1. Eme ọ rẹ sae lẹliẹ omai roro nọ urere akpọ na u lehie ga hrọ no?

EDẸ urere akpọ Setan i muhọ nọ a nwane rọ Uvie Mesaya na mu no evaọ ukpe 1914. Onana u te ru nọ ẹmo o ro du lahwe evaọ obọ odhiwu, kẹsena Jesu o te gele Ẹdhọ avọ idhivẹri na ziọ okogho akpọ mai na. (Se Eviavia 12:7-9.) Setan ọ riẹ nọ “oke riẹ o re kpẹkpẹre.” (Evia. 12:12) Rekọ ‘omoke okpẹkpẹe’ yena nọ u kiọkọ na o joma kri te ikpe udhusoi (100) no, yọ ẹsejọhọ otujọ a hẹrẹ Jihova bẹ no re ọ te raha akpọ omuomu nana. Kọ ere o rrọ kẹ omai?

2. Eme ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe?

² Okpakpa o rẹ sae wha enwoma ze keme o rẹ sae kẹ omai uvẹ roro te he re ma te ru oware, onọ u re ru omai ru eware thọ. Ẹvẹ ma sai gbe ro thihakọ hẹrẹ? Uzoẹme nana u ti fi obọ họ kẹ omai ru ere nọ o be te kuyo enọ nana: (1) Eme ma rẹ sai wuhrẹ no oriruo Maeka ọruẹaro na ze kpahe akothiho? (2) Eware vẹ e te via nọ i ti dhesẹ nọ ma joma thihakọ na te urere no? (3) Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ o were omai inọ Jihova o thihakọ te enẹ?

3. Oghẹrẹ uzuazọ vẹ emọ Izrẹl a je yeri evaọ oke Maeka?

³ Se Maeka 7:2-6. Maeka ọruẹaro na ọ jẹ ruẹ emọ Izrẹl nọ e be raha usu rai kugbe Ọghẹnẹ bẹsenọ u ro yoma vrẹta evaọ okenọ Ehaz ovie omuomu na o je su evaọ Izrẹl. Maeka ọ rehọ emọ Izrẹl nana dhesẹ “enwẹnwẹ” gbe “ogha inwe.” Wọhọ epanọ enwẹnwẹ hayo inwe i re duwu ohwo kpobi nọ ọ nya ruọ ae na, ere emọ Izrẹl na a jẹ wha enwoma se amọfa. U tube yoma te epanọ iviuwou e jẹ rọ hẹriẹ dede. Nọ Maeka ọ riẹ nọ ọ te sai ru oware ovuovo kpahe oware nọ o be via na ha, ọ tẹ lẹ se Jihova kpahe  onana. Kẹsena ọ tẹ fọ be hẹrẹ oware nọ Jihova o ti ru. Maeka o fievahọ nọ Jihova o ti ru oware jọ evaọ oke nọ o fihọ.

4. Ebẹbẹ vẹ ma rẹ rẹriẹ ovao dhe?

⁴ Wọhọ epanọ o jọ kẹ Maeka na, ma rrọ udevie ahwo nọ a bi yeri uzuazọ oriobọ. Ibuobu rai a rrọ “ababọ uyere-ọghọ gbe ababọ ẹfuọ, [yọ] a wo eva egaga.” (2 Tim. 3:2, 3) O rẹ kẹ omai uye gaga nọ ibe-iruiruo, ibe emọ-isukulu, gbe otu nọ ma gbẹ rrọ okegbe a te bi dhesẹ uruemu oriobọ. Rekọ idibo Ọghẹnẹ jọ a rẹriẹ ovao dhe ẹbẹbẹ nọ ọ rro vi ọyena. Jesu ọ ta nọ ilele riẹ a te rẹriẹ ovao dhe ọwọsuọ no obọ imoni rai ze, yọ ọ rehọ ọkpọ eme nọ e rrọ obe Maeka 7:6 dhesẹ oware nọ o te via nọ ahwo a tẹ gaviezọ kẹ ẹme riẹ. Ọ ta nọ: “Mẹ nyaze ti fi ohwo avọ ọsẹ riẹ họ oma ohẹriẹ, ọmọtẹ avọ oni riẹ, oviaye avọ oniọrọo riẹ; ahwo uwou obọ ohwo a rẹ te jọ ewegrẹ riẹ.” (Mat. 10:35, 36) O rẹ jọ bẹbẹ re ma thihakọ nọ ahwo uviuwou mai nọ a rrọ ukoko ho a tẹ be wọso omai je se omai ẹkoko. Ma tẹ rẹriẹ ovao dhe ọwọsuọ otiọna, joma thihakọ jẹ ruabọhọ egagọ Ọghẹnẹ bẹsenọ o ti ku ẹbẹbẹ na họ. Ma tẹ be hae lẹ sei kẹ obufihọ, ọ te kẹ omai ẹgba gbe areghẹ nọ u ti fi obọ họ kẹ omai thihakọ.

