1, 2. (a) Eme o re noi ze nọ a tẹ romatotọ sẹro igodẹ? (b) Fikieme ahwo buobu evaọ oke Jesu a rọ jọ wọhọ igodẹ nọ i wo othuru hu?

IGODẸ e rẹ jọ sasasa nọ othuru-igodẹ ọ tẹ be rẹrote ai ziezi. Obe jọ nọ a kere kpahe epanọ a re ro thuru igodẹ o ta nọ, “ohwo nọ o re su igodẹ nyae re ẹbe ọvo rekiyọ ọ rẹ romatotọ rẹrote igodẹ na ọvuọvo ho, igodẹ ohwo yena e rẹ mọ yọ uthuru na u re vi hi.” Rekọ nọ a tẹ be rẹrote igodẹ na ziezi, uthuru na kpobi o rẹ jọ sasasa.

² Nọ ekpako na a tẹ be romatotọ rẹrote ọvuọvo igodẹ Ọghẹnẹ nọ a muhọ ae obọ na ziezi, u re fi obọ họ ru ukoko na soso jọ gaga evaọ usu rai kugbe Ọghẹnẹ. Ẹsejọhọ whọ te kareghẹhọ nọ ohrọ ogbotu na o re Jesu keme a jọ “oyoya, a tẹ jẹ vaha wọhọ igodẹ nọ i wo othuru hu.” (Mat. 9:36) Eme ọ soriẹ nọ ogbotu na a rọ jọ enẹ? Fikinọ ahwo nọ u fo nọ a re wuhrẹ ai izi Ọghẹnẹ a jọ eviẹwẹ, je dhuaro, jẹ gwọlọ nọ ahwo na a ru eware nọ a rẹ sai ru hu. Ukpenọ a fi obọ họ kẹ jẹ sẹro uthuru rai, isu egagọ ahwo Izrẹl a jẹ wọ “ewha egbẹgbẹdẹ” fihọ ae ẹkoko.—Mat. 23:4.

3. Eme u fo nọ ekpako na a rẹ kareghẹhọ ẹsikpobi nọ a be rẹrote uthuru Ọghẹnẹ na?

³ Onana u dhesẹ nọ ekpako ukoko a wo owha-iruo ulogbo nẹnẹ. Jihova, avọ Jesu nọ o se omariẹ “othuru igodẹ owoma” na a wo igodẹ nọ a muhọ ekpako na obọ na. (Jọn 10:11) Jesu ọ rehọ “azẹ ọghaghae” riẹ “dẹ” igodẹ na. (1 Kọr. 6:20; 1 Pita 1:18, 19) O you igodẹ riẹ na ga te epanọ o ro whu fiki rai. U fo nọ ekpako na a rẹ kareghẹhọ ẹsikpobi nọ Jihova ọ rehọ e rai mu, a rrọ otọ Ọmọ  Ọghẹnẹ, Jesu Kristi nọ ọ rrọ “Othuru Igodẹ Ologbo na.”—Hib. 13:20.

4. Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

⁴ Nọ o rrọ ere na, kọ oghẹrẹ vẹ u fo nọ ekpako a rẹ rọ sẹro uthuru na? A tuduhọ inievo nọ e rrọ ukoko na awọ nọ a yoẹme kẹ ekpako na. Evaọ abọdekọ riẹ, a tuduhọ ekpako na awọ nọ a du “ru oma oruoro [wọhọ] enọ-iwuzou otu nọ ọrọ otọ rai hi.” (Hib. 13:17; Se 1 Pita 5:2, 3.) Nọ o rrọ ere na, ẹvẹ ekpako na a sae rọ sẹro uthuru na ababọ oma nọ a re ru oruoro wọhọ ẹsenọ a wo uzou rai?

