Ikuigbe Uzuazọ

Jihova O Wuhrẹ Omẹ re Me Ru Oreva Riẹ

Ikuigbe Max Lloyd

Aso ẹdẹjọ evaọ ukpe 1955, mẹ avọ oniọvo jọ nọ ma gbẹ jọ iruo imishọnare evaọ Paraguay obọ South America ma jọ evaọ uwou jọ. Otu ugbarugba jọ a tẹ wariẹ uwou na họ bi bo nọ: “Ẹdhọ mai ọ rẹ da azẹ, ọ gwọlọ azẹ erara na.” Eme mai erara ma ziọ obonẹ ti ru?

OBỌ Australia mẹ jọ whẹro yọ obei Jihova o je mu omẹ họ ewuhrẹ re me ru oreva riẹ. Evaọ ukpe 1938, omọvo Isẹri Jihova jọ ọ kẹ ọsẹ mẹ obe nọ uzoẹme riẹ o rrọ Enemies (Ewegrẹ). Evaọ oke yena, uruemu osu egagọ mai o jẹ were ọsẹgboni mẹ hẹ keme o je se abọjọ Ebaibol na iku esia gheghe. Nọ enwenọ ẹgbukpe ọ vrẹ no, ọsẹgboni mẹ a tẹ họ-ame ro dhesẹ omauromudhe rai kẹ Jihova. No umuo oke yena vrẹ, oreva Jihova uruo o tẹ rrọ oware nọ o mai wuzou evaọ uviuwou mai. Lesley oniọvo-ọmọtẹ mẹ nọ ọ rehọ ikpe isoi vi omẹ ọ tẹ te họ-ame, kẹsena mẹ tẹ họ-ame evaọ ukpe 1940 nọ mẹ jọ ikpe izii.

Nọ Ẹmo Akpọ II ọ nwani muhọ no, egọmeti Australia o te fi awhaha họ ebe Isẹri Jihova evaọ orẹwho na. Fikiere nọ mẹ gbẹ jọ ọmaha, me wuhrẹ epanọ a rẹ rọ Ebaibol ọvo ta usiuwoma. Mẹ jẹ hae wha Ebaibol mẹ kpohọ isukulu ro dhesẹ oware nọ o soriẹ nọ me gbe ro yere eflage he hayo w’obọ evaọ iruẹru ẹmo-ofio ho.—Ọny. 20:4, 5; Mat. 4:10; Jọn 17:16; 1 Jọn 5:21.

Ahwo buobu a jẹ hae rọwo kuomagbe omẹ evaọ obọ isukulu hu keme a jẹ hai se omẹ “ọkiotọ Germany.” Oke yena a jẹ hai dhesẹ isinima evaọ obọ isukulu. Taure isinima na i te ti muhọ, ohwo kpobi ọ rẹ kpama ọ vẹ so ole orẹwho na nọ a re ro yere eflage. Mẹ jẹ hae kpama ha, emezae ivẹ hayo esa a vẹ hae gwọlọ kru eto mẹ ro si omẹ dikihẹ. Uwhremu na, a te le omẹ no isukulu fiki orọwọ mẹ. Dede na, me wuhrẹ eware ghele epaọ ohwo nọ o kpohọ isukulu ẹkwoma ọruẹrẹfihotọ nọ mẹ rẹ rọ jọ obọ uwou kere ileta kpohọ isukulu jọ a ve je kere se omẹ.