5, 6. Erere vẹ o te Maeka fiki akothiho riẹ, rekọ eme Maeka ọ rọ ẹro ruẹ hẹ?

⁵ Jihova ọ ghale Maeka kẹ akothiho riẹ. Iraro riẹ Ehaz ekpehre ovie na o ro whu. Yọ iraro riẹ ọmọzae Ehaz nọ a re se Hẹzikaya ọ rọ reuku uvie ọsẹ riẹ jẹ wariẹ mu egagọ uzẹme họ. U te no ere no, ovuẹ ọraha nọ o ti te Sameria nọ Maeka o whowho u rugba evaọ okenọ ahwo Asiria a vẹro uvie ofẹ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre Izrẹl.—Mae. 1:6.

⁶ Rekọ orọnọ ẹme kpobi nọ Jihova ọ rọ ẹkwoma Maeka whowho u rugba evaọ iraro riẹ hẹ. Wọhọ oriruo, Maeka o kere nọ: “Evaọ ẹdẹ urere . . . itho uwou ỌNOWO na e rẹ te jọ ugbehru nọ o mai kpehru kpobi, a rẹ te kpare iẹe kpehru vi ikpehru kpobi. Ahwo a ve ti su ruẹ e. Erẹwho buobu e rẹ te tha, a vẹ te ta nọ: ‘Wha nyaze, re ma kpobọ ugbehru ỌNOWO na.’” (Mae. 4:1, 2) Maeka o whu kri no taure eruẹaruẹ yena i te ti rugba. O make jọ ere na, ọ ruabọhọ egagọ Ọghẹnẹ bẹsenọ o ro whu, dede nọ ahwo nọ a wariẹ e riẹ họ a je ru eware iyoma. O kere kpahe onana nọ: “Ahwo na kpobi a be nya evaọ ọvuọ odẹ ẹdhọ riẹ, rekọ evaọ odẹ [Jihova, NW] Ọghẹnẹ mai ma rẹ rọ nya bẹdẹ bẹdẹ.” (Mae. 4:5) Maeka ọ sai thihakọ evaọ etoke obẹbẹ nana keme o fievahọ Jihova nọ o ti ru eyaa riẹ kpobi gba.

7, 8. (a) Ẹjiroro vẹ ma wo nọ ma re ro fievahọ Jihova? (b) Eme o rẹ lẹliẹ oke dhẹ vẹrẹ vẹrẹ evaọ aro mai?

⁷ Kọ ma bi fievahọ Jihova wọhọ epanọ Maeka o ru? Ma wo emamọ ẹjiroro nọ ma re ro ru ere, keme iraro mai eruẹaruẹ Maeka na i bi ro rugba na. “Evaọ ẹdẹ urere” nọ ma rrọ na, ima ahwo buobu a zurie no erẹwho, erua, gbe evẹrẹ sa-sa ze no be ruọ “uwou ỌNOWO” na. Dede nọ ahwo nana a no erẹwho nọ e be họre wọso ohwohwo ze, a “duwu elọkọ rai zihe ruọ ewhẹ” no, yọ a rọwo nọ a re fi ẹmo vievie he. (Mae. 4:3) Ma wo uvẹ-ọghọ ulogbo nọ ma rọ rrọ usu ahwo odhedhẹ nana.

