1. Eware vẹ ahwo jọ a re si obọ no, kọ fikieme?

AHWO a re si obọ no eware efa re a sai ru eware nọ i wuzou kẹ ae gaga. Esẹgbini a rẹ rọ oke, ugho, gbe ẹgba nọ a hai ro ru eware efa ro ru oware nọ o rẹ wha erere se emọ rai. Otu nọ ọ gwọlọ dhẹ ohrẹ kẹ orẹwho rai evaọ arozaha Olympic, a rẹ kpairoro vrẹ eware omawere sa-sa nọ ehwa rai a be reawere rai, a vẹ raha euwa buobu kẹdẹ kẹdẹ ro wuhrẹ jẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ ohrẹ-odhẹ na. Jesu omariẹ ọ kpairoro vrẹ eware jọ re ọ sai ru eware nọ e mae wuzou. O yẹ emọ họ, yọ ọ jẹ dhogbo epanọ ọ rẹ rọ reakpọ kuoma ha. Ukpoye, ọ tẹrovi epanọ o re ro ru iruo Uvie na. (Mat. 4:17; Luk 9:58) Epọvo na ilele riẹ a si obọ no eware buobu re a sai ru iruo Uvie na, keme iruo Uvie na e mae jarai oja. (Mat. 4:18-22; 19:27) Fikiere ma sae nọ omamai nọ, ‘Eme ọ mai wuzou kẹ omẹ evaọ uzuazọ?’

2. (a) Eme jọ o gwọlọ nọ Ileleikristi kpobi a re ru? (b) Eme ahwo jọ a ru no fiki iruo Uvie na?

² O gwọlọ nọ Ileleikristi kpobi a re si obọ no eware jọ re a sai wo jẹ sẹro emamọ usu kugbe Jihova. Ejọ rai họ, oke gbe ẹgba nọ a hai ro ru eware efa nọ a rẹ rọ kẹ isase Ebaibol, egagọ uviuwou, olẹ, iwuhrẹ enya, gbe usiuwoma ota. * (Jos. 1:8; Mat. 28:19, 20; Hib. 10:24, 25) Iruo usiuwoma ota na e be nyaharo gaga fiki obufihọ Jihova gbe omodawọ mai, onana u ru nọ ahwo buobu a bi ro zurie ruọ “ugbehru-itho uwou ỌNOWO na.” (Aiz. 2:2) Re a sae tha iruo Uvie na uke ziezi, inievo buobu a si obọ no eware jọ no re a sai ru iruo Ebẹtẹle, fi obọ họ evaọ ebabọ Egwa Uvie gbe  Egwa Okokohọ, ruẹrẹ ikokohọ ubrotọ họ, hayo ru iruo ogbodhẹ nọ okpẹtu ọ tẹ romavia. Orọnikọ o gwọlọ nọ ohwo o re ru iruo nana re ọ tẹ sai wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ hẹ, rekọ e roja kẹ ẹnyaharo iruo Uvie na.

3. (a) Ma te si obọ no eware jọ fiki iruo Uvie na, erere vẹ o re te omai? (b) Enọ vẹ u fo nọ ma rẹ nọ omamai?

³ Enẹna o mae gwọlọ nọ ma tha iruo Uvie na uke. Eva e be were omai gaga nọ ma be rọ ruẹ inievo buobu nọ a be rọ unevaze kpairoro vrẹ eware jọ re a sai ru iruo Jihova. (Se Olezi 54:6.) Ẹzi unevaze utioye o rẹ wha evawere se omai nọ ma be hẹrẹ Uvie Ọghẹnẹ na. (Izie. 16:15; Iruẹru 20:35) O make rrọ ere na, o gwọlọ nọ mai omomọvo ọ rẹ kiẹ omobọ riẹ riwi. Kọ eware efa jọ e riẹ nọ ma rẹ sai si obọ no re ma sai ru iruo Uvie na ziezi? Ẹvẹ ma be rọ oke, ugho, ẹgba, gbe onaa nọ ma wo ru iruo? Eme u fo nọ ma rẹ yọroma kẹ? Joma ta kpahe oriruo nọ ma rẹ sae rọ aro kele nọ u ti fi obọ họ kẹ omai rọ unevaze si obọ no eware jọ, onọ o te wha evawere se omai.

