Yoẹme Kẹ Ọghẹnẹ Re Who Wo Erere No Eyaa Riẹ ze
Yoẹme Kẹ Ọghẹnẹ Re Who Wo Erere No Eyaa Riẹ ze
‘Fikinọ omọfa nọ ọ rro vi Ọghẹnẹ nọ ọ hẹ rọ ya eyaa ọ rrọ họ, ọ tẹ rehọ oma obọ riẹ ya eyaa.’—HIB. 6:13.
DAOMA SỌ WHỌ SAE K’UYO ENỌ NANA:
Fikieme o sai ro mu omai ẹro inọ ẹjiroro Ọghẹnẹ o ti rugba?
Eyaa vẹ Ọghẹnẹ ọ ya nọ Adamu avọ Ivi a raha uzi no?
Ẹvẹ ma re ro wo erere no eyaa nọ Ọghẹnẹ o duwu iyei riẹ kẹ Abraham ze?
1. Ẹvẹ ẹme Jihova o ro wo ohẹriẹ no ọrọ ahwo-akpọ nọ a gba ha?
JIHOVA yọ “Ọghẹnẹ ọtẹruo.” (Ol. 31:5) A rẹ sai fievahọ ohwo-akpọ ẹsikpobi hi, rekọ Ọghẹnẹ o wo ohẹriẹ, “ọ sae ta erue” he. (Hib. 6:18; se Ikelakele 23:19.) Ẹjiroro riẹ kẹ ahwo-akpọ ọ rẹ seba erugba ha. Wọhọ oriruo, evaọ etoke emama, oware kpobi nọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ jọ o romavia, o “ginẹ jọ ere.” Fikiere, evaọ urere ẹdẹ avọ ezeza emama, “Ọghẹnẹ ọ tẹ ruẹ nọ eware kpobi nọ ọ ma na i re wowoma.”—Emu. 1:6, 7, 30, 31.
2. Eme họ ẹdẹ eriosehọ Ọghẹnẹ, kọ fikieme o ro “ru ei ọrẹri”?
2 Nọ Jihova Ọghẹnẹ ọ kiẹ iruo riẹ riwi no, o te dhesẹvia inọ ẹdẹ avọ ihrẹ o muhọ no, orọnikọ okpẹdoke gheghe he rekọ etoke lelehie nọ Jihova o ro serihọ no iruo emama otọakpọ. (Emu. 2:2) Ẹdẹ eriosehọ Ọghẹnẹ nana o ri kuhọ họ. (Hib. 4:9, 10) Ebaibol na ọ vuẹ omai uzedhe oke nọ u ro muhọ họ. U muhọ okenọ ọ ma Ivi kẹ Adamu no, oware wọhọ ikpe idu ezeza (6,000) nọ i kpemu. Esuo Odu Ikpe Kristi ọ rrọ obaro tha, nọ u ti ru ẹjiroro nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ma akpọ na gba, ọrọ aparadase otọakpọ nọ ahwo egbagba a te reawere riẹ bẹdẹ bẹdẹ. (Emu. 1:27, 28; Evia. 20:6) Kọ u mu owhẹ ẹro inọ whọ te reawere onana evaọ obaro? Avro ọ riẹ hẹ! “Ọghẹnẹ ọ . . . ghale ẹdẹ avọ ihrẹ na, o te ru ei ọrẹri.” Onana o kẹ imuẹro inọ ghelọ ebẹbẹ kpobi nọ e rẹ romavia kẹhẹ, ẹjiroro Ọghẹnẹ ọ te seba erugba ha evaọ urere ẹdẹ eriosehọ riẹ.—Emu. 2:3.
3. (a) Nọ Ọghẹnẹ ọ nwani muọ eriosehọ riẹ họ no, ọwọsuọ vẹ ọ romavia? (b) Ẹvẹ Jihova o ro dhesẹ nọ ọ te raha otu ọwọsuọ na no?
