1. Fikieme ma je fievahọ Ebaibol na riẹriẹriẹ?

NỌ EKPAKO na a tẹ gwọlọ riẹ sọ ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol o te usiuwoma ota no, a rẹ nọ omarai nọ, ‘Kọ ẹmeọta ohwo na o dhesẹ nọ ọ rọwo inọ Ebaibol na yọ Ẹme Ọghẹnẹ nọ a rọ ẹgba ẹzi riẹ kere?’ * Rọkẹ ahwo nọ a gwọlọ jọ iwhowho-uvie, tubọ idibo Ọghẹnẹ kpobi, Ee a re yo kẹ onọ yena. Fikieme? Ma te fievahọ Ebaibol na jẹ be rehọ iẹe ruiruo ziezi evaọ usiuwoma ota, u re fi obọ họ kẹ omai ru amọfa riẹ Jihova nọ a je wo esiwo.

2. Fikieme ma jẹ ‘ruabọhọ eware nọ ma wuhrẹ’?

² Pọl ukọ na o fi ẹgba họ epanọ Ẹme Ọghẹnẹ o wuzou te, nọ o kere se Timoti nọ: “Ruẹabọhọ umutho [eware nọ] who wuhrẹ jẹ rọwo na.” “Umutho” hayo eware nọ Pọl ọ jọ etenẹ fodẹ na họ, iwuhrẹ Ebaibol nọ e wọ Timoti fi ẹrọwọ họ emamọ usi na. Iwuhrẹ nana i ru omai fi ẹrọwọ họ emamọ usi na no re, yọ i gbe bi ru omai “wha ẹro te usiwo.” (2 Tim. 3:14, 15) Ẹsibuobu ma rẹ rọ ẹme nọ Pọl ọ ta lele onana evaọ obe 2 Timoti 3:16 dhesẹ kẹ ahwo nọ obọ Ọghẹnẹ Ebaibol na o no ze, rekọ ma rẹ sai wo erere ọfa noi ze. (Sei.) Joma ta ẹme kpahe owọ Ebaibol yena ziezi. U ti fi obọ họ kẹ omai fievahọ iwuhrẹ Jihova kpobi vi epaọ ọsosuọ inọ e ginẹ rrọ gbagba.—Ol. 119:128.

3-5. (a) Eme ogbotu na a ru nọ a yo ovuẹ nọ Pita ọ kẹ evaọ Pẹntikọst, kọ fikieme? (b) Fikieme ahwo buobu evaọ obọ Tẹsalonika a ro kurẹriẹ? (c) Ẹsejọ, eme ọ rẹ were ahwo kpahe iruo usiuwoma ota mai?

³ Jesu ọ ta kẹ ahwo Izrẹl nọ: “Me [bi] vi eruẹaro, gbe iwoareghẹ, gbe eriẹizi bru owhai ze.” (Mat.  23:34) Jesu ọ jẹ ta kpahe ilele riẹ nọ o wuhrẹ epanọ a rẹ rọ Ikereakere na ta usiuwoma. Evaọ Pẹntikọst 33  C.E., Pita ukọ na nọ ọ rrọ usu “eriẹizi” na ọ kẹ ovuẹ evaọ udevie ogbotu ahwo nọ a kokohọ Jerusalẹm, onọ o jo se eria sa-sa evaọ Ikereakere Hibru na. Nọ ibuobu rai a ruẹ oghẹrẹ nọ Pita o je ro ru eme na vẹ, “eva e tẹ jọ obọ eva yawae,” a te kurẹriẹ no izieraha rai. Oware wọhọ ahwo idu esa (3,000) a tẹ jọ usu rai lẹ Ọghẹnẹ kẹ erọvrẹ izieraha rai je zihe ruọ Ileleikristi.—Iruẹru 2:37-41.

