Whọ k’Uvẹ hẹ re Ẹyao O Mi Owhẹ Oghọghọ Ra

DAE rehọ iẹe nọ whọ rọwo no owezẹ ze ẹdẹjọ evaọ ohiohiẹ who te bi roro nọ dodo kọ owọwọ whọ rrọ na. Koyehọ who bi ti thihakọ edada ugboma hayo erọ iroro nọ ẹdẹ na ọ be te wha ze. Ẹsejọhọ oma o rẹ jọ owhẹ wọhọ Job ọnọ ọ ta nọ: ‘Me re whu ukpenọ mẹ rẹ ruẹ uye.’ (Job 7:15) Kọ ẹvẹ otẹrọnọ ẹyao ọ lahiẹ owhẹ te ikpe buobu no?

Ere o jọ kẹ Mẹfiboshẹt, ọmọ Jonatan ogbẹnyusu Devidi ovie na. Nọ Mẹfiboshẹt ọ jọ ikpe isoi, ẹdẹjọ “o te kie, o te zihe ruọ ọmo.” (2 Sam. 4:4) Mẹfiboshẹt ọ jọ ọkora fikinọ ọ rrọ ọmo, rekọ ọkora riẹ ọ tẹ te ga viere nọ a gu ọrue fihọ iẹe uzou inọ eva e jẹ were iẹe fikinọ uye u te Devidi ovie na, a tẹ jẹ rọ ekwakwa riẹ jọ kẹ omọfa. Rekọ, ọ rrọ emamọ oriruo k’omai keme dede nọ ọ jọ ọmo gbe nnọ ohwo nọ o fievahọ ọ raha odẹ riẹ, oyena u ru rie jọ ọkora ha.—2 Sam. 9:6-10; 16:1-4; 19:24-30.

Pọl ukọ na yọ oriruo ọfa nọ ma rẹ rọ aro kele. O kere nọ o wo “edada eva oma” nọ o bi lele muabọ. (2 Kọr. 12:7) Edada nọ Pọl ọ fodẹ na o sae jọ ẹyao jọ nọ ọ kẹ riẹ uye kri no, hayo ahwo nọ a jẹ ta ẹme mukpahe iẹe inọ o te ukọ họ. Oghẹrẹ kpobi nọ o jọ kẹhẹ, ẹbẹbẹ na o je siotọ, yọ o thihakọ edada ugboma hayo erọ iroro nọ oyena o wha ze.—2 Kọr. 12:9, 10.

Eyao egaga hayo idhọvẹ iroro i bi kpokpo idibo Ọghẹnẹ jọ nẹnẹ re. Okenọ Magdalena ọ jọ ikpe 18, ẹyao ọgaga jọ o te kru rie. Ọ ta nọ: “Ozọ u je mu omẹ gaga. Nọ oke o be nyaharo na, oghẹrẹ eyao sa-sa i te kuomagbe ẹyao nọ mẹ jẹ mọ na.” Omọfa họ Izabela nọ o wo ẹyao nọ a rẹ kaki vuhumu hu. Ọ ta nọ: “Me wo ẹbẹbẹ ọkora no anwọ oke emaha mẹ ze. Onana o so riẹ ze nọ omoware o tẹ via me ve jojo, ẹwẹ mẹ o re totọ họ, yọ eva mẹ e rẹ jẹhọ omẹ. Ẹyao na ọ rẹ lẹliẹ oma lọhọ omẹ.”

Vuhumu inọ Uyero Ra U Nwene No

Ẹyao ọ rẹ sae taha uzuazọ ohwo ku. Nọ o tẹ via ere, u re woma re whọ keria romatotọ kiẹ uyero ra riwi. Re ohwo o vuhumu inọ ọ te gbẹ sai ru eware jọ họ fiki uyero riẹ na o lọhọ họ. Magdalena ọ ta nọ: “Ẹyao mẹ o bi dhe eyeyoma nọ oke o be nyaharo na. Ẹsibuobu udugaga mẹ sae rọ kparoma no ehwa. Fiki ẹyao mẹ na o rrọ bẹbẹ gaga re mẹ ma omaa oware nọ me ti ru. Oware nọ o be mae kẹ omẹ uye họ mẹ gbẹ be sai ru te epanọ mẹ jẹ hai ru vẹre he evaọ egagọ Jihova.”