3 Rekọ nọ ẹdẹ eriosehọ Ọghẹnẹ ọ nwani muhọ no, okpẹtu ọ tẹ romavia. Setan, nọ ọ jọ ẹnjẹle Ọghẹnẹ, ọ tẹ wọso Ọghẹnẹ. Ọ ta ọrue ọsosuọ jẹ viẹ Ivi họ ghẹmeeyo kẹ Jihova. (1 Tim. 2:14) Ivi omariẹ o te ru ọzae riẹ wọso Ọghẹnẹ re. (Emu. 3:1-6) Makọ evaọ oke ẹbẹbẹ ologbo yena nọ a ro fi avro h’otọ kpahe ẹme nọ Ọghẹnẹ ọ ta na, Ọghẹnẹ ọ ruẹ nọ u du fo ho re o duwu iyei rọ kẹ imuẹro inọ ẹjiroro riẹ ọ te seba erugba ha. Ukpoye, ẹme nọ Jihova ọ ta ọvo họ, epanọ ọ te rọ raha otu ọwọsuọ na, inọ: “Me re ti fi egrẹ họ udevie ra [Setan] avọ aye na, gbe udevie [ubi] ra avọ [ubi] riẹ. [Ubi nọ a ya eyaa riẹ na] ọ rẹ te nwa owhẹ uzou, whọ vẹ te royẹe ithihrawọ.” Yọ ma ti wo otoriẹ ẹme yena vọvọ evaọ ẹruoke nọ Ọghẹnẹ o fihọ.—Emu. 3:15; Evia. 12:9.
IYEI-IDUWO—OWARE NỌ A SAI RO FI ẸGBA HỌ UZẸME
4, 5. Eme Abraham o ru okejọ?
4 Evaọ oke yena nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ma ahwo-akpọ obọ na, u muẹro ho inọ ọ ta kẹ Adamu avọ Ivi nọ a re duwu iyei ro dhesẹ uzẹme oware. U du fo ho re ahwo-akpọ nọ Ọghẹnẹ ọ ma gbagba nọ i bi yoẹme kẹe a duwu iyei, keme a rẹ ta uzẹme ẹsikpobi yọ a fievahọ ohwohwo. Rekọ eware i te nwene nọ uzioraha gbe sebaẹgba e ruọ akpọ. Uwhremu na, nọ ọrue gbe eviẹhọ e dafia no, o tẹ gwọlọ nọ a re duwu iyei ro fi ẹgba họ uzẹme nọ ohwo ọ be ta kpahe oware jọ nọ u wuzou.
5 Iyei-iduwo yọ oware nọ a sai ro fi ẹgba họ uzẹme, Abraham o duwu iyei te isiasa evaọ Ebaibol na. (Emu. 21:22-24; 24:2-4, 9) Wọhọ oriruo, o duwu iyei evaọ okenọ o fi ovie Elam avọ ahwo riẹ kparobọ no. Nọ Abraham o je zihe kpozi, ovie Salem avọ ovie Sọdọm a tẹ nyai zere iei. Mẹlkizẹdẹk ovie Salem ọ “jọ ozerẹ Ọghẹnẹ nọ okpehru” re. Kẹsena ọ tẹ ghale Abraham je jiri Ọghẹnẹ fikinọ o fi obọ họ kẹ Abraham fi ewegrẹ riẹ kparobọ. (Emu. 14:17-20) Nọ ovie Sọdọm ọ jẹ gwọlọ kẹ Abraham ekẹ fiki ahwo ovie na omariẹ nọ ọ thọ no obọ ewegrẹ na, Abraham o te duwu iyei inọ: “Mẹ ya eya kẹ ỌNOWO Ọghẹnẹ Oride no, ọnọ ọ ma odhiwu gbe akpọ, nnọ, mẹ rẹ rehọ olulu hayo ifi-eviẹ hayo oware kpobi nọ o rọ o ra ha, ogbẹrọ erehe whọ vẹ te ta nọ, ‘Me ru Abram fe.’”—Emu. 14:21-23.
EYAA NỌ JIHOVA Ọ YA KẸ ABRAHAM
6. (a) Oriruo vẹ Abraham o fihotọ? (b) Ẹvẹ ẹmeoyo Abraham o sae rọ kẹ omai erere?
