Ikuigbe Uzuazọ

“Eva Obọze Ra Etẹe Evawere Erọ Bẹdẹ”

Ikuigbe Lois Didur

Kọ whọ ta no ẹdẹjọ inọ, ‘Orọnọ mẹ riẹ, mẹ hae te j’owọ nọ mẹ jẹ na ha’? Whaọ, anwo ikpe 50 nọ mẹ rọ rrọ iruo odibọgba oke-kpobi na, me ri roro ku oware ovo nọ o wha enuobro se omẹ hẹ evaọ obọze Jihova nọ mẹ rrọ na. Jomẹ ta oware nọ o lẹliẹ omẹ ta ere.

A YẸ omẹ evaọ ukpe 1939, mẹ whẹro evaọ iwhre nọ a re se Saskatchewan evaọ obọ Canada, yọ me wo inievo-emetẹ ene gbe oniọvo-ọmọzae ọvo. Uzuazọ nọ ma yeri evaọ iwhre na o vọ avọ evawere. Ẹdẹjọ, Isẹri Jihova a tẹ nyaze te ta usiuwoma kẹ ọsẹ mẹ, mẹ tẹ nọ ae sọ Ọghẹnẹ o wo odẹ. A te dhesẹ odẹ na Jihova k’omai evaọ obe Olezi 83:18. Onana u te ru nọ mẹ rọ gwọlọ riẹ kpahe Ọghẹnẹ gbe Ebaibol na.

Evaọ oke oyena, emọ nọ e jọ iwhre na a jẹ hai kpohọ isukulu evaọ ubruwou ovo bẹsenọ a re nwrotọ no epramare. Ejọ e jẹ hae dhẹ enyenya kpohọ isukulu, efa e vẹ nya otọ. Iticha nọ o bi wuhrẹ emọ na ọ jẹ hae rria kugbe iviuwou sa-sa evaọ iwhre na, yọ iviuwou na e jẹ hae rẹro tei. Evaọ ukpe jọ, uviuwou mai u te re ma rẹrote iticha ọkpokpọ jọ nọ a re se John Didur.

Mẹ tẹ te riẹ nọ kpakọ ọzae nana o wo isiuru gaga kpahe Ebaibol na re. Ẹdẹjọ mẹ tẹ jẹ ta ẹme ezi kpahe esuo-ọrekugbe, onọ ọsẹ mẹ ọ jẹ hai jiri ẹsikpobi. John ọ tẹ rọ unu kpotọ ta k’omẹ nọ: “Ohwo ọvo o wo udu nọ o re ro su amọfa ha. Ọghẹnẹ ọvo o wo udu yena.” Onana o lẹliẹ omai ta eme buobu.

A yẹ John evaọ ukpe 1931, fikiere o yo kpahe ẹgaga nọ ẹmo ọ wha ze no. Nọ a fi Ẹmo Korea evaọ ukpe 1950, John ọ nọ isu-egagọ buobu kpahe oware nọ o soriẹ nọ a bi ro dhomahọ ẹmo. Aikpobi a ta nọ o thọ họ re Oleleikristi o fi ẹmo. Oke ofa, ọ tẹ nọ Isẹri Jihova onọ ovona. A tẹ rọ Ebaibol dhesẹ kẹe inọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a dhomahọ ẹmo ho. John ọ họ-ame evaọ ukpe 1955. Ukpe nọ u lele i rie, mẹ tẹ họ-ame re. Mai imava ma tẹ ruẹ vuhumu inọ ma gwọlọ rọ uzuazọ gbe ẹgba mai kpobi gọ Jihova. (Ol. 37:3, 4) Evaọ amara Ahrẹ ukpe 1957, mẹ avọ John ma tẹ rọo.

 Ekareghẹhọ ẹdẹ orọo mai ọ jẹ hai kie fihọ ẹdẹ okokohọ ẹsibuobu. Eva e jẹ were omai inọ ma rrọ kugbe idu ahwo buobu nọ a wo adhẹẹ kẹ ọruẹrẹfihotọ orọo. Ukpe 1958 ma ro tu kpohọ okokohọ akpọ-soso. Mai imasoi ma ruọ omoto no Saskatchewan bi kpohọ okpẹwho New York. Ẹkpoka soso ma jẹ dhẹ omoto no irioke rite owọwọ, nọ oke u te kpo no ma vẹ bọ umuwou-udhu nọ ma re kiẹzẹ hẹrioke. Dai roro epanọ eva e were omai te nọ oniọvo jọ nọ ma ruẹ evaọ ẹwho Bethlehem, obọ Pennsylvania, o zizie omai re ma wohọ uwou rai evaọ aso ọyena. Ẹwo nana nọ o dhesẹ k’omai na u ru nọ oma mai o rọ jọ tẹtẹtẹ nọ ma te New York. Okokohọ yena nọ ahwo buobu a nya na u ru omai vuhumu inọ awere ọ ginẹ rrọ egagọ Jihova. Nwane wọhọ epanọ ọso-ilezi na o kere inọ, “eva obọze ra etẹe evawere erọ bẹdẹ.”—Ol. 16:11.

