Inwene nọ Me Ru E Wha Erere Se Omẹ No

Ikuigbe James A. Thompson

Ukpe 1928 a yẹ omẹ evaọ America, yọ evaọ oke yena a fi uzi họ inọ ahwo obiebi gbe ahwo oyibo a re kuomagbe he. Yọ ohwo kpobi nọ ọ thọ uzi yena a re fi ei họ uwou odi hayo ru ei oware nọ u yoma viere.

EVAỌ oke yena Isẹri Jihova nọ e rrọ ahwo oyibo a wo ikoko, ikogho, gbe ibrotọ rai, yọ inievo nọ e rrọ ahwo obiebi a wo erai sa evaọ America. Evaọ ukpe 1937 a tẹ rọ ọsẹ mẹ mu company servant (onọ a jọ enẹna nwene fihọ ọnọ o re koko iruẹru ugboma ekpako na họ) evaọ ukoko ahwo obiebi nọ o jọ Chattanooga, Tennessee. Henry Nichols ọ jọ company servant evaọ ukoko ahwo oyibo.

Mẹ kareghẹhọ okenọ mẹ jọ uzoge nọ mẹ jẹ hae keria emu uwou mai evaọ aso be gaviezọ kẹ ọsẹ mẹ avọ Brọda Nichols nọ a be ta ẹme. Dede nọ me wo otoriẹ ẹme kpobi nọ a jẹ ta ha, o jẹ hae were omẹ re mẹ keria kẹle ọsẹ mẹ nọ aimava na a tẹ be ta kpahe epanọ o mai woma nọ a rẹ rọ wha iruo usiuwoma ota na haro.

Evaọ ukpe 1930, oware uyoma jọ o via evaọ uviuwou mai. Oni mẹ nọ ọ jọ ikpe 20 o whu. Ọsẹ mẹ ọvo ọ rẹrote omẹ avọ Doris oniọvo mẹ nọ ọ jọ ikpe ene, yọ mẹ jọ ikpe ivẹ. Dede nọ u ri kri nọ ọsẹ mẹ ọ họ-ame he, o wo ẹnyaharo abọ-ẹzi ziezi no.

Iriruo Nọ I Nwene Uzuazọ Mẹ

Evaọ ukpe 1933 ọsẹ mẹ ọ tẹ nyaku uvi oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Lillie Mae Gwendolyn Thomas, u kri hi a tẹ rọo. Ọsẹ mẹ gbe aye riẹ a fi emamọ oriruo h’otọ k’omẹ avọ Doris evaọ egagọ Jihova.

Evaọ ukpe 1938 Isẹri Jihova kpobi a rọwo inọ obọ Brooklyn, koyehọ oria nọ u w’uzou  ukoko na, a rẹ jọ kuenu kẹ ohwo nọ ọ rẹ jọ ọkpako ukoko orọnikọ evaọ ukoko nọ ohwo na ọ rrọ họ. Nọ inievo jọ evaọ Chattanooga a siọ enwene nana, ọsẹ mẹ ọ tẹ ta kẹ ai vevẹ inọ ọ rọwo kugbe enwene nọ ukoko na u ru na. Oriruo omaurokpotọ nọ ọsẹ mẹ o fihọ—gbe uketha aye riẹ—u fi obọ họ k’omẹ rite inẹnẹ.

Ame-Ọhọ gbe Iruo Odibọgba Oke-Kpobi

Evaọ 1940 inievo buobu evaọ ukoko mai a haya omoto kpohọ okokohọ nọ a ru evaọ Detroit, Michigan. Obei otujọ nọ ma gbẹ jọ omoto na a jọ họ-ame. U gbe ejọ unu oware nọ mẹ gbẹ rọ họ-ame he keme me muọ usiuwoma họ ẹta anwọ okenọ mẹ jọ ikpe isoi.

Nọ a nọ omẹ, mẹ tẹ ta nọ, “Me ri wo otoriẹ oware nọ ame-ọhọ o gwọlọ vọvọ họ.” U gbe ọsẹ mẹ unu nọ o yo ẹme nọ mẹ kpahe na. No umuo oke yena vrẹ, ọsẹ mẹ o te fi obọ họ k’omẹ wo otoriẹ oware nọ ame-ọhọ ọ rrọ gbe epanọ u wuzou te. Nọ emerae ene e vrẹ no, evaọ October 1, 1940, a tẹ họ omẹ ame evaọ ẹtẹre jọ nọ ọ kẹle Chattanooga, yọ evaọ ẹdẹ yena ekpahe e jọ gaga.