6 Re ọ kẹ ahwo-akpọ nọ a gba ha imuẹro oware nọ ọ gwọlọ ru, Jihova Ọghẹnẹ o duwu iyei re ẹkwoma eme nọ ọ ta wọhọ “nọ omẹ rọ na ere ỌGHẸNẸ ỌNOWO na ọ tae.” (Izik. 17:16) Ebaibol na ọ ta kpahe unuẹse nọ o vrẹ 40 nọ Jihova Ọghẹnẹ o duwu iyei. Ẹsejọhọ oriruo nọ ma rẹ kareghẹhọ ẹsikpobi họ, oghẹrẹ nọ Ọghẹnẹ o ro yerikugbe Abraham. Evaọ ikpe buobu, Jihova ọ reọvọ kugbe Abraham rọ ya eyaa sa-sa rọ kẹ imuẹro inọ Ubi nọ a ya eyaa riẹ na u ti no uyẹ Abraham ze ẹkwoma ọmọ riẹ Aiziki. (Emu. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Re Jihova ọ riẹ epanọ ẹrọwọ Abraham ọ ga te, ọ tẹ ta kẹe inọ ọ rehọ ọmọ oyoyou riẹ na dheidhe. Ababọ oke oraha, Abraham ọ tẹ wọ re ọ rehọ Aiziki dheidhe, rekọ ẹnjẹle Ọghẹnẹ ọ tẹ whaha iẹe. Kẹsena Ọghẹnẹ o te duwu iyei inọ: “Mẹ ọvo ọ ya eya na. . . . Fiki epanọ who ru oware nana nọ who ro si ọmọvo ra dhere omẹ hẹ na, mẹ rẹ ghale owhẹ hrọ, me re ti ru iruọmọ ra viẹ wọhọ isi obọ ehru gbe uwẹkpẹ akotọ abade. Emọ ra i re ti wo unuighẹ ewegrẹ rai, evaọ ubi ra erẹwho akpọ na kpobi i je wo oghale; fiki epanọ who yo uru mẹ.”—Emu. 22:1-3, 9-12, 15-18.
7, 8. (a) Ẹjiroro vẹ Ọghẹnẹ o ro duwu iyei kẹ Abraham? (b) Ẹvẹ “igodẹ efa” Jesu a ti ro wo erere no iyei-iduwo Ọghẹnẹ ze?
7 Fikieme Ọghẹnẹ o ro duwu iyei ta kẹ Abraham inọ o ti ru eyaa nọ ọ ya kẹe gba? O ru onana re o jọ oware imuẹro kẹ otu nọ o ti lele Kristi su, utu avivẹ erọ “ubi” eyaa na, re o jẹ bọ ẹrọwọ rai ga. (Se Ahwo Hibru 6:13-18; Gal. 3:29) Wọhọ epanọ Pọl ọ ta na, Jihova ọ ‘rehọ iyei-iduwo ro ru ei ga, re ma ruẹse rehọ fiki eware ivẹ eyena nọ a sae riẹriẹ hẹ na [eyaa gbe iyei-iduwo riẹ] gbe inọ Ọghẹnẹ ọ sae ta erue he na, kru ẹruore nọ a fihọ aro mai na.’
8 Orọnikọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na ọvo a bi wo erere no iyei nọ Ọghẹnẹ o duwu kpahe eyaa nọ ọ ya kẹ Abraham ze he. Jihova ọ rehọ ẹkwoma “ubi” Abraham na ya eyaa inọ “erẹwho akpọ na kpobi i [ti] wo oghale.” (Emu. 22:18) “Igodẹ efa” nọ e be roma kpotọ kẹ Kristi, nọ i wo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ aparadase otọakpọ a rrọ usu ahwo yena nọ a ti wo oghale. (Jọn 10:16) Ẹruore kpobi nọ who wo, o make rrọ orọ uzuazọ evaọ obọ odhiwu hayo otọakpọ, “kru” rie gaga ẹkwoma ẹme nọ who re yo kẹ Ọghẹnẹ evaọ uzuazọ ikẹdẹ kẹdẹ ra.—Se Ahwo Hibru 6:11, 12.