⁴ Omọfa jọ họ Pọl ukọ na, ọnọ ọ ta usiuwoma evaọ Jerusalẹm gbe erẹwho efa. Wọhọ oriruo, evaọ okpẹwho Tẹsalonika obọ Masidonia, o wuhrẹ ahwo evaọ uwou-egagọ. Ẹdijala esa gbagba Pọl ọ “rehọ ikerakere na jẹ vro-avro, yọ o dhesẹ jẹ hẹ fa otọ rai vevẹ kẹ ae nọ, ufo kẹ Kristi na re ọ ruẹ uye, re ọ jẹ kparoma no iwhuowhu.” Eme o no rie ze? “Ẹme na ọ [tẹ] ruọ otu rai jọ,” wọhọ epanọ o jọ kẹ “egba-egagọ obọ Griki” buobu re.—Iruẹru 17:1-4.

⁵ Oghẹrẹ nọ idibo Ọghẹnẹ a be rọ rehọ Ebaibol na ru iruo evaọ usiuwoma ota o rẹ were ahwo buobu gaga. Evaọ obọ Switzerland, ohwo jọ nọ oniọvo-ọmọtẹ mai o je se Ebaibol kẹ evaọ usiuwoma ota ọ nọ riẹ nọ: “Whai yọ amono?” Oniọvo na ọ kuyo nọ: “Mai yọ Isẹri Jihova.” Ọzae na ọ tẹ ta nọ: “Agbẹta, u te no Isẹri Jihova no, mẹ rẹ ruẹ amọfa nọ a rẹ ziọ uwou mẹ ti se Ebaibol kẹ omẹ hẹ.”

6, 7. (a) Ẹvẹ ahwo nọ a bi ru ẹme evaọ eplatfọmo a sae rọ rehọ Ebaibol na ru iruo ziezi? (b) Fikieme u ro wuzou re ma rehọ Ebaibol ruiruo ziezi nọ ma te bi ru iwuhrẹ Ebaibol?

⁶ Ẹvẹ ma sae rọ rehọ Ebaibol na wuhrẹ ahwo ziezi? Who te bi ru ẹme evaọ eplatfọmo, hai se ugogo eria Ebaibol. Ukpenọ whọ rẹ ta ẹme nọ ọ rrọ oria ikere no uzou ze hayo se no ẹwẹ-obe nọ who kere i rie fihọ ze hayo se no okwakwa ekọmputa jọ ze, rovie Ebaibol na re who sei, jẹ tuduhọ ogbotu na awọ re a ru epọvo na re. U te no ere no, ru eria ikere na vẹ evaọ oghẹrẹ nọ u re ro fi obọ họ kẹ ogbotu na si kẹle Jihova. Ukpenọ whọ rẹ raha oke kẹ iriruo nọ a rẹ kaki wo otoriẹ rai hi, hayo nọ i re fou ehwẹ, rọ oke yena ru oware nọ who se no Ebaibol ze na vẹ ziezi.

⁷ Eme u fo nọ ma re wo họ iroro nọ ma te bi wuhrẹ amọfa Ebaibol na? Nọ ma be rehọ ebe mai wuhrẹ ahwo na, u fo ho re ma la eria Ebaibol nọ e rrọ eva rai vrẹ. Ma rẹ tuduhọ ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol na awọ se oria ikere nọ a fodẹ na, je fi obọ họ kẹe wo otoriẹ oware nọ o se. Ẹvẹ ma sai ro ru ere? Orọnikọ whọ rẹ ta eme buobu ro ru oria ikere na vẹ hẹ, rekọ whọ rẹ tuduhọ ọmọ-uwuhrẹ na awọ re ọ ta epanọ o wo otoriẹ ikere na. Ukpenọ ma rẹ vuẹe oware nọ ọ rẹ rọwo hayo nọ o re ru, ma rẹ daoma nọe enọ nọ ọyọvo ọ sai ro wo otoriẹ oware na. *

