“Wo Udu, Avọ Oma Ukruga”
“Wo Udu, Avọ Oma Ukruga”
“Wo udu, avọ oma ukruga, . . . ỌNOWO na Ọghẹnẹ ra ọ rọ kugbe owhẹ.”—JOS. 1:7-9.
ẸVẸ WHỌ TE K’IYO ENỌ NANA?
․․․․․
Ẹvẹ Enọk gbe Noa a ro dhesẹ nọ a wo udu?
․․․․․
Ẹvẹ eyae jọ evaọ oke anwae a ro dhesẹ nọ a wo udu gbe ẹrọwọ nọ ma rẹ sae rọ aro kele?
․․․․․
Iriruo izoge vẹ i si owhẹ urru?
1, 2. (a) Re ma sai ru oware uwoma evaọ uzuazọ mai kẹdẹ kẹdẹ, eme o rẹ gwọlọ mi omai ẹsejọ? (b) Eme ma be te ta ẹme kpahe?
RE A ta nọ ohwo o wo udu, u dhesẹ nọ ọ kare ozodhẹ. Ma rẹ sai dhesẹ ohwo nọ o wo udu wọhọ ọgba, ọnọ o re ru oware avọ ẹruọga. Rekọ ẹsejọ, re ma sai ru oware uwoma evaọ uzuazọ mai kẹdẹ kẹdẹ, dede nọ amọfa a re muẹrohọ onana ha, o gwọlọ udu.
2 Ahwo jọ nọ a gbiku rai evaọ Ebaibol na a dhesẹ ẹruọga evaọ otọ ebẹbẹ ilogbo. Amọfa a dhesẹ ẹruọga evaọ iyero nọ idibo Jihova kpobi a jẹ hae rẹriẹ ovao ku kẹdẹ kẹdẹ. Eme ma rẹ sai wuhrẹ no iriruo nana ze? Ẹvẹ ma sai ro wo udu?
ISISẸRI NỌ I WO UDU EVAỌ AKPỌ OMUOMU
3. Eme Enọk ọ ta nọ ọ te via kẹ ahwo omuomu na?
3 Taure Owhe edẹ Noa o te ti ku, o gwọlọ udu re ohwo ọ sae jọ odibo Jihova evaọ udevie ahwo omuomu. Ghele na Enọk nọ “ọ jọ eva oge avihrẹ nọ umuo Adam ze” o whowho ẹme eruẹaruẹ na avọ udu inọ: “Ri, Ọnowahwo avọ igbidigbi erẹri riẹ a te tha, re a ti guẹdhọ ahwo kpobi, a ve brukpe ahwo-muomu fiki iruẹru nọ e rọ erọ Ọghẹnẹ hẹ nọ a ru eva ebi, gbe eme edada kpobi nọ erahaizi nọ e riẹ Ọghẹnẹ hẹ a ta kpahe iẹ.” (Jud 14, 15) Enọk o wo evaifihọ inọ eruẹaruẹ yena e te seba erugba ha. Yọ Owhe ọ ginẹ raha ahwo omuomu na evaọ oke yena!
4. Otọ uyero vẹ Noa o ro “lele Ọghẹnẹ nya”?
4 Owhe na o ku evaọ ukpe 2370 B.C.E. (taure Kristi ọ tẹ te ze), koyehọ no oke nọ Enọk o ro whowho ovuẹ riẹ rite oke nọ Owhe na o ro ku, o rehọ ikpe egba ezeza gbe udhuvẹ gbe ikpe (650). Evaọ etoke yena a ro yẹ Noa, o te je yẹ emọ, tei te emezae riẹ a te ku okọ na. Etoke ovona ikọ-odhiwu imuomu a ro zihe ruọ ahwo-akpọ, lele eyae nọ i wo erru wezẹ, je yẹ egwara. Ofariẹ, akpọ na kpobi ọ tẹ te vọ avọ emuemu gbe ozighi. (Emu. 6:1-5, 9, 11) Ghele eyoma nọ ọ da akpọ fia oke yena, ‘Noa o lele Ọghẹnẹ uzẹme na nya’ jẹ “jọ ọvuẹovuẹ ẹrẹreokie” avọ udu. (Se 2 Pita 2:4, 5.) Ma gwọlọ oghẹrẹ udu utioye evaọ edẹ urere nana.