Nọ mẹ jọ ikpe 14, me te muọ iruo ọkobaro họ evaọ oke ehọlide. Mẹ jẹ ta usiuwoma evaọ emewho jọ nọ e rrọ Tennessee gbe Georgia. Mẹ rẹ kpama evaọ irioke, me ve fi emu nọ mẹ te re evaọ uvo họ ẹkpa, evaọ oware wọhọ ighọjọ ezeza ohiohiẹ mẹ vẹ ruọ itreni hayo omoto nọ o te wọ omẹ kpohọ ẹwho nọ mẹ te jọ ta usiuwoma. Me re kpozi evaọ oware wọhọ ighọjọ ezeza owọwọ. Taure oke uvo u te ti te yọ mẹ re emu nọ mẹ wha lele oma na no. Dede nọ ugho o jọ omẹ obọ, mẹ rẹ sae ruọ uwou-eki re mẹ dẹ oware nọ mẹ rẹ re he keme mẹ yọ ohwo obiebi. Ẹdẹjọ mẹ ruọ uwou-eki jọ re mẹ dẹ askrimu nọ mẹ rẹ lalọ rekọ a te le omẹ ruọ otafe. Aye jọ nọ ọ rrọ ohwo oyibo ọ tẹ re omẹ ohrọ rehọ askrimu se omẹ.

Nọ me muọ ekọleji họ, ahwo jọ evaọ ofẹ jọ orẹwho na a jẹ daoma re a ruẹ nọ a rri ahwo oyibo avọ ahwo obiebi ẹrẹrẹe. Ogbẹgwae jọ nọ a je se National Association for the Advancement of Colored People (Ogbẹgwae Rọkẹ Ẹnyaharo Ahwo Obiebi) o jẹ tuduhọ emọ isukulu awọ re a kuomagbe egbẹgwae itienana re a ruẹ nọ egọmeti o si uzi nọ o ta nọ ahwo oyibo avọ ahwo obiebi a re kuomagbe he na n’otọ. Isukulu buobu nọ ahwo obiebi a jọ, te onọ mẹ jọ, a gba riẹ mu inọ emọ nọ e rrọ isukulu na kpobi a re kuomagbe egbẹgwae itieye na. A jẹ gba omẹ họ re me kuomagbe ogbẹgwae nana. Rekọ mẹ rọwo ho, me te ru ei vẹ kẹ ae inọ Ọghẹnẹ ọ rrọ ọriẹwẹ hẹ yọ o rri uyẹ ovo kpehru vi ofa ha. Fikiere Ọghẹnẹ me fievahọ inọ o ti si okienyẹ otioye n’otọ.—Jọn 17:14; Iruẹru 10:34, 35.

Nọ mẹ nwani nwrotọ no ekọleji no, mẹ tẹ jẹ iroro inọ mẹ rẹ kwa kpobọ New York City. Nọ me je kpohọ obei, mẹ tẹ wẹriẹ ẹwho nọ a re se Philadelphia, onọ o rrọ Pennsylvania, re mẹ ruẹ egbẹnyusu jọ nọ me mu evaọ okokohọ jọ. Ukoko nọ o jọ etẹe họ orọ ọsosuọ nọ me kpohọ no nọ ahwo oyibo gbe ahwo obiebi a be jọ ru iwuhrẹ kugbe. Nọ ọsẹro ọnyawariẹ o weze ziọ ukoko nana, o te se omẹ ruọ akotọ, ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ me ti ru ẹme jọ evaọ ewuhrẹ n’otha. Oyena o tẹ lẹliẹ omẹ jẹ iroro inọ mẹ rẹ rria etẹe.

Usu egbẹnyusu nọ mẹ jọ Philadelphia mu họ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Geraldine White, ọnọ me re se Gerri. Oniọvo nana ọ riẹ Ebaibol ziezi, ọ tẹ jẹ riẹ usiuwoma ẹta ziezi.  Oware nọ o mae were omẹ kpahe iẹe họ, ọ gwọlọ jọ ọkobaro wọhọ epanọ mẹ gwọlọ jọ re. Ma tẹ rọo evaọ ẹdẹ avọ 23 ọrọ amara Ane, 1949.