8. Eme Pọl o je lele họre?

⁸ Ẹsibuobu ma rẹ rehọ iẹe nọ “ozọ-usio” yọ iruo ekpako ukoko. Uzẹme, ekpako ukoko na i wo owha-iruo nọ a rẹ rọ ‘whọku ahwo nọ a bi ru eware iyoma.’ (1 Tim. 5:20; Tait. 1:13) Rekọ o gwọlọ nọ ma hae whọku omobọ mai re. Pọl ukọ na yọ uvi Oleleikristi nọ o wo eva efuafo hayo emamọ obruoziẹ-iroro. (2 Tim. 1:3) Ghele na, o kere nọ: “Mẹ jọ ekuakua oma mẹ ruerẹ uzi ofa, nọ u bi kpokpo uzi eva mẹ, nọ o be rehọ omẹ ze igbo uzi umuomu.” Ma tẹ romatotọ  kiẹ eme nọ e wariẹ oria Ebaibol nana họ, ma rẹ ruẹ epanọ Pọl ọ daoma te evaọ ohọre wọso uzioraha nọ ọ reuku riẹ.—Se Rom 7:21-25.

9, 10. (a) Ẹsejọhọ ebẹbẹ vẹ Pọl o je lele muabọ? (b) Ẹvẹ o wọhọ nọ Pọl ọ rọ ruabọhọ ohọre riẹ wọso uzioraha?

⁹ Ebẹbẹ vẹ Pọl ọ jẹ daoma fi kparobọ? Dede nọ ọ nwane fodẹ ae gbiae he, o kere se Timoti nọ ọyomariẹ ọ “jẹ ta emeẹsọ.” (1 Tim. 1:13) Taure Pọl o te ti kurẹriẹ, o kpokpo Ileleikristi gaga. Ọ ta kpahe oghẹrẹ nọ o je ru Ileleikristi nọ: “Emamọ oruẹ o jẹ omẹ aro kpahọ ae.” (Iruẹru 26:11) Pọl ọ jẹ daoma kpọ ofu riẹ, rekọ ẹsejọ o jọ bẹbẹ kẹe re o ru ere hayo tubẹ kpọ ẹme riẹ. (Iruẹru 15:36-39) Eme o fi obọ họ kẹe?

¹⁰ Nọ o je kere se Ileleikristi obọ Kọrint, Pọl ọ fodẹ oghẹrẹ nọ ọ jẹ rọ whọku omariẹ. (Se 1 Ahwo Kọrint 9:26, 27.) Ọ rehọ Ẹme Ọghẹnẹ họre oma sebaẹgba riẹ. Ẹsejọhọ, ọ jẹ hae gwọlọ ehrẹ Ikereakere na jọ, lẹ se Jihova re o fi obọ họ kẹe fi ae họ iruo, jẹ daoma ru lele olẹ riẹ. * Ma sai wo erere no oriruo riẹ ze keme ma rrọ ohọre ovona.

11. Ẹvẹ ma sae rọ “dawo” omamai rri ẹsikpobi sọ ma gbẹ rrọ edhere uzẹme na?

¹¹ U fo ho re ma ta nọ ma daoma te no evaọ egagọ mai. Ukpoye, o gwọlọ nọ ma hae “dawo” omamai rri sọ ma gbẹ ginẹ rrọ edhere uzẹme na. (2 Kọr. 13:5) Ma te bi se eria Ebaibol wọhọ obe Ahwo Kọlọsi 3:5-10, ma sae nọ omamai nọ: ‘Kọ mẹ be daoma whaha isiuru uzioraha manikọ mẹ be rọ ẹmẹrera wo isiuru kẹ eware nọ Jihova o mukpahe? Mẹ tẹ be rọ Itanẹte ru iruo nọ ighe ọfariẹ e tẹ romavia, kọ me ti furie Itanẹte na manikọ me ti kpohọ eria itieye efa?’ Ma te fi ohrẹ Ọghẹnẹ họ iruo evaọ oke utiona, u re fi obọ họ kẹ omai “siọ owezẹ ba [jẹ] jọ aruro.”—1 Tẹs. 5:6-8.

