Jehu Ọ Rehọ Ọwhọ Wha Egagọ Uzẹme Haro

JEHU ọ rehọ ọwhọ wha egagọ uzẹme haro. Eware nọ i fi obọ họ kẹe ru onana họ o re ru ulehie he, o te je wo ẹgba, ajọwha, gbe aruọwha. Jehu o dhesẹ ekwakwa-aghae sa-sa nọ u fo nọ ma rẹ rọ aro kele.

Ọghẹnẹ o vi Jehu uwou evaọ okenọ ebẹbẹ e rọ jọ orẹwho Izrẹl. Okenọ Ehab o whu no, Jehoram ọmọ riẹ o te zihe ruọ ovie, rekọ Jezibẹl oni ọgeva riẹ họ ọnọ ọ jẹ kpọ orẹwho na. Jezibẹl o ru nọ egagọ Ebale e rọ rehọ ẹta egagọ Jihova, o kpe eruẹaro Ọghẹnẹ jẹ rehọ “igberedha avọ enua” riẹ ro gbe orẹwho na soso ku. (2 Iv. 9:22; 1 Iv. 18:4, 13) Jihova ọ ta nọ a re kpe uviuwou Ehab soso muotọ, te Jehoram avọ Jezibẹl. Jehu họ ọnọ Jihova o vi uwou na.

Oke ọsosuọ nọ Ikereakere na e rọ fodẹ Jehu yọ ọ keria kugbe iletu ẹmo Izrẹl evaọ okenọ orẹwho na u je lele ahwo Siria họre evaọ Remọt-giliad. Jehu ọ jọ oletu okpehru, o sae tubẹ jọnọ ọye o wuzou egbaẹmo Izrẹl. Elaesha ọruẹaro na o vi omọvo emọ eruẹaro na jọ re ọ rehọ Jehu mu ovie, re ọ jẹ ta kẹe inọ jọ o kpe ọzae kpobi no evaọ uwou Ehab.—2 Iv. 8:28; 9:1-10.

Nọ ibe iletu rie a nọe oware nọ ọmọ ọruẹaro na ọ nyaze ti ru, Jehu ọ jẹ gwọlọ ta kẹ ae he. Nọ ibe iletu riẹ a kpokpo iei gaga no, Jehu ọ tẹ ta uzẹme na kẹ ae, tei te ibe iletu riẹ a te muọ ẹgwae họ ẹgba kpahe epanọ a sai ro kpe Jehoram. (2 Iv. 9:11-14) O wọhọ nọ isuẹsu Jehoram gbe Jezibẹl o bẹ iletu na no. Oghẹrẹ kpobi nọ o jọ kẹhẹ, Jehu ọ dawo ẹgba riẹ kpobi re ọ rọ edhere nọ ọ mai woma ru iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ na gba.

A jọ ẹmo nwa Jehoram ovie na oma, fikiere o te kpobọ Jezril re oma riẹ o jọ obei ga. Jehu ọ riẹ nọ re ọ sae nya uwou nọ Ọghẹnẹ o vi riẹ na gba, ọ rẹ kuvẹ hẹ re ohwo jọ ọ wha ovuẹ na te obọ Jezril. Jehu ọ ta nọ: ‘Whọ jọ uvumọ ohwo o no ẹwho na re o kpobọ Jezril nyae vuẹ ovuẹ na ha.’ (2 Iv. 9:14, 15) Ẹsejọhọ Jehu ọ riẹ nọ ọ tẹ wọ ohọre bru Jehoram, egbaẹmo Jehoram jọ a te họre iẹe. Jehu ọ gwọlọ whaha onana.

Ọ DHẸ AVỌ OFU!

Re Jehu ọ vẹruọ Jehoram, ọ dhẹ akẹkẹ emaele 45 no Remọt-giliad kpobọ Jezril. Nọ Jehu ọ dhẹ kẹle ẹwho na no, ororoke nọ o dikihẹ oria okpehru jọ ọ tẹ kparo ruẹ  “usu Jehu nọ o be tha.” (2 Iv. 9:17) U muẹro nọ Jehu ọ rehọ egbaẹmo buobu lele oma re ọ ruẹ nọ o ru oware nọ o rrọ udu riẹ gba.