⁸ Evaọ uzẹme, ma gwọlọ nọ Jihova ọ raha akpọ omuomu Setan nana kẹle. Rekọ o gwọlọ nọ ma re rri eware oghẹrẹ nọ Jihova o rri rai re ma sai thihakọ hẹrẹ. O fi oke họ nọ ọ te rọ rehọ ẹkwoma Jesu Kristi “nọ o romu” guẹdhọ ahwo-akpọ. (Iruẹru 17:31) Rekọ taure oke yena u te ti te, Jihova ọ be kẹ ahwo kpobi uvẹ nọ a rẹ rọ “riẹ uzẹme  na” je ru lele iei re a sai wo esiwo. Uzuazọ ahwo ma be ta na. (Se 1 Timoti 2:3, 4.) Oke o rẹ dhẹ kpata kpata nọ ma tẹ be tẹrovi epanọ ma re ro fi obọ họ kẹ ahwo wo eriariẹ egbagba kpahe Ọghẹnẹ. Akpọ nana o bi te ekuhọ no. Okenọ ma te rọ ẹro ruẹ urere akpọ na, eva e te were omai gaga inọ ma rehọ oke mai ru iruo usiuwoma ota na ziezi.

9-11. Kọ eruẹaruẹ nọ e rrọ obe 1 Ahwo Tẹsalonika 5:3 na i rugba no? Ru ei vẹ.

⁹ Se 1 Ahwo Tẹsalonika 5:1-3. Kẹle na, erẹwho na kpobi a ti bo nọ, “Oke onana oke udhedhẹ gbe omofọwẹ.” O gwọlọ nọ ma rẹ “siọ owezẹ ba [jẹ] jọ aruro” re ubo nana o siọ omai ọza ba ẹruọ. (1 Tẹs. 5:6) Re o sai fi obọ họ kẹ omai jaja aro vi, joma ta kpahe eware nọ e be via nọ u dhesẹ nọ oke ubo nana o kẹle no.

¹⁰ Okenọ a fi Ẹmo Akpọ ọsosuọ avọ ọrọ avivẹ vrẹ no, erẹwho na kpobi a tẹ jẹ dhogbo epanọ udhedhẹ o rẹ rọ jariẹ. Nọ a nwani fi ẹmo akpọ ọsosuọ no, a tẹ to Ukoko Ọvọ Erẹwho na họ avọ irẹro nọ o te wha udhedhẹ ze. Uwhremu na nọ Ẹmo Akpọ avivẹ o kuhọ no, ahwo buobu a je roro nọ ukoko Okugbe Erẹwho o te wha udhedhẹ ziọ akpọ. Egọmeti akpọ gbe isu egagọ a bi rẹro nọ ikoko ivẹ nana e te wha udhedhẹ se ahwo-akpọ. Wọhọ oriruo, ukoko Okugbe Erẹwho na u whowho nọ ukpe 1986 o te jọ Ukpe Udhedhẹ Akpọ-Soso. Evaọ ukpe yena, isu egọmeti erẹwho buobu gbe isu-egagọ sa-sa a kokohọ ẹwho Assisi obọ Italy, re a kuomagbe osu ichọche Kathọlik lẹ kẹ udhedhẹ.

¹¹ Dede na, orọnikọ orugba eruẹaruẹ nọ e rrọ obe 1 Ahwo Tẹsalonika 5:3 oye he. Fikieme ma rọ ta ere? Keme “ọraha” idudhe nọ a ruẹaro nọ o ti bru ae ze na ọ re via ha.

12. Eme ma riẹ kpahe ubo “udhedhẹ gbe omofọwẹ” na?

 ¹² Ono o ti bo ubo “udhedhẹ gbe omofọwẹ” nana? Eme isu-egagọ Kristẹndọm a ti ru evaọ ẹme nana? Ẹvẹ isu egọmeti sa-sa a ti ro wobọ evaọ ubo nana? Ebaibol na ọ vuẹ omai hi. Rekọ oware nọ ma riẹ họ, oghẹrẹ kpobi nọ a ti ro bo ubo na, gbe oghẹrẹ nọ o te wọhọ nọ udhedhẹ na u muẹro te kẹhẹ, o te jọ ẹruore ofofe. Setan ọ te gbẹ kpọ iruẹru akpọ omuomu nana nọ ọ raha no riẹriẹriẹ na, yọ ere o te gbẹ jọ. U ti yoma kẹ omai gaga nọ ma tẹ rọwo eme eviẹhọ Setan jẹ rọ fikiere duomahọ iruẹru akpọ na.