IRUO ỌKOBARO

Nọ ẹgbukpe ọ vrẹ no, koyehọ evaọ ukpe 1959, ma te muọ iruo ọkobaro họ yọ ma jẹ rria uwou osese nọ a rẹ sae wọ no oria ruọ oria evaọ ofẹ ukpehru Saskatchewan evaọ obọ Canada. Fikinọ ukpehru ma jọ yọ ire e jọ oria na tere he, ma rẹ sae ruẹ thabọ te emaele buobu yọ oyena o jọ ẹkwotọ usiuwoma ota mai.

Ẹdẹjọ, a vi ileta evawere jọ no obọ uwou ogha se omai. Mẹ tẹ rọ ileta na siawọ bru John evaọ oria nọ ọ jẹ jọ ruẹrẹ omoto nọ a re ro ru iruo ẹwọ. A jọ ileta na zizie omai kpohọ iruo ọkobaro obọdẹ evaọ ẹwho nọ a re se Red Lake, evaọ obọ Ontario. Fikinọ ma riẹ ẹwho nana ha, ma tẹ rọ emapo ze re ma riẹ oria nọ ọ rrọ.

Ẹwho na o wo ohẹriẹ gaga no oria nọ ma jọ vẹre nọ ire e jọ họ. Enẹna ma be ruẹ ire buobu gbe emewho nọ a fa kẹle oria nọ a rẹ jọ tọ igoru. Ẹdẹ ọsosuọ nọ ma jẹ gwọlọ uwou evaọ ẹwho na, ọmọtẹ ọsese jọ nọ uwou rai o kẹle etẹe o te yo nọ ma be nọ aye jọ sọ oria jọ o riẹ nọ ma rẹ sae haya. Ọmọtẹ na ọ tẹ dhẹ kpobọ uwou nyae vuẹ oni riẹ, oni riẹ ọ tẹ k’omai oria nọ ma wezẹ aso hẹrioke. Uwou nọ ma wezẹ na ọ jọ gbegbe. Okiokiọ riẹ, ma tẹ haya uwou ire jọ nọ ame gbe egbara e jọ họ, ajokpa oria nọ a re koko erae họ ro le ekpahe. Ma tẹ dẹ umutho eware jọ fihọ uwou na evaọ uwou-eki jọ nọ a rẹ jọ zẹ eware nọ e rrọ ekpokpọ họ, yọ umutho eware nọ ma wo e da omai ẹro.

Ohwo ọ rẹ dhẹ emaele 130 taure o te ti te ukoko nọ o mae kẹle omai. Ahwo buobu nọ a je ru iruo evaọ oria nọ a rẹ jọ tọ igoru na obọ Europe a no ze, yọ a jẹ nọ omai sọ ma sae rehọ Ebaibol ẹvẹrẹ rai ro se ai. U kri hi, ma te wo emọ-uwuhrẹ Ebaibol nọ i bu te 30. Evaọ emerae ezeza ọvo, ma tẹ rọ ukoko osese jọ mu.

Nọ ma je wuhrẹ Ebaibol kugbe aye jọ, ọzae riẹ ọ tẹ rọ ifonu se ozerẹ ichọche riẹ re ọ nyaze ti dhesẹ kẹ aye na inọ eware nọ ma bi wuhrẹ iẹe na yọ uzẹme he. Nọ ozerẹ ichọche na ọ nyaze ọ tẹ ta kẹ omai inọ ma hai wuhrẹ ahwo uwuhrẹ esanerọvo na kugbe eware efa nọ ma bi wuhrẹ. Aye na ọ tẹ rehọ Ebaibol ọ Kathọlik rai ze, ọ tẹ ta kẹ ozerẹ na inọ jọ o dhesẹ eware nọ ọ be ta na no Ebaibol ze. Ozerẹ na o te mi ei Ebaibol na gbolo fihọ otọ jẹ ta nọ u du gwọlọ nọ o re dhesẹ oware ovo ho. Nọ o je kpo, ọ tẹ rọ ẹvẹrẹ Ukraine ta nọ jọ a le omai ruọ otafe gbe nnọ a du kẹ omai uvẹ zihe ze ofa ha. Ọ riẹ nọ John o bi yo ẹvẹrẹ na ha.

