1, 2. Re Ọghẹnẹ ọ sae jẹ omai rehọ, ‘oghẹrẹ ohwo vẹ u fo nọ ma rẹ jọ’?

O THỌ họ re ma roro kpahe oghẹrẹ nọ amọfa a bi rri omai. Rekọ oghẹrẹ nọ Jihova o bi rri omai u fo nọ o rẹ mae jọ omai Ileleikristi oja. O rrọ ere keme ọye họ Ọnọ ọ mai kpehru evaọ ehrugbakpọ na, yọ ọye ọ kẹ omai uzuazọ.—Ol. 36:9.

² Pita ukọ na ọ vuẹ omai nọ ma hai yeri “uzuazọ ẹfuọ gbe orọ Ọghẹnẹ,” ọ tẹ rọ ere dhesẹ ‘oghẹrẹ ohwo nọ u fo nọ ma rẹ jọ’ evaọ aro Jihova. (Se 2 Pita 3:11.) Re Ọghẹnẹ ọ sae jẹ omai rehọ, o gwọlọ nọ ma rẹ jọ fuafo evaọ iroro, uruemu gbe evaọ egagọ mai. U te no ere no, o gwọlọ nọ adhẹẹ gbe uyoyou nọ ma wo kẹ Ọghẹnẹ o rẹ wọ omai yeri uzuazọ omarọkẹ Ọghẹnẹ. Re ma sai wo ọjẹrehọ riẹ, orọnikọ oghẹrẹ nọ uruemu mai o rrọ ọvo ma rẹ tẹrovi hi, ma re je muẹrohọ oghẹrẹ ohwo nọ ma rrọ evaọ obeva. Nọ o rọnọ Jihova ọ riẹ “iroro ohwo” na, ọ rẹ riẹ nọ uruemu mai o tẹ rrọ fuafo, gbe nọ ma tẹ be rọ eva mai kpobi gọe.—1 Irv. 29:17.

3. Didi enọ u fo nọ ma rẹ nọ omamai?

³ Setan Ẹdhọ na ọ gwọlọ nọ ma ru eva were Ọghẹnẹ hẹ. Evaọ uzẹme, ọ be dawo ẹgba riẹ kpobi re o ru omai gbabọkẹ usu mai kugbe Jihova. Ọ be rọ ẹkwoma erue gbe eviẹhọ gwọlọ ru omai re ma siọ egagọ Ọghẹnẹ ba. (Jọn 8:44; 2 Kọr. 11:13-15) Fikiere, u fo nọ ma nọ omamai nọ: ‘Idhere vẹ Setan ọ be rọ viẹ ahwo họ? Eme me re ru re mẹ sae sẹro usu mẹ kugbe Jihova?’

4. Eme Setan ọ be mae tẹrovi re ọ sae raha usu mai kugbe Ọghẹnẹ, kọ fikieme?

⁴ Jemis olele na o kere nọ: “Kohwo kohwo o re kie ruọ odawọ okenọ urusio avọ eguọlọ-aguọlọ riẹ e gba riẹ. Kẹsena, nọ urusio u te dihọ, u ve yẹ umuomu, nọ umuomu o jẹ ro thẹtawa no o vẹ wha uwhu ze.” (Jem. 1:14, 15) Setan ọ be tẹrovi udu mai re ọ sae raha usu mai kugbe Ọghẹnẹ, keme ọ riẹ nọ etẹe isiuru mai kpobi i bi no ze.

5, 6. (a) Ẹvẹ Setan ọ be rọ gwọlọ gbe udu mai ku? (b) Idhere vẹ Setan ọ be rọ daoma gbe iroro mai ku, kọ anwọ oke vẹ o bi ro ru onana?

⁵ Ẹvẹ Setan ọ be rọ gwọlọ gbe udu mai ku? Ebaibol na ọ ta nọ: “Akpọ na ọsoso ọ rọ obọ ogaga oyoma na.” (1 Jọn 5:19) Edhere jọ nọ Setan o bi ro ru onana họ ẹkwoma “eware nọ e rọ eva akpọ na.” (Se 1 Jọn 2:15, 16.) Anwọ ikpe buobu ze na, Ẹdhọ ọ be rọ ẹkwoma eware nọ e wariẹ omai họ gbe iroro mai ku. Nọ o rọnọ ma sae dhẹ no akpọ Setan he na, o gwọlọ nọ ma rẹ thọ omamai no eghẹ riẹ.—Jọn 17:15.