Ororoke na o viẹro nọ Jehu ọ rrọ akẹkẹ na jọ, fikiere o te bo nọ: “Ọ be dhẹ gaga.” (2 Iv. 9:20) Otẹrọnọ Jehu ọ be hae dhẹ akẹkẹ vẹrẹ gaga anwẹdẹ, kiyọ ofu ọ jẹ ginẹ rọ dhẹ evaọ ẹdẹ ọnana.

Jehu ọ rọwo kpahe ẹme kẹ imava nọ a vi bru ei hi, kẹsena o te ti zere Jehoram ovie Izrẹl gbe Ahazaya ovie Juda, aimava a rrọ ọvuọ akẹkẹ riẹ. Nọ Jehoram ọ nọ inọ, “Kọ udhedhẹ whọ wha ze, Jehu?” ọ tẹ kpahe kẹe avọ ofu nọ, “Didi udhedhẹ o rẹ ja riẹ, nọ igberedha avọ enua oni ra Jezibẹl e gbẹ rọ buobu na?” Fikinọ uyo na u mu rie ozọ, Jehoram ovie na o te kuomarẹriẹ re ọ dhẹ. Rekọ Jehu ọ kẹ riẹ uvẹ dhẹ hẹ. Jehu ọ tẹ rọ ose sa Jehoram udu lafi, ovie na o te whu evaọ akẹkẹ riẹ. Dede nọ Ahazaya ọ rọ udugaga dhẹ, Jehu ọ rọ tuae, uwhremu na a te kpei.—2 Iv. 9:22-24, 27.

Omọfa nọ o gwọlọ nọ a re kpe evaọ uwou Ehab họ Jezibẹl, ovie-aye ọgeva na. Jehu o se rie ọnọ a “duwu iyei.” Nọ Jehu ọ dhẹ ruọ Jezril no, ọ tẹ ruẹ Jezibẹl nọ ọ rrọ obọ ehru rri rie no unwido ze. Ababọ oke oraha, Jehu ọ tẹ ta kẹ elakpa ovie na inọ jọ a gbolo Jezibẹl no unwido na fihọ otọ. Jehu ọ tẹ rehọ enyenya riẹ thihi aye nana nọ o gbe Izrẹl soso ku no na. Kẹsena Jehu o te kpe amọfa buobu nọ i kiọkọ uviuwou Ehab ovie oyoma na.—2 Iv. 9:30-34; 10:1-14.

Dede nọ ozighi otioye o re tu omai oma, ma rẹ kareghẹhọ inọ evaọ oke oyena, Jihova ọ jẹ rọ idibo riẹ ru oreva riẹ. Ebaibol na ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ ọ ma fihọ no nọ, okenọ Ahazaya ọ te nya e ruẹ Joram, etẹe ekie riẹ o re no tha. Keme nọ o te obei, avọ Jehoram a te weze bru Jehu ọmọzae Nimshi, ọnọ Ọghẹnẹ o ro mu nọ o kporo uwou Ehab.” (2 Irv. 22:7) Nọ o gbolo ori Jehoram no akẹkẹ na fihọ otọ no, Jehu o te vuhumu nnọ onana u ru eyaa Jihova gba nọ ọ ta nọ uye u ti te uviuwou Ehab so-so fiki Nebọt nọ Ehab o kpe. Ofariẹ, Ọghẹnẹ o j’uzi kẹ Jehu inọ jọ ọ ‘kioja azẹ idibo riẹ nọ Jezibẹl o kpe.’—2 Iv. 9:7, 25, 26; 1 Iv. 21:17-19.