EYAA ỌGHẸNẸ EFA NỌ O DUWU IYEI KPAHE
9. Didi iyei Ọghẹnẹ o duwu evaọ okenọ emọ uyẹ Abraham a jọ igbo evaọ Ijipti?
9 Uwhremu na nọ ikpe buobu e vrẹ no, Jihova ọ wariẹ duwu iyei kpahe eyaa nọ ma ta ẹme te no na evaọ oke nọ o vi Mosis nyae ta ẹme kẹ emọ uyẹ Abraham nọ e jọ igbo evaọ Ijipti oke yena. (Ọny. 6:6-8) Ọghẹnẹ ọ ta kpahe oware nọ ọ vuẹ rai oke yena inọ: ‘Evaọ ẹdẹ nọ mẹ sanọ ahwo Izrẹl, mẹ yaeya kẹ ae nọ, mẹ rẹ rehọ ae no otọ Ijipti ze otọ nọ mẹ gwọlọ kẹ ae, otọ nọ o vọ avọ ame-ivie-eruẹ gbe ọnyọ, otọ nọ u wo oro vi etọ na kpobi.’—Izik. 20:5, 6.
10. Eyaa vẹ Ọghẹnẹ ọ ya kẹ emọ Izrẹl evaọ oke nọ o si ai no igbo Ijipti no?
10 Nọ emọ Izrẹl a no igbo Ijipti no, Jihova ọ tẹ jẹ ya eyaa efa kẹ ae avọ iyei-iduwo inọ: “Otẹrọnọ wha re ghine yo uru mẹ je koko ọvọ mẹ, wha rẹ te jọ efe-agheghọ rọ kẹ omẹ eva udevie erẹwho na kpobi; keme akpọ na kpobi ọ mẹ, wha rẹ te jọ rọ kẹ omẹ wọhọ uvie izerẹ gbe orẹwho Ọrẹri.” (Ọny. 19:5, 6) Onana o jọ obọdẹ uvẹ-ọghọ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ emọ Izrẹl. U dhesẹ nọ ahwo nọ a yoẹme, a rẹ jọ orua uvie izerẹ nọ Ọghẹnẹ ọ te rehọ ẹkwoma rai wha eghale se ahwo-akpọ. Uwhremu na, Jihova ọ tẹ rehọ odẹme dhesẹ oware nọ o ru kẹ emọ Izrẹl no inọ: ‘Me viawa kẹ owhẹ, me te lele owhẹ reọvọ.’—Izik. 16:8.
11. Eme emọ Izrẹl a ru okenọ Ọghẹnẹ ọ ta kẹ ae nọ a jọ ahwo nọ ọ salọ?
11 Evaọ oke yena, Jihova o ru emọ Izrẹl duwu iyei hi inọ a ti yoẹme kẹe; yọ ọ gba rai họ usu riẹ gbe he. Ukpoye, a rehọ iroro obọrai ta nọ: “Onọ ỌNOWO na ọ ta kpobi ma re ruẹ.” (Ọny. 19:8) Edẹ esa nọ i lele i rie, Jihova Ọghẹnẹ ọ tẹ ta kẹ emọ Izrẹl oware nọ ọ gwọlọ mi ai. Orọ ọsosuọ, a se Izi Ikpe na kẹ ae kẹsena Mosis ọ tẹ vuẹ ae izi efa nọ e rrọ obe Ọnyano uzou 20:22 rite uzou 23:33. Eme emọ Izrẹl a ta? “Ahwo na kpobi a tẹ rehọ uru ovo yo nọ, ‘Eme nọ ỌNOWO na ọ ta kpobi, eye ma re ruẹ.’” (Ọny. 24:3) Kẹsena Mosis o te kere izi na fihọ “obe ọvọ” je se ai do via re orẹwho Izrẹl na kpobi o wariẹ yo izi na. Nọ Mosis o ru ere no, ahwo na a tẹ wariẹ ta orọ avesa inọ: “Onọ ỌNOWO na ọ ta kpobi ma re ruẹ.”—Ọny. 24:4, 7, 8.
12. Ẹvẹ Jihova o ru kpahe ọvọ nọ ọ re kugbe emọ Izrẹl, kọ ẹvẹ emọ Izrẹl a ru kpahe ọvọ na?