5. Eme ẹme nọ ọ rrọ obe Aizaya 40:11 o dhesẹ kpahe Jihova?

⁵ Aizaya ọruẹaro na ọ ta kpahe Jihova nọ: “Ọ rẹ te kuọ uthuru riẹ wọhọ othuru-igodẹ, o re ti koko imigodẹ na họ obọ riẹ, ọ vẹ te wọ ae họ igbama riẹ, o ve ti su enọ avọ emọ a rọ ẹrera.” (Aiz. 40:11) Ẹme nana o dhesẹ nọ Jihova o wo ọdawẹ kẹ otu nọ ọ ga te he evaọ ukoko na. Wọhọ epanọ othuru-igodẹ o re muẹrohọ ẹgwọlọ igodẹ riẹ ọvuọvo jẹ rọ uvẹ kpobi fi obọ họ kẹ ae na, ere Jihova o bi muẹrohọ ahwo nọ a rrọ ukoko na omomọvo, yọ o rẹ were iẹe re ọ rẹrote ẹgwọlọ rai. Wọhọ epanọ othuru-igodẹ ọ rẹ wọ ogodẹ ọboba họ igbama riẹ nọ o tẹ gwọlọ ere na, ere ọvona Jihova “Ọsẹ ohrọ” na ọ te kpare omai evaọ etoke ebẹbẹ. Ọ te sasa omai oma nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ ilogbo.—2 Kọr. 1:3, 4.

6. Ẹvẹ ọkpako ọ sae rọ rehọ aro kele Jihova?

⁶ U wo obọdẹ oware jọ nọ ọkpako ukoko ọ rẹ sai wuhrẹ mi Ọsẹ obọ odhiwu mai. Wọhọ Jihova, o gwọlọ nọ ọkpako o re muẹrohọ igodẹ na re ọ riẹ ẹgwọlọ rai. Nọ ọ tẹ riẹ ẹbẹbẹ nọ a rẹriẹ ovao dhe gbe oghẹrẹ obufihọ nọ a gwọlọ, u ti ru nọ ọkpako na ọ sae rọ kẹ ae uduotahawọ je fi obọ họ kẹ ae. (Itẹ 27:23) O rrọ vevẹ, o gwọlọ nọ ọkpako ukoko ọ rẹ ta ẹme kugbe inievo na n’oke t’oke. Dede nọ ọ rẹ kiotọ ibe Ileleikristi riẹ hẹ, o re muẹrohọ oware kpobi nọ ọ be ruẹ je yo evaọ ukoko na, ọ vẹ rọ unevaze “fiobọhọ kẹ enọ i wobọ họ,” hayo nọ e ga te he.—Iruẹru 20:35; 1 Tẹs. 4:11.

7. (a) Ẹvẹ a je ru igodẹ Ọghẹnẹ evaọ oke Izikiẹl avọ Jerimaya? (b) Eme ọwhọkuo nọ Jihova ọ kẹ otu nọ o je gbabọkẹ igodẹ riẹ na o rẹ sai wuhrẹ omai?

⁷ Roro kpahe uruemu ithuru-igodẹ nọ Jihova o brukpe evaọ okenọ u kpemu. Evaọ oke Izikiẹl avọ Jerimaya, Jihova ọ whọku otu nọ u fo nọ a sẹro igodẹ riẹ rekinọ a je ru ere he. Fikinọ uvumọ ohwo ọ jẹ rẹrote igodẹ na ha, u ru nọ a rọ vahabọ je kie ruọ abọ ikpehre ahwo. Ukpenọ ithuru-igodẹ na a ko uthuru na, kọ ‘omobọ rae ọvo a jẹ ko.’ (Izik. 34:7-10; Jeri. 23:1) Ma rẹ sae ta nọ ọwhọkuo nọ Jihova ọ kẹ ithuru-igodẹ nana o kiekpahe isu egagọ Kristẹndọm. Rekọ u fiẹgba họ epanọ u wuzou te re ekpako a muẹrohọ igodẹ Ọghẹnẹ jẹ rẹrote ae ziezi.

8. Ẹvẹ Jesu o ro fi emamọ oriruo hotọ evaọ oghẹrẹ nọ a rẹ rọ kpọ ohwo họ?

⁸ Fiki sebaẹgba, igodẹ Ọghẹnẹ jọ a rẹ sae kaki wo otoriẹ oware nọ Jihova ọ gwọlọ mi ai hi. Ẹsejọhọ a sai ru oware nọ o wọso uzi Ebaibol, hayo ru oware nọ u re dhesẹ nọ a wo eriariẹ Ebaibol te he. O tẹ via ere, eme u fo nọ ekpako na a re ru? U fo nọ a rẹ rọ aro kele Jesu nọ o thihakọ kẹ ilele riẹ nọ e jẹ hae vravro ẹsikpobi kpahe  ohwo nọ ọ te mae rro evaọ usu rai nọ a tẹ ruọ Uvie Ọghẹnẹ no. Ukpenọ Jesu o do ku ae, ọ jẹ hae kẹ ae ohrẹ ẹsikpobi kpahe epanọ u wuzou te re a wo omaurokpotọ. (Luk 9:46-48; 22:24-27) Jesu ọ wozẹ awọ rai, ọ tẹ rọ ere wuhrẹ ae epanọ omaurokpotọ u wuzou te. Uruemu omaurokpotọ utioye u fo nọ ekpako na a re wo.—Se Jọn 13:12-15; 1 Pita 2:21.

