Who ‘Rri Emu’ Hu
Who ‘Rri Emu’ Hu
“Ohwo nọ ofi obọ riẹ họ otẹkpẹ nọ o ri emu o ri te ọrọ uvie Ọghẹnẹ hẹ.”—LUK 9:62.
ẸVẸ WHỌ TE K’UYO?
․․․․․
Fikieme ma rẹ rọ ‘kareghẹhọ aye Lọt’?
․․․․․
Eware esa vẹ ma rẹ whaha?
․․․․․
Ẹvẹ ma sai ro wo ẹnyaharo lele ukoko Jihova?
1. Didi unuovẹvẹ Jesu ọ kẹ, kọ onọ vẹ o roma via?
“WHA roro aye Lọt.” (Luk 17:32) Unuovẹvẹ oyena nọ Jesu kristi ọ kẹ anwọ ikpe idu ivẹ (2,000) nọ e vrẹ u wuzou gaga nẹnẹ vi epaọ anwẹdẹ kpobi. Kọ eme họ otofa unuovẹvẹ nana? Ahwo Ju nọ Jesu ọ ta ẹme yena kẹ a wo otoriẹ ẹme na vevẹ. Nọ aye Lọt avọ uviuwou riẹ a jẹ dhẹ no Sodọm, dede nọ a ta kẹ ae nọ a rri emu hu, aye na o rri emu o te zihe ruọ ukulu uwhei.—Se Emuhọ 19:17, 26.
2. Eme o rẹ sae jọnọ o lẹliẹ aye Lọt rri emu, kọ eme aghẹmeeyo riẹ ọ wha sei?
2 Kọ fikieme aye Lọt o ro rri emu? Kọ ọ jẹ gwọlọ riẹ oware nọ o rrọ emu riẹ via? Kọ o rri emu fikinọ ọ kare ẹrọwọ? Manikọ eware nọ ọ dhẹ seba i je si ei urru? (Luk 17:31) Oware nọ o lẹliẹ e riẹ rri emu kẹhẹ, aghẹmeeyo riẹ na u si uwhu kpei. U yoma kẹhẹ, ẹdẹdẹ nọ ahwo omuomu Sodọm avọ Gomora a whu ọyomariẹ o whu re. Agbẹta nọ Jesu ọ rọ ta nọ: “Wha roro aye Lọt.”
3. Ẹvẹ Jesu ọ rọ ta vevẹ inọ u fo re ma rri emu hu?
3 Oke nọ ma be rria na yọ oke nọ ma re ro rri emu vievie he. Jesu o fiẹgbahọ onana evaọ okenọ ọ jẹ ta ẹme kẹ ọzae jọ nọ o mi uvẹ inọ ọ gwọlọ nyai yere ahwo uviuwou riẹ kodẹ taure ọ tẹ te jọ olele Jesu. Jesu ọ ta kẹe nọ: “Ohwo nọ ofi obọ riẹ họ otẹkpẹ nọ o ri emu o ri te ọrọ uvie Ọghẹnẹ hẹ.” (Luk 9:62) Kọ ẹme nọ Jesu ọ kpahe kẹe na ọ ga hrọ? Ijo, keme Jesu ọ riẹ nọ ọzae nana ọ be faki gu unoma re ọ siẹe ba elele. Jesu ọ ta nọ re a gu unoma utioye na u dhesẹ nọ ohwo o bi “ri emu.” Ohwo nọ o bi kporo udhu ọ rẹ sai rri emu yọ o gbe kru ẹwhẹ riẹ, hayo ọ rẹ sai fi ẹwhẹ riẹ h’otọ o ve rri emu. Onọ o ru kpobi kẹhẹ, iroro riẹ i re no iruo riẹ na yọ onana u re si ei kpemu.
4. Eme u fo na ma rẹ tẹrovi?
4 Ukpenọ ma rẹ tẹrovi oke nọ u kpemu, u fo re ma rri kpohọ eware nọ e rrọ obaro. Muẹrohọ epanọ obe Itẹ 4:25 o ta kpahe onana vevẹ: “Jọ uriwo ra o tọvi obọaro, gbe eriwo ra ọ kpọvi eva aro ra.”
5. Ẹjiroro vẹ ma wo nọ ma gbe ro rri emu hu?