12 Jihova o te mu ẹkẹ abọ riẹ ọrọ ọvọ Uzi na họ erugba, o te ru ọruẹrẹfihotọ re a wo uwou-udhu egagọ gbe utu izerẹ nọ ahwo-akpọ nọ a gba ha a sae rọ lẹ sei. Rekọ o raha oke he, o tẹ thọrọ emọ Izrẹl ẹro inọ a roma mudhe kẹ Ọghẹnẹ no, a tẹ “rariẹ ofu Ọrẹri Izrẹl.” (Ol. 78:41) Wọhọ oriruo, nọ Mosis ọ jẹ gaviezọ kẹ ithubro nọ Ọghẹnẹ ọ be kẹe evaọ obọ Ugbehru Saena, emọ Izrẹl a tẹ hẹrẹ iẹe bẹ je muhọ ewhrehe evaọ ẹrọwọ rai, a te bi roro nọ Mosis ọ nyasiọ ae ba no. Fikiere, a te ru ọmọ-eruẹ oro jẹ ta kẹ ahwo Izrẹl soso nọ: ‘Ọnana họ ọghẹnẹ rai, O Izrẹl, ọnọ ọ rehọ owhai no otọ Ijipti ze!’ (Ọny. 32:1, 4) Kẹsena a te ru ehaa, onọ a se “ẹdẹeha kẹ ỌNOWO na” je guzou kpotọ be gọ ẹmema nọ a ru na. Nọ Jihova ọ ruẹ oware nọ emọ Izrẹl a bi ru, ọ tẹ ta kẹ Mosis nọ: “A kurẹriẹ no edhere nọ mẹ rọ je uzi kẹ ai no.” (Ọny. 32:5, 6, 8) Uyoma kẹhẹ, emọ Izrẹl a te ti wo ekpehre uruemu jọ no umuo oke yena vrẹ, a rẹ ya eyaa no rekọ a re koko ho.—Ik. 30:2.
IYEI IVẸ EFA NỌ A DUWU
13. Eyaa vẹ Ọghẹnẹ ọ ya kẹ Devidi ẹkwoma iyei-iduwo, kọ ẹvẹ u ro w’obọ kugbe Ubi nọ a ya eyaa riẹ na?
13 Evaọ okenọ Devidi ọ jọ ovie, Jihova o duwu iyei ivẹ efa rọ ya eyaa nọ e te wha erere se ahwo-akpọ nọ a yoẹme kẹe. Orọ ọsosuọ, o duwu iyei rọ ya eyaa kẹ Devidi inọ esuo riẹ ọ rẹ te jọ bẹdẹ bẹdẹ. (Ol. 89:35, 36; 132:11, 12) Onana u dhesẹ nọ a ti se Ubi nọ a ya eyaa riẹ na “ọmọ Devidi.” (Mat. 1:1; 21:9) Avọ omaurokpotọ, Devidi o se ọmọ nana nọ o ti no uyẹ riẹ ze na, “Olori” keme Kristi o ti wo ọkwa ologbo.—Mat. 22:42-44.
14. Eyaa vẹ Jihova ọ rehọ ẹkwoma iyei-iduwo kẹ imuẹro riẹ kpahe Ubi nọ a ya eyaa riẹ na, kọ ẹvẹ ma re ro wo erere no onana ze?
14 Orọ avivẹ, Jihova ọ rehọ ẹkwoma ẹzi riẹ fi obọ họ kẹ Devidi ruẹaro inọ Ovie oghẹrẹsa nana ọ te jẹ jọ Ozerẹ Okpehru. Evaọ Izrẹl oke anwae, ọkwa ozerẹ gbe ọkwa orua uvie i wo ohẹriẹ no ohwohwo. Orua Livae izerẹ e jẹ hae no ze, yọ ivie e jẹ hai no orua Juda ze. Rekọ Devidi ọ ta kpahe ohwo ologbo nọ ọ te rehọ ẹta uvie na evaọ obaro nọ ọyomariẹ o te whu no inọ: “ỌNOWO ọ ta kẹ Olori mẹ nọ: ‘Keria obọze mẹ, bẹsenọ me re ti ru ewegrẹ ra họ akpala-uthiawọ ra.’ ỌNOWO ọ bẹehao no ọ gbẹ rẹriẹ hẹ, ‘Whẹ họ ozerẹ ebẹdẹ nọ u no esuo Mẹlkizẹdẹk.’” (Ol. 110:1, 4) Eruẹaruẹ yena i rugba, Jesu Kristi, Ubi nọ a ya eyaa riẹ na o bi su enẹna evaọ obọ odhiwu. U te no ere no, o bi ru iruo Ozerẹ Okpehru ẹkwoma obọ nọ o bi fihọ kẹ ahwo nọ a kurẹriẹ re a ruẹrẹ usu rai họ kugbe Ọghẹnẹ.—Se Ahwo Hibru 7:21, 25, 26.