A WO ẸRỌWỌ GBE UDU
5. Ẹvẹ Mosis o ro dhesẹ nọ o wo ẹrọwọ gbe udu?
5 Mosis o wo ẹrọwọ gbe udu. (Hib. 11:24-27) No ukpe 1513 rite 1473 taure Kristi ọ tẹ ze, Ọghẹnẹ ọ rehọ e riẹ su emọ Izrẹl no Ijipti, jẹ kpọ ae evaọ udhude. Mosis o roro nọ o te kẹ iruo nana ha rekọ ọ jẹ rai rehọ ghele. (Ọny. 6:12) Ẹsibuobu Mosis avọ Erọn oniọvo riẹ a jẹ hae nya bru Fẹro, ovie Ijipti ọgeva na, je whowho Iye Ikpe nọ Jihova o ro kpomovuọ họ edhọ ahwo Ijipti oma je siwi idibo Riẹ. (Ọny. uzou 7 rite 12) Mosis o wo ẹrọwọ gbe udu keme Ọghẹnẹ ọ tha riẹ uke, wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ be tha omai uke nẹnẹ.—Izie. 33:27.
6. Nọ otu egọmeti a tẹ nọ omai enọ, ẹvẹ ma te sai ro se isẹri avọ udu?
6 O gwọlọ nọ ma re wo udu wọhọ Mosis keme Jesu ọ ta nọ: ‘A rẹ te rehọ owhai tha aro eba gbe ivie fiki mẹ, re o jọ isẹi kẹ ae gbe ahwo Egedhọ. Rekọ nọ a te rehọ owhai kẹ ae na, wha ruawa ẹme nọ wha te ta ha; keme oke oyena a rẹ te kẹ owhai onọ wha te ta. Keme orọnọ whai a rrọ ẹme ẹta ha, rekọ Ẹzi Ọsẹ rai ọye ọ rrọ ẹme ẹta eva rai.’ (Mat. 10:18-20) Nọ otu egọmeti a tẹ nọ omai enọ kpahe egagọ mai, ẹzi Jihova o ti fi obọ họ k’omai rọ adhẹẹ se isẹri avọ ẹrọwọ gbe udu.—Se Luk 12:11, 12.
7. Ẹvẹ Joshua ọ sai ro wo udu avọ obokparọ?
7 Joshua, ọnọ o je su emọ Izrẹl okenọ Mosis o whu no, ọ bọ ẹrọwọ riẹ ga je wo udu ẹkwoma ẹme Ọghẹnẹ nọ ọ jẹ hai wuhrẹ ẹsikpobi. Emọ Izrẹl a ruẹrẹ oma kpahe re a te ruọ Ẹkwotọ Eyaa na evaọ ukpe 1473 taure Kristi ọ tẹ te ze. Ọghẹnẹ ọ ta kẹ ae nọ: “[Wha] wo udu, avọ oma ukruga.” Nọ Joshua o te ru lele izi nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ rai, o ti wo areghẹ gbe obokparọ. Ọghẹnẹ ọ ta kẹe nọ: “Whọ jọ ozọ u mu owhẹ hẹ, hayo oma o rọ owhẹ hẹ; keme ỌNOWO na Ọghẹnẹ ra ọ rọ kugbe owhẹ evaọ koria koria kpobi no whọ rẹ nya.” (Jos. 1:7-9) Ababọ avro, eme nana e kẹ Joshua uduotahawọ gaga. Yọ Ọghẹnẹ ọ ginẹ jọ kugbei, keme ikpe ezeza ọvo a ro fi abọ buobu ọrọ Ẹkwotọ Eyaa na kparobọ, koyehọ evaọ ukpe 1467 taure Kristi ọ tẹ te ze.
