha egagọ Isẹri Jihova re a rọ ere thọ ahwo orẹwho na nọ e rrọ egagọ na. Fiki ẹme oyoma yena, Isẹri Jihova nọ i bu te idu ikpe (10,000) evaọ Moscow a tẹ whobọhọ obe ovovẹrẹ vi se ekọto na inọ a gwọlọ ethathọ nọ ọriẹ-izi egọmeti na ọ fodẹ na ha.

Ọriẹ-izi egọmeti na ọ tẹ ta nọ o bi du kẹ imuẹro ho inọ Isẹri Jihova a be raha uzi egọmeti jọ. Ọ ta nọ eware nọ e wọso egọmeti orẹwho na họ ebe gbe iwuhrẹ Isẹri Jihova orọnikọ iruẹru rai hi. O te whowho inọ o wo emamọ isẹi jọ, oyehọ ọtota Ichọche Ọtọdọs. Eme riẹ e tẹ nwani dhesẹ inọ isu-egagọ na họ enọ e be gwọlọ whaha iruo Isẹri Jihova na. Evaọ ẹdẹ avọ 22 ọrọ amara Asoi, 2003, obruoziẹ na ọ tẹ rehọ ahwo jọ mu re a wariẹ kiẹ ebe Isẹri Jihova riwi.

Evaọ ẹdẹ avọ 17 ọrọ amara Ava, 2004, ma tẹ wariẹ zihe kpohọ ekọto re ma yo oware nọ ahwo nọ a kiẹ ebe mai na a kiẹ via. Enọ e kiẹ ebe mai riwi na a tẹ ta nọ ebe mai e be tuduhọ ahwo awọ re a “koko uviuwou rai họ re a je ru erọo rai ga ziezi” gbe nnọ re ohwo jọ ọ ta inọ ebe mai e be tuduhọ ahwo awọ re a mukpahe amọfa yọ ọrue gheghe. Enọ i kpohọ isukulu ziezi a rọwo kugbe ẹme nana. A nọ ọzae jọ nọ ọ kiẹ egagọ sa-sa riwi ziezi no inọ: “Fikieme Isẹri Jihova a be rọ ta usiuwoma?” Ọ tẹ ta kẹ ekọto na nọ: “O rrọ ọgbahọ re Oleleikristi kpobi ọ ta usiuwoma. Ere obe Matiu, Mak, Luk, gbe Jọn e ta, yọ ere Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ inọ a ru, ọ ta nọ a ‘nyae ta usiuwoma evaọ erẹwho na kpobi.’” Ghele na, evaọ ẹdẹ avọ 26 ọrọ amara Asa, 2004, obruoziẹ na ọ tẹ whaha iruo Isẹri Jihova evaọ Moscow. Evaọ ẹdẹ avọ 16 ọrọ amara Azeza, 2004, ekọto nọ o k’udu inọ a wariẹ ẹdhọ na gu na o tẹ rọwo oziẹ na. * Enẹ oniọvo jọ nọ o kri ukoko na no ọ ta kpahe oziẹ na: “Evaọ okenọ ma jọ otọ esuo Soviet, o jọ ọgbahọ kẹ ohwo Russia kpobi re ọ rọwo inọ Ọghẹnẹ ọ rrọ họ. Nẹnẹ, o rrọ ọgbahọ kẹ ohwo Russia kpobi re ọ jọ ohwo Ichọche Ọtọdọs.”

 Eme inievo na a ru kpahe onana? Wọhọ epanọ Nehemaya o ru evaọ oke anwae. Okenọ ewegrẹ ahwo Ọghẹnẹ a jẹ wọso ẹbọ igbẹhẹ Jerusalẹm, Nehemaya avọ ahwo riẹ a kuvẹ hẹ re ọwọsuọ o ru ai siọ iruo na ba. Ukpoye, a ruabọhọ ẹma “ugbẹhẹ na” yọ “ẹzi iruo ọ jọ ahwo na oma.” (Neh. 4:1-6) Epọvo na re, inievo mai obọ Moscow a kuvẹ hẹ re otu ọwọsuọ a whahae iruo nọ a muhọ ae obọ nẹnẹ na, koyehọ usiuwoma ota na. (1 Pita 4:12, 16) U mu rai ẹro inọ Jihova ọ te sẹro rai, yọ a ruẹrẹ oma kpahe re a kpohọ abọ avene ọrọ ẹdhọ othethei nana.

ỌWỌSUỌ NA Ọ TẸ TE GA VIERE

Evaọ ẹdẹ avọ 25 ọrọ amara Aria, 2004, inievo mai a te kere se Vladimir Putin, ọnọ ọ jọ prẹsidẹnte Russia kpahe ẹme nana. A kere inọ a ru oware ovo ho nọ a rẹ rọ whaha iruo rai, eme nọ a kere e rehọ iko-ebe 76 yọ enọ e whobọhọ ae a bu te idu egba esa gbe ikpegbisoi (315,000). Oke nana isu-ichọche Ọtọdọs a ro dhesẹ oghẹrẹ ahwo nọ a rrọ via. Ọtota ichọche na ọ ta nọ: “Ma mukpahe iruo Isẹri Jihova gaga.” Osu egagọ Muslim ọ ta nnọ oziẹ nọ a bru rọ whaha iruo Isẹri Jihova na “yọ emamọ oziẹ.”

