Ikuigbe Uzuazọ

Anwọ Ikpe Udhosa gbe Ikpe Mẹ rọ j’Obọ Kru Ewu Ohwo Ju

Ikuigbe Leonard Smith

Okenọ mẹ jọ ikpe ikpegbọ, eria Ebaibol ivẹ jọ i duobọte omẹ udu. Nẹnẹ, dede nọ ikpe udhosa gbe ikpe e vrẹ no, mẹ gbẹ kareghẹhọ oke nọ me ro wo otoriẹ ẹme Zekaraya 8:23, nọ o ta nọ “imakpe” e j’obọ kru “iwu ahwo Iju.” A be ta kẹ ahwo Ju na inọ: “Je oma lele owhai, keme ma yo nọ Ọghẹnẹ avọ owhai a gbẹrọ.”

AHWO Ju na a dikihẹ kẹ Ileleikristi nọ a wo ẹruore obọ odhiwu, “imakpe” na i te dikihẹ kẹ “igodẹ efa” hayo utu “Jonadab” na, wọhọ epanọ a je se ai evaọ oke yena. * (Jọn 10:16) Nọ me wo otoriẹ ẹme yena, me te ti vuhumu inọ re mẹ sae rria bẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ na wọhọ epaọ ẹruore nọ me wo, mẹ rẹ tha utu Ileleikristi nọ i wo ẹruore obọ odhiwu na uke.

Ọtadhesẹ Jesu ọrọ “igodẹ” avọ “ewe” nọ ọ rrọ obe Matiu 25:31-46, yọ oria Ebaibol ọfa nọ u duobọte omẹ udu re. “Igodẹ” na i dikihẹ kẹ ahwo nọ a te zọ evaọ oke ẹdhoguo Ọghẹnẹ keme a ru ewoma kẹ inievo Kristi nọ i wo ẹruore obọ odhiwu nọ i gbe kiọkọ otọakpọ. Wọhọ ọmaha ọrọ utu Jonadab na, mẹ ta kẹ omamẹ nọ, ‘Leonard, whọ tẹ gwọlọ jọ ogodẹ Kristi, whọ rẹ tha inievo riẹ nọ a rọ ẹzi wholo uke jẹ roma kpotọ kẹ ọkpọvio rai keme Ọghẹnẹ ọ rrọ kugbe ai.’ Ovuhumuo yena o bi fi obọ họ k’omẹ anwọ ikpe udhosa gbe ikpe nọ e vrẹ ze.

‘ABỌ VẸ ME WO?’

Oni mẹ ọ jọ ọgwa jọ evaọ Ebẹtẹle họ-ame evaọ ukpe 1925. A je se ọgwa na London Tabernacle (Uwou-udhu Egagọ London) yọ inievo na a jẹ hae jọ etenẹ ru iwuhrẹ. A yẹ omẹ evaọ ẹdẹ avọ 15, amara Akpe evaọ ukpe 1926. Evaọ amara Asa ukpe 1940, mẹ tẹ họ-ame evaọ okokohọ jọ nọ a ru evaọ ẹwho nọ a re se Dover evaọ obọ England. No emaha ze iwuhrẹ Ebaibol e rẹ were omẹ. Oni mẹ ọ jọ okpodhiwu, fikiere ‘ewu ohwo Ju’ ọsosuọ nọ mẹ j’obọ kru họ ọrọ oni mẹ, wọhọ odẹme. Evaọ oke yena, ọsẹ mẹ gbe oniọvo-ọmọtẹ mẹ ọkpako a jọ ukoko ho. Ukoko Gillingham ma jọ evaọ ofẹ jọ England, yọ ikpodhiwu e mai bu evaọ ukoko na. Oni mẹ o wo ajọwha ziezi evaọ usiuwoma ota na.

Evaọ amara Azie ọrọ ukpe 1941, a jọ okokohọ ubrotọ jọ nọ a ru evaọ Leicester ta kpahe uzoẹme na “Ẹgbakiete,” onọ o ta kpahe esuo ehrugbakpọ. Ovuẹ na u fi obọ họ k’omẹ riẹ inọ ẹme avro nọ Setan o fihotọ kpahe udu-esuo Jihova na u kpomahọ omai. Fikiere, o gwọlọ nọ ma rẹ jọ abọ Jihova nọ ọ rrọ Osu Ehrugbakpọ na ma ve je kru ẹrọwọ mai.

