“Wha Ru Onana Roro Omẹ”
‘Nọ ọ kẹ uyere no, ọ tẹ bẹre ebrẹdi na ọ tẹ ta nọ, “Onana họ oma mẹ, nọ a rehọ kẹ owhai. Wha ru onana roro omẹ.”’—1 KỌR. 11:24.
1, 2. Eme ikọ na a riẹ kpahe onya urere Jesu kpohọ Jerusalẹm?
IRORO-OKE nọ e rrọ Jerusalẹm a ruẹ ọvẹre nọ ọ kpahe no. A tẹ vuẹ ogbẹgwae Sanhẹdrin, ogbẹgwae na u te whowho kẹ ahwo inọ amara Nisan o muhọ no. Kẹsena ahwo a te mu usi na họ ẹvravra evaọ oria kpobi. Ikọ Jesu a riẹ nọ oke Ehaa Ọnyavrẹ na u bi si kẹle no. A tẹ jẹ riẹ nọ Jesu ọ gwọlọ te obọ Jerusalẹm taure oke Ehaa Ọnyavrẹ na u te ti te.
2 Evaọ oke nana yọ Jesu avọ ikọ riẹ a rrọ ẹwho Perea (nọ o rrọ abọdekọ ethẹ Jọdan) evaọ onya erẹ urere riẹ bi kpohọ Jerusalẹm. (Mat. 19:1; 20:17, 29; Mak 10:1, 32, 46) Nọ ahwo Ju a tẹ nwane riẹ ẹdẹ ọsosuọ amara Nisan no, a ve kele edẹ 13 no ẹdẹ yena vrẹ. Ẹdẹ avọ 14, a ve ru Ehaa Ọnyavrẹ na nọ ọre o te kiediwi no.
3. Fikieme ideti nọ a jẹ hai ro ru ehaa Ọnyavrẹ na i ro wuzou kẹ omai Ileleikristi nẹnẹ?
3 Evaọ ukpe 2014, ẹdẹ Ekareghẹhọ uwhu Jesu nọ u kie fihọ ideti nọ a jẹ hai ro ru Ehaa Ọnyavrẹ na o te jọ April 14, nọ ọre o te kiediwi no. Ẹdẹ nana yọ ẹdẹ obọdẹ rọkẹ Ileleikristi uzẹme gbe enọ i wo isiuru kpahe uwuhrẹ Ọghẹnẹ kpobi. Fikieme? Fiki ẹme nọ ọ rrọ obe 1 Ahwo Kọrint 11:23-25 nọ o ta nọ: ‘Asoaso nọ a vivi Jesu na, ọ tẹ rehọ ebrẹdi, nọ ọ kẹ uyere no, ọ tẹ bẹre iẹe ọ tẹ ta nọ, “Onana họ oma mẹ, nọ a rehọ kẹ owhai. Wha ru onana roro omẹ.” Ọ tẹ jẹ rehọ egho je ru epọvo na.’
4. (a) Enọ vẹ ma rẹ sae nọ omamai kpahe Ekareghẹhọ na? (b) Ẹvẹ a rẹ rọ riẹ ẹdẹ Ekareghẹhọ na kukpe kukpe? (Rri ẹkpẹti na “Ekareghẹhọ 2014.”)
4 Avro ọ riẹ hẹ, whọ te jariẹ nọ Ileleikristi a ti ru oware nọ Jesu ọ vuẹ rai nọ a hai ru kukpe kukpe na. Taure oke yena u te ti te, nọ omara nọ: ‘Eme u fo nọ me re ru rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ owọwọ yena? Eware vẹ a ti ro ru Ekareghẹhọ na? Eme a ti ru evaọ etoke Ekareghẹhọ na? Ẹvẹ u fo nọ Ekareghẹhọ na gbe otofa eware nọ a ti ro ru ei na i re kpomahọ uzuazọ mẹ?’
EBRẸDI GBE UDI NA
5. Eme Jesu ọ vuẹ ikọ riẹ nọ a ruẹrẹ họ kẹ Ehaa Ọnyavrẹ urere nọ o ru kugbe ae?
5 Nọ Jesu ọ vuẹ ikọ riẹ nọ a ruẹrẹ ubruwou jọ kpahe kẹ Ehaa Ọnyavrẹ na, orọnikọ ọ vuẹ ae nọ a rehọ ikpeware jọ whẹ erru fihọ oria na ha. O sae jọnọ Jesu ọ gwọlọ nọ ubruwou na o jọ fuafo, re a je ru ei epanọ o sae rọ gba ọyomariẹ avọ ikọ na. (Se Mak 14:12-16.) Ọ tẹ jẹ gwọlọ nọ a ruẹrẹ eware jọ họ kẹ Ehaa Ọnyavrẹ na, ebrẹdi nọ e kare ẹvi gbe udi owawae e jọ usu rai. Nọ a re emu Ehaa Ọnyavrẹ na no, Jesu ọ tẹ rọ ebrẹdi gbe udi na ru oware ofa.