A Zizie Omai Kpohọ Isukulu Giliad

Utee mai no emuhọ ze họ, ma re kpohọ Isukulu Giliad kẹsena ma vẹ nyai ru iruo imishọnare evaọ orẹwho ofa. Eva e were omai nọ ma ro ru inwene re ma sai te kẹ Isukulu Giliad. Nọ omoke jọ o vrẹ no, a tẹ ta kẹ omai re ma kwa kpohọ Lawnside evaọ New Jersey; ma te je no etẹe kwa kpohọ Chester evaọ Pennsylvania; kẹsena ma tẹ kwa kpohọ Atlantic City evaọ New Jersey. Nọ ma jọ Atlantic City, ma te te epanọ ma sai ro fi obe họ kẹ Isukulu Giliad keme ma rọo te ikpe ivẹ no. Rekọ nọ ma fi obe họ, a se omai hi. Fikieme?

Imikpe jọ taure 1955 u te ti te, a jẹ gba emoha buobu họ iruo isoja re a nyae họre evaọ ẹmo nọ ọ jọ obọ Korea. Enọ e jẹ gba ahwo họ iruo isoja evaọ obọ Philadelphia na a mukpahe Isẹri Jihova fikinọ a re fi ẹmo ho. Uwhremu na, oguẹdhọ jọ ọ tẹ ta kẹ omẹ inọ enọ egọmeti o ro mu re a kiotọ ahwo a kẹ imuẹro no inọ mẹ ginẹ rrọ abọ ọvo ho evaọ ẹmo na. Fikiere, evaọ ẹdẹ avọ 11 ọrọ amara Ọsosuọ, 1952, egọmeti o te kuenu kẹ omẹ inọ mẹ ginọ ọgbodibo egagọ fikiere me re du kpohọ ẹmo ho.

Evaọ amara Aria ukpe yena, a te zizie omẹ avọ aye mẹ kpohọ eklase avọ 20 ọrọ Isukulu Giliad nọ u ti muhọ evaọ amara Azie. Nọ ma jọ Isukulu na, ma je rẹro inọ a ti vi omai kpohọ orẹwho ofa. Doris, oniọvo mẹ, o nwrotọ no eklase avọ 13 ọrọ Isukulu Giliad no yọ a vi rie kpohọ Brazil. U gbe omẹ avọ aye mẹ unu nọ a kẹ omai iruo ọsẹro okogho—inọ ma hai weze bru ikoko nọ ahwo obiebi a jọ evaọ ubrotọ Alabama. Onana o dina k’omai uye keme ma je rẹro inọ a ti vi omai kpohọ iruo imishọnare evaọ orẹwho ofa.

Ukoko nọ o rrọ obọ Huntsville họ orọ ọsosuọ nọ ma weze kpohọ. Nọ ma te obei, ma te kpohọ uwou oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a ruẹrẹhọ kẹ omai. Nọ ma jẹ kwa ewha mai fihọ otọ, ma te yo nọ oniọvo nana ọ be jọ ifonu ta kẹ ohwo jọ nọ, “Emọ na e nyaze no.” Ikpe 24 ọvo ma jọ rekọ ma tubẹ maha vi ikpe mai. Evaọ etoke nọ ma rọ jọ okogho yena, odẹ nọ ahwo kpobi a riẹ omai họ Emọ Na.

Ahwo buobu evaọ ofẹ nọ ma jọ na a se Ebaibol gboja gaga. Fikiere eware esa ma rẹ mae tẹrovi nọ ma tẹ rrọ usiuwoma:

(1) Ma rẹ ta ẹme kpẹkpẹe kpahe eware nọ e rrọ akpọ via.

(2) Ẹruore nọ Ebaibol ọ kẹ.

(3) Oware nọ Ebaibol ọ ta nọ ma re ru hrọ.

Kẹsena ma ve fi obe nọ o ta kpahe onana họ ada. Fikinọ edhere nana nọ ma jẹ rọ ta usiuwoma o jẹ wha emamọ iyẹrẹ ze, a tẹ kẹ omẹ ẹme evaọ okokohọ nọ ma jọ New York ru evaọ ukpe 1953, onọ uzoẹme riẹ o jọ Ukoko Akpọ Ọkpokpọ. Evaọ okokohọ na mẹ rọ abasa nọ ma jẹ rọ ta usiuwoma na ru odhesẹvia.

 U kri hi, evaọ ubrobọ amara Azeza ọrọ ukpe 1953, a tẹ rọ omẹ mu ọsẹro ubrotọ, a te vi omẹ re mẹ nyai rri ikogho ahwo obiebi. Oria nọ me je rri na o no Virginia rite Florida jẹ kẹre te obọ Alabama gbe Tennessee. O ginẹ gwọlọ nọ esẹro okogho gbe erọ ubrotọ a re thihakọ eware buobu. Wọhọ oriruo, ẹsibuobu oria nọ a rẹ jọ kuame o rẹ jọ evaọ iwou nọ a je fi omai họ họ, yọ oria jọ nọ a tehe fihọ emu ikichini ma jẹ hae jọ họ. U woma gaga inọ oria nana o jẹ hae mae ruọruọ.