 Nẹnẹ, idibo Ọghẹnẹ a rẹ rọ edhere abọ-iwo họre enọ e be wọso egagọ uzẹme he wọhọ epanọ Jehu ọ họre. Ọghẹnẹ ọ ta nọ: “Orukele na ọ mẹ.” (Hib. 10:30) Rekọ re a sai si enọ e rẹ wha ogbekuo fihọ ukoko na no, ekpako ukoko a re wo aruọwha wọhọ Jehu. (1 Kọr. 5:9-13) Yọ ahwo kpobi evaọ ukoko na a rẹ gbaemu inọ a rẹ whaha usu onya kugbe ahwo nọ a sino ukoko.—2 Jọn 9-11.

JEHU Ọ KUVẸ HẸ RE A LELE JIHOVA HROWO OMA

Oware nọ o wọ Jehu ru iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ na u dhesẹ oma via evaọ ẹme nọ ọ ta kẹ Jehonadab, inọ: “Nyaze re whọ ruẹ nọ mẹ rẹ kuvẹ re ohwo ọvo o lele Jihova hrowo oma ha.” (2 Iv. 10:16, NW) Jehonadab ọ jẹ uzizie na rehọ, ọ tẹ ruọ akẹkẹ Jehu, a tẹ gbẹ dhẹ kpobọ Sameria. Jehu ọ tẹ jọ obei ru ẹghẹ “re ọ ruẹse kpe enọ e jẹ gọ Ebale kpobi.”—2 Iv. 10:15, 17, 19.

Jehu ọ ta inọ ọ gwọlọ “dhidhe ilogbo kẹ Ebale.” (2 Iv. 10:18, 19) Ọgba-eriariẹ jọ ọ ta nọ: “Idhe nọ Jehu ọ ta nọ ọ gwọlọ dhe na o wo otofa abava.” Dede nọ otofa ẹme na jọ “o sai dhesẹ ‘idhe nọ a rẹ rọ erao dhe,’ o sai je dhesẹ ‘ekpe’ enọ i kieno egagọ Ọghẹnẹ.” Fikinọ Jehu ọ gwọlọ re enọ e be gọ Ebale na kpobi a jariẹ, o te koko ai kpobi họ uwou Ebale jẹ ta kẹ ae re a ku iwu ẹdhọ rai họ. Nọ idhe emahọ na e nwani kuhọ no, Jehu ọ tẹ ta kẹ ezae udhone nọ i kru egbọdọ re a kpe enọ e be gọ Ebale na. O te kporo uwou Ebale muotọ je zihe etẹe ruọ uzuahọ.—2 Iv. 10:20-27.

Ginọ uzẹme inọ Jehu o kpe ahwo buobu. Ghele na, ikere na i dhesẹ Jehu wọhọ ọzae nọ o wo udu, ọnọ ọ thọ emọ Izrẹl no esuo okienyẹ Jezibẹl avọ uviuwou riẹ. Otẹrọnọ osu jọ evaọ Izrẹl ọ rẹ sai ru onana, kiyọ ọ rẹ jọ ọzae nọ o wo aruọwha, ọtamuo, gbe ẹzẹ. Obe jọ o ta kpahe iruo nọ Jehu o ru na inọ: “Iruo na e jọ gaga, yọ ọ romatotọ ru ai fuafo ziezi. O hae jọnọ o rolo obọ, ọ hae sai si egagọ Ebale no Izrẹl he.”

Ababọ avro, fiki oghẹrẹ iyero nọ Ileleikristi a rẹriẹ ovao ku nẹnẹ, o gwọlọ nọ a rẹ jọ wọhọ Jehu. Wọhọ oriruo, eme ma re ru otẹrọnọ ma rẹriẹ ovao ku odawọ re ma ru oware jọ nọ Jihova o mukpahe? Ma rẹ rọ aruọwha gbe ẹzẹ siọ odawọ na vẹrẹ vẹrẹ. Evaọ oware kpobi nọ u kpomahọ egagọ mai, ma rẹ kuvẹ hẹ re oware jọ hayo ohwo jọ ọ raha usu mai kugbe Jihova.

