Daoma Ru Udhedhẹ

“Wha jo ma lele oware no orẹ wha udhedhẹ tha.”—ROM 14:19.

1, 2. Fikieme udhedhẹ o rọ rrọ udevie Isẹri Jihova?

ORRỌ bẹbẹ re a ruẹ uvi udhedhẹ evaọ akpọ na nẹnẹ. Makọ enọ i no orẹwho ọvona ze jẹ be jẹ ẹvẹrẹ ọvona, a rẹ sai wo ohẹriẹ evaọ ofẹ egagọ, ofẹ isuẹsu, gbe oghẹrẹ uzuazọ nọ a bi yeri. Wo ohẹriẹ, uvi okugbe o rrọ udevie Isẹri Jihova dede nọ a no “erẹwho kpobi ze, erua gbe ahwo gbe erọo-unu.”—Evia. 7:9.

² Orọnikọ gheghe udhedhẹ o rọ rrọ udevie mai hi. Oware nọ o wha riẹ ze họ, ma “wo udhedhẹ kugbe Ọghẹnẹ” ẹkwoma ẹrọwọ nọ ma fihọ Ọmọ riẹ, ọnọ ọ rọ azẹ riẹ ta omai no igbo. (Rom 5:1; Ẹf. 1:7) Ofariẹ, Ọghẹnẹ uzẹme na ọ rọ ẹzi ọfuafo riẹ kẹ idibo riẹ, yọ abọjọ ubi ẹzi na họ udhedhẹ. (Gal. 5:22) Oware ofa nọ o lẹliẹ omai wo udhedhẹ họ ma rrọ “erọ akpọ na ha.” (Jọn 15:19) Ma rrọ uvumọ abọ họ evaọ isuẹsu akpọ na. Fikinọ ma ‘duwu egbọdọ mai zihe ruọ  etọẹkpẹ no,’ ma re w’obọ họ evaọ ẹmo-ofio.—Aiz. 2:4.

3. Eme udhedhẹ nọ ma be reawere riẹ na u ru lọhọ, kọ eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

³ Orọnikọ inievo mai nọ ma be họre he ọvo họ udhedhẹ nọ o rrọ udevie mai na ha. Dede nọ ahwo nọ a no eghagha avọ eghagha ze i ru ukoko Isẹri Jihova via, ma ‘you ohwohwo.’ (Jọn 15:17) Fikinọ udhedhẹ o rrọ udevie mai, ma bi “ru iruo ezi kẹ ahwo kpobi, onọ o mae ro kọ rọ kẹ otu nọ ọrọ ẹgba orọwọ na.” (Gal. 6:10) Ma rri udhedhẹ nọ o rrọ udevie mai na ghaghae, yọ ma rẹ sẹro riẹ. Fikiere, joma ta kpahe epanọ ma sai ro ru udhedhẹ evaọ ukoko na.

Nọ Ma te Ru Ohwo Jọ Thọ

4. Nọ ma te ru ohwo jọ thọ, ẹvẹ ma sai ro ru udhedhẹ?

⁴ Jemis olele na o kere nọ: “Eva idhere buobu ma bi ro ru thọ, rekọ, ohwo nọ ọ rẹ rọ ẹrọo riẹ ta thọ họ, ọye họ ohwo nọ ọ gbakiete.” (Jem. 3:2) Fikiere, ẹbẹbẹ hayo ẹwhọ ọ rẹ sae roma via evaọ udevie Ileleikristi. (Fil. 4:2, 3) Rekọ a rẹ sai ku ẹbẹbẹ rai họ ababọ ukoko na soso nọ a rẹ rọ ẹbẹbẹ na wholo. Wọhọ oriruo, muẹrohọ oware nọ u fo inọ ma re ru nọ ma tẹ riẹ nnọ ma ru ohwo jọ thọ.—Se Matiu 5:23, 24.

5. Ẹvẹ ma sai ro ru udhedhẹ nọ a te ru omai thọ?

⁵ Kọ ẹvẹ otẹrọnọ ohwo jọ o ru omai omoware jọ thọ? Kọ ma re rẹro inọ ohwo na o bru omai ze ti wounu? Ijo, keme Ebaibol ọ ta nọ ma re fi ẹgo họ eva ha. (1 Kọr. 13:5) A te ru omai thọ, ma re le udhedhẹ ẹkwoma ohwo na nọ ma rẹ rọ vrẹ ma vẹ jẹ kpairoro vrẹ ẹme na. (Se Ahwo Kọlọsi 3:13.) Ma rẹ kpairoro vrẹ eware esese nọ a ru omai thọ, keme onana u re fiba udhedhẹ nọ o rrọ udevie mai, u ve je ru omai wo udhedhẹ iroro. Ebaibol ọ ta nọ: “Areghẹ owoma o re . . . ri oruthọ jọ vo.”—Itẹ 19:11.