9. Oghẹrẹ uruemu vẹ Jesu ọ gwọlọ nọ ilele riẹ a re wo?

⁹ Jemis avọ Jọn a dhesẹ uruemu nọ u wo ohẹriẹ no oghẹrẹ uruemu nọ Jesu ọ gwọlọ nọ ekpako a re wo. Aimava na a jẹ gwọlọ nọ a re wo ọkwa okpehru nọ a tẹ ruọ Uvie Ọghẹnẹ no. Rekọ Jesu ọ kpọ rai vi nọ ọ ta nọ: “Wha riẹ nọ ikpahwo egedhọ a rẹ rọ oma ru ilori kẹ ae, ahwo ologbo rai a te jọ ududu kẹ ae. Ere a re ti ruẹ udevie rai hi; rekọ ohwo nọ ọ rẹ te jọ udevie rai rua, ọ rẹ te jọ odibo rai.” (Mat. 20:25, 26) O gwọlọ nọ ikọ na a rẹ whaha oghẹrẹ uruemu kpobi nọ u re dhesẹ nọ a bi ru oma oruoro kẹ amọfa.

10. Oghẹrẹ uruemu vẹ Jesu ọ gwọlọ nọ ekpako na a re wo kẹ igodẹ na, kọ oriruo vẹ Pọl o fihotọ evaọ abọ nana?

¹⁰ Jesu ọ gwọlọ nọ ekpako ukoko a re wo ọkpọ uruemu nọ ọyomariẹ o wo kẹ igodẹ na. O gwọlọ nọ a rẹ gbodibo kẹ ae, orọnikọ a re ru oma oruoro kẹ ae wọhọ ẹsenọ a rrọ ilori rai hi. Pọl ukọ na o wo ọkpọ uruemu omaurokpotọ utioye, ọ ta kẹ ekpako ukoko obọ Ẹfẹsọs nọ: “Whai kpobi a jọ oma riẹ oghẹrẹ uzuazọ nọ mẹ jọ evie rai yeri nọ anwọ umuo nọ mẹ rọ rehọ ethihi te evaọ Esia. Rekọ eva idhedhẹ avọ owhrori.” Pọl ọ gwọlọ nọ ekpako yena a rọ unevaze gbe omaurokpotọ sẹro igodẹ na. Ọ ta nọ: “Evaọ koware koware mẹ jọ dhesẹ kẹ owhai nnọ, udevie iruo egaga rai wha je fiobọhọ kẹ enọ i wobọ họ,” hayo enọ e yẹlẹ. (Iruẹru 20:18, 19, 35) Pọl ọ ta kẹ inievo obọ Kọrint nọ orọnikọ ọyomariẹ o wo ogaga ẹrọwọ rai hi, rekọ ibe oriruo ọ rrọ rọkẹ oghọghọ rai. (2 Kọr. 1:24) Pọl o je ru iruo gaga yọ o wo omaurokpotọ, onọ o rrọ emamọ oriruo kẹ ekpako na.

11, 12. Ẹvẹ ọkpako ọ sai ro fi obọ họ kẹ ibe Oleleikristi riẹ jiroro?