Omohẹriẹ O Jọ Ẹbẹbẹ

Re ma sai ru iruo mai evaọ ofẹ nọ ma jọ na o gwọlọ areghẹ odidi. A jẹ kẹ ahwo obiebi uvẹ hẹ re a fọrọ ehọ evaọ oria nọ ahwo kpobi a rẹ jọ fọrọ. Fikiere nọ aye mẹ o te kpohọ etẹe nyae fọrọ ehọ, ọ vẹ ta nọ ehọ na yọ erọ “aye Thompson.” Ahwo buobu a je roro nọ aye mẹ ọ be gbodibo kẹ “aye Thompson,” ọnọ ọ rrọ ohwo oyibo. Evaọ okenọ esẹro ubrotọ a je dhesẹ ifimu ukoko na nọ a re se The New World Society in Action, me re fonu ohwo nọ ọ rẹ haya etẹlivisiọno ologbo kẹ ahwo, mẹ vẹ ta kẹe nọ “ọzae nọ a re se Thompson” ọ gwọlọ ọjọ. Uwhremu na, mẹ vẹ nyae wọ etẹlivisiọno na. Fikinọ ma jẹ hai dhesẹ emamọ uruemu, ma jẹ ta usiuwoma ababọ ẹbẹbẹ.

Oghẹrẹ omohẹriẹ ofa o jariẹ evaọ ofẹ nọ ma jọ na. Ahwo buobu evaọ ofẹ nana a rẹ gwọlọ kuomagbe enọ i no ubrobọ New York ze he. Okejọ o jariẹ nọ obe-usi jọ o ta nọ ọzae jọ nọ a re se James A. Thompson, omọvo Watchtower Bible and Tract Society ọrọ New York o ti ru ẹme evaọ okokohọ jọ. Ahwo buobu a te roro nọ obọ New York me no ze, fikiere a gbẹ rọwo nọ ma ru okokohọ na ha evaọ oria isukulu nọ ma haya na. Mẹ tẹ nya bru ahwo nọ a wuzou isukulu na jẹ ta kẹ ae nọ obọ Chattanooga mẹ jọ kpohọ isukulu. A tẹ kẹ omai uvẹ re ma jọ isukulu na ru okokohọ na.

Omukpahe nọ ọ jọ udevie ahwo obiebi gbe ahwo oyibo na o jọ gaga evaọ oware wọhọ ukpe 1955, yọ ẹsejọ a jẹ hae họre. Evaọ ikokohọ buobu nọ a ru evaọ ukpe 1954, eva e dha inievo jọ keme uvumọ ohwo obiebi o ru ẹme evaọ ikokohọ na ha. Ma tuduhọ inievo mai nọ e rrọ ahwo obiebi awọ inọ jọ a thihakọ. Evaọ okokohọ nọ o lele i rie, a tẹ k’omẹ ẹme. Evaọ ikokohọ efa, inievo efa nọ e rrọ ahwo obiebi a ru ẹme re.

Nọ oke o be nyaharo na, omohẹriẹ nọ o jọ udevie ahwo obiebi avọ ahwo oyibo na u te ti kpotọ, kẹsena a te ti muọ iwuhrẹ họ eru kugbe. O tẹ gwọlọ nọ a dhe inievo no ikoko jọ kpohọ ikoko efa, je nwene ekwotọ ikoko jọ gbe ewha-iruo inievo jọ nọ e jọ esẹro. Ọruẹrẹfihotọ ọkpokpọ nana ọ were inievo jọ họ, te ahwo obiebi gbe ahwo oyibo. Rekọ, inievo buobu a rọwo kugbe onana keme a wo ọriẹwẹ hẹ wọhọ epanọ Ọsẹ obọ odhiwu mai ọ rrọ. Evaọ uzẹme, inievo buobu a jọ egbẹnyusu ekpekpe ghele dede nọ a wo ovioma ovona ha. O jọ ere kẹ uviuwou mai evaọ etoke 1930 gbe 1940 nọ mẹ jọ ọmaha.