6. Eme ma re ru otẹrọnọ o rọ bẹbẹ gaga re ma kpairoro vrẹ oware uyoma nọ ohwo jọ o ru omai?

⁶ Kọ ẹvẹ otẹrọnọ oware jọ nọ ohwo jọ o ru omai o rro vi onọ ma rẹ kpairoro vrẹ? U woma ha re ma gu ẹme na kẹ ohwo kpobi. Iguẹgu itieye na e rẹ raha udhedhẹ nọ o rrọ ukoko na. Eme ma re ru re ẹme na ọ sai kuhọ dhedhẹ? Matiu 18:15 o ta nọ: “Omoni ra o te ru owhẹ thọ, nya nọ owhẹ avọ iẹ ọvo a rọ, re who dhesẹ oruthọ riẹ kẹe. O te yo ẹme ra, yọ who wo omoni ra rehọ no.” Dede nọ Matiu 18:15-17 o kie kpahe uzioraha nọ o gbẹdẹ gaga, ma rẹ sai fi ei họ iruo nọ ma te wo ẹbẹbẹ ọsese kugbe oniọvo jọ. Owọ avọ 15 o ta inọ ma rẹ nya bru ọnọ o ru omai thọ na, ma vẹ daoma re ma rọ udhedhẹ ruẹrẹhọ kugbei. *

7. Fikieme u ro fo re ma ku ẹwhọ họ vẹrẹ vẹrẹ?

⁷ Pọl ukọ na o kere nọ: “Wha dhaeva raha uzi hi, wha jọ ọre o kiedi ofu rai họ họ: wha kẹ ukumuomu oria gbe he.” (Ẹf. 4:26, 27) Jesu ọ ta nọ: ‘Whẹ avọ ọwegrẹ ra wha ku ẹwhọ rai họ vẹrẹ vẹrẹ.’ (Mat. 5:25) Fikiere, re ma ru udhedhẹ, o gwọlọ nọ ma re ku ẹwhọ họ vẹrẹ vẹrẹ. Fikieme? Keme ma gbẹ kaki ku ẹwhọ họ họ, ọ vẹ te vẹgbẹ, wọhọ ola ikpo. Ajọ ma kuvẹ hẹ re omorro hayo ihri-eriọ e whaha omai ekuhọ ẹwhọ nọ ọ roma via.—Jem. 4:1-6.

Nọ Ẹwhọ Ọ tẹ Whaliẹ Ahwo Buobu

8, 9. (a) Eriwo sa-sa vẹ inievo nọ e jọ ukoko obọ Rom a wo? (b) Didi ohrẹ Pọl ọ kẹ Ileleikristi obọ Rom kpahe ẹbẹbẹ nọ ọ jọ ukoko na?

⁸ Ẹsejọ ẹwhọ nọ ọ roma via evaọ ukoko  ọ rẹ whaliẹ ahwo buobu. Ere o via kẹ Ileleikristi obọ Rom enọ Pọl ukọ na o kere ileta se. Ẹwhọ ọ jọ udevie Ileleikristi ahwo Ju gbe enọ i kurẹriẹ no orẹwho Egedhọ ze. Obroziẹ-iroro otujọ evaọ ukoko na ọ ga ha, fikiere eware buobu e riẹ nọ a jẹ kẹnoma kẹ dede nọ Ikereakere na e ghọ eware itieye he. Evaọ ukoko ovona otujọ a jariẹ nọ obroziẹ-iroro rai o jọ gaga, fikiere a roro inọ a woma vi otu ọdekọ na. Enọ obroziẹ-iroro rai ọ ga ha na a te je gu edekọ na ẹdhọ. Rekọ eware nọ e jẹ wha ẹbẹbẹ se ai na kpobi yọ enọ ohwo ọ rẹ jọ jẹ iroro onọ o re ru. Didi ohrẹ Pọl ọ kẹ ukoko na?—Rom 14:1-6.