UTEE NỌ ME LE T’OBỌ UWHREMU NA

Me fi utee họ inọ mẹ tẹ nwani te ikpe 14 no, me ve mu iruo ọkobaro oke-kpobi họ. Fikiere o kẹ omẹ uye gaga nọ ọsẹgboni mẹ a ta kẹ omẹ nọ mẹ rẹ gwọlọ iruo nọ me re ru tao. A tẹ ta k’omẹ nọ mẹ rẹ hae hwa ugho kẹ ae rọkẹ uwou nọ mẹ be rria gbe emu nọ mẹ be re, jẹ ta nọ mẹ tẹ kpako te ikpe 18 no, a te kẹ omẹ uvẹ muọ iruo ọkobaro họ. Onana u te ru nọ ma jẹ hae rọ t’ẹme kpahe ugho nọ a be jọ iruo mẹ hwa omẹ ẹsikpobi. Mẹ ta kẹ ọsẹgboni mẹ inọ mẹ gwọlọ koko ugho na họ rọkẹ iruo ọkobaro, rekọ a je mi omẹ ugho na ghele.

 Nọ oke nọ me re ro mu iruo ọkobaro họ u te no, ọsẹgboni mẹ a rọ omẹ keria jẹ vuẹ omẹ nọ a fi ugho nọ mẹ be rọ kẹ ae anwẹdẹ na họ ebanke k’omẹ. Kẹsena a tẹ rehọ ugho na kpobi k’omẹ inọ mẹ rọ dẹ iwu gbe eware efa nọ mẹ gwọlọ evaọ iruo ọkobaro na. Uwhremu na mẹ rọ riẹ nọ kpakọ a je wuhrẹ omẹ epanọ mẹ rẹ rọ rẹrote omobọ mẹ, orọnikọ me re fiẹrohọ amọfa ha. Uwuhrẹ yena u fi obọ họ k’omẹ gaga uwhremu na.

Nọ mẹ avọ Lesley oniọvo mẹ ma jọ emaha, ekobaro e jẹ hai wohọ uwou mai, yọ o jẹ hae were omai re ma lele ai kpohọ usiuwoma. Evaọ Ẹdẹ-Ọmaha gbe Ẹdẹ-Oka kpobi, ma jẹ hai kpohọ usiuwoma n’uwou ruọ uwou, evaọ iyẹrẹ, gbe izihebro kẹ iwuhrẹ Ebaibol. Evaọ oke yena, utee euwa 60 owhowho-uvie kpobi ọ jẹ hai le kamara kamara. Enwenọ ẹsikpobi oni mẹ ọ jẹ hai ru te utee yena, yọ o jọ emamọ oriruo kẹ omẹ avọ Lesley.

IRUO ỌKOBARO EVAỌ TASMANIA

Ukoliko Australia jọ nọ a re se Tasmania họ oria ọsosuọ nọ a vi omẹ kpohọ, oria nọ mẹ jọ kuomagbe oniọvo-ọmọtẹ mẹ avọ ọzae riẹ. Rekọ u kri hi, a te zizie aimava kpohọ eklase avọ 15 ọrọ Isukulu Giliad. Mẹ yọ ohwo nọ oma o jẹ hae vo gaga oke yena yọ mẹ re nya siọ ọsẹgboni mẹ ba ẹdẹvo ho. Ahwo jọ a jẹ ta nọ mẹ te sae rria vrẹ emerae esa ha. Ghele na, evaọ 1950, oware wọhọ ẹgbukpe, a tẹ k’omẹ owha-iruo ukoko nọ o wọhọ orọ ọnọ o re koko iruẹru ugboma ekpako na họ. Nọ oke jọ o vrẹ no, a tẹ rọ omẹ mu ọkobaro obọdẹ, a te dhe oniọvo-ọmọzae ọfa jọ ze re ọ jọ ọrivẹ mẹ.

Oria nọ a vi omai nya na yọ ẹwho nọ o siomano nọ a rẹ jọ tọ eware nọ a re ro ru ẹroo n’otọ ze, yọ Isẹri Jihova a rrọ ẹwho na ha. Omoto ọ wọ omai te etẹe evaọ uvo ẹdẹjọ. Aso ẹdẹ yena, ma tẹ wezẹ ehọtẹle anwae jọ. Okiokiọ riẹ, nọ ma jẹ ta usiuwoma n’uwou ruọ uwou, ma tẹ jẹ nọ ahwo na sọ uwou jọ o riẹ nọ ma rẹ sae haya. Ubrobọ owọwọ, ọzae jọ ọ tẹ ta nọ uvẹ o rrọ uwou osu-ichọche nọ o kẹle ichọche Protẹstant, ọ tẹ ta nọ ma lele olorida ichọche na t’ẹme. Ọ jọ wowou, ọ tẹ kẹ omai uwou na. O jọ wọhọ oware aghẹruẹ re ohwo o no uwou olorida ichọche bi kpohọ usiuwoma ota k’ohiohiẹ k’ohiohiẹ.