Evaọ okokohọ yena, a ta ẹme kpahe iruo ọkobaro gaga, jẹ tuduhọ izoge awọ re a le utee ọkobaro. Uzoẹme na “Abọ nọ Ekobaro I Wo Evaọ Ukoko na” o lẹliẹ omẹ nọ omamẹ nọ, ‘Abọ vẹ me wo?’ Okokohọ yena u ru omẹ vuhumu inọ wọhọ omọvo utu Jonadab na, o gwọlọ nọ mẹ rẹ rọ ẹgba mẹ  kpobi fi obọ họ kẹ utu ikpodhiwu na evaọ iruo usiuwoma ota na. Evaọ ọgwa okokohọ na mẹ jọ nwane rehọ efọmo ọkobaro.

IRUO ỌKOBARO EVAỌ OKE ẸMO

Evaọ ẹdẹ ọsosuọ amara Akpegbivẹ ọrọ ukpe 1941 a rọ rehọ omẹ mu ọkobaro obọdẹ, yọ mẹ jọ ikpe ikpegbisoi. Oni mẹ họ ohwo ọsosuọ nọ mẹ avọ iẹe ma gbe je ru iruo na kugbe rekọ nọ ukpe ovo o vrẹ no, o te no iruo ọkobaro na fiki ẹyao. Uwou ogha London u te dhe omẹ kugbe Ron Parkin evaọ iruo na, enẹna oniọvo nana ọ rrọ omọvo Ogbẹgwae Uwou-Ogha evaọ Puerto Rico.

A vi omai kpohọ ẹwho nọ a re se Broadstairs gbe Ramsgate evaọ ubrotọ Kent, oria nọ ma jọ haya uwou. Isiso ezeza (₦1,200.00) a jẹ hae kẹ ekobaro obọdẹ kamara kamara oke yena. Fikiere nọ ma tẹ hwosa uwou no, ugho nọ u re kiọkọ u re tulo ho, ẹsibuobu emu ọ jẹ hae kare omai. Rekọ Jihova ọ jẹ hae rọ edhere jọ kẹ omai emu okpẹdẹ.

Ma jẹ hae dhẹ ẹdhighere unuẹse buobu avọ ewha yọ ofou ọgaga nọ o bi no Abade ze o bi fou omai. Ẹmo nọ a je fi gbe egbọlọ ahwo Germany nọ e jẹ hae ra ubrotọ Kent nyai kie fihọ London e jọ ẹbẹbẹ ọfa nọ ma rẹriẹ ovao dhe. Ẹdẹjọ mẹ ruẹ ebọmbo nọ ọ be ra ehru uzou mẹ vrẹ, me te duola no ẹdhighere mẹ fihọ ọgọdọ jọ, ebọmbo na o te kie fihotọ jẹ sa evaọ ogege jọ nọ ọ kẹle etẹe. Ghele na, ikpe nọ ma jọ iruo ọkobaro evaọ ubrotọ Kent na o jọ etoke evawere.

ME ZIHE RUỌ “ỌMỌ EBẸTẸLE”

Oni mẹ ọ jẹ hae ta ẹme ezi iruo Ebẹtẹle. Ọ jẹ hae ta k’omẹ nọ: “Oware nọ o te mae were omẹ eva kpobi họ, re who zihe ruọ ọmọ Ebẹtẹle.” A re gbiku oghọghọ nọ o jọ omẹ udu hu, evaọ amara Ọvo ọrọ ukpe 1946, nọ a zizie omẹ nọ me kpohọ uwou ogha London nyai ru iruo eka esa. Nọ eka esa na e gba no, Pryce Hughes, omọvo inievo nọ e jẹ rẹrote iruẹru uwou ogha na ọ tẹ ta nọ mẹ daji. Eware nọ me wuhrẹ evaọ uwou ogha na i fi obọ họ k’omẹ evaọ uzuazọ.

Inievo 30 e jọ uwou ogha London oke yena, yọ ibuobu rai e jọ inievo-emezae nọ a re rọo ho gbe inievo nọ i wo ẹruore obọ odhiwu. Pryce Hughes, Edgar Clay, gbe Jack Barr nọ ọ jọ omọvo Ugboma Esuo na uwhremu na a jọ usu ahwo uwou ogha na. Uvẹ-ọghọ riẹ o rro kẹhẹ inọ, wọhọ ọmoha, me je ru iruo evaọ otọ ẹruọsa inievo nana nọ i “dikihẹ” gaga evaọ ẹrọwọ na.—Gal. 2:9.