⁶ Setan ọ be rehọ idhere sa-sa nọ ọ ruẹrẹhọ gbe iroro ahwo ku. Jọn ukọ na ọ fodẹ esa jọ evaọ usu enana: (1) “urusio uwo,” (2) “urusio ibiaro” gbe (3) “eheri uzuazọ.” Setan ọ rehọ idhere nana dawo Jesu evaọ obọ igbrẹwọ. Setan ọ riẹ oghẹrẹ ẹghẹ nọ ọ rẹ rọ dawo omomọvo nẹnẹ keme u kri no nọ ọ be rọ rehọ eghẹ itienana ruiruo. Re ma tẹ ta kpahe oghẹrẹ nọ ma sae rọ thọ omamai, joma kake ta kpahe oghẹrẹ nọ Setan ọ rọ rehọ eware isiuru jọ viẹ Ivi họ, gbe epanọ ọ sae rọ rehọ ae viẹ Jesu họ họ.

7. Ẹvẹ Setan ọ rọ rehọ “urusio uwo” dawo Ivi?

⁷ Re ohwo-akpọ ọ sae jọ uzuazọ, ọ gwọlọ emuore. Yọ Ọghẹnẹ ọ ma otọakpọ na evaọ oghẹrẹ nọ ma sae rọ jariẹ wo oghẹrẹ emu sa-sa. Rekọ Setan ọ sai ru omai wo isiuru kẹ emu thesiwa te epanọ ma re ro gbabọkẹ oreva Ọghẹnẹ, ere o ru Ivi. (Se Emuhọ 3:1-6.) Setan ọ ta kẹ Ivi nọ o ti whu hu nọ ọ tẹ make re ubi “ure ẹriẹ ewoma gbe eyoma” na, gbe nọ ẹdẹ nọ ọ re ubi-ure na, ọ te jọ wọhọ Ọghẹnẹ. (Emu. 2:9) Ẹdhọ ọ be rọ ere ta nọ u du gwọlọ nọ Ivi o re yoẹme kẹ Ọghẹnẹ hẹ re ọ sae jọ uzuazọ. Onana yọ ọrue koi koi. Nọ Ẹdhọ o gu ọrue kẹ Ivi no, eware ivẹ e riẹ nọ Ivi ọ rẹ jọ salọ onọ o re ru: Ọ rẹ siọ ẹme Ẹdhọ na, hayo o re roro kpahe ẹme na jẹ rọ ere ru isiuru nọ o wo kẹ ubi-ure na  dhe ẹgẹga. Dede nọ ibi-ire sa-sa e vọ ogba na nọ ọ rẹ sae re, Ivi o si roro no ẹme Ẹdhọ họ, kẹsena “ọ tẹ kọrọ ubi ure na, ọ tẹ re.” Setan o ru Ivi wo isiuru kẹ oware nọ Ọnọma riẹ ọ kẹ uvẹ riẹ hẹ.

8. Ẹvẹ Setan ọ rọ rehọ “urusio uwo” dawo Jesu, kọ fikieme Jesu o gbe ro kie kẹ odawọ nana ha?