4. Didi irere emọ Izrẹl a jẹ hai wo no idheidhe rai ze?

⁴ Re emọ Izrẹl a sai wo erọvrẹ izieraha rai je wo ọjẹrehọ Jihova, o gwọlọ nọ a re dhe idhe. Idhe jọ e rrọ nọ o gbahọ nọ emọ Izrẹl a re dhe; rekọ efa e jariẹ nọ e jọ erọ unevaze. (Izerẹ 23:37, 38) Idhe emahọ e rẹ sae jọ idhe unevaze kẹ Jihova wọhọ okẹ. Ma rẹ jọ oware nọ a ru okenọ a jẹ rọ etẹmpol na mudhe evaọ oke Solomọn ruẹ oriruo idhe jọ nọ a dhe okenọ u kpemu.—2 Irv. 7:4-6.

5. Ọruẹrẹfihotọ vẹ Jihova o ru re iyogbere e sai dhe idhe?

⁵ Jihova ọ riẹ nọ idhe ahwo na kpobi e rẹ sae jọ ẹrẹrẹ hẹ, fikiere onọ ohwo ọ rẹ sae kẹ Jihova o re rẹro riẹ. Uzi Jihova o ta nọ a rẹ rọ arao dhe idhe, onọ o rrọ “uwoho eware iwoma nọ e be tha,” ẹkwoma Ọmọ riẹ, Jesu. (Hib. 10:1-4) Rekọ Jihova o ru uzi na fihọ kekeke he. Wọhọ oriruo, ọ kuvẹ nọ ohwo nọ o wo erao ho ọ sae rehọ irueruẹ hayo ilekuku dhe idhe. Fikiere,  makọ oyogbere dede ọ rẹ sai dhe idhe kẹ Jihova avọ evawere. (Izerẹ 1:3, 10, 14; 5:7) Dede nọ idhe na e rẹ sai wo ohẹriẹ no ohwohwo, u wo eware ivẹ jọ nọ Jihova ọ gwọlọ mi ohwo kpobi nọ o bi dhe idhe.

6. Eme Jihova ọ gwọlọ mi ohwo kpobi nọ o bi dhe idhe, kọ ẹvẹ onana u wuzou te?

⁶ Orọ ọsosuọ, o gwọlọ nọ ohwo na ọ rẹ rọ onọ o mai woma ro dhe idhe. Jihova ọ ta kẹ emọ Izrẹl nọ arao nọ a re ro dhe idhe ọ rẹ jọ ọnọ ọ be mọ họ, re ọ sae “rehọ iẹe.” (Izerẹ 22:18-20) A tẹ rọ arao nọ ọ be mọ dhe idhe, Jihova ọ rẹ jẹ idhe na rehọ họ. Orọ avivẹ, o gwọlọ nọ ohwo nọ o bi dhe idhe na o re zue oma riẹ hẹ. Otẹrọnọ ohwo na ọ raha uzi jọ, ọ rẹ kaki dhe idhe uzioraha re ọ sae ruẹrẹ usu riẹ họ kugbe Jihova taure o te ti dhe idhe unevaze riẹ. (Izerẹ 5:5, 6, 15) Onana o rrọ oware nọ a re se gboja gaga, keme otẹrọnọ ohwo nọ ọ raha uzi ọ nyai dhe idhe udhedhẹ gbe erọ unevaze ababọ usu riẹ nọ ọ ruẹrẹhọ kugbe Jihova, a re kpei no. (Izerẹ 7:20, 21) Evaọ abọdekọ riẹ, ohwo o te wo emamọ usu kugbe Jihova jẹ rehọ arao nọ ọ be mọ họ dhe idhe, ohwo na o re wo evawere.—Se 1 Iruẹru-Ivie 29:9.

7, 8. (a) Eme inievo jọ a bi wo fikinọ a rọ iruo Uvie na karo? (b) Eme ma wo nọ ma sae rọ tha iruo Uvie na uke?