Ẹdẹjọ oniọvo jọ ọ tẹ vuẹ omẹ inọ oniọvo-ọmọtẹ jọ ọ be nọ onọ mẹ. Kpakiyọ oni mẹ, avọ uko jọ nọ ọ fare se omẹ. Ọ tẹ ta nọ ọ gwọlọ rueva ha re ọ siọ oke mẹ ba ẹraha, ọ tẹ k’omẹ oware nọ ọ wha ze na je kuoma rẹriẹ. Nọ me rovie uko na, mẹ tẹ ruẹ ewu ekpahe. Oware nọ ọ k’omẹ na o kareghẹhọ omẹ Hana nọ ọ rehọ ewu se Samuẹle ọmọzae riẹ evaọ okenọ o je ru iruo evaọ uwou-udhu egagọ.—1 Sam. 2:18, 19.

ISUKULU GILIAD E RẸ THỌRỌ OMẸ ẸRO HO

Evaọ ukpe 1947, a zizie omai imasoi no Ebẹtẹle kpohọ isukulu Giliad evaọ obọ America, yọ eklase avọ ikpegbọvo nọ a ru evaọ ukpe nọ u lele i rie ma jọ. Nọ ma te obei, ekpahe e jọ gaga evaọ okpẹwho New York nọ isukulu na e jọ. Eva e were omẹ gaga inọ mẹ wha ewu ekpahe nọ oni mẹ ọ k’omẹ na lele oma.

Emerae ezeza nọ mẹ rọ jọ isukulu na e rẹ thọrọ omẹ ẹro ho. Inievo nọ i no  erẹwho 16 ze nọ ma gbẹ jọ eklase o lẹliẹ omẹ wo ovuhumuo kẹ ukoko na ziezi. U te no eware nọ a wuhrẹ omai no, usu kugbe inievo nọ i kruga nọ ma gbẹ jọ isukulu na u fi obọ họ k’omẹ. Lloyd Barry nọ ma gbe jọ eklase, Albert Schroeder nọ ọ jọ omọvo iwuhrẹ mai, gbe John Booth nọ ọ jẹ rẹrote Kingdom Farm (oria nọ isukulu na o jọ) a jọ usu Ugboma Esuo na uwhremu na. Ekpọvio nọ inievo nana a jẹ hae k’omẹ gbe oriruo omaurokpotọ rai kẹ Jihova gbe ukoko riẹ i fi obọ họ k’omẹ gaga.

IRUO ỌSẸRO OKOGHO GBE EZIHE KPOHỌ EBẸTẸLE

Nọ me nwrotọ no Isukulu Giliad no, a te vi omẹ kpohọ iruo ọsẹro okogho evaọ obọ Ohio, America. Oke yena mẹ jọ ikpe 21 avọ ajọwha uzoge rekọ inievo na a jẹ rọ oma osasa dede omẹ rehọ. Me wuhrẹ eware buobu mi ekpako nọ i kri ukoko na no evaọ okogho yena.

Nọ emerae jọ e ruọ emu no, a tẹ wariẹ zizie omẹ kpohọ Ebẹtẹle obọ Brooklyn kẹ uwuhrẹ ofa. Evaọ oke yena mẹ rọ riẹ inievo jọ nọ i dikihẹ gaga evaọ ẹrọwọ na, inievo wọhọ Milton Henschel, Karl Klein, Nathan Knorr, T. J. (Bud) Sullivan, gbe Lyman Swingle, aikpobi a jọ usu Ugboma Esuo na. O jọ oware omawere gaga nọ whọ tẹ ruẹ inievo nana nọ a bi ru iruo, gbe uruemu ezi rai. Evaifihọ nọ me wo kẹ ukoko Jihova o tẹ te ga thesiwa. Kẹsena a te vi omẹ zihe kpohọ iruo usiuwoma ota evaọ ubrotọ Europe.