13. Fikieme ikọ-odhiwu a ro kru ofou ọraha na?

¹³ Se Eviavia 7:1-4. Nọ ma be hẹrẹ oke nọ ẹme nọ ọ rrọ obe 1 Ahwo Tẹsalonika 5:3 o ti ro rugba na, ikọ-odhiwu a kru ofou ọraha nọ ọ te wha uye ulogbo ze na. Eme a be hẹrẹ? Jọn ukọ na ọ ta kpahe ugogo oware nọ ikọ-odhiwu na a be hẹrẹ, oye họ oka nọ a be ka họ “idibo Ọghẹnẹ mai” uzou. * Nọ a tẹ nwane koka họ ae re no, ikọ-odhiwu na a ve ti siobọno ofou ọraha na. Kọ u te no ere no, eme ọ te via?

14. Eme u dhesẹ nọ ọraha Babilọn Ologbo na ọ kẹle no?

¹⁴ A te raha egagọ erue akpọ-soso nọ a se Babilọn Ologbo na. “Ahwo, ogbotu, erẹwho, gbe erọounu” a te sai fi obọ họ kẹe he. Obọnana ma be ruẹ imuẹro nọ i dhesẹ nọ ọraha riẹ o totọ no. (Evia. 16:12; 17:15-18; 18:7, 8, 21) Ma be jọ ekwakwa awhusi ruẹ je yo iyẹrẹ kpahe ọwọsuọ nọ o bi te egagọ erue gbe isu rai, onọ u dhesẹ nọ ahwo a gbẹ be tha Babilọn Ologbo na uke te epanọ o jọ họ. Ghele na, isu-egagọ erue a bi roro nọ enwoma ọvuọvo ọ rrọ kẹ ai hi. A roro thọ kẹhẹ. Nọ a tẹ nwani bo ubo “udhedhẹ gbe omofọwẹ” na no, idudhe na egọmeti akpọ na a vẹ te rẹriẹ ovao dhe egagọ erue jẹ raha ae muotọ. Babilọn Ologbo na ọ gbẹ te jọ ofa ha. Avro ọ riẹ hẹ, u gine te epanọ ma re ro thihakọ hẹrẹ re ma ruẹ okenọ eware nana kpobi e te rọ via.—Evia. 18:8, 10.

15. Fikieme Jihova ọ gbẹ re te raha akpọ na ha?

¹⁵ Ghele epanọ ahwo a be raha odẹ Jihova te, o bi thihakọ hẹrẹ okenọ o fihọ nọ o ti ro ru oware jọ kpahe iẹe. Jihova ọ gwọlọ nọ ahwo nọ a wo emamọ eva kpobi a zọ. (2 Pita 3:9, 10) Kọ ere ma gwọlọ re? Taure ẹdẹ nọ Jihova o fihọ o te ti te, ma rẹ sai ru eware nọ ma te fodẹ na ro dhesẹ nọ o were omai inọ Jihova o thihakọ te enẹ.

16, 17. (a) Fikieme ma je fi obọ họ kẹ ahwo nọ a siọ iruo Uvie na ba no? (b) Fikieme o rọ gwọlọ nọ ahwo nana a zihe bru Jihova ze kpata kpata?

¹⁶ Fi obọ họ kẹ ahwo nọ a siọ iruo Uvie na ba no. Jesu ọ ta nọ a rẹ jọ obọ odhiwu ghọghọ nọ ọrahauzi ọvo o te kurẹriẹ. (Mat. 18:14; Luk 15:3-7) Jihova o wo ọdawẹ kẹ ahwo kpobi nọ a wo uyoyou kẹe gaga vẹre dede nọ a siọ egagọ riẹ ba no obọnana. Nọ ma te fi obọ họ kẹ ahwo otiọnana zihe ziọ ukoko na, u re ru eva were Jihova gbe ikọ-odhiwu na.