Zbigniew ọ ta nọ: “Nọ ikpe e be nyaharo na, ọnyokpa-enwa o bi mi omẹ ẹgba kpobi no, be raha ezuoma mẹ unọjọ utọjọ. Ẹsejọ ezuoma na e rẹ da omẹ te epanọ mẹ gbẹ sai  ro ru oware ovo ho. Fiki onana mẹ rẹ jọ ọkora ẹsibuobu.”

Ikpe jọ nọ e vrẹ, edọkita ọ ruẹ nọ Barbara o wo ọta ẹvori. Barbara ọ ta nọ: “Oma mẹ u nwene gaga no. Ẹgba o gbẹ jọ omẹ oma ha, uzou o rẹ tehe omẹ ẹsikpobi, yọ iroro mẹ e rẹ dọmu oria ovo ho. Fiki oghẹrẹ nọ oma mẹ o rrọ, me te ti siobọno eware buobu nọ mẹ jẹ hai ru vẹre.”

Ahwo nana kpobi nọ ma ta ẹme te na yọ idibo Jihova. Rọkẹ inievo nana, re a ru oreva Jihova họ oware nọ a rọ karo evaọ uzuazọ. A fi eva rai kpobi họ Ọghẹnẹ yọ a bi wo erere no obufihọ riẹ ze.—Itẹ 3:5, 6.

Ẹvẹ Jihova O re ro Fi Obọ Họ?

Nọ ma tẹ rọ uye, joma roro ho inọ Ọghẹnẹ ọ be dheva k’omai jabọ nọ uye na u ro te omai. (Enu. 3:33) Roro kpahe oware nọ o via kẹ Job dede nọ ọ kare “afuẹwẹ, ọ tẹ jẹ rọ uvi ohwo.” (Job 1:8) Ọghẹnẹ ọ rẹ rọ oware uyoma dawo ohwo ọvo ho. (Jem. 1:13) Ma be mọ oghẹrẹ eyao sa-sa nẹnẹ fiki aghẹmeeyo ọsẹgboni ọsosuọ mai, Adamu avọ Ivi.—Rom 5:12.

Dede na, Jihova avọ Jesu a ti fi obọ họ kẹ ikiẹrẹe na. (Ol. 34:15) Nọ ma tẹ rrọ otọ uyero obẹbẹ, ẹsiẹe ma rẹ mai ro vuhumu nọ Ọghẹnẹ họ ‘oria adhẹzọ gbe uwou ogaga mai.’ (Ol. 91:2) Kọ nọ whọ tẹ be mọ ẹyao nọ o bi kpo ho, eme o re fi obọ họ k’owhẹ yọrọ oghọghọ ra?

Olẹ: U fo re whọ rọ aro kele idibo Ọghẹnẹ erọ oke anwae, re whọ rọ ẹkwoma olẹ gbolo owha ra kẹ Ọsẹ obọ odhiwu mai. (Ol. 55:22) Ere oruo whọ sai ro wo “udhedhẹ Ọghẹnẹ nọ uvi eriariẹ kpobi.” Udhedhẹ yena o te “yọrọ eva gbe iroro” ra. (Fil. 4:6, 7) Fikinọ Magdalena ọ rẹroso Ọghẹnẹ evaọ olẹ, o thihakọ ẹyao riẹ. Ọ ta nọ: “Eva mẹ nọ me bi horie kẹ Jihova o be lẹliẹ omẹ wo ufuoma gbe oghọghọ. Enẹna mẹ riẹ oware nọ u gine dhesẹ no re a rẹroso Ọghẹnẹ kẹdẹ kẹdẹ.”—2 Kọr. 1:3, 4.

Whọ tẹ lẹ se Jihova ọ rẹ sae rọ ẹkwoma ẹzi ọfuafo riẹ, Ebaibol na, gbe inievo  Ileleikristi na kẹ owhẹ ẹgba. Who re rẹro ho inọ Ọghẹnẹ ọ te rọ edhere igbunu si ẹyao ra no. Ghele na, whọ rẹ sae rẹroso ẹe inọ ọ te kẹ owhẹ areghẹ gbe ẹgba nọ who re ro thihakọ ẹbẹbẹ ra. (Itẹ 2:7) Ọ rẹ sae kẹ owhẹ “ogaga ulogbo nọ othesiwa.”—2 Kọr. 4:7.