U kri hi, ma te no ẹwho Red Lake keme ukoko ulogbo o gwọlọ wuhrẹ John fihọ iruo ọsẹro ọnyawariẹ. Nọ oware wọhọ ẹgbukpe o vrẹ no, nọ John ọ jẹ kẹ ovuẹ ame-ọhọ evaọ okokohọ ubrotọ jọ, ọzae aye nọ ma t’ẹme te na ọ jọ omọvo ahwo nọ a be te họ-ame na. Oware nọ ozerẹ na o ru na o wọ riẹ nọ ọ rọ romatotọ kiẹ Ebaibol na riwi.

 IRUO ỌSẸRO ỌNYAWARIẸ

Nọ ma jọ iruo ọsẹro ọnyawariẹ, ma wo obọdẹ uvẹ nọ ma jẹ hae rọ jọ kugbe iviuwou sa-sa. Ma te ti wo usu okpekpe kugbe ahwo nọ ma jẹ hai wohọ iwou rai. Okejọ ma wohọ uwou-ehru evaọ ezi ekpahe, yọ oware nọ u re ru uwou roro o jariẹ hẹ. Irioke frifri, oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ kpako no ọ vẹ nya bru omai ze je fi erae họ istovu ọsese nọ ọ rrọ ubrukpẹ mai re u ru uwou na roro. Kẹsena o ve zihe nyae wọ odhe ame ọroro se omai re ma rọ họ jẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ iruẹru okpẹdẹ na. Me wuhrẹ eware buobu mi oniọvo yena nọ ọ rrọ wolẹ na.

Iruo ọsẹro ọnyawariẹ u ru omẹ si kẹle Jihova ziezi. Ẹwho jọ nọ a rẹ jọ tọ igoru hayo ewhri-otọ nọ oniọvo-ọmọtẹ jọ ọ jẹ rria, o jọ abọjọ okogho nọ a dhe omai kpohọ evaọ ubrotọ Alberta. Ẹvẹ ukoko Jihova u rri oniọvo-ọmọtẹ yena? Emerae ezeza kpobi, ma jẹ hae ruọ arupre kpohọ etẹe ma vẹ rria oka ovo je ru iwuhrẹ kugbei wọhọ epanọ ma re ru evaọ ikoko erọ ewho efa nọ ma kpohọ. Onana o kareghẹhọ omai inọ Jihova ọ be ginẹ rẹrote idibo riẹ kpobi.

Ma jẹ hai kere ileta se inievo buobu nọ ma jẹ hai wohọ uwou rai. Mẹ kareghẹhọ oware jọ nọ o jọ usu eware ọsosuọ nọ John ọzae mẹ ọ k’omẹ, ẹmẹkpẹti owoma jọ nọ ebe nọ a re ro kere ileta e vọ. O jẹ hae were omai re ma rehọ ewẹ-ebe itieye na kere ileta se egbẹnyusu mai. Ẹmẹkpẹti yena ọ gbẹ rrọ ghaghae k’omẹ.

Nọ ma jọ okogho jọ evaọ obọ Toronto, oniọvo-ọmọzae jọ nọ o bi ru iruo evaọ uwou ogha obọ Canada ọ tẹ rọ ifonu se omai jẹ nọ omai sọ o te were omai re ma ziọ iruo Ebẹtẹle. Oke vẹ ọ gwọlọ uyo na? Okiokiọ riẹ. Yọ okiokiọ riẹ ma kẹ riẹ uyo na inọ ma jẹ uzizie na rehọ.

IRUO EBẸTẸLE

Oke kpobi nọ a nwene iruo mai, ma re wo evawere nọ Jihova ọ rẹ kẹ. Epọvo na o jọ nọ ma kpohọ Ebẹtẹle evaọ ukpe 1977. Inievo jọ nọ i wo ẹruore obọ odhiwu nọ ma jẹ rria kugbe evaọ Ebẹtẹle u ru nọ ma rọ ruẹ uruemu inievo nana vuhumu ziezi, jẹ ruẹ nọ aikpobi a rri Ẹme Ọghẹnẹ ghaghae.