¹⁷ Kọ whọ rrọ usu ahwo nọ a gbe bi kru oma ga evaọ egagọ Jihova ha? Ẹsejọhọ ohwo jọ o ru owhẹ eva dha evaọ ukoko na, fikiere who te sioma kpemu evaọ egagọ Jihova. Nọ orọnọ oke jọ o ruemu no anwẹnọ whọ rọ siọ ewuhrẹ ba na, nọ omara nọ: ‘Kọ uzuazọ mẹ u  woma vi epaọ anwẹdẹ, kọ enẹna eva e be mae were omẹ? Kọ Jihova o ru omẹ eva dha, manikọ ohwo-akpọ nọ ọ gba ha? Kọ Jihova Ọghẹnẹ o ru omẹ oware uyoma no ẹdẹjọ?’ Evaọ uzẹme, ewoma ọvo Jihova o bi ru kẹ omai ẹsikpobi. Dede nọ ma rẹ raha uzi ẹsejọ, ọ be kẹ omai uvẹ reawere okẹ uwoma kpobi nọ u no obọ riẹ ze. (Jem. 1:16, 17) Ẹdẹ Jihova ọ te ze kẹle na. Enẹna họ oke nọ ma re ro zihe bru Jihova Ọsẹ oyoyou mai na ze je kuomagbe ukoko riẹ, etẹe ọvo họ oria nọ omofọwẹ o rrọ evaọ edẹ urere nana.—Izie. 33:27; Hib. 10:24, 25.

18. Fikieme ma jẹ romakpotọ kẹ otu nọ ọ be sẹro uthuru na?

¹⁸ Romakpotọ kẹ otu nọ ọ be sẹro uthuru na. Jihova nọ ọ rrọ Othuru-Igodẹ oyoyou na, ọ be kpọ jẹ sẹro mai. Ọ rehọ Ọmọ riẹ mu re ọ jọ Othuru-Igodẹ Ologbo kẹ uthuru na. (1 Pita 5:4) Evaọ ikoko nọ i bu te idu ẹgba ọvo (100,000), ekpako ukoko a be rẹrote omomọvo igodẹ Ọghẹnẹ. (Iruẹru 20:28) Ma tẹ be hae romakpotọ kẹ otu nọ ọ be sẹro uthuru na, ma rẹ rọ ere dhesẹ nọ eware kpobi nọ Jihova avọ Jesu a ru kẹ omai e da omai ẹro fia.

19. Ẹvẹ ma sae rọ thọ omamai no obọ ọwọsuọ Setan?

¹⁹ Wha hai si kẹle ohwohwo. Eme onana u dhesẹ? Nọ ewegrẹ a tẹ wọ ẹmo bru ogbaẹmo nọ a riẹ wuhrẹ ziezi, isoja ogbaẹmo na kpobi a re go kẹle ohwohwo. Enẹ a rẹ rọ thọ omarai. Setan ọ be wọso idibo Ọghẹnẹ enẹna vi epaọ anwẹdẹ kpobi. Fikiere, oke nana o rrọ oke nọ ma rẹ rọ họre omoma mai hi. Ukpoye, enẹna họ oke nọ ma re ro si kẹle ohwohwo, kpairoro vrẹ ethobọ inievo mai, je fievahọ esuo Jihova.

20. Eme u fo nọ ma re ru enẹna?

²⁰ Ajọ ma hai kru oma ga evaọ egagọ Jihova, je wo uruemu ithihakọ. Joma kiekọ hẹrẹ ubo “udhedhẹ gbe omofọwẹ” na gbe okenọ oka-ukpehọ urere orọ otu nọ a rọ ẹzi wholo na u ti kuhọ. Ikọ-odhiwu ene na a ve ti siobọno ofou ọraha na, kẹsena ọraha Babilọn Ologbo na o vẹ te ze. Nọ ma be hẹrẹ onana, joma hai ru lele uthubro otu nọ Jihova o ro mu re a sẹro uthuru na evaọ ukoko riẹ. Ma hai si kẹle ohwohwo re ma sae thọ omamai no obọ Setan Ẹdhọ na avọ idhivẹri riẹ. Enẹna họ oke nọ ma re ro ru lele ẹme ọso-ilezi na nọ ọ ta nọ: “Wha kru oma ga, wha thihakọ, whai enọ e be hẹrẹ ỌNOWO na kpobi.”—Ol. 31:24.