⁷ Nẹnẹ, ahwo buobu a be rọ unevaze rehọ omarai kẹ iruo Jihova, yọ onana o be were Jihova gaga. Iruo nọ ma re ru fiki inievo mai e rẹ wha evawere ze. Oniọvo-ọmọzae jọ nọ ọ rrọ ẹko-iruo ebabọ Egwa Uvie yọ o re je fi obọ họ kẹ ahwo nọ eware okpẹtu e via kẹ, ọ ta nọ a rẹ ruẹ unu gbiku evawere nọ o bi wo ho fiki obọ nọ o bi fihọ kẹ inievo na evaọ oghẹrẹ utiona. O fibae nọ: “Whọ tẹ ruẹ eva nọ e rẹ were inievo nọ ma bọ Ọgwa Uvie ọkpokpọ kẹ hayo enọ ma fi obọ họ kẹ evaọ etoke okpẹtu, whọ rẹ gbẹ daezọ uye nọ whọ ruẹ hẹ.”

⁸ Nẹnẹ, ukoko Jihova o be rọ uvẹ kpobi tha iruo Uvie na uke. Evaọ ukpe 1904, Brọda C. T. Russell o kere nọ: “Jọ ohwo kpobi o rri omariẹ wọhọ ọnọ Olori na o ro mu re ọ rehọ oke,  onaa, gbe igho riẹ ro ru iruo nọ e rẹ wha orro se Olori na.” Dede nọ eghale buobu i re noi ze, o rẹ rehọ eware jọ mi omai nọ ma tẹ rọ iruo Uvie na karo. (2 Sam. 24:21-24) Kọ ma sae daoma rọ oke, igho, onaa, gbe ẹgba mai ru iruo Uvie na ziezi?

9. Ẹme Jesu vẹ nọ ọ rrọ obe Luk 10:2-4 ma rẹ sai fihọ iruo, nọ u re fi obọ họ kẹ omai rọ oke mai ru iruo ziezi?

⁹ Oke mai. O rẹ rehọ oke gaga gbe omodawọ mi omai re ma sae fa ebe mai fihọ evẹrẹ sa-sa jẹ rọ ijini printi rai, bọ Egwa Uvie gbe Egwa okokohọ, ruẹrẹ ikokohọ ubrotọ họ, fi obọ họ kẹ inievo nọ eware okpẹtu e via kẹ, gbe eware itieye na efa. Whaọ, u wo unu euwa nọ e rrọ okpẹdoke. Jesu ọ fodẹ oware nọ o rẹ sai fi obọ họ kẹ omai rọ oke mai ru iruo ziezi. Okenọ o je vi ilele riẹ kpohọ usiuwoma ota, ọ vuẹ rae nọ a “yere ohwo ọvo eva edhere he.” (Luk 10:2-4) Fikieme Jesu ọ rọ ta ere? Ọgba-eriariẹ Ebaibol jọ ọ ta nọ: “Re ohwo o yere omọfa evaọ unuakpọ yena evaọ oke [Jesu], orọnikọ ohwo o re guzou kpotọ kẹ hayo suọ ohwo na obọ ọvo ho, rekọ a rẹ gbaloma unuẹse buobu, je tube kiẹzẹ otọ dede, yọ enana kpobi e rẹ rehọ oke.” Dede na, orọnikọ a daezọ amọfa ha Jesu ọ be vuẹ ilele riẹ na ha. Ukpoye, o bi fi obọ họ kẹ ae riẹ nọ omoke nọ a wo u tulo ho, fikiere o gwọlọ nọ a rẹ rehọ iẹe ru eware nọ e mae wuzou. (Ẹf. 5:16) Kọ ma sai ru lele ẹme Jesu na re ma sai wo oke ziezi kẹ iruo Uvie na?

10, 11. (a) Eware jọ vẹ a be rọ igho unevaze mai ru? (b) Ohrẹ vẹ nọ o rrọ obe 1 Ahwo Kọrint 16:1, 2 o rẹ sai fi obọ họ kẹ omai?