Uviuwou: Uviuwou nọ a rẹ jọ whẹtiẹ ohwo họ oma o rẹ sai fi obọ họ kẹ owhẹ thihakọ ẹyao. Kareghẹhọ inọ uye o be bẹ ahwo uviuwou ra re. O rẹ sae da ae inọ a be sai fi obọ họ kẹ owhẹ re ẹyao ra o kpo ho. Ghele na, a be tha owhẹ uke dede nọ ẹyao na ọ be lahiẹ owhẹ. Olẹ nọ wha rẹ lẹ kugbe o rẹ sai fi obọ họ re udu u kie owhẹ vi.—Itẹ 14:30.

Enẹ Barbara ọ ta kpahe ọmọtẹ riẹ gbe inievo-emetẹ efa nọ e rrọ izoge evaọ ukoko na inọ: “A je fi obọ họ k’omẹ re mẹ sai wo obọ evaọ usiuwoma ota na. Ọwhọ rai ọ jẹ kẹ omẹ omosasọ.” Obọ nọ aye ọ Zbigniew o fihọ kẹe o da riẹ ẹro gaga. “Ọye o je ru enwenọ iruo uwou na kpobi. O je tube fi obọ họ kẹ omẹ ku iwu mẹ họ, yọ ọye ọ jẹ hae wọ ẹkpa mẹ nọ ma te bi kpohọ ewuhrẹ gbe usiuwoma.”

Ibe Ileleikristi: Nọ ma tẹ rrọ kugbe ibe Ileleikristi mai ma re wo uduotahawọ. Kọ ẹvẹ otẹrọnọ fiki ẹyao whọ be sai kpohọ ewuhrẹ hẹ? Magdalena ọ ta nọ: “Inievo ukoko na a rẹ rekọdo eme nọ a jọ iwuhrẹ ru se omẹ re mẹ sai wo erere no ai ze. Inievo na a rẹ rọ ifonu se omẹ re a riẹ oware nọ a rẹ sai ru ro fi obọ họ k’omẹ. A re je kere ileta uduotahawọ ro se omẹ. Me te roro kpahe ọdawẹ rai gbe epanọ a be kareghẹhọ omẹ te u re fi obọ họ k’omẹ thihakọ.”

Izabela, ọnọ ọkora ọ jọ oma na ọ ta nọ: “Mẹ jọ ukoko na wo ‘esẹgbini’ buobu enọ e rẹ gaviezọ k’omẹ je dhesẹ ọdawẹ k’omẹ. Ukoko na họ uviuwou mẹ—etẹe mẹ be jọ ruẹ udhedhẹ je wo evawere.”

Jọ enọ e be ruẹ uye edawọ sa-sa a “hẹriẹ oma” no amọfa ha. Ukpoye, jọ a rri oma nọ a bi kugbe amọfa evaọ ukoko na ghaghae.  (Itẹ 18:1) Nọ a te ru ere, a te jọ uduotahawọ gaga kẹ amọfa evaọ ukoko na. Evaọ oke ọsosuọ o te ruọ owhẹ oma ha re whọ vuẹ inievo na kpahe ẹbẹbẹ ra. Rekọ o te were inievo na nọ whọ tẹ ta oware nọ u bi gine ru owhẹ kẹ ae. O te kẹ ae uvẹ nọ a re ro dhesẹ “uvi uyoyou imoni” k’owhẹ. (1 Pita 1:22) U re woma re whọ ta kẹ ae otẹrọnọ whọ gwọlọ ohwo jọ nọ ọ rẹ wọ owhẹ kpohọ ewuhrẹ, whọ tẹ gwọlọ lele ai kpohọ usiuwoma ota, hayo whọ gwọlọ lele ohwo jọ jẹ iroro. Whọ jọ wọhọ owha kẹ inievo na ha rekọ jọ umutho nọ a ru kẹ owhẹ o da owhẹ ẹro.

Hai rẹro inọ eware i ti woma: Whọ tẹ gwọlọ nọ who re thihakọ ẹyao nọ whọ be mọ ababọ ọkora, obọ ra o rrọ. Nọ ohwo o te bi mu ovao họ fiki ẹyao je bi roro nọ ẹyao na o wo ifue he o rẹ wha ekpehre iroro fihọ iẹe eva. Ebaibol ọ ta nọ: “Ẹzi ohwo o re thihiakọ kẹ ẹyao; rekọ ẹzi riẹ ọ tẹ yẹlẹ o no ọ rẹ sae whae?”—Itẹ 18:14.