EYAE NỌ E GỌ ỌGHẸNẸ AVỌ UDU
8. Eme Rehab o ru nọ u dhesẹ nọ o wo ẹrọwọ gbe udu?
8 Evaọ oke nọ u kpemu, eyae buobu e gọ Jihova a vọ udu. Wọhọ oriruo, Rehab ogberẹ obọ Jeriko na o fi ẹrọwọ họ Ọghẹnẹ, ọ tẹ rọ udu si ekiotọ ivẹ nọ Joshua o vi uwou kpohọ Jeriko no, kẹsena o te su elakpa nọ ovie ẹwho na o vi nyae gwọlọ ae rri obọfa. Ọghẹnẹ o siwi rie avọ ahwo uviuwou riẹ evaọ okenọ emọ Izrẹl a vẹruọ Jeriko. Rehab o siobọno uzuazọ uyoma nọ o je yeri, kẹsena ọ tẹ gọ Jihova avọ ẹrọwọ je zihe ruọ oni-ode Mesaya na. (Jos. 2:1-6; 6:22, 23; Mat. 1:1, 5) Eghale nọ i te rie fiki ẹrọwọ gbe udu riẹ a rẹ ruẹ unu gbiku rai hi!
9. Ẹvẹ Debora, Berak, gbe Jael a ro dhesẹ nọ a wo udu?
9 Nọ Joshua o whu no evaọ oware wọhọ ukpe 1450 taure Kristi ọ tẹ te ze, ibruoziẹ i je su Izrẹl. Jabin, ovie Kenan o kienyẹ emọ Izrẹl te ikpe 20, kẹsena Ọghẹnẹ ọ tẹ vuẹ Debora ọruẹaro aye na inọ jọ ọ ta kẹ Berak obruoziẹ na re o lele ovie na fi ẹmo. Berak o te koko ezae idu ikpe (10,000) họ Ugbehru Tabọ re a ti lele oletu ẹmo Jabin nọ a re se Sisera fi ẹmo. Sisera ọ wha egbaẹmo nọ e dhẹ ekẹkẹ-ẹmo egba izii (900) ruọ ukiekpotọ Kishọn. Nọ emọ Izrẹl a nya te ukiekpotọ na, Ọghẹnẹ o te siobọno okposo idudhe, ukiekpotọ na o tẹ vọ avọ ọloho, ekẹkẹ-ẹmo ahwo Kenan e gbẹ jẹ sae dhẹ hẹ. Egbaẹmo Berak a tẹ kparobọ, ‘a tẹ rehọ ọgbọdọ kpe egbaẹmo Sisera kpobi.’ Sisera omariẹ ọ tẹ dhẹ nyai dhere uwou-udhu Jael, Jael o te kpei nọ owezẹ u mu ei vrẹ no. Nwane wọhọ epanọ Debora ọ ruẹaro riẹ kẹ Berak inọ aye o ti wo obokparọ na, aye nọ a re se Jael o gine fi Sisera kparobọ. Fikinọ Debora, Berak, gbe Jael a j’owọ avọ udu, Izrẹl o te “wo ufuoma evaọ udhukpe uvẹ.” (Ibr. 4:1-9, 14-22; 5:20, 21, 31) Idibo Ọghẹnẹ buobu te ezae te eyae a dhesẹ ọkpọ ẹrọwọ gbe udu utioye na no.
ẸME MAI Ọ RẸ SAE KẸ AMỌFA UDU
10. Fikieme ma sae rọ ta nọ ẹme mai ọ rẹ sae kẹ amọfa udu?
10 Ẹme nọ ma ta ọ rẹ sae kẹ ibe eg’Ọghẹnẹ mai udu. Evaọ ikpe-udhusoi avọ ikpegbọvo taure Kristi ọ tẹ te ze, Devidi ovie na ọ ta kẹ Solomọn ọmọzae riẹ nọ: “Kru oma ga avọ ẹruọwhọ re who ru ei. Ozọ u mu owhẹ hẹ, udu u bru owhẹ gbe he, keme ỌNOWO Ọghẹnẹ, tobọ Ọghẹnẹ mẹ, ọ rẹ jọ kugbe owhẹ. O re ti ru owhẹ kie he, hayo ẹseba ha, bẹsenọ iruo egagọ uwou ỌNOWO na i re re no.” (1 Irv. 28:20) Udu o tẹ ruọ Solomọn awọ, ọ tẹ bọ etẹmpol owoma na kẹ Jihova evaọ Jerusalẹm.