¹⁰ Ugho mai. O gwọlọ igho buobu re a sai ru iruo Uvie na haro. Kukpe kukpe, ma be rọ igho buobu gbidi gbidi rọ rẹrote esẹro okogho gbe erọ ubrotọ, ekobaro obọdẹ, gbe imishọnare. Anwọ ukpe 1999 ze, a bọ Egwa Uvie nọ i bu vi idu udhegbene gbe egba isoi (24,500) no evaọ ekwotọ nọ i wo ugho tere he. Ghele na, ma gbẹ gwọlọ Egwa Uvie nọ e joma bu te idu ezeza gbe egba ene (6,400). Kamara kamara, ma bi printi emagazini Uwou-Eroro gbe Awake! nọ i bu te ima udhusoi (100,000,000). Okẹ unevaze ra a bi ro ru enana kpobi.

¹¹ Pọl ukọ na ọ fodẹ oware nọ ma rẹ sai ru nọ u re fi obọ họ kẹ omai ru unevaze. (Se 1 Ahwo Kọrint 16:1, 2.) Ọ tuduhọ inievo obọ Kọrint awọ nọ evaọ emuhọ oka kpobi a hae ruẹrẹ ugho jọ họ nọ a ti ro ru unevaze wọhọ epanọ ẹgba rai o te, orọnikọ a rẹ hẹrẹ te urere oka re otẹrọnọ ugho jọ u kiọkọ a ve ro ru unevaze he. Wọhọ epanọ o jọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na, inievo mai buobu a rẹ ma omaa ugho nọ a re ro ru unevaze wọhọ epanọ ẹgba rai o te. (Luk 21:1-4; Iruẹru 4:32-35) Ẹzi unevaze otiọye na o rẹ were Jihova.

12, 13. Eme ọ rẹ sai ru ohwo si uke kpemu evaọ iruo Uvie na, rekọ eme Jihova ọ ta nọ o ti ru?

¹² Ẹgba gbe onaa mai. Jihova o bi fi obọ họ kẹ omai rehọ ẹgba gbe onaa mai ru iruo Uvie na. Yọ ọ ta nọ o ti fi obọ họ kẹ omai nọ oma o tẹ rrọ omai no. (Aiz. 40:29-31) Kọ ma re roro nọ ma wo onaa te epanọ ma sae rọ tha iruo Uvie na uke he, inọ amọfa a ti ru iruo na woma vi omai? Kareghẹhọ, Jihova ọ sai ru ohwo kpobi wo onaa wọhọ epanọ o ru kẹ Bẹzalẹl gbe Oholiab.—Ọny. 31:1-6; rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.

¹³ Jihova ọ gwọlọ nọ ma si uke kpemu hu, rekọ ma rọ ẹgba mai kpobi ru  iruo Uvie na. (Itẹ 3:27) Okenọ a jẹ wariẹ bọ etẹmpol na, Jihova ọ ta kẹ ahwo Ju nọ a jọ Jerusalẹm inọ a roro kpahe oware nọ a rẹ sai ru evaọ iruo ebabọ na. (Hag. 1:2-5) Eware efa e jẹ rehọ iroro ahwo na, fikiere a gbẹ jẹ tẹrovi iruo Jihova ha. U fo nọ ma kiẹ omamai riwi sọ ma be rọ iruo Jihova karo. Nọ ma rrọ edẹ urere na, kọ u gbe fo re ma roro kpahe epanọ ma sai ro wobọ ziezi evaọ iruo Uvie na vi epaọ anwẹdẹ?

14, 15. (a) Eme ma wuhrẹ no oriruo inievo mai jọ nọ i wo tere he ze? (b) Kọ eme u fo nọ o rẹ jọ ọtamuo mai?

¹⁴ Inievo mai buobu a be rria erẹwho nọ uvuhu o jọ robọ duotọ. Ukoko na o be daoma fi obọ họ kẹ inievo mai nọ “o kare” evaọ erẹwho itiena. (2 Kọr. 8:14) Dede na, makọ inievo nọ i wo tere he a be hai ru unevaze. O rẹ were Jihova nọ inievo itiena a tẹ be rọ unevaze rọ umutho nọ a wo tha iruo Uvie na uke.—2 Kọr. 9:7.