Ahwo a je yo usiuwoma ziezi evaọ ẹkwotọ nana. Ma wo emọ-uwuhrẹ Ebaibol buobu. Nọ ahwo nọ a wuzou ichọche na evaọ obọ okpẹwho esuo orẹwho na a yo nọ Isẹri Jihova a be rria uwou osu ichọche na, a tẹ ta kẹ osu ichọche na inọ jọ o le omai no uwou na ababọ oke oraha. Ma gbe wo uwou nọ ma rẹ rria ha.

Okiokiọ riẹ nọ ma ta usiuwoma te oke uvo no, a te muọ oria nọ ma rẹ wezẹ họ ẹgwọlọ. Oria nọ o mai kiehọ nọ ma ruẹ họ, oria jọ nọ a tehe idhe fihọ evaọ afe ughe nọ ọ rrọ ẹwho na. Nọ ma si ekpa mai no họ etẹe no, ma tẹ ruabọhọ usiuwoma na. Oke u muhọ ekpo no, rekọ ma tẹ ta nọ ma nwane ta usiuwoma na te iwou nọ i kiọkọ evaọ iyẹrẹ na taure ma te ti kpo. Uwou jọ nọ ma te, ọzae jọ ọ tẹ ta  nọ o wo ibriwou ivẹ jọ nọ e rrọ emu uwou riẹ nọ ma rẹ sae haya.

IRUO ỌSẸRO OKOGHO GBE ISUKULU GILIAD

Nọ mẹ jọ etenẹ ta usiuwoma te emerae eree no, a te vi ileta no uwou ogha Australia se omẹ inọ me kpohọ iruo ọsẹro okogho. Onana u gbe omẹ unu keme ikpe 20 ọvo mẹ jọ oke yena. Nọ a rọ eka jọ wuhrẹ omẹ kpahe iruo na no, me te muọ ikoko họ eweze kpohọ re mẹ kẹ ae uduotahawọ. Ibuobu nọ me je weze bru a vi omẹ rekọ a rri omẹ inọ mẹ maha hrọ họ, a rri iruo nọ me je ru ghaghae.

Mẹ rọ ẹro ruẹ eware sa-sa nọ me je no ikoko kpohọ ikoko evaọ iruo ọsẹro okogho na. Oka jọ mẹ rẹ ruọ omoto ọsese, oka ofa mẹ vẹ ruọ omoto ologbo, ofa mẹ vẹ ruọ oghẹrẹ omoto ọfa, hayo imotosaikoro, avọ ẹkpa iwu mẹ gbe ẹkpa usiuwoma mẹ nọ mẹ wọ. Uwou inievo na nọ mẹ jẹ hai wohọ o jọ oware evawere k’omẹ gaga. Oniọvo jọ nọ o wo owha-iruo nọ o wọhọ orọ ọnọ o re koko iruẹru ugboma ekpako na họ, ọ gwọlọ nọ me wohọ uwou riẹ dede nọ ọ re bọ uwou na re he. Oka yena, oria nọ a te hae jọ họ a ruẹrẹ ehwa fihọ k’omẹ nọ me kiẹzẹ, rekọ ma wo ọbọga ziezi evaọ oka yena.