⁸ Edhere ọvona Setan ọ rọ dawo Jesu evaọ obọ igbrẹwọ. Nọ Ẹdhọ ọ ruẹ nọ Jesu ọ siọ emuọriọ ba edẹ 40 gbe aso 40 no, ọ tẹ rọ emu dawo Jesu. Ọ ta kẹ Jesu nọ: “Jọ owhẹ ọmọ Ọghẹnẹ whọ takẹ utho onana re u zihe ruọ ebrẹdi.” (Luk 4:1-3) Eware ivẹ e jariẹ nọ Jesu o re ru kpahe ẹme na: Ọ sae rọ ogaga igbunu riẹ zihe utho na ruọ ebrẹdi nọ ọ rẹ re, hayo siọ oware utioye ba. Jesu ọ riẹ nọ orọnikọ re o ru eware igbunu kẹ omobọ riẹ họ ẹjiroro nọ o ro wo ogaga na ha. Dede nọ ohọo u je kpei, usu riẹ kugbe Jihova o jariẹ oja vi emu nọ ọ rẹ re. Jesu ọ kpahe kẹ Setan nọ: “A kere nọ, ‘Fiki ebrẹdi ọvo ohwo ọ rẹ rọ zọ họ, rekọ fiki kẹme kẹme nọ ọ via no unu Ọghẹnẹ ze.’”—Mat. 4:4.

9. Ẹme na “urusio ibiaro” eme u dhesẹ, kọ ẹvẹ Setan ọ rọ rehọ edhere nana viẹ Ivi họ?

⁹ Nọ Jọn ọ jẹ fodẹ eware nọ e rẹ sae raha iroro mai, o kele “urusio ibiaro” re. Ẹme yena o dhesẹ nọ ohwo ọ rẹ sai mu isiuru họ ewo kẹ oware nọ o te rri oware na ọvo. Oghẹrẹ urusio utiona Setan ọ rọ viẹ Ivi họ nọ ọ ta kẹe nọ: “Ibiaro rai i re ti rovie.” Epanọ Ivi o rri ubi-ure na te, ere u je si ei urru ga te. Ivi ọ tẹ ruẹ nọ ubi-ure na u gine ‘wo erru’ gaga.

10. Ẹvẹ Setan ọ rọ rehọ “urusio ibiaro” dawo Jesu, kọ eme Jesu ọ kpahe kẹe?

¹⁰ Kọ Jesu omariẹ? Setan o “dhesẹ uvie kpobi akpọ na kẹe, . . . ukumuomu na ọ tẹ ta kẹe nọ, ‘Mẹ rẹ te rehọ udu-ogaga enana kpobi kẹ owhẹ, gbe oro rai.’” (Luk 4:5, 6) Ma sae ta nọ Jesu ọ rehọ ibiaro riẹ ruẹ ivie akpọ na kpobi ẹsiẹsiẹ yena ha, rekọ Setan o je roro nọ oghẹrẹ edhere igbunu nọ o ro dhesẹ ae kẹe na u ti si Jesu urru. Setan ọ tẹ ginẹ wharo rovie unu ta kẹ Jesu nọ: “Who te diguẹ gọ omẹ, enana kpobi e rẹ te jọ era.” (Luk 4:7) Jesu ọ rrọ ohwo nọ o re ru oware nọ Ẹdhọ ọ gwọlọ na vievie he, dazigbe. Ẹsiẹsiẹ yena, Jesu ọ tẹ kpahe kẹe nọ: “A kere nọ, ‘Whọ rẹ gọ Ọnowo na Ọghẹnẹ ra, iruo riẹ eye evo who re ruẹ.’”—Luk 4:8.

11. Oghẹrẹ urusio vẹ Setan ọ rọ viẹ Ivi họ?

¹¹ “Eheri uzuazọ” hayo oma udhesẹ o rrọ usu eware akpọ na nọ Jọn ọ  fodẹ. Okenọ Adamu avọ Ivi a jọ ọgbọ Idẹn a wo uruemu nana ha keme amọfa a jọ otọakpọ nọ a rẹ sai dhesẹ oma kẹ hẹ. Rekọ a dhesẹ omorro. Okenọ Setan ọ jẹ viẹ Ivi họ, ọ ta kẹe nọ Ọghẹnẹ ọ be ko emamọ oware jọ dhere iei. Setan ọ ta kẹe nọ ẹdẹ nọ ọ re ubi-ure “ẹriẹ ewoma gbe eyoma na” kpobi, ọ “te jọ wọhọ Ọghẹnẹ, nọ ọ rẹ riẹ uwoma gbe uyoma.” (Emu. 2:17; 3:5) Setan ọ tẹ be rọ ere ta nọ Ivi o te ru onana, ọ gbẹ te jọ otọ Jihova ha. U muẹro nọ omorro u ru nọ Ivi ọ rọ rọwo ọrue nọ Ẹdhọ o gu kẹe na. Ọ tẹ re ubi-ure na, bi roro nọ o ti gine whu hu. O roro thọ kẹhẹ.