¹⁵ Inievo jọ nọ e rrọ orẹwho Africa jọ nọ uvuhu o dafia, a ghale udhu rai, a tẹ be hae zẹ ekakọ nọ e rrọ ofẹ jọ jẹ be rehọ ugho na ru unevaze rọ tha iruo Uvie na uke. Evaọ orẹwho ovona, a gwọlọ bọ Ọgwa Uvie kẹ ukoko jọ yọ inievo nọ e rrọ ẹwho na a gwọlọ fi obọ họ evaọ iruo ebabọ na. Rekọ oke ebabọ na u te kie fihọ okenọ ahwo ẹwho na a rẹ rọ kọ ekakọ rai. Ghele na, fikinọ a gwọlọ nọ a re wobọ evaọ iruo ebabọ na, a tẹ ruẹrẹ oke rai fihọ epanọ a re ro ru iruo ebabọ na te oria jọ, kẹsena a vẹ nyae kọ eware rai evaọ owọwọ. Inievo na a si obọ no eware efa nọ a hai ru fiki iruo Uvie na. Ọkpọ uruemu nana Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ nọ e jọ obọ Masidonia a wo. A gwọlọ nọ a re ru unevaze ghelọ “uvuhu ogaga” nọ o jarai oma. (2 Kọr. 8:1-4) Ajọ mai omomọvo ọ ‘kẹ wọhọ epanọ ỌNOWO na ọ ghale omai.’—Se Iziewariẹ 16:17.

16. Eme o gwọlọ nọ ma re ru re Jihova ọ sae jẹ okẹ mai rehọ?

¹⁶ Ghele na, wọhọ epanọ emọ Izrẹl a jẹ hai ru na, ma rẹ ruẹ nọ okẹ unevaze mai o rẹ jọ onọ Jihova ọ rẹ jẹ rehọ. Ma re gbabọkẹ ẹgwọlọ ahwo uviuwou mai gbe epanọ a sai ro kru ga evaọ egagọ Jihova ha fikinọ ma gwọlọ fi obọ họ kẹ amọfa. Ma te ru ere, o rẹ wọhọ ẹsenọ ma be kẹ Jihova oware nọ ma wo ho. (Se 2 Ahwo Kọrint 8:12.) U te no ere no, o gwọlọ nọ ma rẹ sẹro usu mai kugbe Jihova. (1 Kọr. 9:26, 27) Rekọ ajọ u mu omai ẹro inọ ma te bi lele oware nọ Ebaibol ọ ta, eva e te were omai nọ ma si obọ no eware jọ fiki iruo Uvie na, yọ Jihova ọ te jẹ okẹ unevaze mai rehọ re.

17, 18. Ẹvẹ u fo nọ ma re rri inievo nọ i bi si obọ no eware jọ re a sae rọ iruo Uvie na karo, kọ eme u fo nọ mai omomọvo o re ru?

¹⁷ Inievo mai buobu a be rọ unevaze rehọ oke, igho, onaa gbe ẹgba rai tha iruo Uvie na uke. (Fil. 2:17) Ẹzi unevaze inievo nana o da omai ẹro fia. Whai eyae na, ma bi yere owhai rọkẹ obọ nọ wha bi fihọ kẹ ezae rai gbe uvẹ nọ wha be kẹ ai nọ a bi ro wobọ ziezi evaọ iruo Uvie na, yọ ere ọvona ma bi yere emọ rai re.

¹⁸ Iruo Uvie na e gbẹ vọ otọ. Ajọ mai omomọvo ọ hae lẹ roro oghẹrẹ nọ ọ gbẹ sai ro wobọ ziezi evaọ iruo na te epanọ ẹgba riẹ o te. Jọ u mu owhẹ ẹro nọ who ti wo irere enẹna, gbe irere efa buobu “eva akpọ nọ ọ be tha” na.—Mak 10:28-30.