Owha-Iruo Okpokpọ

Evaọ amara Ọsosuọ ọrọ ukpe 1969, a tẹ kẹ omẹ avọ aye mẹ obe inọ jọ ma kpobọ Guyana, South America, avọ evawere ma tẹ rọwo uzizie na. Ma kaki kpobọ Brooklyn, New York, re a jọ etẹe wuhrẹ omẹ epanọ mẹ sae rọ rẹrote iruo  usiuwoma ota na evaọ obọ Guyana. Ma te Guyana evaọ amara Ahrẹ ọrọ ukpe 1969. Ma ru iruo ọsẹro ọnyawariẹ na ikpe 16 fikiere o jọ use-abọ rọkẹ omai re ma jọ oria ovo. Gerri, aye mẹ, ọ jẹ hai kpohọ usiuwoma ota edẹ buobu, mẹ vẹ jọ uwou ogha na ru iruo.

Oghẹrẹ iruo sa-sa me je ru, mẹ jẹ hai fi ẹbe, vi ebe se ikoko 28 nọ e jọ orẹwho na, me ve je kere ileta kpobọ Brooklyn. Me je ru iruo euwa 14 hayo 15 evaọ okpẹdoke. Iruo na e jọ gaga rọkẹ omai imava, rekọ e jẹ were omai. Nọ ma te Guyana, iwhowho-uvie egba izii gbe udhuvẹ gbe ikpe (950) e jọ orẹwho na; rekọ nẹnẹ a bu vi idu ivẹ gbe egba isoi (2,500) no.

Dede nọ orẹwho na u dhẹ hrọ họ yọ ma jẹ reawere emamọ ibi-ire, oware nọ o jẹ mae wha evawere se omai họ o jẹ were ahwo evezi re a wuhrẹ kpahe Uvie Ọghẹnẹ. Aye mẹ o je wuhrẹ obe kugbe ahwo 20 k’oka k’oka, yọ ahwo buobu nọ ma wuhrẹ obe kugbe a tẹ te họ-ame. Ejọ i te ti zihe ruọ ekobaro, ekpako ukoko, yọ ejọ i tube kpohọ Isukulu Giliad re a ru iruo imishọnare.

Ebẹbẹ Sa-Sa, Maero kọ Orọ Ẹyao

Evaọ ukpe 1983, ọsẹgboni mẹ nọ e jọ obọ America a tẹ gwọlọ ohwo nọ o re fi obọ họ kẹ ae. Mẹ avọ aye mẹ Gerri gbe oniọvo mẹ Doris, ma tẹ gba ẹgwae. Doris, ọnọ o ru iruo imishọnare te ikpe 35 no evaọ Brazil, ọ tẹ rọwo nọ ọ rẹ nya re ọ rẹrote ai. Ọ ta nọ ukpenọ mẹ avọ aye mẹ ma re no iruo imishọnare na ẹsiẹvo, ọye ọvo ọ rẹ dhugbẹ nya. Nọ ọsẹgboni mẹ a whu no, Doris o te muọ iruo ọkobaro obọdẹ họ evaọ Chattanooga.

Evaọ ukpe 1995 edọkita ọ tẹ ta nọ me wo ẹyao-ọta fikiere ma te zihe kpobọ America. Ma tẹ kwa kpohọ Goldsboro, obọ North Carolina keme no Goldsboro te Tennessee nọ imoni mẹ a rrọ je no Goldsboro te Pennsylvania nọ imoni aye mẹ a rrọ enwenọ ẹrẹrẹ. Ẹyao mẹ o kpotọ no omojọ, fikiere mẹ avọ aye mẹ ma tẹ rrọ ekobaro obọdẹ nọ oma o ga tere he evaọ ukoko jọ nọ o rrọ ẹwho na.

Nọ mẹ tẹ kareghẹhọ ikpe 65 nọ ma ro ru iruo odibọgba oke-kpobi na, me re yere Jihova keme ọ ghale omẹ avọ aye mẹ fikinọ ma ru inwene nọ ma rọ gọe. Eme ọ Devidi na e ginẹ rrọ gbagba inọ: “[Jihova ọ] rẹ rehọ oma kpotọ kẹ enọ e rehọ oma kpotọ.”—2 Sam. 22:26.

[Iwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 3]

Ọsẹ mẹ avọ Brọda Nichols a fi emamọ oriruo h’otọ k’omẹ

[Iwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 4]

Mẹ avọ Gerri, nọ ma je kpohọ Isukulu Giliad evaọ 1952

[Iwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 5]

Nọ ma nwrotọ no Giliad no, a te vi omai kpohọ iruo ọsẹro okogho

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 6]

Esẹro okogho gbe erọ ubrotọ avọ eyae rai nọ a be ruẹrẹ oma kpahe kẹ okokohọ ubrotọ evaọ 1966

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 7]

Iruo imishọnare evaọ Guyana o jọ oware evawere