5 U wo obọdẹ ẹjiroro nọ ma gbe ro rri emu hu. Eme họ ẹjiroro yena? “Edẹ urere” ma rrọ na. (2 Tim. 3:1) Kẹle na, Ọghẹnẹ ọ te raha ahwo omuomu nọ e rrọ akpọ na soso, orọnikọ ewho ivẹ jọ ọvo ho. Eme o ti fi obọ họ k’omai whaha ọkpọ oware nọ o via kẹ aye Lọt? Orọ ọsosuọ, u fo nọ ma rẹ riẹ eware jọ nọ e vrẹ no nọ ma rẹ sae gwọlọ roro kpahe. (2 Kọr. 2:11) Fikiere, joma ta kpahe eware nana gbe epanọ ma sai ro si iroro no ai.
IRORO INỌ OKE NỌ U KPEMU O MAI WOMA
6. Oghẹrẹ vẹ iroro mai e rẹ rọ gwọlọ viẹ omai họ ẹsejọ?
6 Ma rẹ sai wo orithọ inọ oke nọ u kpemu o mai woma vi inẹnẹ. Iroro mai e rẹ sae viẹ omai họ inọ oke nọ u kpemu ebẹbẹ e jariẹ tere he, ma ve je bru-okpa họ evawere nọ ma wo evaọ oke yena. Orithọ otiọna o rẹ lẹliẹ omai roro inọ oke nọ u kpemu o mai woma. Rekọ Ebaibol ọ vẹvẹ omai unu inọ: “Whọ ta enẹ hẹ, nnọ, ‘Keme oke anwae u je woma vi enẹna?’ Keme evaọ areghẹ whọ jẹ nọ onọ onana ha.” (Ọtausi. 7:10) Fikieme iroro itiena e sae rọ wha enwoma se omai?
7-9. (a) Eme ọ via kẹ emọ Izrẹl evaọ obọ Ijipti? (b) Didi eware e via nọ o wha evawere se emọ Izrẹl? (c) Eme ọ jẹ lẹliẹ emọ Izrẹl go?
7 Kareghẹhọ oware nọ o via kẹ emọ Izrẹl evaọ oke Mosis. Dede nọ oke ọsosuọ a dede emọ Izrẹl rehọ evaọ Ijipti, nọ Josẹf o ti whu no, ahwo Ijipti “a tẹ rehọ isu ro mu kẹ [emọ Izrẹl] re a ruẹse kẹ ae uye ulogbo.” (Ọny. 1:11) Uwhremu na, Fẹro ọ tẹ k’udu re a kpe emezae eboba Izrẹl kpobi keme ọ gwọlọ nọ a bu hu. (Ọny. 1:15, 16, 22) Agbẹta nọ Jihova ọ rọ ta kẹ Mosis nọ: “Mẹ ruerẹ uye ahwo mẹ nọ a rọ evaọ Ijipti, me te je yo oviẹ rai fiki ahwo nọ a bi su ai; mẹ riẹ uye rai.”—Ọny. 3:7.
8 Dai roro epanọ eva e were emọ Izrẹl te nọ a je no igbo Ijipti kpo. A ruẹ iruo igbunu Jihova okenọ ọ rehọ Iye Ikpe te Fẹro nọ o wo omorro gaga na avọ ahwo riẹ. (Se Ọnyano 6:1, 6, 7.) Uzẹme, orọnikọ ahwo Ijipti a kẹ emọ Izrẹl uvẹ re a kpo ọvo ho rekọ a tuduhọ ae awọ inọ jọ a ru ere, a tubẹ kẹ ae igoru gbe isiliva bu te epanọ a sae rọ ta nọ a “gba ahwo Ijipti mi eware.” (Ọny. 12:33-36) Emọ Izrẹl a wariẹ wo evawere nọ a ruẹ ọraha nọ o te Fẹro avọ ahwo riẹ evaọ Abade Ọwawae na. (Ọny. 14:30, 31) Ababọ avro, eware urirẹ itieye na e rẹ bọ ẹrọwọ ohwo ga.