IZRẸL ỌKPOKPỌ NỌ ỌGHẸNẸ Ọ SALỌ
15, 16. (a) Utu Izrẹl ivẹ vẹ a jọ Ebaibol na fodẹ, kọ ọvẹ o bi wo eghale Ọghẹnẹ nẹnẹ? (b) Eme Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ kpahe iyei-iduwo?
15 Emọ Izrẹl a siọ Jesu Kristi, a te ku uvẹ-ọghọ ọrọ obọdẹ usu nọ a wo kugbe Ọghẹnẹ fiẹ, gbe uvẹ nọ a hae rọ jọ “uvie izerẹ.” Jesu ọ ta kẹ isu ahwo Ju inọ: “A re ti mi owhai uvie Ọghẹnẹ a vẹ te rehọ iẹ kẹ orẹwho nọ o rẹ mọ ibi riẹ.” (Mat. 21:43) Orẹwho okpokpọ yena o romavia evaọ Pẹntikọst 33 C.E. okenọ Ọghẹnẹ o ku ẹzi riẹ ku oware wọhọ ikọ udhozeza (120) erọ Jesu nọ i kokohọ obọ Jerusalẹm. Enana i te zihe ruọ ‘Izrẹl Ọghẹnẹ,’ u kri hi, a te ti bu te idu buobu yọ ahwo erẹwho kpobi a jọ usu rai evaọ oke yena.—Gal. 6:16.
16 Wo ohẹriẹ no emotọ Izrẹl, utu Izrẹl ọkpokpọ nana nọ Ọghẹnẹ ọ salọ na a bi dhesẹ emamọ uruemu keme a be roma kpotọ kẹ Ọghẹnẹ ẹsikpobi. Ujaje jọ nọ Izrẹl ọkpokpọ nana o bi koko u w’obọ kpahe iyei-iduwo. Evaọ okenọ Jesu ọ jọ otọakpọ, ahwo a jẹ rehọ iyei-iduwo ruiruo thọthọ, a je duwu iyei nọ a tẹ be make ta ọrue hayo evaọ eware nọ i tulo ho. (Mat. 23:16-22) Jesu o wuhrẹ ilele riẹ nọ: “Whọ bọwo ehao vievie he, . . . ru re ẹme ra ọjọ, ‘E,’ ‘e,’ ‘Ijo,’ ‘ijo’; rekọ onọ uviona obọ oyoma na u nọze.”—Mat. 5:34, 37.
17. Enọ vẹ ma te ta ẹme kpahe evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na?
17 Kọ onana u dhesẹ nọ o thọ re a duwu iyei? Maero na, eme u dhesẹ re Ee mai o jọ Ee? Ma te t’ẹme kpahe enọ nana evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na. Nọ ma be hai roro didi kpahe eware nọ ma se evaọ Ebaibol na, ẹsejọhọ onana o te wọ omai yoẹme kẹ Jihova. Ọyomariẹ ọ vẹ te ghale omai bẹdẹ bẹdẹ wọhọ epaọ eyaa riẹ nọ ọ ya avọ iyei-iduwo.
[Enọ Uwuhrẹ]
[Ẹme nọ a fi ẹgba họ nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 26]
Eyaa Jihova e rẹ seba erugba ha
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 24]
Kẹle na, Abraham ọ te ruẹ orugba eyaa Jihova