Oni mẹ o whu evaọ amara Ava ọrọ ukpe 1950. Nọ ma ki ei no, me te lele ọsẹ mẹ gbe Dora oniọvo-ọmọtẹ mẹ ta ẹme ovao dhe ovao. Mẹ tẹ nọ ae oware nọ a gwọlọ ru kpahe uzẹme na enẹna nọ oni mẹ o whu no yọ mẹ gbẹ rrọ kugbe ai hi na. A riẹ omọvo ikpodhiwu jọ nọ ọ kpako no nọ a re se Harry Browning yọ a wo adhẹe kẹe, fikiere a tẹ rọwo nọ jọ ọ nyaze ti wuhrẹ Ebaibol na kugbe ai. Oware wọhọ ẹgbukpe, ọsẹ mẹ avọ Dora a tẹ họ-ame. Uwhremu na a tẹ rọ ọsẹ mẹ mu odibo ukoko evaọ ukoko Gillingham. Nọ ọsẹ mẹ o whu no, Dora ọ tẹ rọo ọkpako ukoko nọ a re se Roy Moreton, yọ Dora ọ gọ Jihova rite ẹdẹ uwhu riẹ evaọ ukpe 2010.

OBUFIHỌ EVAỌ OBỌ FRANCE

Mẹ jọ isukulu wuhrẹ ẹvẹrẹ French, German, gbe Latin, yọ evaọ usu esa nana, French ọ mae jọ ẹbẹbẹ k’omẹ. Fikiere nọ a zizie omẹ kpohọ Ebẹtẹle Paris nọ a rẹ jọ jẹ ẹvẹrẹ French, o nwane were omẹ tere he. Nọ me te obei, me wo uvẹ-ọghọ nọ me ro lele Henri Geiger ru iruo, okpodhiwu jọ nọ ọ kpako no, nọ ọ jọ omọvo enọ e jẹ rẹrote uwou ogha na. Iruo na e lọhọ tere he, yọ eware buobu e jẹ thọ omẹ obọ, rekọ me wuhrẹ eware buobu kpahe epanọ a sai ro yeri kugbe ahwo.

U te no ere no, evaọ ukpe 1951 nọ a nwani fi ẹmo na kuhọ no, ukoko na o tẹ ma omaa okokohọ akpọ-soso ọsosuọ fihọ Paris, yọ mẹ jọ usu enọ e jẹ ruẹrẹ eware kpahe kẹ okokohọ na. Ọsẹro ọnyawariẹ jọ nọ a re se Léopold Jontès ọ tẹ nyaze obọ uwou ogha ti fi obọ họ k’omẹ. Uwhremu na, a tẹ rọ Léopold mu ọsẹro uwou ogha. A ru okokohọ na evaọ ogege aruọzaha nọ a re se Palais des sports, nọ o kẹle Eiffel Tower. Inievo buobu a no erẹwho 28 ziọ okokohọ na. Evaọ ẹdẹ urere, ahwo nọ a bu te idu ikpe, egba ene gbe udhuvẹ gbe ikpegbezeza (10,456) a jọ okokohọ na yọ onana o wha evawere se inievo idu ezeza (6,000) nọ e rrọ France gaga.

 Oke ọsosuọ nọ me ro te France, mẹ jẹ sae jẹ ẹvẹrẹ na tere he. Oware nọ o mai ru ẹvẹrẹ French na jọ bẹbẹ k’omẹ họ, fikinọ mẹ gwọlọ jẹ ẹvẹrẹ na thọ họ, onọ mẹ riẹ ziezi ọvo mẹ jẹ hae gwọlọ ta. Rekọ whọ gbẹ jẹ ẹvẹrẹ thọ họ, ahwo a rẹ sae kpọ owhẹ họ họ yọ whọ rẹ sae nya haro ho.

Re mẹ sai fi use-abọ nana kparobọ, me te je kpohọ eklase nọ a rẹ jọ wuhrẹ erara ẹvẹrẹ French. Owọwọ ẹdẹ nọ ma re kpohọ ewuhrẹ hẹ mẹ jẹ hai kpohọ eklase. Ẹvẹrẹ French o te mu omẹ họ ẹwere, yọ o gbẹ be were omẹ gaga rite enẹna. Onana u fi obọ họ k’omẹ gaga keme u ru nọ me je ro fi obọ họ kẹ utu efafa French evaọ uwou ogha France. Uwhremu na mẹ tẹ jẹ fa ebe ukoko no Oyibo fihọ ẹvẹrẹ French. Uvẹ-ọghọ riẹ o rro kẹhẹ nọ me je ro fi obọ họ fa ebe ukoko na no Oyibo fihọ French re inievo na a sai wo erere no eware nọ utu ọrigbo na o bi wuhrẹ omai ze.—Mat. 24:45-47.