⁹ Pọl ọ hrẹ itu ahwo ivẹ na. Ọ ta kẹ enọ i vuhumu inọ a gbẹ rrọ otọ Uzi Mosis hi inọ a gu imoni rai ẹdhọ họ. (Rom 14:2, 10) Uruemu utioye na o rẹ sae wha ezoruẹ se inievo nọ o gbẹ be tọtọ oma re a re eware nọ Uzi na o ghọ vẹre. Pọl ọ ta kẹ ae nọ: “Wha rehọ fiki emu gheghe raha iruo Ọghẹnẹ hẹ . . . Uwoma re who leri oghẹrẹ arao hayo udi hayo oware kpobi nọ ure ru omoni ra zoruẹ.” (Rom 14:14, 15, 20, 21) Evaọ abọdekọ riẹ, Pọl ọ hrẹ Ileleikristi nọ i re leri oma inọ a gu enọ i re leri oma ha ẹdhọ họ. (Rom 14:13) Ọ ta kẹ ae nọ jọ “ohwo ọvo o roro oma riẹ kpehru vi epanọ i te rie eroro ho.” (Rom 12:3) Nọ ọ kẹ ẹko ahwo ivẹ na ohrẹ no, Pọl o te kere nọ: “Wha jo ma lele oware no orẹ wha udhedhẹ tha.”—Rom 14:19.

10. Wọhọ epanọ o jọ evaọ ukoko obọ Rom na, eme o gwọlọ re a sai ku ẹwhọ họ nẹnẹ?

¹⁰ O rẹ sai mu omai ẹro inọ ukoko obọ Rom na o kezọ kẹ ohrẹ Pọl je nwene eriwo rai. Nọ ẹbẹbẹ ọ tẹ rrọ udevie Ileleikristi nẹnẹ, kọ u gbe fo re ma ru lele ohrẹ Ebaibol re ma ku ẹwhọ na họ? Wọhọ  epanọ o jọ kẹ Ileleikristi obọ Rom na, o rẹ sae gwọlọ re enọ ẹbẹbẹ na ọ whaliẹ kpobi a nwene eriwo rai re ohwo ọ sae “rehọ udhedhẹ lele ohwo ria.”—Mak 9:50.

A te Se Owhẹ re Who Fi Obọ Họ

11. Eme ọkpako ukoko ọ rẹ yọroma kpahe otẹrọnọ Oleleikristi jọ ọ ta kẹe inọ o wo ẹbẹbẹ kugbe Oleleikristi ọfa?

¹¹ Kọ ẹvẹ otẹrọnọ Oleleikristi jọ ọ gwọlọ ta ẹbẹbẹ nọ o wo kugbe ohwo jọ kẹ ọkpako ukoko jọ? Itẹ 21:13 ọ ta nọ: “Ohwo nọ ọ gaviezọ oviẹ oruori hi, nọ ọ be te viẹ a rẹ gaviezọ riẹ gbehe.” Ọkpako ukoko ọ rẹ tehe ezọ riẹ di kẹ ẹme otiọye na ha. Rekọ itẹ ọfa ọ vẹvẹ unu nọ: “Ohwo nọ ọ kake i guẹdhọ o re roro nọ ọ rease, bẹsenọ amọfa a rẹte kiẹ otọ riẹ.” (Itẹ 18:17) U fo re ọkpako ukoko ọ gaviezọ ziezi, rekọ ọ rẹ yọroma re ọ siọ ofẹ ohwo nọ o bi gu ẹme na kẹe na ba ẹjọ. Ọ tẹ gaviezọ kẹ ẹme na kpobi no, ọ rẹ nọ ọnọ o bi gu ẹme na kẹe na sọ o lele ọnọ o ru rie thọ na t’ẹme no. Ọkpako ukoko na o re je dhesẹ eria Ikereakere kẹe nọ i re fi obọ họ kẹe ruẹrẹhọ kugbe ohwo ọdekọ na.