¹¹ O gwọlọ nọ ọkpako ukoko ọ rẹ ‘yọrọ ẹme na’ nọ o te bi wuhrẹ. (Tait. 1:9) Rekọ o re ru onana avọ “ẹzi oma-urokpotọ.” (Gal. 6:1) Ukpenọ ọ rẹ rọ ẹkwoma uwuhrẹ riẹ gba inievo na họ ru oware jọ, o gwọlọ nọ ọ rẹ ta ẹme evaọ oghẹrẹ nọ u re ro duobọte ibe inievo riẹ udu re a ru oware nọ u fo. Nọ oniọvo ọ tẹ be jiroro oware jọ nọ u wuzou gaga, ọkpako ọ rẹ sae fi obọ họ kẹe riẹ oware nọ Ebaibol ọ ta kpahe iẹe, je dhesẹ oware nọ ukoko na u kere kpahe ẹme na no kẹe. Ọ rẹ sae jẹ vuẹ oniọvo na nọ o roro kpahe epanọ owọ sa-sa nọ ọ jẹ u ti kpomahọ usu riẹ avọ Jihova. U te no ere no, ọkpako na ọ rẹ sae vuẹe epanọ u wuzou te re ọ lẹ se Jihova taure ọ tẹ te jiroro kpobi. (Itẹ 3:5, 6) Nọ ọkpako na o te lele oniọvo na ta ẹme kugbe no enẹ, ọ vẹ kẹe uvẹ re ọ jiroro na kẹ omariẹ.—Rom 14:1-4.

¹² Oware nọ Ebaibol na ọ ta ọvo ekpako ukoko a rẹ nya mu nọ a tẹ be kẹ ibe Ileleikristi rai ohrẹ. Fikiere u wuzou gaga re a rọ onaa rehọ iẹe fi obọ họ kẹ ibe Ileleikristi rai je lele oware nọ o ta. Onana u re ru nọ ekpako  a gbẹ rọ rehọ uvẹ-ọghọ nọ a wo ro ru iruo thọthọ họ. Jihova o wo igodẹ nọ a be sẹro rae na, yọ omomọvo evaọ ukoko na ọ te niyẹrẹ kẹ Jihova avọ Jesu kpahe iroro kpobi nọ ọ jẹ.—Gal. 6:5, 7  8.

13, 14. Idhere vẹ ọkpako ọ sai ro fi emamọ oriruo hotọ kẹ inievo na?

¹³ Nọ Pita ukọ na ọ ta kẹ ekpako ukoko na nọ a du “ru oma oruoro” kẹ igodẹ nọ a muhọ ae obọ họ no, ọ tẹ ta nọ a “jọ oriruo kẹ uthuru na.” (1 Pita 5:3) Ẹvẹ ọkpako ọ sai rọ jọ oriruo kẹ uthuru na? Roro kpahe eware ivẹ jọ nọ a gwọlọ mi ohwo re a tẹ te rehọ iẹe mu ọkpako. O gwọlọ nọ o re wo “areghẹ,” yọ “ọ rẹ jọ ohwo nọ o re suẹ uwou riẹ ziezi” keme “otẹrọnọ ohwo ọ gbẹ riẹ epanọ ọ sae ro su ahwo uwou riẹ hẹ, kẹvẹ ọ sai ro muẹrohọ [ukoko] Ọghẹnẹ?” (1 Tim. 3:1, 2, 4, 5) Re ohwo ọ sai te utee ọkpako, o gwọlọ nọ o re wo areghẹ nọ ọ rẹ rọ kaki wo otoriẹ uzi Ọghẹnẹ ziezi jẹ riẹ epanọ o re ro fi ei họ iruo evaọ uzuazọ riẹ. Ọ rẹ romakpotọ roro taure ọ tẹ te jiroro oware nọ o re ru. Ekpako na a tẹ rrọ enẹ, u re ru nọ inievo nọ e rrọ ukoko na a re ro fievahọ ae.

¹⁴ Edhere ọfa nọ ekpako a rẹ rọ jọ oriruo kẹ inievo nọ e rrọ ukoko na họ, usiuwoma ota nọ a re kpohọ ẹsikpobi. Jesu o fi emamọ oriruo hotọ kẹ ekpako na evaọ abọ nana. Iruo usiuwoma ota na e jọ Jesu oja gaga evaọ okenọ ọ jọ otọakpọ, yọ o wuhrẹ ilele riẹ epanọ a re ru iruo nana. (Mak 1:38; Luk 8:1) Nẹnẹ, o rrọ oware omosasọ re iwhowho-uvie a lele ekpako na kpohọ usiuwoma ota jẹ ruẹ ọwhọ nọ a wo kẹ iruo na, yọ a re je wuhrẹ onaa usiuwoma ota mi ekpako na. Nọ inievo na a tẹ be ruẹ ajọwha nọ ekpako na a be rọ rehọ oke gbe ẹgba rai ru iruo usiuwoma ota na ghele epanọ eware i bu rai abọ te, u re fi obọ họ kẹ ai ru epọvo na. Ekpako na a re je fi emamọ oriruo hotọ kẹ inievo na nọ a tẹ be hae ruẹrẹ oma kpahe je wobọ ziezi evaọ etoke iwuhrẹ ukoko gbe iruẹru efa, wọhọ Ọgwa Uvie nọ a re ru fo jẹ rẹrote.—Ẹf. 5:15, 16; Se Ahwo Hibru 13:7.