9 U yoma kẹhẹ inọ ghele eware igbunu nana nọ a ruẹ na, u kri hi, a te muhọ ẹgo. Kpahe eme? Emuore. Eware nọ Jihova ọ kẹ rae e da rae ero ho, a te muhọ ẹgo inọ: “Ma kareghẹ họ iyei nọ ma jẹ re kufiẹ eva obọ Ijipti, kukumba, gbe iroro, arubasa-ẹri, arubasa gbe galik; rekọ enẹna ogaga mai ureno, uvomo oware ugbe kiọkọ họ ajokpa mana ọvo.” (Ik. 11:5, 6) A gbẹ kareghẹhọ uye nọ o jẹ bẹ ae evaọ igbo obọ Ijipti hi, eriwo ọthọthọ nana u ru nọ a rọ gwọlọ nọ a re zihe. (Ik. 14:2-4) Emọ Izrẹl a rri emu, a gbe wo ọjẹrehọ Ọghẹnẹ hẹ.—Ik. 11:10.
10. Eme oriruo emọ Izrẹl o rẹ sai wuhrẹ omai?
10 Eme ma rẹ sai wuhrẹ no onana ze nẹnẹ? Ma tẹ rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ, joma roro ho inọ eware e mai woma kẹ omai evaọ oke nọ u kpemu hayo re ma te kurẹriẹ ziọ ukoko na. Orọnikọ o thọ họ re ma wuhrẹ no eware nọ e via kẹ omai oke nọ u kpemu ze hayo kareghẹhọ eware nọ ma reawere rai no, rekọ ma rẹ jẹ kareghẹhọ inọ orọnọ evawere ọvo e jariẹ oke yena ha. O gbẹ rrọ ere he, ma ve ti rri ebẹbẹ nọ ma be rẹriẹ ovao dhe nẹnẹ rro vi epanọ e ginẹ rrọ, ma vẹ gwọlọ zihe kpohọ uzuazọ nọ ma je yeri vẹre.—Se 2 Pita 2:20-22.
EWARE NỌ WHỌ KPAIRORO VRẸ NO
11. Ẹvẹ ahwo jọ a re rri eware nọ a nya seba no?
11 Inievo jọ a re roro kpahe eware nọ a kpairoro vrẹ evaọ oke nọ u kpemu, onana u ve mu ai họ ẹda. Ẹsejọhọ who wo uvẹ nọ whọ hai ro kpohọ isukulu ikpehru, wo okpodẹ, hayo wo igho buobu, rekọ whọ tẹ kpairoro vrẹ rai. Inievo mai buobu a nya siọ emamọ iruo ba evaọ ofẹ eki-ọthuọ, isukulu, gbe aruọzaha. Enẹna ikpe buobu e vrẹ no, yọ urere na o re ze he. Kọ whọ be hai roro epanọ uzuazọ ra o hai ti woma te o hae jọnọ whọ nya se eware na ba ha?
12. Ẹvẹ Pọl o rri eware nọ ọ nya seba?
12 Pọl ukọ na ọ nya se eware buobu ba re ọ sae jọ Oleleikristi. (Fil. 3:4-6) Kọ ẹvẹ o rri eware nọ ọ nya seba? Ọ ta nọ: “Fiki Kristi erere kpobi no me wo i, me kele i rie gbe oware ovo ho.” Eme ọ lẹliẹ Pọl ta ere? O fibae inọ: ‘Eva uzẹme me roro eware kpobi gbe odẹ-oware ovo ho, keme utee mẹ o mai rrọ epanọ mẹ riẹ Kristi Jesu Ọnowo mẹ. Fiki riẹ mẹ ruẹ uye ku eware kpobi fiẹ, me te kele ai wọhọ eware uzuahọ, re mẹ ruẹsi wo erere Kristi.’ * (Fil. 3:7, 8) Wọhọ epanọ ohwo o re ku eware fihọ ezuzu, nọ ọ gbẹ vioja eware na ha na, ere Pọl ọ vioja eware nọ ọ nya seba ha. O rri rai wọhọ eware nọ i fioka ha.
13, 14. Ẹvẹ ma sai ro lele oriruo nọ Pọl o fihotọ?
13 Eme ma re ru otẹrọnọ iroro mai i bi kpohọ eware nọ ma nya seba? Lele oriruo Pọl. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Roro kpahe emamọ eware nọ who wo enẹna. Who wo usu okpekpe kugbe Jihova no yọ Jihova o rri owhẹ ghaghae. (Hib. 6:10) Kọ oware jọ o rrọ akpọ na nọ o ghare vi eghale nọ who bi wo enẹna gbe enọ who ti wo evaọ obaro?—Se Mak 10:28-30.