6. (a) Eme Jesu ọ ta kpahe ebrẹdi na okenọ a ru Ehaa Ọnyavrẹ na no? (b) Oghẹrẹ ebrẹdi vẹ a re ro ru Ekareghẹhọ uwhu Jesu?
6 Matiu ukọ na nọ ọ jariẹ ẹdẹ yena o kere nọ: “Jesu ọ tẹ rehọ ebrẹdi o te guọvunu họ iẹ, ọ jẹ bẹrẹ iẹ, ọ tẹ rehọ iẹ kẹ ilele na, a nọ, ‘Wha rehọ, wha re.’” (Mat. 26:26) “Ebrẹdi” nọ ọ bẹre na ọ kare ẹvi, yọ ebrẹdi otiọna a jẹ hai ro ru Ehaa Ọnyavrẹ na. (Ọny. 12:8; Izie. 16:3) Eka nọ a wuhu gbe ame a re ro ru ebrẹdi na, yọ a re fi uvumọ oware họ iẹe nọ u re ru ei fu hayo were he. Fikinọ a fi eware itieye na họ iẹe he, ebrẹdi na ọ rẹ jọ yaya kpakpala evaọ oghẹrẹ nọ o sai ro bru ibribro lọlọhọ. Taure ẹdẹ Ekareghẹhọ na o te ti te, ekpako ukoko a rẹ sae ta kẹ ohwo jọ re ọ rehọ eka nọ a wuhu gbe ame ro ru ebrẹdi otiọye nọ a re there evaọ omodhe ebrẹdi nọ a dina rọ ewhri wholo. (Otẹrọnọ a gbẹ ruẹ eka nọ a wuhu hu, a rẹ sae rehọ isikapa nọ a wuhu hayo eware efa nọ e wọhọ eka nọ a wuhu ro ru ei.) A sae jẹ rehọ ebrẹdi ahwo Ju nọ a re se matzoth nọ a rehọ eke arifẹ hayo arubasa kugbe there he ro ru ei.
7. Eme ọ jọ egho nọ Jesu o ro ru Emu Owọwọ na, kọ oghẹrẹ udi vẹ ma sai ro ru ei nẹnẹ?
7 Matiu o kere haro nọ: “[Jesu] ọ tẹ rehọ egho, nọ o yere Ọghẹnẹ [no] ọ tẹ rehọ iẹ kẹ ae, a nọ, ‘Whai kpobi wha da e.’” (Mat. 26:27, 28) Udi owawae o jọ egho nọ Jesu ọ wọ na. (Udi nana o sae jọ orọ otiowo-eni hi, keme oke yena yọ ezi nọ a rẹ rọ kọrọ itiowo-eni ọ vrẹ kri no.) Udi o jọ usu eware nọ a ro ru Ọnyavrẹ ọsosuọ na ha evaọ Ijipti, rekọ Jesu ọ kuvẹ nọ o jọ usu eware nọ ọyomariẹ avọ ikọ riẹ a ro ru ekareghẹhọ Ọnyavrẹ na. Ọ tubẹ jariẹ ku ojọ ro ru Emu Owọwọ Olori na. Fikiere Ileleikristi a rẹ rọ udi ru Ekareghẹhọ na. Nọ o rọnọ u du gwọlọ nọ a ku oware jọ gbe azẹ Jesu re u te ti wo aghare he na, a rẹ rehọ udi nọ a rehọ eware efa gua re o ruẹse ga ro ru ei hi. Udi owawae gheghe nọ u re mu hu a re ro ru ei, wọhọ enọ a re se Beaujolais, Burgundy, hayo Chianti.
EBRẸDI GBE UDI NỌ I WO OTOFA
8. Fikieme oware nọ ebrẹdi gbe udi na i dikihẹ kẹ o rọ roja kẹ Ileleikristi?
8 Pọl ukọ na ọ ta vevẹ nọ wọhọ epanọ ikọ na a jẹ hai ru, u fo nọ Ileleikristi kpobi a re ru Ekareghẹhọ uwhu Jesu. O kere se ibe Ileleikristi riẹ nọ e jọ obọ Kọrint nọ: “Obọ Ọnowo mẹ jẹ rehọ o nọ me wuhrẹ owhai na, nnọ, Ọnowo Jesu . . . ọ tẹ rehọ ebrẹdi, nọ o yeri no, ọ tẹ bẹre iẹe ọ tẹ ta nọ, ‘Onana họ oma mẹ, nọ a rehọ kẹ owhai. Wha ru onana roro omẹ.’” (1 Kọr. 11:23, 24) Fikiere, rite inẹnẹ Ileleikristi a be hai ru Ekareghẹhọ na kukpe kukpe, yọ oware nọ ebrẹdi gbe udi na i dikihẹ kẹ o mae rrọ ae oja.