11. Didi erere ẹme nọ ọmọtẹ Izrẹl jọ ọ gbaudu ta o wha se ọzae jọ?
11 Evaọ ikpe-udhusoi avọ ikpe taure Kristi ọ tẹ te ze, ẹme nọ ọmọtẹ Izrẹl jọ ọ gbaudu ta o wha erere se ohwo jọ nọ ọ jẹ mọ oti. Egbaẹmo jọ a mu ọmọtẹ na, kẹsena ọ tẹ jẹ gbodibo kẹ oletu ogbaẹmo Siria nọ a re se Neaman nọ ọ jẹ mọ oti. Fikinọ ọmọtẹ na ọ riẹ kpahe iruo igbunu nọ Jihova ọ rehọ Elaesha ru, ọ tẹ vuẹ aye Neaman inọ otẹrọnọ ọzae riẹ ọ rẹ sai kpohọ obọ Izrẹl, ọruẹaro Ọghẹnẹ o ti siwi ei. Neaman o gine kpobọ Izrẹl, a te siwi ei, kẹsena o te zihe ruọ odibo Jihova. (2 Iv. 5:1-3, 10-17) Otẹrọnọ whẹ yọ ọmaha nọ o you Ọghẹnẹ wọhọ ọmọtẹ nọ ma fodẹ na, ọ rẹ sae kẹ owhẹ udu nọ whọ rẹ rọ ta usiuwoma kẹ iticha, ibe emọ-eklase ra gbe amọfa.
12. Ẹvẹ oma o jọ ahwo Juda nọ a yo ẹme Hẹzikaya ovie na?
12 Emamọ ẹme nọ a ta kẹ ohwo nọ uye u te oma o rẹ sae kẹe uduotahawọ. Okenọ ogbaẹmo Asiria o wọ ẹmo bru Jerusalẹm evaọ ikpe-udhusoi avọ eree taure Kristi ọ tẹ te ze, Hẹzikaya ovie na ọ ta kẹ ahwo nọ a jọ otọ esuo riẹ nọ: “Wha kruomaga, wha nuhẹ hẹ, Ozọ hayo idudu ovie Asiria avọ enọ a lele i rie rọ i mu owhai hi; keme ọnọ ma gbẹ rọ ọ ro vi ọnọ avo iẹ a gbẹrọ. Ugbobọ ohwo gheghe avọ iẹ a gbẹrọ; rekọ ỌNOWO na Ọghẹnẹ mai ma gbẹrọ, nọ o re ti fiobọhọ họre ẹmo na kẹ omai.” Ẹvẹ oma o jọ ahwo na nọ a yo ẹme na? Ẹhẹ, “udu o tẹ ro ae awọ fiki ẹme Hẹzẹkaya ovie Juda.” (2 Irv. 32:7, 8) Oghẹrẹ eme itieye na e rẹ sae kẹ omai gbe ibe Ileleikristi mai udu nọ amọfa a tẹ be wọso omai.
13. Eme Obedaya, odibo Ehab ovie na o ru nọ u dhesẹ nọ o wo udu?
13 Ẹsejọ, ẹme nọ ma rẹ ko dhere u re dhesẹ nọ ma wo udu. Evaọ ikpe-udhusoi avọ ikpe taure Kristi ọ tẹ te ze, odibo Ehab ovie na nọ a re se Obedaya ọ rọ ẹruọga si eruẹaro Jihova udhusoi no, ẹko “udhudhe uvẹ gbe ikpe,” re Jezibẹl ovie aye ọgeva na ọ se ae ba ekpe. (1 Iv. 18:4) Wọhọ Obedaya nọ o wo ozodhẹ Ọghẹnẹ, idibo Jihova buobu nẹnẹ a be thọ ibe Ileleikristi rai avọ udu ẹkwoma edẹ inievo rai nọ a rẹ ko dhere otu nọ ọ be wọso ae.
ẸSTA—OVIE AYE NỌ O WO UDU
14, 15. Ẹvẹ Ẹsta ovie-aye na o ro dhesẹ nọ o wo ẹrọwọ gbe udu, kọ eme o no rie ze?