12. Kẹ iriruo jọ nọ i dhesẹ enwoma nọ i re noi ze nọ ohwo ọ tẹ rọ okpakpa bruoziẹ.

¹² Iriruo esa jọ evaọ Ebaibol na i dhesẹ enwoma nọ i re noi ze otẹrọnọ ohwo ọ rehọ okpakpa bruoziẹ nọ o yo abọvo ẹme jọ. Pọtifa ọ rọwo ẹme nọ aye riẹ ọ ta kẹe inọ Josẹf ọ jẹ gwọlọ gbae du. Pọtifa ọ tẹ rọ evedha fi Josẹf họ uwou-odi. (Emu. 39:19, 20) Devidi ovie na ọ rọwo ẹme nọ Zaeba, odibo Mẹfiboshẹt ọ ta kẹe inọ Mẹfiboshẹt ọ rrọ abọ ewegrẹ Devidi. Devidi ọ tẹ rọ okpakpa ta nọ: “Ri, eware kpobi nọ erọ e rọ Mẹfiboshẹth enẹna e ra.” (2 Sam. 16:4; 19:25-27) A ta kẹ Atagzazis inọ ahwo Ju a be wariẹ bọ igbẹhẹ Jerusalẹm, gbe nọ a gwọlọ wọso Uvie Pasia. Ovie na ọ rọwo iyẹrẹ erue yena, ọ tẹ k’uzi inọ jọ a whaha ebabọ kpobi evaọ Jerusalẹm. Fiki onana, ahwo Ju a tẹ siọ iruo ebabọ etẹmpol Ọghẹnẹ ba. (Ẹzra 4:11-13, 23, 24) Ekpako ukoko nẹnẹ a re ru lele ohrẹ nọ Pọl ọ kẹ Timoti na re a whaha okpakpa nọ a re ro bruoziẹ.—Se 1 Timoti 5:21.

13, 14. (a) Nọ imava a te wo ẹwhọ, eme u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ? (b) Eme o re fi obọ họ kẹ ekpako na gu ẹdhọ ziezi?

¹³ Whọ tẹ maki yo t’abọ t’abọ ẹme na no, o r’oja re who vuhumu nọ “otẹrọnọ ohwo jọ o roro nọ ọ riẹ oware jọ, yọ ọ re riẹ oware ovo te epanọ ọ hae riẹ hẹ.” (1 Kọr. 8:2) Kọ ma ginẹ riẹ eware kpobi nọ e wha ẹwhọ na ze? Kọ ma ginẹ riẹ ahwo nọ a wo ẹwhọ na ziezi? Nọ ekpako a te bi gu ẹdhọ, a rẹ kuvẹ hẹ re erue, ẹghẹ, hayo iguẹgu e viẹ ae họ. Jesu Kristi, ọnọ ọ rrọ Oguẹdhọ nọ Ọghẹnẹ o ro mu, o re gu ẹdhọ avọ ẹrẹreokie. Ọ rẹ rehọ “ẹro-ọruẹ, hayo a tanọ bruoziẹ hẹ.” (Aiz. 11:3, 4) Ukpoye, ẹzi Jihova ọ be kpọ Jesu. Epọvo na re, ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ ọ be kpọ ekpako ukoko.

¹⁴ Taure ekpako ukoko a tẹ te rọ ibe ọg’Ọghẹnẹ gu ẹdhọ, a rẹ lẹ kẹ obufihọ ẹzi Jihova a vẹ jẹ kiẹ Ebaibol na gbe ebe ukoko na riwi re i fi obọ họ kẹ ai gu ẹdhọ na ziezi.—Mat. 24:45.

Ma re Ru Udhedhẹ Kugbe Ọghẹnẹ

15. Oke vẹ ma re ro gu ọnọ ọ raha uzi kẹ ekpako na?

¹⁵ A tuduhọ omai Ileleikristi awọ inọ ma ru udhedhẹ. Rekọ Ebaibol na ọ tẹ jẹ ta nọ: ‘Areghẹ nọ o n’ehru ze o re muhọ avọ ẹfuọ, kẹsena udhedhẹ.’ (Jem. 3:17) Ebaibol ọ ta nọ oware ọsosuọ họ ẹfuọ, koyehọ  izi Ọghẹnẹ nọ ma re koko. Otẹrọnọ oniọvo jọ ọ riẹ kpahe uzi ulogbo jọ nọ oniọvo ọfa ọ raha, ọ rẹ tuduhọ ọnọ ọ thuzi na awọ re ọ nyae fa eva kẹ ekpako na. (1 Kọr. 6:9, 10; Jem. 5:14-16) Otẹrọnọ ọnọ ọ thuzi na o ru ere he, Oleleikristi nọ ọ riẹ kpahe uzioraha na ọ rẹ ta kẹ ekpako na. Ọ tẹ ko ẹe dhere fikinọ ọ gwọlọ ẹwhọ họ, tei te ọnọ ọ thuzi na a te ghale uzioraha na.—Izerẹ 5:1; se Itẹ 29:24.