9. Eriwo ọthọthọ vẹ ahwo jọ a wo kpahe ebrẹdi nọ Jesu o ro ru Emu Owọwọ na?
9 Ikpichọche jọ a rẹ ta nọ oware nọ Jesu ọ ta họ: ‘Onana họ oma mẹ,’ fikiere a rọwo nọ ebrẹdi na o rehọ edhere igbunu zihe ro ugboma Jesu. Rekọ oware utioye o via ha. * Jesu ọ jọ kugbe ikọ na avọ oma ọkọkọ evaọ okenọ ọ jẹ ta ẹme na, yọ ebrẹdi nọ ọ kare ẹvi nọ a be te re na ọ jọ aro rai evaọ oke ovona. O rrọ vevẹ, Jesu ọ ta ẹme na ro dhesẹ oware, yọ oghẹrẹ utioye ọ jẹ hae rọ ta ẹme ẹsibuobu.—Jọn 2:19-21; 4:13, 14; 10:7; 15:1.
10. Eme ebrẹdi nọ a re ro ru Emu Owọwọ Olori na o dikihẹ kẹ?
10 Ebrẹdi nọ ọ jọ aro ikọ na nọ a be te re na u dikihẹ kẹ ugboma Jesu. Oghẹrẹ ugboma vẹ? Okejọ idibo Ọghẹnẹ a je roro nọ ebrẹdi na o sai dikihẹ kẹ ugboma Jesu hu, ukpoye kọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na, enọ Ebaibol o se “oma Kristi.” Fikieme a je ro roro ere? Fikinọ Jesu ọ bẹre ebrẹdi na ehehẹhẹ rekọ a wiri ugbonwa riẹ ovuovo ho. (Ẹf. 4:12; Rom 12:4, 5; 1 Kọr. 10:16, 17; 12:27) Rekọ nọ oke o be nyaharo na, nọ Ileleikristi na a roro didi je ru ekiakiẹ, a te ti vuhumu nọ ebrẹdi na o dikihẹ kẹ ugboma Jesu okenọ ọ jọ otọakpọ. Ẹhẹ, ugboma yena Jesu ọ rọ “ruẹ uye,” ukuhọ riẹ a te kpei. Fikiere, ebrẹdi nọ a re ro ru Emu Owọwọ Olori na o dikihẹ kẹ ugboma Jesu nọ ọ rọ “wha izieraha mai.”—1 Pita 2:21-24; 4:1; Jọn 19:33-36; Hib. 10:5-7.
11, 12. (a) Eme Jesu ọ ta kpahe udi na? (b) Eme udi nọ a ro ru Emu Owọwọ Olori na u dikihẹ kẹ?
11 Onana u re fi obọ họ kẹ omai wo otoriẹ oware nọ Jesu ọ ta kpahe udi na. Ebaibol ọ ta nọ: “Ọ tẹ jẹ rehọ egho epaọvo na, nọ a re emu no, ọ tẹ ta nọ, ‘Egho ọnana họ ọvọ ọkpokpọ eva azẹ mẹ.’” (1 Kọr. 11:25) Kọ uzedhe egho nọ Jesu o kru na họ ọvọ ọkpokpọ na? Ijo. Udi nọ o rrọ eva “egho” na Jesu ọ jẹ ta ẹme kpahe. Kọ eme Jesu ọ ta nọ udi na u dikihẹ kẹ? Azẹ riẹ nọ ọ rọ ta ahwo-akpọ no igbo.
12 Ma rẹ jọ obe Mak se ẹme Jesu nana: “Onana họ azẹ ọvọ na, nọ ohwẹ fiki ibuobu.” (Mak 14:24) Ẹhẹ, azẹ Jesu o ti “hwẹ kẹ ibuobu fiki erọvrẹ izieraha.” (Mat. 26:28) Fikiere udi owawae na u dikihẹ kẹ azẹ Jesu. Ẹkwoma azẹ yena ma sai ro wo ẹtanigbo gbe “ẹrọvrẹ eware iyoma mai.”—Se Ahwo Ẹfẹsọs 1:7.