Uzuazọ Ebẹtẹle u woma kẹhẹ. Wọhọ oriruo, enẹna ma wo oria nọ ma re fi iwu họ viukpenọ ma re kpiri ai fihọ evaọ ẹkpa, yọ ma gbe bi no ukoko ruo ukoko ho. U te no iruo mẹ evaọ Ebẹtẹle no, ahwo nọ a ziọ ugheriwo nọ mẹ jẹ hae rọ nya ogba na wariẹ o jẹ hae kẹ omẹ evawere. Mẹ rẹ ta kẹ ae iruo nọ a rrọ Ebẹtẹle ru, gaviezọ kẹ eme rai, jẹ k’iyo enọ rai.

Ikpe buobu e tẹ te vrẹ no, evaọ ukpe 1997 a te zizie John kpohọ Isukulu Rọkẹ Enọ E Rrọ Ogbẹgwae Uwou-Ogha evaọ Patterson, New York. Kẹsena a tẹ nọ omai sọ o te were omai re ma kpohọ orẹwho Ukraine. A tuduhọ omai awọ inọ ma lẹ je roro kpahe iẹe ziezi. Owọwọ ẹdẹ ọyena, ma tẹ gbaemu inọ ma rẹ nya.

MA KPOHỌ UKRAINE

Evaọ ukpe 1992 ma kpohọ Okokohọ Akpọ-Soso jọ nọ a ru evaọ St. Petersburg obọ Russia, kẹsena evaọ ukpe 1993 ma te kpohọ ọfa evaọ Kiev, obọ Ukraine. Ikokohọ yena i ru omai wo usu okpekpe kugbe inievo mai nọ e rrọ ofẹ ovatha-ọre Europe. Edhe avivẹ ọrọ uwou-ehru jọ evaọ Lviv, obọ Ukraine ma jẹ rria. Nọ whọ tẹ jọ uwindo uwou nọ ma jọ na rri ziọ otọ whọ rẹ ruẹ ọgbọ ọsese jọ, gbe erifẹ—ọkpa ọwawae, gbe ivu buobu. O jọ omẹ oma wọhọ ẹsenọ mẹ rrọ iwhre Saskatchewan. Mai ahwo ikpegbivẹ ma jẹ rria uwou na. Ma jẹ hai no etẹe kpohọ Ebẹtẹle nyai ru iruo k’irioke k’irioke.

Ẹvẹ uzuazọ obọ Ukraine o jọ omai oma? Inievo nọ e ruẹ uye, enọ egọmeti ọ whaha iruo usiuwoma ota rai, gbe enọ a mu fihọ uwou-odi evaọ oke nọ u kpemu nọ ma jọ kugbe, u ru omai riẹ inọ kpakọ ma ruẹ uye te inievo buobu hu. Ghele na, inievo nana a kru ẹrọwọ  rai. Nọ ma te jiri ai a vẹ ta nọ, “Jihova ma ru rie kẹ.” A riẹ nọ ẹgba obọrai a ro thihakọ ẹbẹbẹ na ha. Makọ enẹna, who te yere ohwo jọ kẹ oware uwoma nọ o ru, ọ rẹ kpahe kẹ owhẹ nọ, “Ma yere Jihova,” bi ro dhesẹ nọ obọ Jihova eware ezi kpobi i re no ze.

Evaọ obọ Ukraine, otọ inievo buobu a rẹ nya kpohọ ewuhrẹ, fikiere a rẹ rọ uvẹ yena ta ẹme jẹ bọ ohwohwo ga. A rẹ nya onya te auwa ọvo hayo vrẹ ere dede. Ikoko nọ e rrọ Lviv i bu vrẹ 50, yọ ikoko 21 evaọ usu enana a be hae jọ Egwa Uvie nọ e rrọ ighẹ ologbo jọ ru iwuhrẹ. Evaọ Ẹdoka, oma o rẹ were owhẹ nọ whọ tẹ ruẹ inievo na nọ i bi zurie ziọ ewuhrẹ evaọ ighẹ nana.

O raha oke he, ma te ti wo emamọ usu kugbe inievo nana, enọ e jọ wowolẹ je wo ẹzi ẹruorote amọfa. Nọ me gbe bi wo otoriẹ ẹme jọ evaọ ẹvẹrẹ rai na ha, a rẹ romatotọ wuhrẹ omẹ. Ẹsibuobu whọ rẹ jọ ovao rai ruẹ isiuru nọ a gine wo kpahe owhẹ.