U gbe omẹ unu gaga re evaọ ukpe 1953 nọ a vi obe se omẹ re me kpohọ eklase avọ 22 ọrọ Isukulu Giliad. Dede nọ o jọ oware evawere kẹ omẹ, udu o jẹ dina bru omẹ. Oware na họ, nọ oniọvo mẹ avọ ọzae riẹ a nwrotọ no isukulu Giliad no evaọ July 30, 1950, a te vi ai kpobọ Pakistan. U te ẹgbukpe he, Lesley o te kie ẹyao je whu evaọ obei. Mẹ tẹ jọ udu mẹ roro nọ, ẹvẹ o te jọ ọsẹgboni mẹ oma nọ a te vi omẹ kpohọ orẹwho ofa jọ yọ u ri kri nọ oniọvo mẹ o whu hu? Rekọ ọsẹgboni mẹ a ta nọ: “Nyae gọ Jihova evaọ oria kpobi nọ o vi owhẹ kpohọ.” Oyena họ orọ urere nọ mẹ ruẹ ọsẹ mẹ. O whu evaọ ukpe 1957.

U kri hi, mẹ avọ inievo isoi efa nọ e rrọ ahwo Australia ma tẹ ruọ okọ bi kpohọ New York City, yọ onya na o rẹ rehọ eka ezeza. Nọ ma jọ edhere, ma je se je wuhrẹ Ebaibol, jẹ ta usiuwoma kẹ ahwo nọ ma gbẹ jọ okọ na. Taure ma te ti kpohọ obọ South Lansing nọ isukulu na e rrọ, ma kpohọ okokohọ akpọ-soso nọ a ru evaọ Yankee Stadium evaọ July 1953. Ahwo nọ a jọ okokohọ na a bu te 165,829!

Mai inievo nọ i bu te 120 nọ ma gbẹ jọ eklase evaọ isukulu na ma no erẹwho sa-sa ze. Ẹdẹ nọ ma nwrotọ a vuẹ omai oria nọ a bi vi omai kpohọ. Ma tẹ nwane dhẹ kpohọ oria nọ a re fi ebe họ evaọ isukulu na re ma se kpahe erẹwho nọ a bi vi omai kpohọ na. Mẹ tẹ ruẹ nọ obọ Paraguay nọ a vi omẹ nya na yọ orẹwho nọ egọmeti riẹ o re wo ebẹbẹ ẹsikpobi. Nọ mẹ nwani te obei, mẹ tẹ nọ imishọnare efa nọ me dihọ obei kpahe oghẹrẹ edo nọ me je yo evaọ aso na. A tẹ hwẹ jẹ ta kẹ omẹ nọ: “Edo nọ who yo evaọ aso na họ orọ ọsosuọ nọ ozighi egọmeti o di owhẹ họ. Rri otafe.” Nọ me rri, mẹ tẹ ruẹ elakpa nọ e rrọ oria kpobi.

 OWARE ULOGBO JỌ NỌ O VIA

Ẹdẹjọ, mẹ avọ ọsẹro okogho ma weze kpohọ ukoko jọ re ma dhesẹ ifimu na The New World Society in Action. Onya na o rehọ omai enwenọ euwa eree hayo izii, ma kake ruọ itreni, kẹsena ma tẹ ruọ anyenya, uwhremu na ma tẹ ruọ akẹkẹ. Ma wha ẹjini gbe oware nọ ma ti ro dhesẹ ifimu na lele oma. Nọ ma te obei no, okiokiọ riẹ ma te kpohọ idhu nyai zizie ahwo re a ti rri ifimu na evaọ aso. Ahwo 15 a nyaze.

Nọ ma dhesẹ ifimu na te iminiti 20 no, a tẹ vuẹ omai inọ ma dhẹ ruọ uwou vẹrẹ. Ma te gbobọ họ oware nọ ma bi ro dhesẹ ifimu na jẹ dhẹ ruọ uwou. Kẹsena ezae jọ a tẹ be koyẹ, be sa igbeke, je bi bo nọ: “Ẹdhọ mai ọ rẹ da azẹ, ọ gwọlọ azẹ erara na.” Erara ivẹ ọvo e jọ oria na, mẹ yọ omọvo rai jọ. Ahwo nọ ma je dhesẹ ifimu na kẹ na a tẹ jẹ daoma re a da otu ugbarugba na ji re a siọ uwou na ba ẹbẹre ro. Rekọ otu ugbarugba na a zihe ze evaọ ighọjọ esa aso, be sa igbeke jẹ be ta nọ a ti kru omai nọ oke o tẹ ke no, okenọ ma ti kpobọ otọ ẹwho.