Fiki onana, ahwo Russia nọ a viẹhọ no a te muọ Isẹri Jihova họ ẹhọre. Otu ọwọsuọ a họre Isẹri Jihova jọ nọ e jọ usiuwoma evaọ Moscow. Eva e dha ọzae jọ te epanọ o ro le oniọvo-ọmọtẹ mai jọ no uwou jọ ze, ọ tẹ la thihi ei uke, oniọvo-ọmọtẹ na o te kie rọ uzou f’otọ. Ọ nwoma te epanọ inievo na a rọ wọe kpohọ ẹsipito; rekọ iporisi a ru ọzae na oware ovo ho. Iporisi i mu inievo mai jọ, ru ai wọhọ otu igbulegbu je fi ai họ uwou-odi asohẹrioke. A ta kẹ enọ e jẹ haya eria nọ a rẹ jọ ru iwuhrẹ kẹ inievo mai inọ a gbẹ seba ha, a ti le ai no iruo. U kri hi, ikoko buobu a gbe wo oria nọ a rẹ jọ ru iwuhrẹ  hẹ. Ighẹ logbo jọ nọ Egwa Uvie ene e rrọ, etẹe ikoko udhuvẹ e jẹ jọ ru iwuhrẹ. Ukoko jọ o jẹ hae jọ etẹe mu Ovuẹ Ogbotu rai họ evaọ ighọjọ ihrẹ gbabọ ohiohiẹ. Ọsẹro ọnyawariẹ jọ ọ ta nọ: “Re a sai kpohọ ewuhrẹ, iwhowho-uvie jọ a rẹ rọwo no owezẹ ze evaọ ighọjọ isoi ohiohiẹ, yọ a rọ evawere ru onana vrẹ ukpe ọvo.”

RE O “JỌ ISẸI”

Re a dhesẹ inọ a bruoziẹ na thọ, evaọ amara Akpegbivẹ ọrọ 2004, eriẹ-izi mai a tẹ wọ ẹme na kpobọ ekọto ologbo nọ ọ rrọ France. (Rri ẹkpẹti na “Oware nọ A rọ Wariẹ Jọ France Gu Ẹdhọ nọ A Jọ Russia Gu no Vẹre,” evaọ ẹwẹ-obe avọ 6.) Nọ a wariẹ gu ẹdhọ na ikpe ezeza no, evaọ ẹdẹ avọ 10 ọrọ amara Azeza, 2010, ekọto na o te bruoziẹ inọ Isẹri Jihova a ru oware ovo thọ họ. * Ekọto na o muẹrohọ eme kpobi nọ a ta kpahe inievo na jẹ ruẹ inọ eme na kpobi erue. O tẹ jẹ ta nnọ o rrọ owha-iruo egọmeti Russia re a “whaha uye nọ a be rọ bẹ Isẹri Jihova jẹ hwosa eware Isẹri Jihova nọ a raha.”—Rri ẹkpẹti na “Oziẹobro Ekọto Na,” evaọ ẹwẹ-obe avọ 8.

Oziẹ nọ ekọto nana o bru kpahe egagọ Isẹri Jihova na orọnikọ Russia ọvo o kie kpahe he rekọ te erẹwho 46 efa nọ e rrọ Europe kpobi. Yọ fikinọ a kiẹ izi buobu riwi evaọ ẹdhọ na, eriẹ-izi kpobi, ibruoziẹ, enọ i re fi izi họ kẹ erẹwho, gbe enọ e rẹ họre kẹ ahwo nọ a bi kienyẹ evaọ akpọ na kpobi a ti se iku na. Fikieme? Okenọ ekọto na o je bruoziẹ na, o fodẹ edhọ eree nọ Isẹri Jihova a jọ kparobọ no evaọ ekọto yena gbe edhọ izii nọ a jọ kparobọ no evaọ Argentina, Canada, Japan, Russia, South Africa, Spain, United Kingdom, gbe America. Enana kpobi gbe erue nọ ekọto na ọ ruẹ inọ ọriẹ-izi egọmeti Russia na o gu kpahe Isẹri Jihova o kẹ rae udu nọ a re ro ru iruo rai ababọ ozodhẹ.

Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “A rẹ te rehọ owhai tha aro eba gbe ivie fiki mẹ, kpere e jọ isẹi kẹ ae gbe ahwo Egedhọ.” (Mat. 10:18) Ẹdhọ nọ inievo mai obọ Moscow a gu evaọ ikpe 15 na o kẹ omai uvẹ nọ ma ro whowho odẹ Jihova vi epaọ anwẹdẹ evaọ Moscow gbe eria efa. Ẹdhọ nana nọ o siotọ gaga nọ ekọto akpọ-soso o bruoziẹ riẹ na o rrọ “isẹi,” o tẹ jẹ zọhọ fihọ “ẹnyaharo usiuwoma na.” (Fil. 1:12) Evaọ uzẹme, nọ inievo na a tẹ be ta usiuwoma nẹnẹ evaọ Moscow, ahwo buobu a rẹ gbẹ nọ inọ: “A wariẹ kẹ owhai uvẹ no re wha ta usiuwoma?” Onọ yena u bi rovie uvẹ kẹ inievo mai nọ a be rọ ta eware nọ a rọwo kẹ amọfa. O rrọ vevẹ inọ ohwo ọvo ọ rẹ sae whaha iruo usiuwoma ota mai hi. Ma be lẹ re Jihova ọ gbẹ hae ghale jẹ sẹro inievo eghaghae mai nọ i kru ẹgbakiete rai evaọ Russia.

[Oruvẹ-obotọ]

[Ẹkpẹti/​Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 6]

Oware nọ A rọ Wariẹ Jọ France Gu Ẹdhọ nọ A Jọ Russia Gu no Vẹre

Evaọ ẹdẹ avọ 28 ọrọ amara Ava, 1996, Russia ọ tẹ rọwo inọ ọ rẹ jọ usu erẹwho nọ e whobọhọ obe-uzi na, European Convention on Human Rights. (Evaọ ẹdẹ avọ 5 ọrọ amara Asoi, 1998, Russia ọ tẹ whobọhọ obe na.) Egọmeti Russia ọ rọ obọ nọ ọ whẹhọ obe na dhesẹ nọ ahwo riẹ a wo:

‘udu nọ a rẹ rọ jọ egagọ nọ u je rai gbe udu nọ a rẹ rọ wha egagọ rai haro evaọ obọ uwou gbe evaọ ẹgbede gbe udu nọ a sai ro nwene egagọ rai.’—Uzou avọ 9.

‘udu nọ a rẹ rọ ta je kere emamọ eme gbe udu nọ a rẹ rọ kẹ amọfa ovuẹ.’—Uzou avọ 10.

‘udu nọ a re ro ru iwuhrẹ nọ e kare ozighi.’—Uzou avọ 11.

Otẹrọnọ egọmeti orẹwho jọ o whaha ahwo riẹ eware nana, nọ ahwo na a jẹ rọ ẹme na kpohọ ekọto rekọ a kẹ rai uzou sokpọ họ, a rẹ sae wọ ẹme na kpohọ ekọto nọ a re se European Court of Human Rights nọ ọ rrọ obọ Strasbourg evaọ France (uwoho riẹ o rrọ obehru na). Ibruoziẹ 47 e rrọ ekọto na, yọ erẹwho 47 họ enọ e whobọhọ obe-uzi na, European Convention on Human Rights. A rẹ rẹriẹ oziẹ nọ ekọto na o bru hu. Erẹwho 47 nana e rẹ rọwo kugbe oziẹ kpobi nọ ekọto na o bru.

[Ẹkpẹti nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 8]

Oziẹobro Ekọto Na

Enana yọ eware esa jọ nọ a jọ oziẹ nọ ekọto na o bru na fodẹ.

A gu erue họ Isẹri Jihova uzou inọ a rẹ raha iviuwou. Ekọto na o rọwo onana ha. O ta nọ:

“Oware nọ o be wha ẹbẹbẹ ziọ iviuwou họ nọ enọ e rrọ egagọ jọ a gbẹ be rọwo ho re enọ e rrọ egagọ efa evaọ uviuwou na a ru epanọ a rẹ jọ egagọ rai ru.”—Edhe. 111.

Ekọto na ọ ruẹ uvumọ imuẹro ho inọ Isẹri Jihova a be rọ ẹghẹ viẹ ahwo họ. O ta nọ:

“Ekọto na o muẹrohọ inọ ekọto obọ Russia o sae fodẹ uvumọ ohwo nọ Isẹri Jihova a rọ ẹghẹ viẹhọ họ.”—Edhe. 129.

Ẹme ọfa nọ a ta kpahe Isẹri Jihova họ, a bi fi uzuazọ ahwo họ ọza keme a rẹ rọwo nọ ahwo rai a se azẹ fihọ oma ha. Ekọto na o rọwo ẹme nana ha. O ta nọ:

“Ohwo kpobi o wo udu nọ ọ rẹ rọ rọwo hayo siọ oghẹrẹ usiwo jọ, hayo salọ oghẹrẹ usiwo nọ o were riẹ. Wọhọ oriruo, ohwo nọ ọ be mọ nọ iroro riẹ e gba ziezi o wo udu nọ ọ rẹ rọ salọ sọ ọ rẹ rọwo obẹrọ hayo oghẹrẹ usiwo jọ, fikiere ọ rẹ sae salọ sọ ọ rẹ rehọ azẹ hayo ọ rẹ rehọ azẹ hẹ.”—Edhe. 136.