Ikọ na a da udi nọ u dikihẹ kẹ azẹ Jesu ọrọ ọvọ na (Rri edhe-ẹme avọ 11, 12)
EKAREGHẸHỌ UWHU JESU
13. Dhesẹ oghẹrẹ nọ a re ru Ekareghẹhọ uwhu Jesu na.
13 Otẹrọnọ who ri kuomagbe Isẹri Jihova ru Ekareghẹhọ na ẹdẹvo ho, eme whọ te ruẹ nọ whọ tẹ nya? Ahwo na a ti kokohọ oria nọ u siuru jẹ rrọ fuafo, nọ a sai jo wo erere no omakugbe na ze. Ẹsejọhọ a te rọ idodo ruẹrẹ oria na, rekọ orọnọ a te nwani ru oria na wọhọ oria nọ a rrọ ru ehaa ha. Ọkpako ukoko nọ o te ziezi ọ te ta ẹme kpahe oware nọ Ebaibol ọ ta kpahe Ekareghẹhọ na evaọ oghẹrẹ nọ ohwo kpobi o re ro wo otoriẹ ẹme na. O ti fi obọ họ kẹ ahwo nọ a kokohọ na kpobi riẹ oware nọ Jesu Kristi o ru kẹ omai. Ọ rehọ uzuazọ riẹ ta omai no igbo. (Se Ahwo Rom 5:8-10.) Ọkpako na ọ te ta kpahe ẹko ẹruore ivẹ nọ Ebaibol ọ ta nọ Ileleikristi a wo.
14. Ẹruore ivẹ vẹ a rẹ ta kpahe evaọ etoke Ekareghẹhọ na?
14 Otu jọ o ti lele Jesu su evaọ obọ odhiwu, yọ umutho Ileleikristi jọ nọ a rọ ẹzi wholo wọhọ ikọ Jesu a wo ẹruore nana. (Luk 12:32; 22:19, 20; Evia. 14:1) Ẹruore avivẹ na ọ rrọ kẹ Ileleikristi uzẹme buobu nẹnẹ. A te rria bẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ na nọ a tẹ ruẹrẹ iẹe zihe ruọ aparadase no. Kẹsena a vẹ te jọ otọakpọ na ru oreva Ọghẹnẹ wọhọ epanọ a rrọ obọ odhiwu ru, yọ onana Ileleikristi a be hae lẹ kẹ anwẹdẹ na. (Mat. 6:10) Ebaibol na ọ ta kpahe emamọ uzuazọ nọ a te reawere riẹ bẹdẹ bẹdẹ.—Aiz. 11:6-9; 35:5, 6; 65:21-23.
15, 16. Ẹvẹ a ti ru ebrẹdi na evaọ etoke Emu Owọwọ Olori na?
15 Nọ ẹme na o te bi te ekuhọ no, ọkpako nọ o bi ru ẹme na o ve ti dhesẹ nọ oke u te no nọ a ti ro ru oware nọ Jesu ọ vuẹ ikọ riẹ nọ a ru na. Wọhọ epanọ ma ta evaọ obehru na, ebrẹdi nọ e kare ẹvi gbe udi owawae a ti ro ru oware na. A ti fi ae họ ehru emẹjẹ kẹle oria nọ oruẹme na ọ rrọ ta ẹme na. O ti se oria Ebaibol nọ o ta kpahe oware nọ Jesu o ru evaọ okenọ ọ to Emu Owọwọ Olori na họ. Wọhọ oriruo, ikuigbe nọ e rrọ obe Matiu e ta nọ: “Jesu ọ tẹ rehọ ebrẹdi o te guọvunu họ iẹ, ọ jẹ bẹrẹ iẹ, ọ tẹ rehọ iẹ kẹ ilele na, a nọ, ‘Wha rehọ, wha re; onana họ oma mẹ.’” (Mat. 26:26) Jesu o te bru ebrẹdi nọ e kare ẹvi na ibribro re e sai te ikọ riẹ nọ e keria tabọ tabọ riẹ. Evaọ ẹdẹ avọ 14 ọrọ amara April nọ a ti ro ru Ekareghẹhọ na, whọ te ruẹ ebrẹdi nọ e kare ẹvi nọ a bru ibribro fihọ imidhe nọ a sai ro ghoro ae wariẹ.
16 A te rọ unu imidhe nọ e rẹ sai te ghoro ebrẹdi na wariẹ evaọ ẹruoke ru onana. Ọruẹrẹfihotọ na ọ te nwane jọ ruaro ho. A te lẹ kpẹkpẹe fihọ ebrẹdi na, kẹsena a vẹ te romatotọ ghoro iei te ohwo kpobi nọ ọ nyaze oma. Who ti muẹrohọ nọ umutho ahwo jọ kakao ọvo a te re ebrẹdi na (yọ ẹsejọhọ uvumọ ohwo ọ te re he) wọhọ epanọ o jọ ikoko buobu via evaọ ukpe 2013.