Inievo na a tẹ nyae ruẹ ohwo nọ o wuzou evaọ oria na, ọ tẹ nyaze oke uvo avọ enyenya ivẹ nọ a rọ wọ omai kpohọ otọ ẹwho. Nọ ma je kpo, oke kpobi nọ ma te oria etuetue hayo oria nọ ire e vọ, ọzae na o ve yolo ugbeke riẹ lahwe jẹ dhẹ haro nyai rri oria na. Mẹ tẹ ruẹ nọ anyenya họ oware nọ a rẹ mai ro no oria ruọ oria, fikiere uwhremu na mẹ tẹ dẹ ọjọ.

IMISHỌNARE EFA E NYAZE

Dede nọ isu ichọche a jẹ wọso omai n’oke t’oke, ma je wo ẹnyaharo evaọ usiuwoma ota na. Evaọ ukpe 1955, imishọnare isoi efa e tẹ nyaze, omọvo rai jọ họ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ rrọ ohwo Canada nọ a re se Elsie Swanson, ọnọ o nwrotọ no eklase avọ 25 ọrọ isukulu Giliad. Ma gbẹ jọ uwou ogha taure a te ti vi ei kpohọ obọfa. Ọ roma kẹ egagọ Jihova dede nọ ọsẹgboni riẹ nọ a rrọ ukoko ho a bi fi obọ họ kẹe tere he. Evaọ December 31, 1957, mẹ avọ Elsie ma tẹ ruọ orọo, mai ọvo ma tẹ jẹ rria uwou imishọnare nọ o jọ ofẹ jọ Paraguay.

Epọpo nọ ame o re hwẹ noze e rrọ uwou mai hi; ozae jọ nọ o rrọ emu uwou mai ma rẹ jọ vo ame. Fikiere ma jọ uwou wo ame nọ a rẹ thahe rọ họ hayo ro kuame he, ma wo ẹjini nọ a rẹ rọ fọrọ eware he, yọ ma wo ifriji gbe he. Kẹdẹ kẹdẹ ma rẹ dẹ eware nọ ma re ro there emu keme ma wo oria nọ ma re fi ai họ re e seba ẹraha ha. Eware nana nọ ma wo ho nọ o lẹliẹ uzuazọ mai lọhọ gbe emamọ usu nọ ma wo kugbe inievo ukoko na u ru nọ ma je ro wo evawere evaọ orọo mai.

 Ukpe 1963, nọ ma zihe kpohọ Australia nyae ruẹ oni mẹ, ẹyao udu o te kru rie, ẹsejọhọ fiki oghọghọ ulogbo nọ o wo nọ ọ ruẹ omẹ, anwọ ikpe ikpe ena nọ ọ re ruẹ omẹ hẹ. Nọ oke o be kẹle re ma zihe kpohọ iruo imishọnare mai evaọ obọ Paraguay na, ma tẹ rẹriẹ ovao dhe iroro-ejẹ jọ nọ e jọ bẹbẹ gaga. Kọ ma rẹ nya siọ oni mẹ ba ẹsipito, avọ irẹro inọ omọfa jọ ọ te rẹro tei, re ma zihe kpohọ iruo usiuwoma ota obọ Paraguay nọ ma be reawere riẹ gaga na? Nọ ma lẹ kpahe onana gaga no, mẹ avọ aye mẹ ma tẹ jiroro nọ ma rẹ daji re ma rẹrote oni mẹ. Ere ma ru jẹ ruabọhọ iruo odibọgba oke-kpobi na bẹsenọ o ro whu evaọ 1966.