14 Ẹsta, Ovie aye na ọ j’owọ nọ u dhesẹ nọ o wo udu gbe ẹrọwọ ologbo evaọ okenọ Heman ọ lẹlẹ gbẹguae oyoma nọ u je ti si uwhu kpe ahwo Ju evaọ otọ esuo Pasia soso evaọ ikpe-udhusoi avọ isoi taure Kristi ọ tẹ te ze. Agbẹta nọ ahwo Ju a ro weri, siọ emuọriọ ba jẹ lẹ gaga na! (Ẹsta 4:1-3) Oware na o kẹ Ẹsta ovie-aye na uye gaga. Mọdekae nọ avọ Ẹsta a rrọ emọ-inievo ivẹ ọ rehọ obe nọ o kẹ udu inọ a kpe ahwo Ju no ro se Ẹsta, kẹsena Mọdekae ọ tẹ ta kẹ Ẹsta nọ ọ nya bru ovie na re ọ lẹe, inọ jọ ọ re-ohrọ ibe ahwo Ju riẹ re a se ae ba ekpe. Rekọ ohwo kpobi nọ ọ nya bru ovie na ababọ uzizie, a re kpei.—Ẹsta 4:4-11.
15 Ghele na, Mọdekae ọ ta kẹ Ẹsta nọ: ‘Whọ tẹ fọ rirẹ; obufihọ u re ti no obọfa tha. Kọ ono ọ riẹ sọ fiki oke utiona whọ rọ ze uvie na?’ Ẹsta ọ tẹ ta kẹ Mọdekae nọ jọ o koko ahwo Ju họ evaọ Shushan re a siọ emuọriọ ba fiki riẹ. Kẹsena ọ tẹ ta nọ: “Mẹ . . . rẹ te se emuọriọ ba wọhọ epanọ wha re ruo na re. Kẹsena mẹ vẹ te nya bru ovie na, otẹmakerọ uzi othọ; Me whu, me whu.” (Ẹsta 4:12-17) Ẹsta ọ j’owọ avo udu, yọ obe Ebaibol nọ a rọ odẹ riẹ se na u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ o siwi idibo Riẹ. Evaọ oke mai na, Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na gbe igodẹ efa na a bi dhesẹ ọkpọ udu ovona evaọ etoke odawọ, yọ “ọnọ o re yo elẹ” na o bi fi obọ họ kẹ ae ẹsikpobi.—Se Olezi 65:2; 118:6.
KRU UDU GA
16. Eme emaha nọ e rrọ ukoko na a rẹ sai wuhrẹ mi Jesu?
16 Ẹdẹjọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, Jesu nọ ọ jọ ikpe ikpegbivẹ ‘ọ keria udevie iwuhrẹ na, be kezọ eme rai, jẹ be nọ ae enọ. Otoriẹ nọ o wo gbe iyo nọ ọ jẹ kẹ i je gbe enọ i yo rie kpobi unu.’ (Luk 2:41-50) Dede nọ Jesu ọ jọ ọmaha, o wo ẹrọwọ gbe udu nọ ọ jẹ rọ nọ iwuhrẹ nọ e kpako no enọ evaọ etẹmpol na. Nọ emaha nọ e rrọ ukoko na a tẹ kareghẹhọ oriruo Jesu, a rẹ sae rọ uvẹ kpobi ‘ta unu rai vevẹ kẹ kohwo kohwo nọ o se rai re a gbe-iku ẹruore nọ ọ rrọ eva rai kẹe.’—1 Pita 3:15.
17. Fikieme Jesu ọ rọ ta kẹ ilele riẹ nọ jọ a kru udu ga, kọ fikieme u ro fo re ma kru udu ga nẹnẹ?
17 Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ jọ a kru udu ga. Ọ ta nọ: “Ri oke o be tha, uzẹme ozi no, nọ wha rẹ te va ha omomọvo bru erọ obọ riẹ, wha vẹ te se omẹ ọvo ba; dede mẹ ọvo ọ rọ họ, epanọ Ọsẹ na avọ omẹ a gbẹ rọ. Mẹ ta eware enana kẹ owhai, re wha jọ eva mẹ wo udhedhẹ. Evaọ akpọ na, wha re ti wo ẹlahiẹ; rekọ eva ewere owhai, mẹ re ase akpọ na no.” (Jọn 16:32, 33) Wọhọ epanọ akpọ na o mukpahe ikọ Jesu ere o mukpahe omai nẹnẹ, rekọ ajọ ma rọ fiki onana kuomagbe akpọ na ha. Nọ ma te roro kpahe oghẹrẹ nọ Ọmọ Ọghẹnẹ o kru udu ga evaọ okenọ ọ jọ otọakpọ, o te lẹliẹ omai wo udu nọ ma re ro siomano akpọ na. O fi akpọ na kparobọ, yọ ma rẹ sai ru epọvo na re.—Jọn 17:16; Jem. 1:27.