17. Ẹvẹ a re ro ru ọkpọ oware nọ Jesu o ru kpahe udi na evaọ etoke Ekareghẹhọ na?
17 Kẹsena a ve ti ru oware ofa nọ Matiu ọ ta kpahe, inọ: “[Jesu] ọ tẹ rehọ egho, nọ o yere Ọghẹnẹ [no] ọ tẹ rehọ iẹ kẹ ae, a nọ, ‘Whai kpobi wha da e; keme onana họ azẹ mẹ orọ ọvọ na, nọ o hwẹ kẹ ibuobu fiki erọvrẹ izieraha.’” (Mat. 26:27, 28) Ere ọvona a ti ru ei, a te wariẹ lẹ kẹsena a ve ti ghoro egho nọ udi owawae o rrọ te ohwo kpobi oma.
18. O tẹ make rọnọ umutho ahwo a re ebrẹdi jẹ da udi na hayo ohwo ọvo ọ re he, fikieme u ro wuzou nọ a jọ Ekareghẹhọ na?
18 Ahwo buobu nọ a te jariẹ ẹdẹ yena a te re ebrẹdi hayo da udi na ha, keme ẹme nọ Jesu ọ ta u dhesẹ nọ ahwo nọ a ti lele iei su evaọ obọ odhiwu ọvo a rẹ re ebrẹdi na jẹ da udi na. (Se Luk 22:28-30; 2 Tim. 4:18) Amọfa kpobi nọ a nyaze a rẹ gaviezọ jẹ ruẹ oware nọ o be via ọvo. Ghele na u wuzou gaga inọ a kpohọ Ekareghẹhọ na, keme oyena u re dhesẹ nọ a rri idhe ẹtanigbo Jesu na ghaghae. Evaọ etoke Ekareghẹhọ na, a rẹ sai roro kpahe eghale nọ idhe ẹtanigbo Jesu na o te wha se ai. A wo ẹruore nọ a te rọ jọ usu “otu obuobu” nọ ọ te zọ evaọ ‘uye ulogbo’ nọ o be tha na. Enana họ otu nọ e “fọrọ iwu rai no a tẹ rehọ azẹ Omogodẹ ru ai founo.”—Evia. 7:9, 14-17.
19. Eme whọ rẹ sai ru rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ Emu Owọwọ Olori na?
19 Isẹri Jihova nọ e rrọ akpọ-soso a rẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ ẹdẹ obọdẹ nana. Eka buobu taure oke na u te ti te, ma ti zizie ahwo buobu re a kuomagbe omai ru Ekareghẹhọ na. U te no ere no, evaọ edẹ jọ taure ẹdẹ Ekareghẹhọ na o te ti te, ma ti se eria Ebaibol nọ e ta kpahe oware nọ Jesu o ru gbe eware nọ e via ẹdẹ yena evaọ ukpe 33 C.E. Ma te ma omaa ziezi re ma sae jariẹ ẹdẹ yena. U ti woma re ma jariẹ taure a tẹ so ole jẹ lẹ olẹ emuhọ na re ma sai dede erara rehọ jẹ jariẹ evaọ etoke Ekareghẹhọ na kpobi. U ti fi obọ họ kẹ omai gaga nọ mai gbe erara nọ e nyaze ma te bi rovie eria Ebaibol nọ a se kpobi. Mai wuzou, Ekareghẹhọ na nọ ma re kpohọ u ti dhesẹ nọ oware nọ Jesu o ru kẹ omai na o da omai ẹro fia, u ti je dhesẹ nọ ma bi yoẹme kẹ uzi nọ o je kẹ omai, inọ: “Wha ru onana roro omẹ.”—1 Kọr. 11:24.
^ edhe-ẹme 9 Ọgba-eriariẹ Germany jọ nọ a re se Heinrich Meyer ọ ta nọ: “Nọ o rọnọ oma Jesu o gbẹ jọ ọkọkọ (ọ gbẹ jọ uzuazọ na), yọ azẹ riẹ o ri ti hwẹ hẹ na, ikọ riẹ nọ e jọ uwou na a sai roro nọ . . . ugboma Olori na a jẹ re na hayo azẹ riẹ a jẹ da na ha, [fikiere] o sae jọnọ oware nọ o rẹ via vievie he hayo nọ a re ru oke yena ha Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ na ha.”