12, 13. (a) Eme o rẹ jọ utee mai nọ ma tẹ gwọlọ ‘kpọ eware vi,’ kọ ẹvẹ ma sae rọ raro kele oriruo Jesu evaọ abọ nana? (b) Oghẹrẹ eme vẹ u fo nọ ma rẹ whaha nọ ma tẹ gwọlọ ‘kpọ eware vi’ kugbe amọfa?

¹² Otofa ẹme Griki nọ a fa “ọkpọvio” na họ, “re a ru woma, kpọvi, ruẹrẹhọ, hayo ru kiete.” Ẹsejọ o rẹ gwọlọ nọ ma kpọ eware vi nọ amọfa a te wo eriwo ọthọthọ kpahe ẹme nọ ma ta hayo oware jọ nọ ma ru. Wọhọ oriruo, isu-egagọ ahwo Ju a jẹ go inọ Jesu o bi kuomagbe “imiazọhọ gbe erahaizi.” Jesu ọ tẹ vuẹ ae nọ: “Enọ oma o gae a gbẹ guọlọ ọbo ho, rekọ enọ e rẹ mọ ọvo. Wha nya kpo wha wuhrẹ otọ onana, ‘Mẹ guọlọ ohrọ orọnọ iwẹ hẹ.’” (Mat. 9:11-13) Ọ romatotọ ru ẹme Ọghẹnẹ vẹ kẹ ahwo kpobi. Fikiere ahwo nọ a wo omaurokpotọ a riẹ nọ Jihova yọ “Ọghẹnẹ nọ ọ vọ avọ ohrọ gbe aruoriwo, [nọ] ọ rẹ kaki muofu hu, o wo uyoyou nọ o rẹ rẹriẹ hẹ gbe ọtẹruo.” (Ọny. 34:6) Fikinọ Ọmọ Ọghẹnẹ ọ daoma ‘kpọ eware vi’ gaga, ahwo buobu a fi ẹrọwọ họ usiuwoma Uvie na.

¹³ Oriruo Jesu u wuhrẹ omai epanọ ma re ro fi obọ họ kẹ amọfa. Ohwo nọ oware nọ omọfa o ru o be kẹ uye ọ sae rọ evedha ta kẹe nọ, ‘Who wo ekpehre uruemu jọ nọ u fo nọ whọ rẹ seba.’ Whọ tẹ rọ oghẹrẹ utiona ta ẹme, orọnikọ oye u dhesẹ nọ who bi ru lele ẹme nọ ọ rrọ obe 2 Timoti 3:16 na ha. “Ikereakere na” e kẹ omai udu nọ ma rẹ rọ rehọ ẹme fa ohwo ovao ho nọ ọ tẹ maki ru oware thọ. Ẹme ọgaga o re “duwẹ wọhọ ọgbọdọ,” ẹsibuobu o rẹ wha edada  ze ukpenọ o wha ewoma ze.—Itẹ 12:18.

14-16. (a) Ẹvẹ ekpako ukoko a sae rọ ‘kpọ eware vi’ evaọ oghẹrẹ nọ u re ro fi obọ họ kẹ amọfa ku ebẹbẹ rai họ? (b) Fikieme Ebaibol na nọ a rẹ rọ ‘kpọ eware vi’ u ro wuzou gaga nọ a tẹ be yọrọ emọ?