15. Fikieme o rọ gwọlọ nọ ekpako na a hai weze bru inievo na?

¹⁵ Emamọ othuru-igodẹ ọ rẹ gwọlọ epanọ o re ro fi obọ họ vẹrẹ vẹrẹ nọ ogodẹ riẹ jọ ọ tẹ nwoma hayo nọ ọ tẹ be mọ. Epọvo na o gwọlọ nọ ekpako a re ru nọ a tẹ ruẹ nọ oware jọ o be kẹ oniọvo jọ uye hayo nọ o gbe bi kruga evaọ ukoko na ha. Ẹsejọ o rẹ gwọlọ nọ ekpako na a rẹrote ẹgwọlọ ugboma ọrọ inievo nọ e kpako no gbe enọ e be mọ, rekọ epanọ a rẹ rọ kẹ ae  uduotahawọ je fi obọ họ kẹ ae kruga evaọ ukoko na o gwọlọ nọ a rẹ mae tẹrovi. (1 Tẹs. 5:14) Ẹsejọhọ izoge a wo ebẹbẹ sa-sa evaọ ukoko na, o sae jọnọ a rrọ ohọre epanọ a sai ro “si omano urusio ogena.” (2 Tim. 2:22) Fikiere o gwọlọ nọ ekpako na a rẹ hai weze bru inievo na n’oke t’oke re a riẹ ebẹbẹ nọ a wo, jẹ rọ Ebaibol na kẹ ae uduotahawọ gbe ohrẹ nọ u fo. Nọ a tẹ rẹrote ebẹbẹ itieye na evaọ ẹruoke, o rẹ sai ru nọ i gbe ro zihe ruọ ebẹbẹ ilogbo ho.

16. Nọ oniọvo jọ evaọ ukoko na o te wo ẹbẹbẹ jọ nọ o be raha usu riẹ kugbe Jihova, ẹvẹ ekpako na a sai ro fi obọ họ kẹe?

¹⁶ Kọ otẹrọnọ oniọvo jọ evaọ ukoko na o wo ẹbẹbẹ jọ nọ o be raha usu riẹ kugbe Jihova? Jemis olele na o kere nọ: “Ọjọ ọ rẹmọ udevie rai? Jọ o se ekpako ukoko na, re a lẹ kẹe, avẹ rehọ udẹ wholo iei eva odẹ Ọnowo na; olẹ orọwọ u re siwẹ ohwo nọ ọ rẹ mọ; Ọnowo na ọ vẹte kpariẹ tovrẹ; re otẹrọnọ ọ raha izi, o reti wo erọvrẹ.” (Jem. 5:14, 15) Nọ oniọvo nọ o wo ẹbẹbẹ ọ gbẹ maki “se ekpako ukoko na” ha, u fo nọ ekpako na a rẹ nyai fi obọ họ kẹe vẹrẹ vẹrẹ nọ a tẹ riẹ kpahe ẹbẹbẹ na. Nọ a tẹ be hae lẹ kugbe inievo na jẹ lẹ roro ae, je fi obọ họ kẹ ae nọ a tẹ rrọ ẹbẹbẹ, ekpako na a rẹ rọ ere dhesẹ nọ a be ginẹ rọ omosasọ gbe uduotahawọ kẹ igodẹ nọ a muhọ ae obọ.—Se Aizaya 32:1, 2.

17. Eme u re noi ze nọ ekpako na a tẹ be hae rọ aro kele “othuru igodẹ ologbo na”?

¹⁷ Ekpako na a rẹ daoma epanọ a rẹ rọ rehọ aro kele Jesu Kristi nọ ọ rrọ “othuru igodẹ ologbo na” evaọ oware kpobi nọ a bi ru. Obufihọ nọ u re no obọ ekpako itienana ze u re fi obọ họ kẹ inievo nọ e rrọ ukoko na kruga ziezi jẹ jọ sasasa. Enana kpobi e rẹ wọ omai yere je jiri Jihova, Othuru-Igodẹ nọ o wo ibe he na.