12. Edhere ọfa vẹ Setan ọ rọ dawo Jesu, kọ uyo vẹ Jesu ọ kẹ riẹ?

¹² Wo ohẹriẹ no Ivi, Jesu o dhesẹ omaurokpotọ ulogbo. Setan ọ rọ edhere ọfa dawo iẹe, rekọ o tubẹ jọ Jesu iroro dede he re o ru oware igbunu jọ nọ u re fi Ọghẹnẹ họ odawọ. Oyena o hai dhesẹ nọ o wo omorro. Ukpenọ o ru oware utioye, Jesu ọ ta kẹ Ẹdhọ vevẹ nọ: “A ta nọ, ‘Whọ rẹ dawo Ọnowo na Ọghẹnẹ ra ha.’”—Se Luk 4:9-12.

13, 14. Dhesẹ oghẹrẹ eghẹ jọ nọ Setan ọ be rọ dawo ahwo nẹnẹ.

¹³ Setan ọ be rọ oghẹrẹ eware isiuru nọ ọ rọ dawo Ivi gbe Jesu na dawo ahwo nẹnẹ re. Setan o bi ru ahwo duomahọ ọfariẹ-ogbe, idieda thomawa, gbe okpore, eware nọ e rrọ “urusio uwo.” Ọ be jẹ rehọ “urusio ibiaro” ẹkwoma ifoto ẹbẹba iriwo maero kọ evaọ itanẹte mu ahwo nọ a yọroma ha. Yọ ahwo nọ a wo omorro gbe otu ‘oheri’ hayo enọ i re dhesẹ oma a re kie kẹ ilale efe, okpodẹ, gbe ọkwa lọlọhọ.

¹⁴ “Eware nọ e rọ eva akpọ na” e wọhọ adha nọ okuori ọ rẹ rọ kpahe eghọlọ. I re gine siuru, rekọ oghọlọ o rrọ eva rai. Setan ọ rẹ rehọ eware nọ e rrọ ẹgwọlọ ikẹdẹ kẹdẹ mai dawo omai re ma ru eware nọ e wọso oreva Ọghẹnẹ. Ọ rẹ ruẹrẹ edawọ itieye na họ evaọ oghẹrẹ nọ isiuru mai kẹ eware nọ ma gwọlọ kẹdẹ kẹdẹ i re ro dhe ẹgẹga. Enana kpobi yọ onaa nọ ọ rẹ rọ gwọlọ ru omai rehọ ẹgwọlọ ikẹdẹ kẹdẹ mai karo, viukpọ oreva Ọghẹnẹ.  Kọ ma te kuvẹ re ẹghẹ otiọye na o gele omai kie?

15. Ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele Jesu mudhe kẹ edawọ Setan?

¹⁵ Dede nọ Ivi o kie kẹ edawọ Setan, Jesu o fi rai kparobọ. Ikereakere na Jesu ọ jẹ hae rọ kẹ Setan uyo ẹsikpobi nọ: “A kere nọ” hayo “A ta nọ.” Ma tẹ be hae romatotọ se Ebaibol na, u ti ru omai kareghẹhọ eria Ikereakere nọ e rẹ sai fi obọ họ kẹ omai riẹ oware nọ u fo nọ ma re ru nọ ma tẹ rẹriẹ ovao ku edawọ. (Ol. 1:1, 2) Ma tẹ be hae kareghẹhọ ahwo nọ a jọ Ebaibol na ta ẹme te nọ a kru ẹrọwọ rai u re fi obọ họ kẹ omai rọ aro kele ae. (Rom 15:4) O te thọ omai nọ ma te wo ozodhẹ Jihova, you eware nọ o you je mukpahe eware nọ o mukpahe.—Ol. 97:10.

16, 17. Ẹvẹ eware nọ ma be hai roro kpahe i re ro kpomahọ oghẹrẹ ohwo nọ ma rrọ?