¹⁴ Kọ ẹvẹ ma sae rọ jọ wowou je wo odiri nọ ma tẹ be kẹ “ọkpọvio”? Ma rehọ iẹe nọ inievo jọ nọ e rrọ imava-orọo a ta kẹ ọkpako ukoko nọ o fi obọ họ kẹ ae ku ẹbẹbẹ orọo rai họ. Eme ọkpako na o ti ru? Ukpenọ ọ rẹ whoma họ abọjọ, ọ sae rọ ehrẹ Ebaibol wọhọ enọ e rrọ uzou avọ esa orọ obe Edidi Evawere Uviuwou lele ai jiroro. Nọ ọkpako na o bi lele ae ta ẹme na, ọzae-avọ-aye na a sae ruẹ eria nọ ae omomọvo ọ sae jọ fi ohrẹ ikereakere na họ iruo. Evaọ oke ofa, ọkpako na ọ sae nọ ae oghẹrẹ nọ eware e be nya, yọ ọ sai gbe fi obọ họ nọ o tẹ gwọlọ ere.

 ¹⁵ Ẹvẹ esẹgbini a sae rọ ‘kpọ eware vi’ evaọ oghẹrẹ nọ usu emọ rai kugbe Ọghẹnẹ o rẹ rọ jọ gaga? Ma rehọ iẹe nọ whọ gwọlọ fi obọ họ kẹ uzoge ọmọtẹ ra whaha usu jọ nọ who roro nọ u fo ho. Orọ ọsosuọ, kiẹ kpahe usu na. Whọ tẹ ruẹ nọ usu na u fo ho, lele ọmọtẹ ra ta ẹme, whọ sae tubẹ rọ evuẹ nọ e rrọ obe Questions Young People Ask—Answers That Work, uko avivẹ ro fi obọ họ kẹe. No umuo oke yena vrẹ, whọ sae hẹ raha oke kugbei ziezi. Whọ sai je muẹrohọ uruemu riẹ evaọ etoke usiuwoma ota hayo nọ ahwo uviuwou na a tẹ be zaharo kugbe. Whọ tẹ rrọ wowou je wo odiri, ọmọtẹ ra ọ te ruẹ nọ ewoma riẹ whọ be gwọlọ. Ẹsejọhọ onana o te wọe fi ehrẹ nọ whọ be kẹe na họ iruo jẹ whaha usu nọ o rẹ sae wha enwoma sei.

¹⁶ Epọvo na re, ma tẹ rrọ wowou je wo odiri, ma sai fi obọ họ kẹ ahwo  nọ a be ruawa kpahe ẹyao nọ a be mọ, enọ e rrọ ọkora fiki iruo nọ a si rai no, hayo ahwo nọ iwuhrẹ Ebaibol jọ i bi vẹro ho. Idibo Ọghẹnẹ a re wo irere buobu nọ a tẹ be rọ Ebaibol na ‘kpọ eware vi.’

17. Fikieme u ro fo re ma jẹ ọwhọkuo rehọ?

¹⁷ “Awere ọ rọ uye orọkẹ eva oke ọsosuọ họ; rekọ uwhremu riẹ o rẹ mọ ubi udhedhẹ o rọ ẹrẹreokie rọ kẹ e nọ a kẹ uye na.” (Hib. 12:11) Inievo buobu nọ e kpako no a ta nọ ọwhọkuo nọ esẹgbini rai nọ e rrọ Ileleikristi a kẹ rai u fi obọ họ kẹ ae gaga. Yọ ma tẹ be jẹ ọwhọkuo nọ Jihova ọ be rọ ẹkwoma ekpako na kẹ omai rehọ, u re ru omai daji edhere uzuazọ na.—Itẹ 4:13.

18, 19. (a) Fikieme ohrẹ nọ o rrọ Itẹ 18:13 u ro wuzou gaga nọ ma tẹ gwọlọ kẹ ọwhọkuo “eva ẹrẹreokie”? (b) Eme o re noi ze nọ ekpako na a tẹ be rọ ẹrera gbe uyoyou kẹ ọwhọkuo?