Oware jọ nọ o via evaọ Okokohọ Akpọ-Soso nọ a ru evaọ ukpe 2003 obọ Kiev u dhesẹ nọ inievo na a gine fievahọ ohwohwo. Ẹdẹjọ nọ ma nwane nya ziọ obọ otọ ọrọ unu nọ ahwo a re ro zurie ruọ oria nọ ma be jọ ru okokohọ na, ọmọtẹ ọsese jọ ọ tẹ nya bru omai ze jẹ rọ unu kpotọ ta k’omai nọ, “Mẹ riẹ edhere he. Mẹ riẹ oria nọ oni mẹ ologbo ọ rrọ họ.” Ọmọ na ọ ruẹ ebaje okokohọ na nọ ma kuhọ, ọ tẹ riẹ nọ mai yọ Isẹri Jihova. Udu o jọ ọmọ na awọ, ọ viẹ hẹ. Aye ọsẹro ọnyawariẹ jọ nọ ọ jọ kugbe omai ọ tẹ rehọ ọmọ na kpohọ oria nọ a rẹ rehọ eware nọ i vru kpohọ evaọ okokohọ na. U kri hi, oni ologbo ọmọ na ọ tẹ nyaze te rehọ iẹe. Oghẹrẹ evaifihọ nọ ọmọtẹ ọsese nana o wo kpahe omai evaọ udevie ogbotu nana soso u duobọte omẹ udu.

Evaọ amara Asoi ọrọ ukpe 2001 nọ a rehọ uwou ogha okpokpọ nọ o rrọ Ukraine mudhe, inievo buobu a no erẹwho sa-sa ze. Evaọ ohiohiẹ Ẹdoka, nọ a jọ oria ologbo jọ nọ a haya kẹ ovuẹ obọdẹ nọ a rọ rehọ uwou ogha na mudhe no, inievo buobu a te je zurie kpohọ uwou ogha okpokpọ na kẹ ugheriwo. Ẹdẹ yena ọ rẹ thọrọ omẹ ẹro ho. Oghẹrẹ nọ inievo na kpobi a kpatiẹ je wolẹ te, u duobọte omẹ udu. Onana u ru omẹ wo ovuhumuo ziezi kẹ evawere nọ e rrọ egagọ Ọghẹnẹ.

ENWENE OLOGBO

O jọ oware uweri kẹ omai evaọ ukpe 2004 nọ edọkita ọ ta nọ John o wo ẹyao ọta. Ma tẹ nyai siwi ẹyao na evaọ obọ Canada. Imu ọsosuọ nọ a kẹ riẹ e ga vi ei oma, fikiere a te fi ei họ oria ẹruorote obọdẹ evaọ ẹsipito na evaọ eka jọ. Eva e were omai inọ o dhidhi aro vi uwhremu na. Dede nọ o jọ bẹbẹ kẹe re ọ sae ta ẹme, whọ rẹ jọ ovao riẹ ruẹ edẹro nọ o wo rọkẹ ahwo nọ a je weze bru ei ze.

Rekọ o no ẹyao na ha, o whu evaọ ubrobọ urere ukpe yena. O jọ omẹ oma wọhọ ẹsenọ a bru abọjọ oma mẹ kufiẹ. Mẹ avọ John ma wo evawere gaga nọ ma jẹ gọ Jihova kugbe. Kọ eme me ti ru? Me te zihe kpobọ Ukraine. Uyoyou nọ inievo nọ e rrọ Uviuwou Ebẹtẹle gbe erọ ukoko mẹ a bi dhesẹ k’omẹ o be k’omẹ evawere.

Ma vioja ẹdẹvo ho kpahe iruo odibọgba oke-kpobi nọ ma salọ na. O jọ uzuazọ evawere, onọ u ru omai wo egbẹnyusu nọ e mai woma kpaobọ. Mẹ riẹ nọ eware buobu e riẹ nọ me ti gbe wuhrẹ kpahe ewoma Jihova, yọ mẹ gba riẹ mu inọ mẹ rẹ ruabọhọ egagọ riẹ bẹdẹ keme me bi gine wo ‘evawere eva obọze Jihova.’

[Ẹme nọ a fi ẹgba họ nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 6]

“Ma vioja ẹdẹvo ho kpahe iruo odibọgba oke-kpobi nọ ma salọ na”

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 3]

Okenọ mẹ avọ John ma ruọ orọo

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 4]

Nọ mẹ jọ ọkobaro obọdẹ evaọ Red Lake, obọ Ontario

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 5]

Mẹ avọ John evaọ obọ Ukraine, ukpe 2002