Uvẹ-ọghọ ulogbo o jọ nọ ma ro ru iruo ọsẹro okogho gbe erọ ọsẹro ubrotọ evaọ Australia ikpe buobu, me te je wuhrẹ inievo na evaọ Isukulu Odibọgba Uvie rọkẹ ekpako na. Enwene ọfa ọ tẹ jẹ roma via evaọ uzuazọ mai. A vi omai kpohọ uwou ogha Australia re mẹ jọ omọvo Ogbẹgwae Uwou-Ogha ọsosuọ evaọ uwou ogha na. Kẹsena nọ a jẹ bọ uwou ogha okpokpọ evaọ Australia, a tẹ rọ omẹ mu ohwo agbara ọrọ ogbẹgwae ebabọ na. Avọ obufihọ iruiruo buobu nọ i wo onaa ziezi nọ e jẹ rọ evaevo ru iruo, ma tẹ bọ uwou ogha nọ u wo erru gaga.

Oria ofa nọ mẹ jọ ru iruo evaọ uwou ogha na họ Ẹko-Iruo Ẹruorote Iruẹru Ikoko, nọ o rẹ rẹrote usiuwoma ota. Me te je wo uvẹ-ọghọ nọ a rọ rehọ omẹ mu ọsẹro unuakpọ, nọ mẹ jẹ hai ro kpohọ iwou ogha sa-sa evaọ akpọ na nyae kẹ inievo na obufihọ gbe uduotahawọ. Evaọ erẹwho jọ mẹ ruẹ inievo nọ e rria ikpe buobu evaọ iwou-odi fiki ẹrọwọ rai yọ onana o bọ ẹrọwọ mẹ ga.

ORIA NỌ MA BE JỌ RU IRUO ENẸNA

Ẹdẹjọ evaọ ukpe 2001 nọ me no erẹ iruo ọsẹro unuakpọ ze, avọ oma nọ o rrọ omẹ no, mẹ tẹ ruẹ ileta nọ a ro zizie omai re ma kpohọ uwou ogha obọ Brooklyn, New York, re mẹ jọ omọvo Ogbẹgwae Uwou-Ogha nọ a ro mu obọ, evaọ America. Mẹ avọ aye mẹ ma tẹ lẹ kpahe uzizie na, ma tẹ jẹe rehọ avọ evawere. Anwọ ikpe ikpegbọvo ena nọ ma rọ rrọ Brooklyn.

Eva e be were omẹ inọ me wo aye nọ ọ be rọ evawere ru oware kpobi nọ Jihova ọ gwọlọ mi omai. Mẹ avọ Elsie aye mẹ ma dina kpako vrẹ ikpe 80 no, yọ oma mai o gbẹ rrọ gaga. Ma bi rẹro inọ ma te reawere iwuhrẹ Jihova bẹdẹ bẹdẹ gbe eghale riẹ, enọ i ti te ahwo nọ a be ruabọhọ oreva riẹ uruo.

[Ẹme nọ a fi ẹgba họ nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 19]

Oka jọ mẹ rẹ ruọ omoto ọsese, oka ofa mẹ vẹ ruọ omoto ologbo, ofa mẹ vẹ ruọ oghẹrẹ omoto ọfa, hayo imotosaikoro, avọ ẹkpa iwu mẹ gbe ẹkpa usiuwoma mẹ nọ mẹ wọ

[Ẹme nọ a fi ẹgba họ nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 21]

Ma bi rẹro inọ ma te reawere iwuhrẹ Jihova bẹdẹ bẹdẹ

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 18]

Ẹkpẹlobọ: Oke nọ ma jọ iruo ọsẹro ọnyawariẹ evaọ obọ Australia

Obọze: Mẹ avọ ọsẹgboni mẹ

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 20]

Ẹdẹ ehaa-orọo mai, December 31, 1957