Magdalena ọ ta nọ: “Mẹ be daoma gaga re mẹ siọ ebẹbẹ mẹ ba eroro kpahe. Oke kpobi nọ oma u vori omẹ, mẹ rẹ rọ oke yena ruiruo ziezi. Me te se ikuigbe ahwo nọ a kru ẹrọwọ rai ghelọ ẹyao ọgaga, me re wo uduotahawọ.” Izabela o bi kru udu ga keme ọ riẹ nọ Jihova o you rie je rri rie ghaghae. Ọ ta nọ: “Mẹ riẹ nọ Jihova o se omẹ gb’ohwo, yọ onana jabọ nọ mẹ rọ gbẹ rrọ uzuazọ na. Me te je wo uvi ẹruore.”

Zbigniew ọ ta nọ: “Ẹyao nọ mẹ be mọ na o wuhrẹ omẹ omaurokpotọ gbe ẹmeoyo. O wuhrẹ omẹ orimuo gbe areghẹ gbe epanọ mẹ sae rọ vrẹ amọfa no udu ze. Me wuhrẹ epanọ mẹ sae rọ rehọ oghọghọ gọ Jihova no ababọ ọkora. Evaọ uzẹme, fiki uduotahawọ nọ me wo no, me bi wo ẹnyaharo evaọ ukoko na.”

Kareghẹhọ inọ Jihova o bi muẹrohọ ithihakọ ra. Ọ be re ohrọ ra fiki uye nọ o be bẹ owhẹ na yọ o wo ọdawẹ kẹ owhẹ. ‘Iruo ra gbe uyoyou nọ who wo bi dhesẹ fiki odẹ riẹ’ o te thọrọ iẹe ẹro ho. (Hib. 6:10) Kareghẹhọ eyaa nọ ọ ya kẹ enọ e be dhozọ riẹ kpobi: “Mẹ sae se owhẹ ba hayo kiukeku owhẹ gbehe.”—Hib. 13:5.

Otẹrọnọ who wo ọkora evaọ omoke jọ, tẹrovi oghẹrẹ nọ uzuazọ o te jọ evaọ akpọ ọkpokpọ na. Oke o kẹle no nọ whọ te rọ jọ otọakpọ na ruẹ eghale erọ Uvie Ọghẹnẹ!

[Ẹkpẹti/Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 28, 29]

A Ruabọhọ Usiuwoma Ota Ghelọ Ẹyao Ọgaga

“Mẹ ọvo mẹ gbẹ be sae nya ha, fikiere aye mẹ hayo oniọvo jọ evaọ ukoko na o re lele omẹ evaọ usiuwoma ota. Me re fi eria Ebaibol gbe izoẹme nọ mẹ gwọlọ rọ ta usiuwoma fihọ uzou.”—Jerzy, oniọvo jọ nọ ọ be ruẹ ude tere he.

“U te no ẹkwoma ifonu nọ mẹ jẹ hae rọ ta usiuwoma no, me re kere ileta kẹse kẹse se enọ i wo isiuru kpahe Ebaibol. Okenọ mẹ jọ obọ ẹsipito, oke kpobi me re fi Ebaibol gbe ebe ukoko na kẹle ehwa mẹ. Oyena o lẹliẹ uvẹ usiuwoma ota rovie kẹ omẹ unuẹse buobu no.”—Magdalena, oniọvo nọ o wo ekpehre ẹyao jọ.

“Usiuwoma ota n’uwou ruọ uwou o rẹ were omẹ, rekọ okenọ oma u te sinẹ omẹ, mẹ vẹ rọ ifonu ta usiuwoma.”—Izabela, oniọvo nọ o wo ọkora.

“O rẹ were omẹ re me kpohọ izihebro je wuhrẹ obe kugbe amọfa. Nọ oma o tẹ dina vori omẹ, o rẹ were omẹ re me kpohọ usiuwoma n’uwou ruọ uwou.”—Barbara, oniọvo nọ o wo ọta ẹvori.

“Ẹkpa nọ mẹ rẹ wha kpohọ usiuwoma o re vori gaga. Okenọ ezuoma na i te muọ omẹ họ ẹda gaga no, me ve kpo.”—Zbigniew, oniọvo jọ nọ o wo ọnyokpa-enwa.

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 30]

Te emaha te ekpako a rẹ sae jọ uduotahawọ kẹ amọfa