RỌ UDU RA KPOBI RU OREVA JIHOVA

Epanọ iku nana i ro kuhọ o rrọ unuovẹvẹ k’omai. Jehu ‘o siomano emọ eruẹ igoru nọ a ro vi eva Bẹtẹl gbe eva Dan he.’ (2 Iv. 10:29) Kọ ẹvẹ ohwo nọ o wo ọwhọ kẹ egagọ uzẹme tere ọ rọ kuvẹ kẹ ẹdhọgọ?

Ẹsejọhọ Jehu o roro nọ u fo ho re ahwo nọ a rrọ otọ esuo riẹ a kpobọ Juda kẹ egagọ. Fikiere, wọhọ ivie nọ i su vrẹ no evaọ Izrẹl, ọ tẹ kuvẹ re ahwo na a gọ emọ eruẹ viukpenọ a re kpobọ Jerusalẹm. Rekọ onana u dhesẹ nọ o fi ẹrọwọ họ Jihova ha, ọnọ ọ rehọ e riẹ mu ovie.

Jihova o jiri Jehu keme o ‘ru ziezi epanọ u kiehọ eva aro Ọghẹnẹ.’ Ghele na, Jehu ọ “rehọ udu riẹ kpobi te otọ nya wọhọ epanọ uzi ỌNOWO na Ọghẹnẹ Izrẹl o rọ họ.” (2 Iv. 10:30, 31) Who te roro eware kpobi nọ Jehu o ru no, onana o rẹ sai gbe owhẹ unu, jẹ tubẹ da owhẹ. Rekọ, ma rẹ sai wuhrẹ oware jọ no onana ze. Ma re rri usu mai kugbe Jihova evevere he. U fo re ma hae roma kpotọ kẹ Ọghẹnẹ kẹdẹ kẹdẹ ẹkwoma Ẹme riẹ nọ ma re wuhrẹ, eroro didi, gbe olẹ nọ ma rẹ lẹ se Ọsẹ obọ odhiwu mai. Fikiere, joma daoma re ma rehọ udu mai kpobi koko izi Jihova.—1 Kọr. 10:12.

[Ẹkpẹti nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 4]

Eware nọ A Jọ Ikuigbe Ta Kpahe Jehu

Ahwo jọ a rẹ vro sọ ahwo nọ Ebaibol ọ fodẹ edẹ rai na a ginẹ rria otọakpọ na. Kọ ebe efa e fodẹ Jehu u te no Ebaibol na no?

Ebe esa anwae erọ ahwo Asiria jọ e fodẹ odẹ ovie Izrẹl nana. Ojọ evaọ usu ebe nana u dhesẹ Jehu hayo ọnyukọ riẹ jọ nọ ọ be rọ uzou kpotọ kẹ ovie Asiria jọ nọ a re se Shalmanẹsa III avọ azọhọ nọ ọ be hwa kẹe. Eme nọ a kere fihọ otọ uwoho na e ta nọ: “Azọhọ Jehu (Ia-ú-a), ọmọ Omrai (Hu-um-ri); ọ kẹ omẹ isiliva, igoru, omodhe igoru, omothẹ igoru nọ otọ riẹ o rrọ siọsiọle, egalase igoru, ibokiti igoru, amakpe, ubiọkpọ ovie, gbe ekwakwa nọ a rọ ire ru.” Orọnikọ Jehu ginọ “ọmọ Omrai” hi, rekọ ere a jẹ hae rọ odẹ Omrai se ivie nọ i su evaọ Izrẹl no oke Omrai vrẹ, ẹsejọhọ fikinọ Omrai ọ viodẹ gaga ọ tẹ jẹ bọ Sameria, okpẹwho-esuo Izrẹl.

Ma riẹ sọ azọhọ nọ ovie Asiria ọ ta nọ Jehu ọ hwa kẹe na ginọ uzẹme he. Ghele na, ọ fodẹ Jehu isiasa, isiasa na họ: evaọ utho jọ, evaọ ẹmema Shalmanẹsa, gbe evaọ ikuigbe uwou-ovie ahwo Asiria. Enana kpobi i dhesẹ nọ Jehu nọ Ebaibol ọ fodẹ na yọ ohwo nọ ọ ginẹ rria otọakpọ na.