16. Eme ma rẹ sae jọ oware nọ Jehu o ru Jehoram wuhrẹ?

¹⁶ Oware jọ nọ o via evaọ oke Jehu u dhesẹ nọ ẹrẹreokie Ọghẹnẹ o wuzou vi udhedhẹ nọ ma re ru kugbe amọfa. Ọghẹnẹ o vi Jehu re ọ nyai kpe ahwo uviuwou Ehab kpobi. Jehoram ovie ọgeva na, ọnọ ọ rrọ ọmọ Ehab avọ Jezibẹl, ọ tẹ ruọ akẹkẹ dhẹ bru Jehu jẹ nọe nọ: “Kọ udhedhẹ whọ wha ze, Jehu?” Jehu o te yo nọ: “Didi udhedhẹ o rẹ ja riẹ, nọ igberedha avọ enua oni ra Jezibẹl e gbẹ rọ buobu na?” (2 Iv. 9:22) Jehu ọ tẹ tọlọ ose, ọ tẹ sa Jehoram udu. Wọhọ epanọ Jehu o ru na, ekpako a rẹ lọhobọ họ rọkẹ ọnọ o keke aro fihọ raha uzi nọ o kurẹriẹ hẹ, fikinọ a gwọlọ ru udhedhẹ. A re si ohwo otiọye na no ukoko re udhedhẹ Ọghẹnẹ o sae jọ ukoko na.—1 Kọr. 5:1, 2, 11-13.

17. Eme mai kpobi ma re ru re ma sae rria dhedhẹ kugbe amọfa?

¹⁷ Ebẹbẹ buobu nọ e be hae roma via evaọ udevie inievo i te epanọ ekpako na a rẹ rọ rehọ inievo na gu ẹdhọ họ. Fikiere u woma gaga re ma rọ iruthọ amọfa vrẹ rai. Ebaibol ọ ta nọ: “Ọnọ ọ rẹ rehọ iruthọ vrẹ yọ ọ gwọlọ uyoyou, rekọ ohwo nọ o re dhe ẹme ẹwẹwariẹ yọ ọ gwọlọ ogbẹnyusu fa.” (Itẹ 17:9) Nọ ma te fi eme nana họ iruo, u ti fi obọ họ k’omai rria dhedhẹ evaọ ukoko na, ma ve je wo emamọ usu kugbe Jihova.—Mat. 6:14, 15.

Eghale I re Te Enọ I Ru Udhedhẹ

18, 19. Irere vẹ i re te enọ i bi ru udhedhẹ?

¹⁸ Eghale i ti te omai otẹrọnọ ma ru “oware no orẹ wha udhedhẹ tha.” Nọ ma be rọ aro kele Jihova rria dhedhẹ kugbe amọfa na, ma ti wo usu okpekpe kugbei, ma vẹ zọhọ fihọ udhedhẹ gbe okugbe nọ e rrọ ukoko na. Nọ ma tẹ be rria dhedhẹ kugbe inievo mai evaọ ukoko na, u ti fi obọ họ k’omai rria dhedhẹ kugbe enọ ma be ta “usiuwoma udhedhẹ” kẹ na. (Ẹf. 6:15) Kọ enẹ ma sae rọ rria dhedhẹ kugbe ahwo kpobi.—2 Tim. 2:24.

¹⁹ Jẹ kareghẹhọ inọ “ẹkparomatha enọ ikiete avọ enọ ikiete he e rẹ te jarọ.” (Iruẹru 24:15) Evaọ oke ẹkparomatha na, ima ahwo buobu nọ i no eria sa-sa ze je wo uruemu sa-sa e te jọ otọakpọ na, makọ enọ i whu no “otọhọ otọ akpọ ze.” (Luk 11:50, 51) O te jọ uvẹ-ọghọ ulogbo re ma wuhrẹ enọ a kpare ze na epanọ a rẹ rọ rria dhedhẹ. Udhedhẹ nọ ma bi le evaọ obọnana u ti fi obọ họ k’omai evaọ oke yena.

[Oruvẹ-obotọ]

Eme Who Wuhrẹ No?

• Ẹvẹ ma sai ro ru udhedhẹ nọ ma te ru ohwo jọ thọ?

• Ẹvẹ ma sai ro ru udhedhẹ nọ ohwo jọ o te ru omai thọ?

• Fikieme u gbe ro fo ho re ma jọ abọjọ nọ ẹwhọ ọ tẹ rọ udevie amọfa?

• Fikieme ẹrẹreokie Ọghẹnẹ o je wuzou vi udhedhẹ nọ ma re ru kugbe amọfa?

[Enọ Uwuhrẹ]

[Iwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 29]

Jihova o re you enọ e be rọ vrẹ amọfa no udu ze