¹⁶ Pọl ukọ na ọ tuduhọ omai awọ nọ ma rehọ ẹgba iroro mai ruiruo ziezi re ma sae jọ oghẹrẹ ahwo nọ a re wo ọkpọ iroro Ọghẹnẹ, orọnikọ iroro akpọ na ha. (Rom 12:1, 2) Pọl o fiẹgbahọ epanọ u wuzou te re ma hae kpọ iroro mai ziezi inọ: “Ma rẹ whaha avro oyoma, je gbe koware koware nọ umukpahe eriariẹ Ọghẹnẹ, [je] mu iroro kpobi imu fiki Kristi.” (2 Kọr. 10:5) Eware nọ ma bi roro kpahe i re dhesẹ oghẹrẹ ohwo nọ ma rrọ via, fikiere o gwọlọ nọ ma hae “kareghẹhọ” hayo roro kpahe eware nọ e rọwokugbe oreva Ọghẹnẹ.—Fil. 4:8.

¹⁷ Ma rẹ sae jọ ahwo ọfuafo ho nọ ma tẹ be hai roro kpahe eware nọ i fo ho. O gwọlọ nọ ma rẹ rọ “eva efuafo” you Jihova. (1 Tim. 1:5) Rekọ ẹsejọ ma rẹ sae riẹ epanọ “eware nọ e rọ eva akpọ na” i kpomahọ omai te no ho keme udu mai na u wo eviẹhọ gaga. (Jeri. 17:9) Fikiere u fo re ma hae ‘nọ oma mai sọ ma ghine kru orọwọ mai,’ jẹ hai dhesẹ oghẹrẹ ohwo nọ ma rrọ.—2 Kọr. 13:5.

18, 19. Fikieme ma rọ gwọlọ gbaemu nọ ma rẹ jọ oghẹrẹ ahwo nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma jọ?

¹⁸ Ma tẹ be hai roro kpahe ẹme nọ Jọn ukọ na o kere u re je fi obọ họ kẹ omai whaha urusio “eware nọ e rọ eva akpọ na” re, o kere nọ: “Akpọ na avọ urusio riẹ e rẹ te vrẹ, rekọ ohwo nọ o re ru oreva Ọghẹnẹ ọ rẹ jọ bẹdẹ.” (1 Jọn 2:17) Ma rẹ gwọlọ roro nọ akpọ nana o re wowoma, yọ ọ te jọ ribri. Rekọ avro ọ riẹ hẹ, akpọ nana o ti kuhọ ẹdẹjọ. Akpọ Setan o wo oware ovuovo nọ o rẹ tọ họ. Ma tẹ be hae kareghẹhọ onana, u re fi obọ họ kẹ omai nọ ma gbe ro kie kẹ urusio akpọ na ha.

¹⁹ Pita ukọ na ọ tuduhọ omai awọ nọ ma jọ oghẹrẹ ahwo nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ jẹrehọ, nọ ma ‘be hẹrẹ je bi rẹro ẹtha ẹdẹ Ọghẹnẹ vẹrẹ vẹrẹ na, keme eva oyena ihru e jẹ te ware e vẹ te to, erae e vẹte ghra ekwakwa na no!’ (2 Pita 3:12) Ẹdẹ nọ Jihova ọ te rọ raha akpọ Setan muotọ ọ kẹlino. Taure oke yena u te ti te, Setan ọ te gbẹ rọ “eware nọ e rọ eva akpọ na” dawo omai, wọhọ epanọ ọ dawo Ivi gbe Jesu na. Ajọ ma jọ wọhọ Ivi hi, nọ ọ gwọlọ isiuru omobọ riẹ. Ma te ru ere kiyọ ma be ta nọ Setan họ ọghẹnẹ mai. O gwọlọ nọ ma jọ wọhọ Jesu nọ o fi edawọ itieye kparobọ, ghelọ oghẹrẹ nọ eware nọ Setan ọ be rọ dawo omai i siuru te kẹhẹ. Ajọ o jọ ọtamuo mai omomọvo inọ ma rẹ jọ oghẹrẹ ahwo nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma jọ.