“OZỌ U MU OWHẸ HẸ”
18, 19. Ẹvẹ Pọl ukọ na o ro dhesẹ nọ o wo ẹrọwọ gbe udu?
18 Pọl ukọ na o thihakọ ebẹbẹ buobu. Evaọ ẹdẹjọ, ahwo Ju nọ e jọ Jerusalẹm a hae te sawo Pọl ekekẹ ogbẹrọ egbaẹmo Rom nọ e dhogbo bru ei ze he. Evaọ aso, “Ọnowo o te dikihẹ gba e ọ tẹ ta nọ, ‘Ozọ u mu owhẹ hẹ, epanọ who se isẹi kẹ omẹ obọ Jerusalem na, se isẹi kẹ omẹ erere obọ Rom.’” (Iruẹru 23:11) Yọ ere Pọl o gine ru.
19 Pọl ọ rọ udu whọku enọ i se omarai “ikọ iride” nọ e jẹ wha ọraha fihọ ukoko obọ Kọrint. (2 Kọr. 11:5; 12:11) Wo ohẹriẹ no ikọ iride na, ọ fodẹ eware nọ i dhesẹ nọ ọyomariẹ ginọ ukọ Jesu, eware wọhọ imu nọ a mu rie, ukpe, erẹ imuozọ, ohọo, uru-ame, ababọ owezẹ, awaọruọ kpahe ibe Ileleikristi, gbe ebẹbẹ efa nọ ọ ruẹ uye rai. (Se 2 Ahwo Kọrint 11:23-28.) Eware nọ Pọl o thihakọ rai i dhesẹ nọ o gine wo ẹrọwọ gbe udu, yọ onana o kẹ imuẹro inọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ ẹgba.
20, 21. (a) Kẹ oriruo nọ u dhesẹ nnọ o gwọlọ nọ ma re wo udu ẹsikpobi. (b) Otọ iyero vẹ o jọ gwọlọ nọ ma re wo udu, kọ eme ma wo imuẹro riẹ?
20 Orọnikọ Oleleikristi kpobi ọ te reoja ukpokpoma ulogbo ho. Ghele na, o gwọlọ nọ Oleleikristi kpobi o re wo udu re ọ sai thihakọ ebẹbẹ nọ e rẹ sai tei evaọ akpọ. Wọhọ oriruo, ọmoha jọ evaọ obọ Brazil ọ jọ omọvo utu ugbarugba jọ. Nọ o muọ Ebaibol họ ewuhrẹ no ọ tẹ ruẹ nọ u fo re o ru inwene, rekọ ohwo kpobi nọ o siomano utu ugbarugba na a re kpei no. Ọmoha nana ọ tẹ lẹ se Ọghẹnẹ je dhesẹ no Ebaibol ze kẹ ọnọ o wuzou utu ugbarugba na oware nọ ọ rọ gwọlọ siomano utu na. A tẹ kẹe uvẹ re o siomano utu na ababọ ekpe, kẹsena o te zihe ruọ owhowho-uvie.
21 Re a sae ta usiuwoma na o gwọlọ udu. Izoge Ileleikristi nọ e gbẹ rrọ isukulu a gwọlọ udu re a sai kru ẹrọwọ rai. O gwọlọ udu re oniọvo o mi uvẹ evaọ oria iruo riẹ re ọ sae jariẹ evaọ edẹ okokohọ kpobi. Iruẹru efa buobu e riẹ nọ o gwọlọ nọ ma rẹ jọ wo udu. Rekọ, oghẹrẹ ẹbẹbẹ kpobi nọ ma rẹriẹ ovao dhe kẹhẹ, Jihova o ti yo ‘olẹ ẹrọwọ’ nọ ma lẹ sei. (Jem. 5:15) Yọ ma wo imuẹro inọ ọ te kẹ omai ẹzi ọfuafo riẹ nọ o re fi obọ họ k’omai “wo udu, avọ oma ukruga.”
[Enọ Uwuhrẹ]
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 11]
Enọk ọ ta usiuwoma avọ udu evaọ udevie ahwo nọ a riẹ Ọghẹnẹ hẹ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 12]
Jael ọ g’oma, o te je wo udu