14 Pọl ọ fodẹ oware jọ nọ u re fi obọ họ kẹ omai gbe kru ẹrọwọ mai. Ọ ta nọ: “Eware obọ emu e rẹ thọrọ omẹ ẹro, mẹ vẹ rẹriẹ ovao ku enọ erọ obaro.” (Fil. 3:13) Muẹrohọ inọ Pọl ọ t’ẹme te eware ivẹ jọ nọ i wuzou gaga. Orọ ọsosuọ, ma rẹ kpairoro vrẹ eware nọ ma nya seba no, ma rẹ gbẹ raha oke gbe ẹgba mai ro roro kpahe ae he. Orọ avivẹ, wọhọ ahwo nọ a be dhẹ ohrẹ nọ a joma dhẹ te urere no, ma rẹ tẹrovi obaro.
15. Didi erere ma re wo nọ ma te bi roro kpahe iriruo nọ idibo Ọghẹnẹ a fihotọ?
15 Ma te roro kpahe iriruo idibo Ọghẹnẹ erọ oke anwae gbe erọ oke mai na, ma rẹ sai wo ọwhọ nọ ma rẹ rọ tẹrovi obaro viukpenọ ma re rri emu. Wọhọ oriruo, o hae jọnọ Abraham avọ Sera a je roro kpahe Ọr, “a he wo uvẹ nọ a he ro zihe.” (Hib. 11:13-15) Rekọ a zihe he. Eware nọ Mosis ọ nya seba evaọ oke nọ o ro no Ijipti i bu vi enọ ọmọ Izrẹl ọvuọvo ọ nya seba uwhremu na. Ghele na, Ebaibol ọ ta ha inọ eware na i je si Mosis urru. Ukpoye, Ebaibol ọ ta nọ “o roro uye oruẹ eva Kristi efe ologbo viọ efe obọ Ijipti, keme ọ kparo ruẹ erere.”—Hib. 11:26.
EWARE IYOMA NỌ E VIA KẸ OMAI VRE NO
16. Ẹvẹ eware nọ e via kẹ omai evaọ oke nọ u kpemu e sai ro kpomahọ omai?
16 Orọnikọ eware kpobi nọ e via kẹ omai evaọ oke nọ u kpemu e rẹ were omai eva ha. Ẹsejọhọ oware jọ nọ o thọ omai obọ hayo uzi jọ nọ ma raha evaọ oke nọ u kpemu o be kẹ omai idhọvẹ. (Ol. 51:3) O sae jọnọ oghẹrẹ nọ a rọ kẹ omai ohrẹ evaọ oke nọ u kpemu o bẹ kẹ omai ọkora. (Hib. 12:11) Ẹsejọhọ oware jọ o via nọ ma jọ reoja okienyẹ hayo ma bi roro nọ a kienyẹ omai. (Ol. 55:2) Eme ma re ru nọ eware itieye e gbẹ lẹliẹ omai rri emu hu? Joma ta kpahe iriruo esa jọ.
17. (a) Fikieme Pọl ọ rọ ta nọ ọyomariẹ họ ‘ọnọ ọ mae kawo evaọ udevie erezi na kpobi’? (b) Eme o fi obọ họ kẹ Pọl fi udu nọ u je brukpei kparobọ?
17 Eware nọ e thọ omai obọ. Pọl ukọ na ọ ta nọ ọyomariẹ họ ‘ọnọ ọ mae kawo evaọ udevie erezi na kpobi.’ (Ẹf. 3:8) Fikieme ọ rọ ta ere? Ọ ta nọ ‘fiki epanọ me kpokpo ukoko Ọghẹnẹ.’ (1 Kọr. 15:9) Dai roro epanọ o jọ Pọl oma nọ ọ nyaku inievo buobu nọ o je kpokpo vẹre? Dede na, Pọl ọ kuvẹ hẹ re udu u brukpei vrẹta fiki oyena, ukpoye ọ tẹrovi aruoriwo nọ Ọghẹnẹ o dhesẹ kẹe. (1 Tim. 1:12-16) Edẹro nọ o wo fiki aruoriwo nọ a dhesẹ kẹe na, o wọ riẹ wo ọwhọ kẹ iruo usiuwoma ota na. Uruemu uyoma nọ Pọl o wo evaọ oke nọ u kpemu o jọ usu eware nọ ọ kpairoro vrẹ. Wọhọ Pọl, ma tẹ be tẹrovi ohrọ nọ Jihova o dhesẹ kẹ omai no, ma te raha oke mai roro kpahe eware nọ e thọ omai obọ họ, keme ma rẹ sai nwene oware nọ o via vrẹ no ho. Ukpoye, joma rọ oke yena ru iruo nọ i wobọ kugbe egagọ Jihova.