ORỌO GBE EWHA-IRUO EFA

Evaọ ukpe 1956, mẹ tẹ rọo Esther, ọkobaro jọ nọ ọ rrọ ohwo Swiss nọ mẹ nyaku ikpe jọ nọ i kpemu. Ma ru ehaa orọo mai evaọ Ọgwa Uvie jọ nọ ọ kẹle Uwou Ogha London (ọgwa nọ a je se London Tabernacle, oria nọ oni mẹ ọ jọ họ-ame na). Brọda Hughes ọ kẹ ovuẹ orọo mai. Oni-aye mẹ nọ ọ jọ okpodhiwu re ọ jọ ehaa orọo na. Aye mẹ ọ jọ yoyou avọ omaurokpotọ, yọ usu kugbe oni-aye mẹ o jọ oware evawere k’omẹ gaga keme ọ jọ gaga evaọ ukoko na, o te je kru ẹrọwọ riẹ bẹsenọ o ro whu evaọ ukpe 2000.

Nọ ma rọo no, mẹ avọ Esther ma tẹ jẹ rria otafe Ebẹtẹle. Mẹ be hae jọ uwou ru iruo efafa vi kpohọ Ebẹtẹle yọ aye mẹ o bi ru iruo ọkobaro obọdẹ evaọ ofẹ jọ Paris. Aye mẹ o fi obọ họ kẹ ahwo buobu kurẹriẹ ziọ ukoko na. Evaọ ukpe 1964 a te zizie omai ziọ eva Ebẹtẹle. Evaọ ukpe 1976 nọ a ro tu rehọ Ogbẹgwae Uwou-Ogha mu, mẹ jọ omọvo rai. Anwọ ikpe yena kpobi ze na, aye mẹ Esther ọ be tha omẹ uke ẹsikpobi.

“WHA RE TI WO OMẸ ẸSEKPOBI HI”

Mẹ jẹ hai kpohọ obọ ehri ukoko evaọ New York n’oke t’oke. Evaọ etoke yena, inievo sa-sa nọ e rrọ Ugboma Esuo na a jẹ hae kẹ omẹ ohrẹ. Wọhọ oriruo, ẹdẹjọ mẹ ta kẹ Brọda Knorr kpahe epanọ iruo i bu omẹ abọ te yọ oke nọ a fihọ kẹ iruo na o be vrẹ no, ọ tẹ hwẹ jẹ ta k’omẹ nọ: “Whọ ruawa ha. Thakpe ruabọhọ iruo na.” No anwọ oke yena ze, nọ iruo e tẹ vọ omẹ abọ, ukpenọ mẹ ruawa, me ve mu iruo na họ, je ru iruo na re unọjọ utọjọ evaọ ẹruoke.

Taure Jesu o te ti whu, ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Wha re ti wo omẹ ẹsekpobi hi.” (Mat. 26:11) Mai igodẹ efa na ma riẹ re inọ ikpodhiwu na a te jọ kugbe omai ẹsikpobi hi. Fikiere, uvẹ-ọghọ ulogbo o rrọ nọ me bi ro kuomagbe inievo nọ i wo ẹruore obọ odhiwu anwọ ikpe udhosa gbe ikpe ze na, nọ mẹ rọ j’obọ kru ewu ohwo Ju.

[Oruvẹ-obotọ]

[Ẹme nọ a fi ẹgba họ nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 21]

Brọda Knorr ọ tẹ hwẹ jẹ ta k’omẹ nọ: “Whọ ruawa ha. Thakpe ruabọhọ iruo na”

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 19]

(Ẹkpẹlobọ) Ọsẹgboni mẹ

(Obọze) Evaọ isukulu Giliad, ukpe 1948, avọ ewu ekpahe nọ oni mẹ ọ k’omẹ nọ me kuhọ

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 20]

Ukpe 1997 nọ mẹ jọ itaprita kẹ Brọda Lloyd Barry evaọ oke nọ a jẹ rọ uwou ogha France mudhe

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 21]

(Ẹkpẹlobọ) Mẹ avọ Esther evaọ ẹdẹ ehaa orọo mai

(Obọze) Nọ ma jọ usiuwoma