¹⁸ Re a kẹ uvi ọwhọkuo o gwọlọ onaa. Jihova ọ ta kẹ Ileleikristi nọ a hae kẹ ọwhọkuo “eva ẹrẹreokie.” (2 Tim. 3:16) Fikiere, ma rẹ daoma ru lele oghẹrẹ nọ Ebaibol na ọ gwọlọ nọ ma rọ kẹ ọwhọkuo. Obe Itẹ 18:13 o ta nọ: “Ọnọ o ri yo ẹme he ọ vẹ kẹ uyo, yọ ugheghẹ gbe omovuọ obọ riẹ.” Fikiere, taure ekpako ukoko a tẹ te ta ẹme kẹ oniọvo kpahe oware uyoma nọ a yo nọ o ru, o gwọlọ nọ a rẹ romatotọ kiẹ kpahe oware na tao. (Izie. 13:14) Ere oruo a sae rọ kẹ ọwhọkuo “eva ẹrẹreokie.”

¹⁹ U te no ere no, Ebaibol na ọ hrẹ ekpako Ileleikristi nọ a hae “rehọ ẹrera” kpọ amọfa vi. (Se 2 Timoti 2:24-26.) Uzẹme, ohwo ọ sai ru oware nọ o rẹ wha ekela se odẹ Jihova, jẹ wha edada se amọfa. Dede na, ewoma ọvo o re noi ze he nọ ọkpako ọ tẹ rọ evedha whọku oniọvo otiọna. Rekọ ekpako na a tẹ rọ aro kele “ewoma Ọghẹnẹ,” a sae rọ ere fi obọ họ kẹ oniọvo nọ o ruthọ na kurẹriẹ.—Rom 2:4.

20. Ohrẹ Ebaibol vẹ u fo nọ esẹgbini a re fihọ iruo nọ a tẹ be whọku emọ rai?

²⁰ O gwọlọ nọ esẹgbini a re fi ehrẹ Ebaibol họ iruo nọ a tẹ be yọrọ emọ rai, re a “yo ẹme je wuhrẹ ai orọ Ọnowo na.” (Ẹf. 6:4) U fo ho re ọsẹ ọ nwane kẹ ọmọzae riẹ uye fikinọ o yo nọ ọmọ na o ru oware uyoma jọ. Yọ u fo nọ a rẹ jọ uviuwou Oleleikristi mu ofu ọkpoo ho. Jihova “o wo ohrọ” gbe uyoyou, yọ u fo nọ enọ e rẹ whọku emọ evaọ uwou a wo uruemu ovona.—Jem. 5:11.

21, 22. Ẹme vẹ evaọ Olezi 119:97-104 o mai dhesẹ oghẹrẹ nọ who rri Ebaibol na?

²¹ Odibo Ọghẹnẹ jọ ọ ta oware nọ o soriẹ nọ o ro wo uyoyou kẹ uzi Jihova. (Se Olezi 119:97-104.) Uzi Ọghẹnẹ nọ o wuhrẹ u ru nọ o ro wo areghẹ, ovuhumuo gbe otoriẹ. Izi na nọ o fihọ iruo u ru rie whaha uzuazọ uyoma nọ o be wha enwoma se amọfa. Ikereakere na nọ o je wuhrẹ o kẹ riẹ evawere. O jọ ọtamuo riẹ nọ o re yoẹme kẹ Ọghẹnẹ nọ ithubro riẹ e wha irere buobu sei no na.

²² Kọ who rri “ikereakere na kpobi” ghaghae? E rẹ sai ru owhẹ wo ẹrọwọ ọgaga inọ Ọghẹnẹ o ti ru ẹjiroro riẹ gba. Ithubro riẹ e rẹ thọ owhẹ nọ who gbe duomahọ uzioraha ha. Yọ whọ tẹ be hae rọ Ebaibol na ru iruo avọ onaa, whọ rẹ sae kpọ ovao amọfa rri edhere uzuazọ na je fi obọ họ kẹ ae daji edhere na. Ajọ ma rọ “ikereakere na kpobi” ru iruo ziezi nọ ma be gọ Jihova Ọghẹnẹ mai nọ ọ vọ avọ uyoyou je wo areghẹ kpobi na.