18. (a) Eme ọ rẹ sae via nọ ma te bi he roro kpahe ohrẹ nọ a kẹ omai inọ o wọhọ nọ u fo ho? (b) Ẹvẹ ma sai ro fi ẹme nọ Solomọn ọ ta kpahe ohrẹ na h’iruo?
18 Ohrẹ ogaga nọ a kẹ omai. Kọ ẹvẹ otẹrọnọ ma be hae jọ ọkora fikinọ oghẹrẹ jọ nọ a rọ kẹ omai ohrẹ u kiehọ omai ma ha? Onana o rẹ da jẹ lẹliẹ oma lọhọ ohwo. (Hib. 12:5) Otẹrọnọ ma rri ohrẹ na “vovovo” hayo jẹe rehọ rekọ ma fi rie h’iruo ho, ma sai wo erere no ohrẹ na ze he. O te jọ oware areghẹ re ma gaviezọ kẹ ẹme Solomọn nọ ọ ta nọ: “Yọrọ uwuhrẹ, ova owhẹ abọ họ, sẹro riẹ keme ọye họ uzuazọ ra.” (Itẹ 4:13) Wọhọ epanọ oka esabọdo nọ e rrọ edhere i re fi obọ họ kẹ ohwo nọ ọ be dhe omoto na, joma jẹ ohrẹ rehọ, fi ei h’iruo, re ma nyaharo.—Itẹ 4:26, 27; se Ahwo Hibru 12:12, 13.
19. Ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele ẹrọwọ Habakuk avọ Jerimaya?
19 Okienyẹ hayo oware nọ ma rri wọhọ okienyẹ. O rẹ sae jọ omai oma wọhọ Habakuk nọ o bo se Jihova kẹ uvioziẹ, o wo otoriẹ oware nọ Jihova ọ rọ kuvẹ kẹ okienyẹ hẹ evaọ edẹ riẹ. (Hab. 1:2, 3) U fo nọ ma rọ aro kele ẹrọwọ Habakuk, nọ ọ ta nọ: “[Mẹ] rẹ ghọghọ eva ỌNOWO na ghele, mẹ rẹ ghọghọ eva Ọghẹnẹ usiwo mẹ.” (Hab. 3:18) Wọhọ Jerimaya oke anwae, ma tẹ “rọ ẹro kpahe” Jihova, Ọghẹnẹ nọ ọ kare okienyẹ na, o rẹ sai mu omai ẹro inọ ọ te kpọ eware vi evaọ ẹruoke.—Enu. 3:19-24.
20. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma ‘kareghẹhọ aye Lọt’?
20 Ma be rria edẹ urere. Ikpeware e be via nẹnẹ yọ efa e gbẹ te via evaọ obaro. Ajọ omai omomọvo ma wo ẹnyaharo lele ukoko Jihova. Joma daoma gaviezọ kẹ ohrẹ Ebaibol nọ ọ ta inọ, ma rri emu hu. Enẹ ma ti ro dhesẹ nọ ma ‘kareghẹhọ aye Lọt.’
[Oruvẹ-obotọ]
^ edhe-ẹme 12 Ẹme Griki nọ a fa “eware uzuahọ” na o rẹ sai je dhesẹ eware nọ a gbolo kẹ erakọ hayo isọ. Ohwo jọ nọ ọ rẹ kiẹ eme Ebaibol riwi ọ ta nọ ẹme Pọl nana u dhesẹ “epanọ ohwo o re siomano oware otọtọ riẹriẹriẹ nọ o gbe dhomahọ iẹe vievie he.”
[Enọ Uwuhrẹ]
